장음표시 사용
441쪽
tium sit, quomodo scribi conueniat,eum plurimi per x, quidam per s indifferenter ediderunt: ad hoc quidem talentu, pondo, mina, seu libra quoq; unciarii significationes habeatur.3 um Guarinus hilarior: Nempe hoc,inquit,literarum signum, quod ex Verrinis modo protulisti,ipsum sestertium est, seu sestertius anti quissime. nam sestertia in plurali numero De quentius inuenias, duarum librarum cum diis naidia: uti dipondiu seu dipondius, duoru uel duum pondo, siue duaru est libraru : nam & iis plum pondo, as est, sed pondo indeclinabile. Rursus as,uel ut quidam dicunt, assis in recto casu,ipsa libra est duodecim unciarur unde a L.
centussem. 8c cum omnia ponderu uocabula
ad quaelibet ponderabilia adhiberi soleant, solum tamen sestertiu ad pecuniam pertinebit. Caeteru, ut ad sesterti j characteres redeamus: primae quidem duae lineae stantes, seu in rectu primae productae, duas significant libras: S aut litera retro adhaerens, pro eo quod semis est, uel sex indicatur, mediam intendens libram. Qua ratione fit, utro uis modo sestertiu scribi posse,quod dubitabas. Transuersum uero de ducta linea nihil praeter literaru seu characteruconiunctione ostendit,uti si C uel M,uel foriste geminatas literas,ut CC. M M. aliqua superductione uel transuersione centum,aut bis ce
tum,mille uel millia significabit. Qubd autem pro duabus uncijs & dimidia et que accipi posse, ratio non extat: quippe quod a Cicerone
ijsdem in locis potissimum de sestertijs, non
442쪽
DE POLITIA LITrRA quae semis est unciae,ab eadem litera s incipI-at,in sestertii tantum computatione non con uenit,quam saepe etiam pro semipondio intelligi uoluerunt eadem ratione, ut sestertiu cum semis,uel sex praecedat in relatione,& duo seis quantur pondera,sive pondo,quq librae dicu-tur: ut apud Varrone,quamuis postrem 6 scri
hatur.Nam sic antiqui numeros censuerunt,
ut alias dixi,a minori libentius incipientes. Inde est semitertius,& semi quartus,& id genus:
quae ratio iterum persuadet, hunc sermonem tam X,nisi euphoniae modus obstaret, quam ssecundo describendum. sic festans scribitur cus,cum quasi sextans indicetur, &festanus eadem ratione: nempe ut pro eo charactere sex uncias omnino, non semiuncias colligamus.
Quod si cum s potius ratione praedicta scribe dum acceperunt, ab eo tamen quod semis est, deduci conueniet, quod semilibram indicat: uel sex,non uero semunciam. Ita sestertiu dictum,quod in eo tertium uel tertius, & sex uel semis,hoc est, medium uel medius cotinetur, cuius character tertio loco sit positus pro tertio pondere,quasi dicatur sequens tertium: n5 quod tria praecedant librarum signa,sed ut clarilis eloquar, ipsum existes tertium & seques. nam sequitur duas libras, quo dempto chara ciere de linea,pro duabus libris relinquuntur.
Has aute quidem intra unam minam,ut nos
dicimus, Graeci in m a rectissime tota colligi Noluerunt,ne longius a sestertio differret.Sed est summa,frequentius sestertium minis duabus copulari.Ita unius librae mina fuerit quae portionis,seu assis cum quadrante pensata.
443쪽
Quod quidem minae nome apud uulgares Iemansit,neminam tantum dicere uolentes,prosemi statio in frumentaria mensuratione duo rum uel duum quaternari orsiticuiusmodi men urationem apud antiquos pro modio, quasi medio stario acceptam esse censuerunt,no cuiusmodi nos modios multo grandiores habeamus. nam qu bd historiae memorant,duos modios annulorum ex Cannensi strage Carthaginem mistas,unum tantum festarium fuisse cΘ-prehenditur.Tertio mina, & pondio & dipondio, cum sua auctione tripondij, quadripon dij,& similium,uti modo de assi pondio dicendum: sed nostro more,cum nos tantum malo
rem modium faciamus. hactenus de sesterti js& mina. Antequam uero talenta discutiam, placet in primis unciarum & librae seu ponderum fundamenta seriosius inquirere. Omittamus an Sylon quidam Argiuus, an quivis alius,pondera mensuras primus excogitarit. Sane primu omnium siliquet minutissimi ponderis nomen apud antiquos reperitur, apud nos autem est grani hordeacei aut triticei. Eandem uero siliquam plerique physicorum faba graecam appellauere, siue arborum fructus, si ue leguminis genus,frumenta ceo certe grano
pr stantius .Quod si ex arbore sit quam alij siliquastrum dicunt, unde ipsa siliqua, iunipero simillima,sed paulo maior, frugis dulcissimae,
Pare eius glandem,uel os interius esse durissimum,quemadmodu eX carice dactyloue pro ij ciunt,quo quidem in ponderibus uterentur. Plinius autem eam fabam gretcam arbo
444쪽
Agri folium no scorides eandem arbore agri folium, Arabe, legi apud Dio nem m. Ita si leguminis uel arboreae glandia
o . sit genus,non est fabae Italicae communis quain . . titare deterior. sed hoc multo distantius, cu sit mum.na Dio 4 Avicenna duorum obolorum, hoc est grasco deturpa norum uiginti quatuor hordeaceorum:a Sera Eurum peti pione, optimo inter medicos autore Arabicaelare. linguae, duplo magis aestimatu . Sed quorsum tot de siliquae seu fabae graecae quantitate tepetita,ut intelligatis penitus antiquorum uncia itidem libram longe nostra fuisse praestantio in rem φ cum nos a grano quidem exiguo, ipsi a
glande numerum minorem inciperent,ut paulo ante etiam & minae argumento demonstratum: quanquam &apud ueteres maiores miis
nores libras fuisse percipitur. unde libra libellaq;,& uncia atq; unciola,ab ipsis saepe describuntur: tametsi Donatus libellam uelit tinciam esse duntaxat, quod librae sit particula. Iuvenal. Sat. . Certe Satyricus unciola Proculeio, quod uix unciam miserandus, cum alter fere libram ac cepisset. &uidemus adhuc alias alijs maiores libras ciuitatibus nostris aestimari. Obvius In Andria. inde ut frequenter legi uideo:&Terentius,Pisciculos obolo emptos. quamuis uel librarii literam mutare potuerunt, uel obolus quasi o- belus dici monstretur: Sc quidem obelum a verant bra pud Graecos ostenditur nec pro veru solum casti,quia obelia pi,uerum etia hac ponderis ratione :& .ms scia diminuti- pro eo,quod sit quempiam minimi facere: unisuum oboli in dς 0bςli istW , t m apud nos quam ipsos pert a antiphrat D. quo patet huius generis pondus L . μημm Itis inde nominatiam, iudicioque meo fabae grad-gMfςήt- cae praeponendum, si quidem duodecim tantum
445쪽
tum granorum extaret,ut illi crediderunt. Caeterum cum idem oboias a Graecis scrupulus pariter appelletur, ideo nunc luccedit, quod quincupulum magis,hoc est, sex siliquas accipiat. Ac ex eo iam tempore pro siliqua,obo Io, drachmaque argentea, monetam compuρ tantes, aerea etiam pondiuscula lihrauerunt, uti nos pariter ab aereis cruttulis incipientes, seu tenui bracteola granorum trium uel plurium pondus adimplentes, ad multarum uitaque librarum, leu aerea pariter seu saxea pono dera distribuimus . nam aureum num um regalis luxus excogitauit: unde Philippeos saepe legimus, ante Romanos, ante Tarquini um Priscu,& quidem ante Superbum,non a P paruisse creditur: a quibus etiam triumphan di usus coeptus, & pecunia aurea,potissimum bigatae, quadrigatae 3ue notae, aureae, argen te aeque, uti descripti reges in curru aureo ar Lenteoque triumphantes. Drachma subinde duplum auxit,ab istorum itidem minori qualitate dissentiens, qua eam granorum octo, Scsexaginta duntaxat aestimauerunt. At vetustiores decem & octo siliquis siue scrupulis eam incluserunt. Post hanc ' minus, idemque argento conflatus, maior dimis,atque denarius, quod decem exiguos,& quidem argenteos comprehenderet: de sane decimam unisciae partem longius excedit. ijdemque dena iij dicti, quod eorum decem maioris precium amplecterentur: atqui non iussiciente semper
argento, tum pecunia ex aere mixtim argen
446쪽
o IDE POLITIA LITER A. Agrfilium no scorides eandem arbore ' agri folium, Arabes lini apud Dio nessen . Ita si leguminis uel arboreae glandi ac set Gy o , genus, non est fabae Italicae communis qua titate deterior sed hoc multo distantius, custinum. na Dio 4,Avicenna duorum obolorum, hoc est gra-sco. uideturpa norum uiginti quatuor hordeaceorum: a Sera Iturum appeti pione, optimo inter medicos autore Arabicaelare. linguae, duplo magis aestimatu . Sed quorsum tot de siliquae seu fabae graecae quantitate tepetita,ut intelligatis penitus antiquorum uncia itidem libram longe nostra fuisse praestantio in Te mycum nos a grano quidem exiguo, ipsi a
glande numerum minorem inciperent,ut paulo ante etiam minae argumento demonstratum: quanquam &apud ueteres maiores mi isnores. libras fuisse percipitur. unde libra liis bellaq;,&uncia atq; unciola, ab ipsis saepe de-1cribuntur: tametsi Donatus libellam ii elii unciam esse duntaxat, quod librae sit particula. Iuvenal. Sat. . Certe Satyricus unciola Proculeio, quod uix unciam miserandus, cum alter fere libram ac cepisset. &uidemus adhuc alias alijs maiores libras ciuitatibus nostris aestimari. Obesus In Andria. i n d e,u t De q u en te r i egi u i d eo: & Terenti u s,Pisciculos obolo emptos. quamuis uel librarii literam mutare potuerunt, uel obolus quasi o- belus dici monstretur: & quidem obelum a verant bra pud Graecos ostenditur nec pro veru solum casis,quia obeliis pi, uerum etia hac ponderis ratione:& im usita pro eo, quod sit quempiam minimi facere: unis
t antiphra lin. quo patet huius generis pondus geni μγμm Ii inde nominatum, iudicioque meo fabae grae-gMfςήt- cae praeponendum, si quidem duodecim tantum
447쪽
tum granorum extaret,ut illi crediderunt. Caeterum cum idem oboias a Graecis scrupulus pariter appelletur, ideo nunc luccedit, quod quincupulum magis,hoc est, sex siliquas accipiat. Ac ex eo iam tempore pro siliqua,obolo,drachmaque argentea, monetam compi
tantes, aerea etiam pondiuscula lihrauerunt, uti nos pariter ab aereis crustulis incipientes, seu tenui bracteola granorum trium uel plurium pondus adimplentes, ad multarum uia oue librarum, seu aerea pariter seu saxea pondera distribuimus . nam aureum num um Iegalis luxus excogitauit: unde Philippeos saepe legimus, ante Romanos, ante Tarquini um Priscu,& quidem ante Superbum,non a P paruisse creditur: a quibus etiam triumphan di usus coeptus, & pecunia aurea,potissimum bigatae, quadrigataeque notae, aureae, argen reaeque, uti descripti reges in curru aureo ar Lenteoque triumphantes. Drachma subinde duplum auxit,ab istorum itidem minori qualitate dissentiens, qua eam granorum octo, Scsexaginta duntaxat aestimauerunt. At vetustiores decem & octo siliquis siue scrupulis eam incluserunt. Post hanc ' minus, idemque argento conflatus, maior dictus,atque denarius, quod decem exiguos,& quidem argenteos comprehenderet: S sane decimam unisciae partem longius excedit. ijdemque dena rij dicti, quod eorum decem maioris precium amplecterentur: atqui non iussiciente semper
argento, tum pecunia ex aere mixtim argen loque fieri coepta: quanquam Ut uolunt qui
448쪽
ψοφ DE POL ΙΤIA LITU: A excussam ex bifronte Iano pecori nol, ae nauali signaculo,Ianuari , Saturniamq; cognominatam. siue id aeris genus in numismatibus, sue nummis numerabilibus extiteris, apud Grqcos certe ante hanc aeream pecuniam, qua ipsi dixere, ex aere scilicet, uel aerea mitatura,argenteae usus fuit: quam ijdem - ω
frequentius dicunt,unde philargyria , i pia pecuniae cupiditas.Sane Lucani sentςhtia percipitur, argenteam aurea mi prius sui me pecuniam, quam aeream: ur, primus Thessalicae rector telluris Ionos, in formam calidae percus sit pondera massae: Fudit eu argettim flammis, aurumq; moneta, Fregit & immesas, coxit fornacibus aera. Caeterum ita prouisum,ut duo superadditi nummi, aequo tamen pondere, sed plure argento decem priorum uicem argenteorum exaequarent: quorum uocabula solidi solidorumq; in Italia praecipue citerioriq; Hispania adhuc permanent, nec non in militari exinpeditione potissimum,ubi stipendi j continua
numeratione opus est: quod uidelicet argen tei nummi maioris solida rataq/ permaneret auctoritas: aut certe,quod gemini aeris facta simul co solidatio, ob eandemq; rationem apud - φ non ullos stipendiurn dicitur, a stipando graeco latinoq; uocabulo, quod ex naultis numia maiori denario stiparetur, hoc est suppleretur, uel ut ex seris impensione hominum multitu-nem in exercitum admouerennis .Quanquam&ipsius solidi uocabulum in ponderum no minibus annumeratur,drachmam cum dimiis dia significans. Ita pecuniam dictam a peculio uoluerunt: item vi peculium a pecunia, quam Patri
449쪽
Fatrimonium appellauerunt, uniuersam quidem substantiam, quia ex pecorali faenore ca-Peretur: unde maius a ueteribus uectigal habitum.Monetam autem, cuius etiam Μ.T.Cicero meminit in Philippicis, a monendo appellavere,qua de preςio eius admonemur,uti Liuius quadrigatos saepe nummos interponit. Et miramur post tot secula, una cum gen tum moribus, prinςipantium quoque anim*s,iu-xa,arbitria,atq; omnia uenalia in deterius rue xe,ac retro sublapsa referri,nisi iterum pliam visuniceretur exportata, adulterata, commutaeta, circumcisaq; pecunia. Vncia, proinde s muncia,& id genus ponderum caetera, uel inuenta, uel certe diligentius corrigi sustineriq; coepta, ac tam argentea qu/m aurea pςsunia singillatim ponderibus examinari : ipsam unciarum nomina duodecim, quae librae p0rxiones ac quasi membra sunt, denariorum ordinem & modum inierunt : ipsiq; denarij in Mnciarum & ponderum digestionem,examinata utriusque precij ratione,uti libram nos dbue solidorum viginti nominamus: qua r/tiφης argenteum maiorem nummum precij denario-yum duodecim,ut dictu, siquidem uiginti pro libra pensitentur,ex dimidia Mincia qilatuordecimque siliquis, quarta siliquae pyrte constaret: ipsum autem minorem nummum seu argenteum primum sue post aereum uicissim denarium dictum ex octo siliquis, cum dimidia & decima siliquae portiuncula. Quarum quidem unciarum ista certe sunt nomina Deinquentiori usu quae sequuntur, a uarijs auctoribus passim celebrata. Singulae enim suaquP
450쪽
os DE POLITIA LITERA, que nomina sortitae sunt, non omnes unciae dictae.Itaque uncia octo drachmarum consti tit, ut plurimum: quidam nouem esse putaue re, sed octo conuenientiqs, sicuti nunc. Mamchum,unciarum octo prodiderunt. Ab uno dicta est uncia,uel unica. Sem iuncia, quq semis sit unciae. Secundia,uel ut antiqui sescunx, est uncia cum dimidia,eadem ratione a semis deo ducta: quod medium rectius sonat,non sex.Itidem e libra una libra cum dimidia non semi libra dicitum pro qua tantu semis est, & semo ditis, non semimodius inus modius & dimidius. Sestula melius cum s , quatuor fuit scrupulorum, seu quatitor &uiginti siliquaru , ita duae se stulae tertia unciae pars: quo pacto quartam portionem, & caetera minutissima per siliquarum rationem computabuntur. Haec de
Uncia. unciarum autem nomina, quae dei Ceps enarrabimus,certum est a ueteribus ma
sculino genere describi, ut sciamus denarios sue nummos ab uncijs nomina suscepisse: si uncias suis nominibus masculine nominatas, exceptis in a terminatis, ut ui cia, semunciarita sescunx masculine, sescuncia muliebriter uariatur. Sestans, uncia secunda est, duas uncias amplectens: sic dictus, quasi sextus uel se xtans,id est sexta pars assis. Quadrans, quod quarta sit librae pars, unciarum est triu.Triens igitur, quod tertia sit pars unciarum, est quatuor, tertiam assis partem continentiu . Quin cunx, uncias quinque comprehendit. Semis,
sex uncijs terminatur: non a sex dictus, sed medio, quod mediam contineat libram, quasi semis as: aliquando accipitur pro media libra.