Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

101쪽

3 Materiae so praeparatin iam aperiendo perfectionem, se alpello faciam, et per cauilica adplicatas idque iterum cum magna circumspectione: si alicubi in panniculo carnos subpuratio naSCatur, ea citius aperiunda, quum alioqui perambulet materies ad alia loca, communicatione membrana adi poste per totum Corpus. Si sit materies critice deposita, maturius fiat apertur abscessus, quia non ibi loci sit partis lenta solutio, sed materies tota, cocta aliunde e desertur. At vero in glandularum subdurationibu maturior apertio ad minimam fluctuationem emcit, Ut par non matura cirrhescat. Exempla quotidiana id docent: unde In mammarum, inguinum , subpurationibus exspectandum, donec tota pars penitu in pus versa

reperiatUr.

Quod autem extus dicat, vel scalpello, vel caulicis faciendam aperturam, id ideo dicit, quia uuti scalpellum recusant unde causticis illi torquentur

Per . a. 3. dies, antequam crassa cutis peresa

sit. Hinc I plus dolent febricitant; si in

periculo sunt per illam moram, ne materies purulenta, illinc abiens, ad loca forte nobiliora transeat. ine semper praeferenda methodus incisionis, laudandaque methodus eorum, qui, quasi aliud acturi, abscondita lanceola abscessus aperiunt.

f. f. 1167. 1168. Nempe uiditas nimia requirit in Oi sationem, quo adquiritur ictu gelatina foex animalibus LX egetantibus , Capita pedesque vittili, vel agni, eo inserviunt, si in gelatinam coquantur. Emulsa e sem psyli., in. decocta spissa althaeae, malvae symphyli Morix sperma ceti, pulvis diatragac. c. Verum, si cum fluiditate adsit debilita, ea aliunde resarcienda ipsae enim gelatinae an, Tom. V. G ma -

102쪽

984 PATHOLOGIA.malium ex partibus praeparata amisere nutritiam virtutem Ionga coctione. Sic fluidus sanguis quidem inspissaretur; Verum esset mucosus, debilis morbosus. I in Jura bene parata, ac recentissimum , simul essent porrigend2.2s 'tu aquos , farinoso, non fermentatως nam

fermentatus potus adtenuat, moderate sumtus. AVena

decorticata cocta cum aqua, in spissius decoctum parata r decocta sive cremor, hordei, oryzae, fag pyri. Vultes, ad prandium Coenam, ex hordeo, avena, fagopyro, miliori potus Chocoladae. Verum, circa Chocoladam animadvertimus, quod male quandoque illam concedamus. Rogant nos homines, an liceat, illam sumere. In casu dato, ubi

nimia fluiditas adest, potest prodesse, si sit hocolada ex solis nucleis caca mucilaginosis , oleossis, crecentibus, non rancidis parata. Commendatur sic iii nimia humorum fluiditatera commendamus hunc potum phthisicis, qui sudoribus nocturnis dissitiunt, hominibus aliis debilibus, sudantibus ad minimos motus, iisque, qui post magnos morbos habent adtenuatos humores hystericis hypochondriacis cum materio. quorum humores inspissati sunt, quique proinde in digent blandis saponaceis. Verum raro, ut dixi, ita adhibetur chocolada Siliqua.

rum Vanillae , aut anillae, Unam , aut duas, cinnamomi unciam unam, drachmam piperis addere solent 1-brae hocolae e re eris UCleis caca paratae alii alia ratione parant, addeΠd oleum cinnamomi, bal, samum pertivianum, Ol Utanum Ueccanum , ambram

103쪽

S. II 68. INDI c. I ri ORB CORRIG. LII ID. 99Hinc videtis, potum hunc tota natura sua mutari' ois fieri adeo adtenuantem , sudoresque pro-moVentem, quam insipissantem. Rogati itaque respondemus, in casu dato nimiae tenuitatis humorum, simplicissimam choeoladam adhibendam esse , calidiores illas species vitandas.

Caeterum in casu debilitatis a spissis frigidis humoribus, in casu, ubi quarta species debilitatis sub ponit humores inertes , vasa flaccida , stimuloqua Proin indigentia, choeoIada cum omnibus illis rebus incitantibus, adtenuantibus parata potest prodesse., Aucta actione iscerum Per ea, quae V memorata II 59. haec erant: I Cardiaca, quae mox G. q. commendabunturi a majori motu Corinpori adplicato per fritiliones ἰ has jam explicui;

Alones , de his paucis agendum.

Consulendus hic nobis prae omnibus SYBAN HAMUS, fetii. 3 . . de colica biliosa, quam Uacuantibus' venaesectione quamvis saepe Curabat , tamen, si vires debiliores vomitus adessent, gutta xvj. laudant liquidi sui mane ac vesperi exhibitis feliciter brevique curabat. Sed, sive ab hac methodo,

sive ab alia, recidivas saepe patiebantur : ad has prae-Cavendas sequens consilium dabat . nihil hactenus a me excogitari potuit, quod ad persanandum aegrum ita certo faceret, atque equitati , vel in curru ecZiO qua longioa itinera confici debuere. anodyno in terim maneis sero indesinenter propinato

auper quidam mihi vicinus , qui adhuc est superstes, colica biliosa vehementissima per hos annos laboravit, quam catharcticis, clysteribus, globulisque plumbeis devoratis, expugnare diu , sed frustra

erat conatus. Hic ego ad frequentem narcoticorum usum confugi, neque poenitenda opera quamdiu enim a cer-

104쪽

Certa repeterentur, satis recte habuit; sed quum his PalIiaretur tantum malum, non exstirparetur, revertebatur enim, ut primum erat Xhausta norcoticorum vis ego hominis misertus, gravi morbo 're angusta adflictissimi, equum e mei Commodabam, quo iter , dicto am modo peragendum adgrederetur e eoque ad die pauculos continuato, UiScera eas ireS recepere, ut morbi reliquiis excutiendis paria amessent, sine anodynorum praesidio Omnino conUalesceret.

Tandem adseverat , inproba continuatione equitationis vectionis se plurimos chronicos servasse, curasse quum enim Venter sic continuo Vibretur, exagitetur, succi recrementiti ex toto corpore possunt excuti iti viscera roborari.

In Dalseri episol ad Guic Coim, in Edit. Dydensis 4I Q seq. , SYDEN HAIEUS ait: At vero nihil ex omnibus, quae mihi hactenus innotuere, adeo inpense anguinem spiritusaue fovet firmatque, ac diu multumque singulis fere diebus equo vehi. Pergit dein exemplis demonstrando, quod debilissimis hominibus, sive jam diarrhaeam conliquantem Patiemtibus, ex hypochondrio, sive tabidis , phthisicisque,

quos nulla artis molimina ab interitu vindicare potuissent, si sanitatem restituerit. Fidem sane superant, quae dicit sed vir candidus tantae Omnem idem meretur. Curas novi inimitabiles factas hoc consilio Per BOEB HAAV1UΜ. Utique Vidi nasutulos homines

inridentes BoΕRHAAVI Uri, quod ex eorum numero plures interirent verum , neque BOERHAAVIUS, neque SYDEN HAMUs actitant, se Curtisse omneS,

sed plures, qui artis ope incurabiles videbantur. Immo ex felicioribus exemplis multi chronicis morbis adfecti pessime concludentes imitari iolentes, equi-

105쪽

equitare Coeperunt, magno suo cum malo, quod quiete, saltem moderato exercitio, indiguissent. Aderant, qui phthisici facti vellent se equitando Curare, in Vehementem haemoploen inciderent omnia illa infortunia in consilium SYDΕΝΗ ΑΜ BORRHΑΑVII conjiciebantur; ubi magni viri a tali consilio dando abhorruissent. Haemoptoicis sane id dissuadere opor 'tet, vasa enim eorum id non ferunt. Veteres primo aegros suos lectica vehebant, dein curru lento sensim velociori. Oscillationes in funepensili quoque prosunt exercitia in sphaeristerio c. juvant. Sed saepe haec surdis canimus. agitates utriusque sexus vellent libenter verbis edici curari; adeo inlecti, incantati comoedia, lusu chartarum o musica sunt, Ut quotidiano exercitio salutem redimere nollent. atutinis quidem horis equitare aut curruper 2 3. 4. Ora vehi possent, verum tunc est dormiendum, quum chartarum usus vesperi inchoatus in seram usque noctem protrahatur hinc nunquam

restituendae sanitati tempus aboni. ' Sed Medi Co-rUm tamen est, ipsos ad tam salutaria consilia sensim adducere si fabulam surdo narraverint, conscientiam honestique Viri partes Xpleverunt. 4 Usu cardiacorum No. adstringentium , roborantium, ad 4. IIO7. mo. 2. Xplicatorum

' Choreae conducerent, sed moderatas ignorant; si est occasio, in illis quae ali vocant , fallant, ut inde aegrotent; si esset modus in

rebus, i salubris foret iis exercitatio De u

106쪽

goa PATHOLOGIA.f. 1169. Spissitudo autem ι peccat , exigis c rematronem haec procuraturo haec blanda sunt

ω ab omnibus ferri queunt. E Haec optima incidentia, sed I cavendum in omni spissitudine inflammatori , nam oleum ignibus adderetur a etiam in pituita frigida spissa prudentre

invigilando, ne motus spissus hunJor adigatur in vaciminima, eaque lethaliter infarciat ea enim in glutinosis morbis saepe Visa unde a pauca copia incipiamus , motumque lenem adjungamus. x potu acrior lyc. Omnia talia in genere indicantur, nam sunt praestantissima remedia , verum oportet, edicos quoque nosse, quodsi homines semel gustaverint, quam reficiantur hinc, dosim omni ratione velint augere in suam perniciem. Centies vidi hos homines acri' forti antiquarum' vetustarum erevisiarum, inorum spirituumque densos humores suos ita per alkohol horum potuum inspissavisse, ut potus aquosi ultra cum illis misceri non possent, sed per varia corporis loca timcis agerent, depluerent, teterrimosque facerent hydropes Unde sapienter moneat edicus homines, notam salutaris rem ii amoeno saporeis recreatione laeti, iisdem rebus abutantur. 4 Diluendo, potu , fotu, balneo, injectu, quo sortim infiniti homines sunt perditi, qui partem primam Iujus consilii expleverunt, partem alteram,

mox explicandam , negleXerunt.

Postquam iugum aristotelicum medio proxime elapso saeculo Philosophi excussissent, Medici plurimi omni omnino jugo se subduxere, in fingendis systematibus divites, in probandis iisdem pauperes, in

107쪽

f. 1169. ΙNDI c. IN 'ORB. coHRTU. LIIIo. IO3 humores esse nimium tenues r unde duo maxime noxia

consulebant 1 potu Thoeis Cosse per totam diem honaines uterentur sale volatili oleos aromatico, spiritibusque alliis ac salibus hemicis continuo stimularent aquosos hos humores. Sane aqua calida toti accidi hominos indigebant iis stimulantibus , verum , quid erat optas, eos in necessitatem hujus spiritu sis horum stimulantium conjiceres Invaluit tamen haec opinio is magno praemio donabatur BoNTE Kou propter librum belgice editum in laudes potuum assiaticorum, moderatoribus societatis Indiae orientalis. Legati batavi ad Inperatorem Sinaeis Iaponiae audivere bidem laudes Theae, tanquam Pana Ceae, ab omnibus illis populis, maximeque ab eorum edicis r unde SYLV1υ BoΝΤΕΚ Η eorumque adsectae hanc herbam summis laudarunt encomtis quo factum, ut tota Europa haec folia quae liverit. Ipse IEυWHous, qui illa inperia pluries peragravit , didicerat, hos populos nullo arthritico morbo adfligi, propter copiolam theae usum, ut ipsi di Xerant.

ΕΤΥΜULLER Us quoque hoc pro Veritate obtrudit. Egregius tamen K EMPFERUM, Uctor maenitatum exο-ricarum, cap. de Mox describit nobis, quomodo apor enses loca arthritica podagrica inurarat mox sua. Potus Collae quoque diluens est, non ingratus, leviter nutriens, ut infusum hordei tosti II1PPoc RATIs , Copiose adsumtus fiuida adtenuans, solida laxans, ut lice: at quo eum modo Thraces parant, magnates Divitesque per Europam parant . ut sere sit nigerrimum saturatissimum infusum est verum decoctam, uti vix non ubique paratur), aut potius puIseossean non diluit, pro eo, quod aliter situm restinguit, nunc sitim facit, exsiccat omnia quare multi paullo post hocoladam petunt ut siccitatem Ollant.

108쪽

Est quoque advertendum, quod inter UStulandum, non tam in hac urbe . quam multis aliis locis butyrum addatur, quo nigredo splendens ipsis accis conciliatur. Spissus igitur potus osseanus rancidum quid per illud pingue adustum potest conciliare. Haec de prima parte hujus consilii nunc secunda ejus pars videnda. Diluendo potu , fotu, balneo , i eam aquosorum,

adjutorum per caloreΠl, et L motum cursus exercitii,

frictionis , equitationis , ectionis si spissitudo sanguinis non inflammatoria adest in hominibus phlegmaticis cosisque, iique multum potus lige bibunt, oportet, ut motus corporiis jam adsit , quo dilutus nunc per Theam humor moveatur, ne hydrops irat, aut anasar ca secessu facili aquosi a mucoso per vasa a teralia motu nempe tali solida magis agunt in liquida, liquida velo- Cius circumducuntur, oritur major adtritus, calor, mucolisubactio. At vero iterum cum prudenti cautelae motus mitis mucosos homines reddidit poplecticos, muco inpacto in minima vasa Hinc lente incipiendo haec corpora sunt in motum ducenda : unde fateamur cum InLVAN WIETEN , cap. de glutinos spontane s. 5. ,

insidiam saepe auxilium esse iis plus saepe debilitari solida , quam mucosa dilui saltem esse solamen breve. Per valida limulantia , sudorifera, iuretica,

Iurgantia , omitoria, piis Stica, mercurialia, aromarica, de cuibdisposea ad . Ι 89 5. in morbis kephalicis frigidis, in paralysii, pilepsta, quorum Cau

sa haerebat in sanguine inerti mucos , vidimus stupendas dari curationes his remediis , dummodo a sapienti Artisce dirigantur. His enim inertia solida concutiuntur, in motum cientur , t Uida mucosa moventur, X-

pelluntur Sed cautela prudens adhibeatur, ne mucus

109쪽

f. II 69--7O INDI c. IN ORB. ORRIG. FLUID. IO5 vasa minima inpleat incipiendum a lenibus est, ut videam Us, quo usque aeger cum etaphoria ferat. V. hic totum caput de glutinos spontaneo , α Comment. ini. R Esidis. 'θω Per alida refomentia Sc. v. iterum caput der latinos spontaneo, cum Couimenno formaulas multas egregiaSque in BoERHAAVI Marem medica. S. ΤΙ7O. Motus νero nimius o ablato singulari siti uio stimulus acidus in aegrotante infante;

stimulus aikalescens m putredine primarum viarum aufertur vomitorio, Vel purgante. Aut correctione ejus per tia contrarim in acido dando absorbentia, ut acidum absorbeatur , aut thalia,

ut cum iis vertatur in ses neutrum e corruptum biliosum Corrigendo per Xymel sapas acidas, spiritus acido , ipsumque dilutium acetum, succum citri &c. 20 diminutione totius mastis sui rum non dico, quod semper venaesectio debeat seri in motu nimio; nam in prophylaxi vidimus, tutius aliquando motum minui sed quando indicatio fert, tunc est egregium remedium. EXhaUSto enim corpore cessat motus hum

dio tollant, me multis ambagibus pauxillum scammone primis cibis prudenter conmiscent, Continuant hoc quotidie. Homo ille in dysenteriam

lentam mucosam totus resolvitur Colocynthis, elaterium &c sunt res, quae sanguinem ita adtenu- ant, Ut per Omnia vasa Perfluat, non coercendus.

110쪽

ro PATHOLOGIA.nitur, qua motus maximus in minimum vertitnr. Sed, si vires bonae, maximus motus cum plenitudine huminuum ita tunc v. sis c. pu est.

3 Quiete inducia per optata V anodyna aliquando optum auget motum , ut melancholicus delirans inde furat duin alius similis aeger inde ad quietem ducatur. Caeterum ab omni aevo id in nimio motu ars excogitavit, ut per anodyna sopiret illos. Haec sunt lente tractando per epicrata. Si indicatio ita sit, dando per

epicrata tuto finem obtinemus : caeterum dissicile est, unica vice dosin veram nosse quae si non operetur, Plus

s. II7I. Idem ille motus nimium inminutus I a lato inpedimento motus inminutus est in hoc lethori-Cotato , ab enormi copia sanguinis r venae sectio fiat; motus augebitur ablato nimio sanguine. ulter cadit in animi deliquium, quia ala foetida, vel ambarum, est in

cubiculo; auferatur. i spe adtentiantium V cardiacorum , adtentiantia, si motus angueat per viscositatem humorum frigida adtenuantia, si viscositas phlogistica adtenuantia calidiora, si phlegma frigidum.

Cardiaca , adtenuantia pro genere spissitudinis; cardiaca replentia, si ab Uacuatione nimia motus subsistat; cardiaca stimulantia, si iners humor, solidum laces- dum omnia dentur ex veris artis regulis. f. X7 2. Toties de acrimonia actum in decursu hujus pathologici traetatus, ut explicatione mula opus non habeatis. Sed quoad varium earum curam nonnul'la nunc dicenda. Vidimus olim dari acrimoniam, cujus Certae specie quandoque non possint determinari Acrimoniam