Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

81쪽

ptomatibus enarratis, an revera ad illam classem pertineat, simulque ad quainvis Classem remedia, tum generalia, tum singularia, si dentur, invenietis adscriptari

ut falli Vos in hisce sit inpossibile.

f. II46. Cavo autem remotiore morborum, Ut v. g. aer pestiferus, si Carbonum C. , ars Vasa argentea mercuri auri amalgamate in igne deaurandi, similia sunt vitanda, si quis velit omne causa remOtiores abscindere. S. II 47. Si autem No. si . . quis . habeat monia signa adsumti veneni, tamen ignorem unde tunc Observo, quae Urgent eum, symptomata ago secundum ea, quae dicta sunt, in illa tollo sic ignotae mihi causae effectus. S. 148. Nam symptomata bene considerata docent, an in ventriculo haereat, an in intestinis, an amper sanguinem dispersa vis veneni sit. Unde patet, qua ratione agam in Causam illam, in uentriculo, vel alibi haerentem V. g. causa proXima est in ventriculo, ergo Vomitorium subitum requiritur ut expellatur est in intestinis, validum purgans Gnemata fortia in vesica, injectio olei in illam. Sed venio, quando homo jam est penitus viribus Meetus, & fere moriturus e conabor intus extu omnia aqua, oleo &c emollire dolores dato pio prudentissime sopire. cholera vidi homines tam subito deiectos viribus omnibus, ut intra diem morerentur; tunc est acutissimus morbus intra paucas horas violentia morbi tanta est, totque eduxit humores, tot in convulsiones rapuit nervos, tot dissipaVit spiritus, ita corrupit sanguinem, ut Medicvs accedens videat emetico certo moriturum

82쪽

78 PATHOLOGIA. hominem, roborantibus' sopientibus vix ultra esse reparandum tamen iam tutissimam iniens experitur, an sopiens' reficiens methodus aliquid valeat. Si homo moriatur, edicu quidem tutam Conscientiam habet, quod mortem incertam certae praetulerit Verium Certainina multa tunc ipsi sustinenda sunt ab illis edicis qui nunquam holeras me emetico praevio adgrediun

Hanc doctrinam adpllicemus venenis datis, intelligemluS, quomodo Vel expellere illico, vel dilue re venenum symptomata mitigare viresque reparare debeamus; simavique intelligimus, quod quacunque prudentia egerimuS, O tamen, VOS Venenum Jam nimis destruxerit, servare nos non OTImus.

S. II 49. O. I. Est venenum, quod hominem in summum torporem ac frigus conjicit est mihi hic torpor frigus calefacientibus ac stimulantibus excitandus, in Vice Versa. Homo alius in ardentissimam febrim, delirium, furores, actus est vita haec mihi moderanda est , ut in omni motu nimio : optime hoc faciunt generalia antidota, quum causam ipsam enervent. Verum praeterea a venenis homo acet ut mortuus, dummo ante nostrum adventum signa vitae adfuissent. Forte manebit mortuus, si nil fiat forte incitamentis Posset resuscitari Laudandi semper edici sunt, qui eo modo, ut alia occasione in morbis infantum seorsim pariter edendis dicetur , agunt mira fiunt, quae non exspectaveramus. Classiarius atavus miles de navi caden mergitur aquis r scapham sumens alius classiarius cum sociis hominem mortuum trahit in scapham: Vident omnes, esse mortuum. Ille vero, meliora edoctuS, sumit magnum suum cultrum, apicem vaginae abscindit, intrudit in demersi anum in ab altera parte instat

83쪽

f. II 52-58. ANTIDOTA. 79 tantum aeris, quantum posset, eoque facto mortuum illum Capita ne vivum restituit. - Vita potest adparere deleta tota, tamen ita manere, ut re Scitari queat maxime id suspicari quandoque possumus, dum ab ignota causa, a veneno, cito visus sit mortuus homo. f. . 1152. 1153. II 54. Methodica Curatio, ea prorsum , quam C HIPPOCRATE, SYDEN HA- Ino , o ERHAAVI didicistis ea explet quatuor haec capita. Nihil aliud agimus , si bene agimus et specifica plane empirica est; audito nomine Orbi, novimus medelam ita Orte peruvianus in febri, ita optum in doloribus Optandum foret, pluribus specificis ditesceremus; sed interea dum paucis his gaudemus, methodicam curam eo acrius, eo adtentius colamus.

INDICATIO CURATORIA IN MORBIS SOLIDI.

Habetis hic divisionem notius artas chIrurgiceri Ut in morbis internis sola natura facit, quod fieri oportet, rarte Medica clautum inpeditaenia aufe

84쪽

rente, juvantia adplicante ita in morbis externis Chirurgus aufert inpecimenta, adplicat bona medicamenta huic scopo apta sed natura, ablatis inpedimentis, de adpossiti rebus aptis, intrinsecus, extrinsecus omnia perficit. Omnia illa balsama arcent aera, molle servant partes, putredinem inpediunt sed, si non cooperetur natura, ut in ulceribus cacoeticis, nil juvant adplicata. f. II 57. Dictum. 8. 158. orbi solidi, seorsim spectati, consistunt aut in solutione continui, quae o dicta, aut in mala cohaesione. Mala cohaesit et aut nimia, aut nimis parva. Cohaesio nimia est rigiditas, quae tum est laxanda hinc I aquae fotu, balneo, ghemollientibus decoctis; 3 oleo; 4 moderat is fove renoνato motu, aliter videretur quies commendanda, quum observemus homines in quiete mollescere laxos fieri verum flexilissimus sit arcus, si modo tendatur, modo laXetur, iterum tendatur linetur c. ' Est tamen hoc in genere verum , quod molle otium reddat fibras flexiles, laxas, AL PRAESE in comment ad Aph. 35. . . bene addertit hoc .. Otus, inquit, muSCularis Praecipuum, remedium habetur ad curandam fibram nimis debilem non mirum ergo, si

quies contrarium faciat Qui citissime volunt sagina

' V. g. in incipiente anchylo motu tali redit acciditas, sit dissipatio eius , quod morbos hic collectum. Dem.

85쪽

S. 4 IS9 Ar. TIDOTA. laere animalia, illa senaper ab omni motu prohibent, largo dato simul abiit o. in in morbis acutis , ubi Omnia adeo elisl Ccantur , quietem summam, inprimis in agro frigidiusculo humido, inperaverunt Veteres Medici frigidus enim siccus aer roborat fibras. Nihil autem magis laXat corpora, quam tepor lecti, dum somno largiori indulgent aegri haerent enim sic

in proprio vaporum, de corpore exhalantium, balneo. Hinc omnia animalia a somno tument. Dixit ideo IPPOCRATEs , Longiores vero somni Cale facientes conliquant carnemis corpus diffundendo re solvunt, inbecille reddunt de ictus ratione sanorum . . c. o. lib. de adfectionibus c. 2. In quibuscunque morbis siccita confert, conducit quam minimum dormire. Quibus vero humiditas confert, non debent inediam pati, nec cibo, aut potu indigere , neque laborare dormire quantum Volunt.

Trictiones explicabuntur ad S. II 66. g. 59. Iacciditas nimia partium olidarum

cognita indicat roborationem earumdem, quo obtinetur

cardiacis iso. reliqua hujus capitis sponte patent. Ultra de his non ago; nam scitis haec e case de fibra laxo rigida ex principio Aphorisv rum BoERHAAVII is comment L L Lib. Laronis VAN

86쪽

g. II 63. Euperest nobis una tantum indicatio explicanda, O quae ad ιιida mutanda spectat e mutantur fluida

morbosa 1 emaendando eadem ita, ut in corpore maneant fiantque emendatione tali iterum sana vel 2 mutantur humores morbosi demendo e ii morbosas partes, ut iam humores dein, e bonis alimentis' bonis naturae viribus conparati, Xpulsorum repleant vacuit3tem. Haec duo nunc explicanda restant, ac primo quidem indicatio corrigens suida. S. II64. Nam oportet tunc adesse in illa parte singulari vitium in liquido, quod ibi nimis crassum, aut tena sit vel quod a quocunque modo sit angustatum , licet liquidum bonum sit vel quod spissus humor, Quas ipsum inpeditum sit adeoque indicat mutationem in meabilitatem tam viae quam

materiae.

f. II 65. Materies Uc., hic habetis ex ΜΑ-TARIE EDICA infinitam Opiam resolventium , de- obstruentium, tam in diathesi phlogistica, quam in pituitosa muc adhuc resertur embroch aquae vel

87쪽

S II 65. INDI c. IN MORB. coRRIO FLUID ' Σ3vel frigidae, vel calidae, purae, vel medicatae. Saepe Prosunt haec inpluvia in anchylossibus tumoribus albi genuum, aliorumque articulorum. - Addi hic etiam gramen posset: si recentis graminis succus paretur detur magna copia quotidie, liquefacit totum hominem, solvitque calculosas in ossicina bilis Concretiones. Apud Magnates haec caelanda, quum iraScerentur, se ut armenta in pratis tractari, nec sumere tallia remedia vellent. Immo in genere puto, homines oportere ignorare, quae medicamenta sumante ignota melius, quam nota sumunt. Medici sunt passim liberaliores in hac re cognita ViteScunt. Per illa, quae causia sngulari, coagulum facien- et , contraria sunt, ut in coagulo per acida fatilo usu Ialium leniorum sapo venetus lacti incoctus Pannis laneis, vel spongia lata calide semper adplicatus, huic scopo aptissimus. Si sapo Venetus admisceatur acti recens mulcto, nunquam coagulabitur.

2 si coagulo glutinos is pingui So. id est,

quando glutinosum in vasis haerens facit tumorem Pul-Posum, tenacem, Phlegmaticum, vel quando pinguis materies facit atheroma, tunc certe saponacea conUeniunt ex eodem sapone Veneto nam calida stimulantia hic prosunt, ut tumorem dividant crassum, stimulentque solida, quo divisum illud propellant. EmpIastra hic prosunt talia diabolanon, RUSTINGIT, delabdano . iachylon cum gummi , de cumino, oxycroceum &

3 Ir coagulo a quiete usu salium is aponaceorum humores boni torpore stagnant effectus enim nimiae quietis, ut jam dictum ad s. 769. tiologiae. In tali casu fomenta e sale ammoniaco, blut aqua, immo aliquando cum aqua calcis oriente a de

88쪽

inde decompositione ut mo in albo tumore genu vidimus, potenter juvant. Sapo quidam paratur, si spiritus salis ammoniaci uncia una Cum unciis sex oxymellis, uinta vini misceatur, saepe potenter resolvens talia concreta.

eeas herbas hic jam omnia priora nocerendi, excepto sapone veneto, qui laeti incoctus aikalino sale vix non cere posse videtur. Decocta malvae, Parietariae , endi- viae, lactucae, portulacae , mi Sta melli nitro, aut Oxymelli, epota hic prosunt catapla Sinata parata e similibus heibis, addito melle nitro decocta avenae decorti Catae cum loribus hamomillae, meliloti, sambuci hederae uerrestris c. In his tamen omnibus judicio opus haec mutanda sunt pro natura tumoris coaguli, copia stimulanti augenda minuendave prout plus minusve juvant. Etiam oportet edicum esse divitem in hac Materia medica, quia Iura saepe adhibentur, quae Omnes homines ferre non possunt Μulti ab emplastris habent erysipelas multi, maxime feminae, abjiciunt O multa, quod certos odores ferre non possint rtum hyeme praestat fotu minit uti, quam cataplaS-mate, aut emplastro, quod hyeme tam cito frigescant. 5 Per cardiaca Ge. si quie sit in humoribus a debilitate cordis vasorum, stimulantia nutrimenta, ut 8. 112. descripta, prosunt, ire vitae augendo incitando. Etenim humores velocius a corde proliciuntur in arterias arteriae stimulantur 1 a velociori fortiorique adpulsu sanguinis; et

a stimulo Cardia oriam quum nunc per talia cardiaca vires omnium solidorum augeantur, cor arteriae ab hac etiam causa in fortiorem atque frequentiorem contractionem prorumpunt. Hac

89쪽

f- 065. INDI c. IN MORB CORRIG. LUID. 85Ηac igitur ratione praecipue quidem humorum nimiam tenacitatem a quibuscunque causis natam emendare studuimus e sed simul egimus , hoc faciendo, in ipsa solidari omnia enim illa interna externaque agere aeque in solida debuerunt, quam in fluida. Quia tamen vasa sola ess in causa possunt, bonis humoribus, ideo A Ucaeo nunc ad solida unice se convertit. S. II 66. Via inpedita redditur meabilis 1 aperiendo meatus, potu aquos calidiam, eurollientibus Usalinis temperatis medicatos exemplo sint potatores nimiorum potuum assiaticorum e fluida quidem ipsis tandem aquosa fiunt, sedis solida quaevis laxa acces-Cunt. Haec iterum agendi methodus, in sola solida destinata, agit simul in fluida, aeque ac in solida ut prior sipho contenta, in sola fluida destinata, non in uida modo, sedis in solida agebant. Ita, ut quamvis indicationes alterutrius tantum sequamur

semper tamen in utrumlque agamUs.

Si qua calida sui potatores pqnit is in solidisI3Xet, aqua medicata emollientibus eo magis hoc faciet: nam particulae hae emollientes, interponentes

sese inter laterales fibrarum cohaesione , diapedesta quasi faciunt, in illa sese interponunt, ut membrana sic sat multo latior, adeoque vas totum fiat amplius. '

' Lac quamvis suis nutrientissimis particulis sit

cardiacum, bonos faciens humores, tamqn ratione suae aquae in particularim oleo rum ac subsa-pona cearum emollit quoque. Hinc ' ulcere

pulmonali cum igiditate' vasorum . lac alimen

90쪽

Si vero aqua illa inedicata sies falinas temperatas, oportet salinum istud dividere massam humoris loco obstructo haerentis is simul stimulare solida, ut agant

in contonium fluidum et ergo iterum a ratione aquae medicatae salinae aeque humore mutant, quam Vasa.

Patet hoc in aquis mineralibus potandis. Si homini sint vasa ava humores mucossi, aqIlae seIteranae, vel illis similes, incidunt suo subtili sale in alliatinam naturam vergente , hos humores, etiam simulo suo tunc agitant inertia vasa. Rarius tamen in similibus totum scopum obtinemus; sed si sanguine adtenuato facto tune spadanae potantur, robur majus conciliatur vasis, ut brevi tunc aequilibrium bonum vasa inter humoresque restituatur. 2Enigmatis instar varia actio aquae spadanae videbatur BA GLIV1 osse, quod aqua illa V1deatur tam Ob-Posite agere. Henricus ab ΗΕER in sua Spadacrene

observandum dederat, femina , mensibus carenteS, harum aquarum potu menses recuperare amissos, pro

pallido flavoque colore jam reddi iterum facie colora

amoeno pulcra feminas autem alias, sanguine X-

haustas, nimiis uteri haemorrhagiis, perpetuo adhuc nuentibus, ideoque pallidam mortem VuItu referenteS, Potutum, ac medicamentum est Curat quosdam integre, tota die cum melle potatum reliquis in-

curabilibus curam facit palliativam. Est tamen, ubi lac ipsum integrum minus Conveniat quam um inde paratum sale, seu saccharo sic dicto lactis , quod solutum gerit, magis medicamentosum, solvens dum parte caseos a Viscida, Privatum , viribus digestivis , saepenumero sat debilibus minus inpedimento est.)