Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

321쪽

tiori . Pus variolosum, sit ex variolis benignis, vel malignis, tantum ratione subjecti, cui adplicatur, en, gnas, et malignas, producere Variolas, cap. III abunde , ut opinor, demonstratum fuit. Hine nil a pure ex Variolant , qui malignis decubuit, desumto timendum foret sed , ne peregrini in arte nos de negligentia culpare possint, si hac materia eXcitatae variolae malignae ferent, quod, etsi raro contingat, Contingere tamen posse, nemo negare audebit tutius semper agemus , si ad iii sitionem utamur Ure, quod e pustulis benigna

rum accepimUS.

An adhibeatur ad operationem materia variolosae naturalibus, an ex insititiis , nihil refert; Xperientia enim docuit, eumdem prorsus effectum exinde Obtigisse. Sic CL 111s DALE adserit, se usum fu- iis pure utriusque speeiei, quin unquam minimum in- venari discrimen sit ratione hujus, quod una species prae alia certius aut citius insciat; sit ratione progressus, aut eventus In L. A. de Sicne ' Vi

M untexichteb. μUnum aequa ac idem est, an de maturis, Vel inmaturis pus desumatur, quod se expertum fuisse , HL

322쪽

Ast, quum, ut supra monui, pus e variolis benignis eligere praestet, pustulas maturas esse adhibendas Censeo. Nam a priori determinari nequit, an certissime morbus instans benignus futurus sit. His supersedere me posse , meque satis de electio. ne puris ad institutionem adhibendi dixisse arbitror Iam aliquid adhuc de conservatione materiae contagiosae dicamus : magnum etiam inde oritur emolumentum quum, si materia ariolosa inlibata per tempus servari possit c etiam tali anni tempore, quod

Veritatem adserti confrmare videntur variolae, productae per atmosphaeram solam hominis, nulla febri variolosa, nulla adhuedum umbra tillius ad

sectionis praetervaturalis, laborantis De IV.

323쪽

ΙNocULATIO. 319 favet variolis, ast quo fatali fato variolas naturales invenire non est, inocular in talibus morbum queamus, quorum sanitas ita Constituta est, ut huic morbo ferendo apta sit; quae alio tamen tempore, quo Variolae sunt epidemicae, laesa esse potest . Operoso praeterea labori, variolantes ad pus obtinendum quaerendi, hoc

modo parcere queamUS.

Pus ex pustulis bene maturis expressum in lage-nula vitrea bene clausa per aliquot dies ad usum adservari potest. Ad diuturniorem conservationem crusta variolosa, sicca, conteratur, cinpuIVerem redigatur subtilissimum indatur dein lagenulae, Vel catulae, quae bene Clausae serventur. Talis pulvis diu capax persistit, ad excitandum contagium.

De methodii inoculandi.

De inoculatione ipsa sermonem facturus, prius varias inoculandi Iethodos , singularumque incommoda enarrabo; ut, quae sit exinde optima, majori cum certitudine decernere possim. Insitio igitur fieri potesto imitando naturam, id est, admittendo inoculandos ad variolantes; quo fit , ut contagium ope respirationis in pulmones, salivae prius intricatum, ope deglutitionis in primas vias, forte ope vasorum absorbentium inmediata in circulum humorum deducatu Quum nondum certo constet, ut cap. II adnotatum fuit an no a majori copia puris variololi

324쪽

3ρ PATHOLOGIA. adplicati copiosiores nascantur variolae, an non etiam Viscera, quibus hoc iasnia adplicatur, his adficiantur, indeque periculosior Vadat morbus haec methodus, utp0te de felici insitionis eventu nos dubios reddenS, non erit eligenda. u. Abrasa Fiderinide manui crustam ariolosam adfricando. 3 Locum ope escamis epidermide orbata cinspergendo Puruere pustularum exsiccatarum. Ast hae meis thodi non sunt in usum trahendae praeter id enim

quod dolorem satis magnum Ycitent, ulcera inde oriuntur nimis magna Insigendo nutri, aut Iura ulnera ad disparentium sanguinis usque , quibus inetromittitur pulvis vrox intus , aut fla pustulis intinfia. Verum , neque haec methodus mihi adridet obtripleX, quod gignit, inconmmodum. Scilicet dolor

sat magnus inde fit Vulnera non raro in ulcera mutantur , difficulter consolidanda , sanguisque X ut nere stillans facile eluit pus Variolosum. 5 Venan tundendo eddem lanceold, qu4 ario Iani tufa os aut tales, cujus sex Pustulam ariolosam prius perforavit. Sed quum non omnes venaesectione indigeant; nec in priori casu , certi siue possimus, an lanceolae quid de contagi adh*reat, raro, Ut nunqUam, O- terit haec methodus, inserendi variolas, adhiberi. 6 Pustulas exsiccata ligatur 4 alicui strii curiculae adplicando. Haec methodus , ut mihi videtur, frequenter effectu maret crusta enim variolosa, quum hac

mem de Acad. R. des Chir. T. VI pag.

325쪽

1NocULA Tto. 32 Ihac methodo humoribus nostris non adluantur, UIX quid de Contagio ad absorben um praebent. ' Naribus ariolofam cruStam, una cum granomoscit, utradendo , more inensium. Periculosa vero censetur haec methodus, morbi transferendi, ob

cerebri viciniam, quod inde facile laedi potest, ut

G de Εκ suspicatur; ci jure ut opinor

quum ner. olfactorii origini suae adeo vicini inmediate adficiantur An ideo oschum addunt Sine e q8 Methodo hodie maxime stata quae sequenti modo fit lanceola perforatur Pu Stula recenS, Uariolosa qua, si bene pure tineta est, incidimus transversim epidermidem in regione brachii superiore , ubi musculus elloides situs es ad unam , veI unam dimidiam lineam , hoc facto lanceolae margine elevamus epiderinidem, ut sic spatio hanc in ter , i cutim relicto , pus se insinuare queat, parumque irritamus cutim , ut irritationis opes majori facto humorum ad vulnusculum adflixupus se cum hi magis misceat, sicque tacilius resorbeatur. Lanceolam denique laminae sidae inpositam

digito prius vulneri adplicato retrahimus Aut, si

' Et facile admiserim, methodum hanc inocuo

lationis non es e optimam, aut exquisitissimam, moneUdum tamen est, experimentis constitisse, non solum crusta vahiolosas, sed & linteola Pure Variolarum antea inpraegn*ta, tum eXsiCCata epidermidi adplicata, produxisse variolas; etsi in neutro casu humores inoculandorum ad luerent inposita. De .

326쪽

32 PATHOL ITA . occasio nobis desit, pus variolosum recens adhibendi, epidermides in loco mox determinato ad duas vel tres lineas dissecta unum vulnusculi labium ab altero separamUS, pulverem ex PuStuli EXsiccati paratum ubi dehiscit vulnusculum, adplicEmuS, ac parumper hanc plagam hoc pulvere fricam usia Facta hac metho. do insitione, minime cligatione Vulneris opu est, est enim vulnus mera epidermidis Alethodi vero prius recensitae fere omnes vulnera exigunt majora, quae ob dolorem ab adfrictu emplastris defendenda sunt, ne inflammatio oriunda fat nimia, aut pus iasmate varioloso inpraegnatum per sanguinem ex vulnere stillantem eluatur. Ultimo numero recensita methodus in noculatione verna hujus anni I78Oo, quae publice in collegio practico indobonensi sub auspiciis directione

Celeb in aeternum Imihi venerandi, nos Saeoti ab experto Chirurgo EcΗBARGE R instituta est, optimo Cum successu adplicabatur omnium maxime adridet. Vix enim inde dolor sentitur; quod in infantibus irritabilioribus non est tam parVi O- menti nulla inde ulcera oriuntur securi sumus , ne irrita rat operatio, quum sangui ex Vulnere Iallus em uadi, qui pus ad insitionem adhibitum secum abripere posset. Nec inpedimur locum, in quo operatio instituta fuit, perlustrare, quum deligatione, hac methodo facta inoculistione, ut o dixim us Opus non sit quod in progressu morbi magnam nobis

- ' Historiam exactam noculationis hujus, quam ec, Tom primo operis periodici Cl. o HREN-HEi Μ, Uien mi te Eeytrage c. traduxi, Disse sertationi huic subjungam. De V,

327쪽

rucem adferre poterit, destantes CL DirisDALE '

Variolaram inoculatarum decursus.

Prim & eound post insitionem ceIebratam dis neque in vulnere, quod vi amplius adparet, neque alibi uspiam, quidquam obserUatur. Terti plerumque in peripheria Vulneris facti maculam rubro - flavam ope microscopi videre est. Quant vel quint ab inoculatione die, digito vulneri adplicato parva aliqua durities sentitur aeger Percipit pruritum circa vulnus, quod inflammari incipit. Sext inflammatio augetur, magisque Xtenditur. Dolor sub axilla tensivus quod symptoma quandoque jam quarta post hanc operationem die adparet & inmobilitas brachii ob auctum dolorem per moturn a no-

328쪽

3z4 PATHOLOGIA. inoculatos cruciant, atque glandulae subaxillares inguinales intuplescunt. His saepe accedunt capitis dolores, membrorum dedolatio, pulsus febriJis c qua idoque septim demum die haec symptomata cernere possumUS. Sentim frequentius o lavd modo recensilia alia adhue adparent symptomata, quae erUptione in in variolis naturalibus praecedere solent; ut sunt: dolores vagi capitis, dorsi, lumborumque, quos horripilationes, calor volatilis comitantur. Hoc tempore insuper plerumque aegri conqueruntur de sapore oris depravato, adpetitu prostrato , nausea aut Omnino Vomunt praeeipue ii, quibus inoculatio fiebat, quin prius primae viae inpurae purgatae fuerint. Halitus odorem spirat singularem, facilius ex praxi ad discendum, quam describendum. Vertigo ophthalmia anxietates accedunt immo quandoque eve delirium, levioresque motus Convulsivi observandi sunt. Febris sit vehementior, cui calor sitis, somnusque inquietus, junguntur. Inflammatio plagae vulneratae validior est detegi possunt circa margine u vulneri quam

plurimae, parvae, Constilente pustulae , quae cum Pro gressu morbi increscunt. Si autem . Peripheria non multum inflammetur, labia vulneris non eleventur, nec pruritus in vulnere, nec tensivus axillarum dolor sentiatur, signum est, aut nullas subsequuturas esse variolas, aut futuras mali moris esse.

Non die symptomata persistunt eadem, plus minusve vehementia sunt. Si sexta die febris primo adparuit, hac die jam erumpere incipiunt variolae. Decim plerumque eruptio sit, cum remissione symptomatum, febris imminutione quae quandoque penitus remittit. Pustulae in parte incisa maturantur.

329쪽

ΙNoc UI ATTO, 3s 5 Undecima insiti vix amplius aegrotant inflammatio vulneris remittit pulsus ad naturalem accedit, nisi eruptio adhuc continuet. . Duodecim decimd terti pustulae elevantur, in subpurationem tranSeunt. Decim i quari variolae ad maturationem deductae sunt nec febris , in variolis naturalibus subpuratoria dicta, nisi valde copiosae adsint Variolae, adparere solet. Adpetitus redit, Vires aeger sensim rectiperat. Va- .riolae, in peripheria vulneris sitae, Ea siccantur.

reliquae variolae exssiccantur,is decidunt. Notandum adhuc id, quod L GυYo refert, ' quod nempe post eruptionem, durante moebo quandoque haemorrhagia narium contingat, quae aegro non solum non funesta est, sed potius salutaris, quum nimiam vasorum durae matri cerebri inpletionem, in Variolis adeo timendam, Vertat. En brevem totius morbi historiamri quam ex ractatu InL L. B. de STO Rc me pro maXima parte X-cerpsisse lubens fateor.

De cura ariolarum institrarum.

Quum nullum primis post insitionem diebus symptota adpareat, quod nos doceret, inoeulatum aegrota re nullam medicinam faciendam esse existimo. Bona

330쪽

enim per aliquod tempus prius subministrata diaeta saburra nulla aderit, quae Urgan , Vel emeticUm, eXpeteret rnec e subposito, quod Plethoraci aut morbus quiscunque, per praemissam praeparationem fuerit sublatus, ve-npesectione, aut alio remedio , Opus erit. His etiam diebus diaeta eadem , nisi parum strictior, ac ea, qua sub praeparatione usi sunt inoculati, continuari poterit.

Quamprimum autem consueta ariolarum eruptur

rum signa adparent. diaeta sit magnitudini morbi adcommodata et sed etiam tunc aetati, climati temperamen-.to, ac consuetudini quid condonandum erit. Symplomatibus, si non urgeant, nullo prospiciem dum remedio e si autem urgeant, eadem medendi methodus ad illa tot Ienda adhibenda erit, ac in variolis naturalibus. Sic alvus constipata enemate, coctis fructibus horraeis, vel etiam sale medio movendari Omitus nimius aromaticis, aut leniter optatis sedandus; haemorrhagia narium nimia venaesectione, aut stypticis sedanda erit is si porro. Vires vitae, si prosternerentur, excitandae sunt rhoe autem raro Contingit, si illa, quae cap. d. ducta sunt, bone observentur. Si nimiae essent , pro diverso excessus gradu diversis remediiS, . . ClySmate, pediluviis, diluentibus, emulsionibus nitrosis, aut venae sectione c. inminuendae. Variolas , nimia copia praesente , lanceola, aut forfice, aperire convenit. Sic enim minor copia puris variolosi resorbebitur quod ebrim multum mitigabit nec pus stagnando acre redditum , erodendo foedas illas cicatrices, puellis adeo abominatas, gignit. Omnium autem optima, sub toto morbi decursu, remedia sunt aer liber, motus corporis moderatus quibus si utamur, raro quidquam adparet, quod aliud remedium expeteret, testante In L. B. de STOR cic