장음표시 사용
431쪽
RI A, LIBER IIII. quibus ultimus esset Ille dies,festa uelanius Dode per urbem.&, Victori uelatum auro,uit Aeneid.s. iisq; iuuencylm, Vector de qui uehit,& uehitur, Lucanus ostendit: ut de nauicula,vectoris patiens, tumidum supernatas amnem .Et idem, Sola caussa timoris,Vectorem non nosse suum , Venire,crescere,surgere:ut,Hic isegetes,illic
ueniunt felicius uuae. Gratior & pulchro ueni Mori 1
Venenum,ut in litera L de lacte dictum,pro Georg.a colore aliquando est ut, Tyrio fuscatur lana ubi affinea ueneno.Ideoq; suis locis, sicut pharmacu aut ΛGrio
medicamentum,succus,virus,noxia, salutaria μ 'ite dignoscuntur. Venia,beneficiu:ut, Hortatur pater ire ma- AeneiL3.σ1.1l,laeniamq; precari .Et uenia pro pace: ut,Cuncti nam lectis nauibus ibant,orantes ueniam. Et pro indulgentia:ut Terentius, Da pater ueniam:id est, parce, condona. Vergere uel in uergere, uerbum sacrificale gentilium,ad libationem pertinens, cum uina pateris inu*rsa sparguntur manu:ut, Frontique invergit uina sacerdos. Veternus,morbus intercus .ergo uetus, ute Eunucho. tus, ueternulus senex comice, & illius morbi
Patiens. Virgilius , Nec torpere graui passus si g- νsua regna ueterno.
Ver,nouum anni initium: primo enim mense dicitur uertiouum,scilicet Martio, secundo adultum,tertio praecipitatum . idem deae state,autumno,hyeme.Qua quidem comparatione solstitiales annos cum tropicis computamus.Sunt enim duo solstitiales, & duo tropi-
432쪽
tyo DE POLITIA LITER A ei,pertransuersum duodecim signorum. sed Hispani totam etiam testatem cum autumno, uernale tempus appellat peculiari quoda modo & gentilicio.
Aelieiss.lo. Versare,considerare:ut, Secum uersat quos ducere contra.Nec minus polite, uersare saepε Aeneid. s. Voluere: frequentativum a uerto: uti Versant que tenaci forcipe massam. Verrere, trahere:unde uerriculum,rete ma gnum piscatorium,aucupatoriumue,quod ad
Aeneid i. hinam per stipulas uerrunt:ut,Quippe ferant rapidi secum,uerrantq; per auras. Alias quideuerriculum est quotidianum tergendet domus
in stria mentum. Georg.2. Versus,ordo uel numerus: ut,Ille etiam seis
Aeneid. 8. rasin uersum distulit ulmos .Et alibi idem cois Aeneid.s. sonat,Brachia tollunt In numerum. Triplici quam pubes Dardana uersu Impellunt. Hic Gualengus senior: iampridem de Virgilij coapia mirabundus ac lettus: Videris mihi,inquit, o Guarine,totus in virgiliana peritia consistere, aliorum paucissima exempla eommemorans. Ide enim saepe dicis,& forte no memineris te eundem saepe uersum adducere . nam &alios &hos uersus citasti, Cum quid seru esset, hoc est magnum : & de ordine nobis ostende res, modo etiam de uersando & uersu. Cui Veronensis Igitur etiam atq; etiam aduertereti cet, hunc omnibus auctoribus in uocabuloruaptitudine longe copiosiorem & disertiorem existimandum,cuius tanta sit in eloquendo facilitas,ut idem carme duobus aut pluribus saepe exemplis accommodetur.sed ne meum turbetis ordinem ciam finis adest.
433쪽
RI A, LIBER II II. 3' Verbena, quaelibet herba ,sumpta de Ioco sacro, de qua saepet historici in sacrorum commemoratione.Saepe etia & ipse Virgilius,Et uerbena tepora uincti. Et,Veibenasq; adole pinopu es .Terentius, Sume hinc exara uerbenas. quae alterius etiam generis herbae esse potest, quae ab longo caule frondentςs uerbenae uulgo nominantur. Vescus, epitheton rei esculentae, praecipue minutae: ut,Vescumq; papauer.
V esta, ignis, terra, religio, sed preteipue ignis,
sine quo nullum fere sacrificium: de quo laepe Virgilius. Vestis, barba: ut, Aurea caelaries ollis atq; aurea uestis. unde in uestes mulieres,id est imberbes. Ide & in uerbo significat: 'ut ummihi prima nouo uestibat flore iuuentus. Viburnum,omne uirgultum breuissimum: ut, Quantum lenta solsint inter viburnacu Pressi. Victor, propositi & uoti copos: ud, Qua me
quoq; possim Tollere humo,ui orq; uirum
Virgo,iu uecula,& omnis mulier quae sit u Uxidioris aetatis,&adolescens, etiamsi peperitia set liberos: unde Sc matres matroia aeq; stupratae, sqpe uirgines appellatur. nam de Pasiphae Iesitur Heu uirgo infelix, quae te dementia cepit: cu de adulterio insuper accusaretur. dc Terentius de Philumena uitiata per Chqream. Virago, mulier uirilis ingeni j vel roboris ἰ ut, Belli metuenda virago. Virosus,auiru, non uiro uel uiribus, homo est uenenatus ἰ ut, Virosaque pontus: epitheton est.
tu legitur. In Tioro Virgilius
434쪽
392 DE POL ΙΥIA LITERA Viscera,non intestina tantum, sed quicquid etiam sub corio latet: ut, Viscera nudant. quod pro excoriatione suscipitur. Et hoc uiscus uisceris, dicitur ipsa caro: uiscum uisci, ad aucupium. Vitius, nati iratis: ut, Viuoque sedilia saxo. nam idcirco uiui lapides uulgo dicuntur ad Iaterum differentiam, quos artificiose confi
Vilis, epitheton unde uilitas plurimu abundans: ut, vilemq; fasellum. cuius contrariu est carus,ut caritas a carendo: ideoque uile existimant,ac uilis conditionis hominem, quod populare sit atq; uulgare. Via, ratio: u Sunt ali ,quos ipse uia sibi repperit lasus. Vinitor,non a uino, sed uineis, sicut uinea rum cultor uel custos magis proprie: ut, Maturae uinitor uuae . nec enim ad aliud ossicium rectius ac frequentius adhibetur. Violaria non a ui,sed uiolis, sicut rosaria, pomaria, M eiusmodi: ut,Irriguumq; bibant uiolaria fontem. Vnguen unguinis, omnis fructus siue suecus ad unctionem uel glutinatione idoneus, sicut de ueneno,pharmaco,iacte, sepe dictum: ut, Idaeasq; pices, & pingues unguine ceras. Inuenitur praeterea & hoc pingue, huius pinguis, non epitheton. Porro quae unguenta antiqui,uel odores,nos fumificationes, uel irro rationes, aut sparsiones appellamus. nam ex herbarum florumq; decoctione stillatitia eius generis ungueta conficiuntur. de quibus Iulionalis,Hirsuto sudant opobalsama collo. Et aii Vir
435쪽
virgilio saepe de unguetis siue odoribus meratio hi: ut Georg. . Haec ait, & liquidum ambrosiae diffudit odorem . . Vnus non solus tantum,sed praecipuus,in si . . gnis,nobilis,clarus: ut, Iustissimus unus,Qui fuit in Teucris,& seruantissimus aequi Volutabra,non instrumenta domestica,rusticalia,a uoluendo: sed loca coenosa, ubi apri Prqsertim uolutantur,ut: Saepe uolutabris pul si et r. sos sylvestribus apros. Volare, auibus, hominibusque pariter ae commodatur,quemadmodum dc alacritas,cuab alis derivetur: unde Liuius de Regulo Veientinorum, quem cum uolitante uidisset Cornelius Romanus eques hoc est,strenue discurrentem) interemit. & Virgilius de Pallante, Aeneid.LRaptoque uolat telo obuius ipse. Sed quid mirum,ipiae quoque hastae,non sagittς solum a
Iatae,& tela forti manu contorta, volare dicuntur,qui sermo tam in soluta quam metrica o ratione conspicuus. Volare praeterea non abalis solum,uel celeritate dictum, sed etiam in tra uolam aliquid tenere, ut nonnulli eo sensu dictum uoluerunt:Praedam pedibus circu uois Aeneid. . Iat uncis.&, Pascentes illet tantum prodire uo Aeneiι.MIando. Si a uola capiamus, a ueterum augurali superstitione, ideoque uolema, pyra grandia, quod manum impleant,dicuntur. Volucris &uolucre, quodcunque ceIeritatem indicans:defluuio namque Virgilius,Vo Aeneid ialucremque fuga praeuertitur Hebrum. Ita mi nima quoque insecta uolatilia eadem uoluiscria sunt, ut apis, musca, culex, formicaque pennata:non aues tantum,quod nomen plu-
436쪽
M DE POLITIA LI T ERA ismato generi duntaXat apponitur. Urere,& de frigore dicitur, & de calore,uti Georg. . de utroq; Virgilius : Rapidive potetia solis A., crior, aut Boreet penetrabile frigus adurat.Nec impolite Lucanus:Vrebant montana nives. Vros, boues sylvestres,itide ab urendo diis Xere: non quos alio sermone bubalos in Heis truriae partibus potissime videmus, intortis . . Cornibus,atroq; colore: sed inter moles Gallicos 3c Hispaniae generari. de quibus uris a Marone fit mentio: ut Gebrg.2. Sylvestres uri assidue,capraeque sequaces. usus,exercitium: ut de Iapyge Virg.in sa. Vinsumq; medendi. & illud in 8. Arma acri facienda uiro,nunc uiribus usus. Quidam pro neces sario,sicut opus esse,intellexere. Vsus, fructus, Georg. . utilitas:ut, Nec minor usus erit. Georg.1. Vua,pro uite: ut, Turpes avibus praeda fere' uua racemos. - uxorius,uxori deditus:nam uxoratus, ma-
lius 6c Homerus pro uento quolibet: aliquando sicut Auster accipitur, Lati ne Fauonium dixere.
Adj apud plia Zetas, secundum Plinium minorem, quinium Diata multa de luis scripsit aedificijs, quaslibet paristi , ε ας , quasi zonetas , id est, regiunculas accipimus. nonnulli putant ea fuisse tortuosa transi
437쪽
RI N LIBER I IIIa 3'storia quaedam, uelut occulta domicilia ad literae et imaginationem, quale Virgilius intelligit: Limen erat, caecaeque fores , & pervius Aeneis a. usus Tectorum inter se Priami, postesque relicti. Alij autem partes domus inferiores au tumant. nam idem Plinius ad Amianum inquit: Hinc turris erigitur, sub qua ' getae duet. Nunc, dista Quidam existimant loca cum subterlabenti- apud Plinisibus aquis, sicque cloacarum instar sordibus .a excipiendis, deseruire. At Hispana lingua zo- 'theas quasdam domus partes no infimas, sed
eminentiores appellant, non minus ad totius oppidi circumspectionem quam aestiua tionem accommodas, easque flexuoso gradu uti testudinea fornice reuolutas aedificat,
forte ab ipsis retis Plinianis, uel alio barba-
Torum more uocabulum trahentes. Cuius auctoris memini &alia super eiusdem aedificijs legisse, a graecis tamen pro maiori parte tr/nsumpta, ut diaetas, locos in domibus Maelio- yrte, latiores.
res,quos legetas, uel saletas vulgus appellat. Apodyterium, pro camera uel conclaui, ubi uestes reponerent ad balnea uel unguenta deoscendentes, ab exuendo dictum. Stibadium, locum herbidum, ut toros in hortis & arbo ribus aestiuos . Criptam, porticum subterraneam, forniceumque deambulatorium. Hypodromum, si cum ypsilo, stratam pedibus uiam, qua si cursu dispositam: nam cum duplici p, sine ypsilo, locum ad equorum cursum intelligemus. Sic hypocaustum cum ypslon , esse hΤbernaculum cum igne supposito ad calefaciendum, ut stulam populariter dicunt. sed ea stitio cum igne occulto,
438쪽
3 6 DE POLI ΥΤ Α α ITER A is aperto autem pro eamino aecipi potest,cui iti
Xyltum locum secretum perpolitum, frutieibus &olusculis delectioribus consitum: ad hoc si phunculos,uel clepsydras, aquarum deriuationes irrigationesque, dc id uoluptati genus accommodata uocabula. Sed quid a me nunc amplius expectatis,o socij videor equidem satis antea de homonrmorum genere uobis collegisse,& forte alia luperant,sed non seque Virsilianis exemplis testificata: quem poetam idcirco in soluta oratione praeceptorem a me inductum non admiremini, quod ubique suis in op*ribus oratorii muneris, proprietatisque scientissimum non ignoramus. Tum Ioannes Gualengus senior exurgens:Immo satis superque, inquit, abs te Guarine, de
omnibus memoratu, ut uoluimus. Quin nos nunc potius ad irrigationes meas tam uinarias quam aquarias,&hortenses delectationes accedimus.
439쪽
ni Veronensis,mrumq; laudanda diligentia praeceptoarum,qui ex antique Ariptis quaedampraeceptu dignioara voeabula in literarum ordinem collegerunt, alijss pariter ad idem praeceptionis crelocutionis genus iter apea
PARS L I I. AXIMO uelut opere eo fecto leuatus lana, Piepastor altissime: quana& alia insuper Veronen sis summi pretceptoris documenta,&quidem memoratu digna, superfue
sum,in tertio quartoq; superioribus libris ditificiliorem atque praecipuam literariae politiae rationem exoluisse: quam idcirco medio libriu lumine perinde ac certissimam,inexpugnabilemq; grammaticae possessionis arce impo sui,tialidioribus oratoriae dignitatis armam e tis munitissimam ad quae,si caetera desintun dique subsidia tanquam ad tutissimum receptaculum confugiamus. Etenim tempestate nostra plerique extitere, qui hoc in eloquendi genere uolumina componerent. Sed cum no nullos longe a re dissentire uideremus, Popu-
440쪽
DE POLITIA LITER A istari duntaxat gloriatione contentos, unde si bis potius seu pro erratorum castigatione deis plorandum est, seu per sermonum elocutio nem magis locupletanda disquirendia, quam ab eo tandem peritissimo dicendi magistro, qui non ueterum morem obseruauit, sed do cuit, discordare. Sed ex Virgilio potissimum, Cicerone, Terentio, Saluitio, totius eloquentis principibus,fidissima ante oculos ponat tastimonia. In qua re aeque mihi magnis laudiis bus extollendi uidentur,.c qui ueterum primi elegantissime scripserunt,& qiii eorum scripta dirigentissimh colligentes,alijs ad bene dicendum iter magis ac magis aperuerunt.Qua
propter maXimae Veronensi gratiae semper hahendae, cuius ingeniosa sed uilitate perfectum est,ut hanc,quam sqpe dico, emendatissimam proprie loquendi consuetudinem, una cum Laurentianis eruditionibus facillime consequeremur. Agebantur sane cum in praesentia ab omnibus doctissimae comendationes,tum postridie magis cum redijsset: quorum Ioanaenes Gualengus, ut aevo maturior, sic antiqui talis studiosus adiecit. DE PONDERUM MENfVRAarums ratione. Pars LII LVandoquidem omnia ueterum monus I menta calles,o Guarine,edoce potissi- - rnum, quidnam illae characterum figurae significent,quas in Verrinis orationibus p eostendimus: huiusmodi Hs cum de sestertio Tullius saepe mentione facit: & quid sestertium