Annotationes in Corneli Taciti "Agricolam" : admixtis observationibus sermonis Tacitei ut extat in "Scriptis minoribus"

11쪽

ragrapho grammaticas mons Observati otio ni in talui yi. De compluribus librorum eorum csr. sententia Delis lilii

pio disserit iis homines docti magis auri silue Olim sentiantur '). Codicum Vaticanorum nova in collation nifactam esse mihi nuntiavit epistola amici cuiusdam, ex qua eadem lectiones illius in Leuiselli Ι'hilol. Augeigor ca 1869 r. 7 prolatas cognovi, qui biis nescio an confirmetur quod oelfflinus ait comment. p. 93 iudicat 'i. De vetere codice et Ursini et annotatione marginali odicis inua est inter doctos dissensionem ego cuin diiudieare non possim, omittere tamen nolo et apud Leutaclitum l. l. et apud Oolsilinum p. 137 novas de iis lectionibus afferri sententias, minus alienas a ex opinione quam iudicium ritgi, cuius quidem argumentis illa non refutata mihi videtur es eurit . d. p. 72 extr.). Ad Xtremum sacere non possum quin veniam petam ei quo Su Sum Orthographiae generi, de lua cum aestate superioris anni Berghi V. D. epistolam Philol vol. XXVIII p. 438-46 editam logissem; )ὶ altius etiam in dubitationes induetus sum, e quibus ut emer iere in ii Ondum mihi contigisse graviter fero. - Jam praefationis finem acturo17 In vocabulis explicandis raro eam mim Potui M'rsecutus Sum copiam exemplorum, recte enim vetere proverbio docendi. non probandi vis iis tribuitur, semperque Praeterinis quae a Freundi in ex mai collata invenerivm.18 Qua do ritgi edition ibidem dicta sunt a minus Prinbari ut a Nipperdey et ab Urit elisio, quorum alterius commentatio Mus Rhen inserta quod a ritato sic cap. 7, 3 33, 2 v. etiam Oelimini ad c 2 extr. innotatio Plane neglecta est non

POSSum non mirari.

12쪽

niihi iiiiiii uidendunt restat nisi ut commentario luna meum valde cupiam a docti probari, neque aptius quidquam ii beo quo concludam quam Hoeggi verba In quo si erroris convictus fuero, communis omnium, qui eundem lapidem movere conati Sunt, fortuna consolari me poterit. Tentasse laborem sane neminem, ni Si ignavum aut vanae

gloriolae StudiOSum, ligebit. Antequam Singula persequor, pauca iis addere velim quae Urlichstu coim metit. s. p. 3- in Huebneri Sententiam Hermae vol. I. l. l. ab illo defensam luculente disseruit quaeque probata legas in Larni et Litur Centralbi. . odito die X. mens Jul. a. 1869. Huebnerus ipse iam con cessit Agricolam non iustam laudationem funebrem SSe Sed a forma eius ortum in , ergo amplificatam, credo, laudationem latiusque Scriptam quam qua haberi potuerit, Sed tamen laudationem, . . in formam laudationi con-Sulto compositum. Quod consilium ut in ipsa vita semel quidem disserto declaratum aut significatum inveniatur iure eXpectabis. Sed audiamus quae ipse opinioni une contra dicenda affert resultentem Huubnerum. Descriptionem Britanniae ullaquo quae cap. 10-l contineantur aliena quidem ait ab oratorio genere laudationi sua Tacitum inseruisse, cita tamen ut diserto su excuset δη) At ipsa haec

13쪽

0xcusatio contra Iuubnerum acor mihi vid otiir. Nam si Tacitus laudationem seriboro in anim habui μμ t umquo lectoribus expectari sibi conseius suissset, nonne hic si de aliqua re de eo Se excusare obuit piod argu monturii

prop0Sit Suo alienissimum tractaturus sessot Niu tamen aliud quidquam deprecatur lunni P sui vi rhi, mimSplendore suspicetur se eas Britanniae deserit,iiones ii P0- rare Velle qua priore composuerint. Ita tu eum Lini uni

absit ut quod Britannia situs pii pulli suo a libro suo ut horreant tangat quamvis leviter, ut scriptoribus se adnumerans res Britanni eas cum fide tradere Osse Praedicet, ne nobis quidem licere puto ea p. ilhi , studiis Scriptoris ini portunius inseriae, id i tibi ilia in concedat Huebuero non recusat Urlielisi iis p. 4 - totamque vitam Oratorio, non historico gener perscriptam HS- dicere. Sed ne hoc quidem Huebnerum sit; ut quod capitum Pr ximorum viginti duorum X positio uberior a plenior est quam quae laudationi conveniat 3b quo magis miror eum levandae opinioni sua hac disse ultat nullam operam dedisse. 0ntinet autem maxima illa vitae pars et tota capita et singulos permultos Sensus qui ab Orator non minus alieni sunt quam ad annorum ordinem tua saeta est dispositio narrationis inde a cap. 20 2 maximo conspicua. Quod quia tota fero vita uti ilia historino videtur

formam habere, nam ea argumenta qua narration potita Huebuerus in rem suaui convertit levia esse docuit 23 Cons e primo ultimoque capitibus ea qua sunt facta

moresque posteris tradere, ad rodendam virtutis memoriam, Vitam narrare, narraturo niihi vitam Agricola posteritati narratus et traditus tradi re autem , steris et narrare historici est, non auitatoris, cuius At e muri n- dare aequalibus, augere, decorare. Quo eodem Pertinet leberti annotati ab Urlielisio postrem laudata, de qua iis etiani cap. 41 quod si habitum quoque eius Ostori nos cor velint.

14쪽

Urlichsius p. 6, neque multis rhetoricis quae dicuntur 1iguris in Agricola extantibus efficitur rationem scribere volitisse Tacitum, qui fuerit inter celeberrima ingenia fori α cf. n. 11 - , quaerendum nobis est faciatu ipso Tacitus

aliquam mentionem consili quod secutum eum esse Hueb nerus contendit. Ac prooemium quidem, in quo potissimum putabis de proposito eum diXisse, non modo nullum

oratoriae laudationis vestigium exhibete, Sed inde a primo Versu sic compositum mihi videtur ut Tacitum nonnisi de vita Agricolae ad rerum fidem scribenda cogitasse negari nequeat cf. n. 233. An quid in laudationis exordio velint sibi os omnia illa de scriptis clarorum virorum vitis, de scriptorum variis fortunis, de temporum condicione et enuntiatum istud quo Seriptor nova se parare volumina profitetur Veniae auteni qua sibi opus fuisse idem dicit oxplicatio Huubneri ita comparata est ut Optime ex ea cognOSei posse putem quantum offensionis tota V. l. opinio habeat. Nam ut praetermittam quod multae a sae quibus ut peteret veniam Tacitum adductum finxurit

parum inter se consentiant aetas clarorum virorum Suorum incuriosa ignorantia recti et invidia, Agricola vir magnus ille quidem sed neque eminens gloria et permodestus - VO einem in ede Begisthun verWolinten per silentium venimust Publilium e - Keil e eine Lielitsoit dor Domitianischen Zeit darstellen ille, cet.), ut illud igitur praetermittam, neque e moribus Romanorum ulla in funero defuncti ac propinqui hominis venia opus fuisset et in scribendis illis v . . . . at Tae jenebortihmten orte chrie at nunc - OPUS fuit . . . .,

25 Talibus verbis et cum tali additamento squam tem-POra 2 atque insuper etiam praeter ea quae cap. 3 exfr leguntur γ

15쪽

su spa cum antecedentibus sententiis, qua ad vitiis it storico genere Scriptas manifesto pertinent, citiu et i OAsit Atque cur noluisse statuamus laudati reni eloquenti simum misSi ambagibus indieare consiliunt, quo declarato legentium animos certe adlecturus fuerit De reliquis si quae ab Urlielisi exposita sunt legerit, nemo iam, puto, egabit 088 quidem Tacitum in seribendo i libr

honori soceri destinato cum alia tum illud cogitasse peram suam laudationis funebris, quam habere sibi non licuerit, vice functuram esse, sed nequaquam propositum ei fuisse ut in formam laudationis eam redigerset.

caput I.

In prooemio constituendo Pe0rtham pius cum omnias ad studium gravitatis, ordinis, elegantiae illigenter exigeret c, fieri non potuit quin iniuste permulta Suspectaret. Ac primum quidem quod verba antiquitus usitatuni delenda putavit, quia antiqv. non modo sitiit. Sed requentissime Sit mox ipse affirmate duplicem adverbi antiquitus vim neglexit, quod non solum antiquis te in P ribus vor alters sed persaepe etiam inde ab antiquis temporibus vo alter her significare quodvis exicon OA docet illa autem significatione intellecta verba rectissimos habent. Nam alteri quod asserat argumento niihi quidem ut obtemperem non persuasit . . , qui in longi rosua disputatione nescio cur Ciceronis illa Orat. 56, 89 'nihil curaverit: versus Saepe in Oratione

26 Quod tempus certe tandem circumscripsit Monamsenus Herm. III. 106 ann. 4, cf. Urliciis p. 7i, cui his eum s uitentia Praeter aliorum opini0nem animi causa conii cturiun Iani Pani apud IVerl-kamp. p. 202 contendas. 27 Vid. Nipperd ad ann. l. cui male obloqui miscerum

ἶ. 255 demonstravit oelillinus Philol. XXVI. 2 9.

16쪽

constat oratio sq. setiam ipse p. 8 et δ' se rem ad liquidum non perduxisse confitetur. Utique igitur ad sospectandum ea ratione abstinendum videtur. quamquam incuriosa. Coniunctione concessivae, de quibus pra0ter Boethicherum vid. Draeger. g. 201 of l in minoribus Taciti scriptis rarius inveniuntur quam X pectaveris . Legimus

1 quamquam cum indicativo Dial. 8, 24 Agr. 18, 35 36 Germ. 5, 46 cum coniunctivo: Dial. 6, 15, 21, 26, 34; gr. 3, 6, 13 Germ. 28, 29, 35 38 cf. Sueton. Caes. 3, 54, 69, 9, 1; ib. 16 Cal. 12 Claud. 20 Ner. 22, 34;Galb. 14 Dona. 20; 0 gr. 10, 23); cum participio: gr. 22, 33, 39 44 es hist. 1 63, 64, 215, 3 82, 74 annal. 439, 16 15 Suet. Caes. 11 Aug. 79 Tib. 7, 25 Cal. 16; Claud. 6 Galba 19 Dom. 17 de gr. 23. Nondum iungitur ablativo absoluto, ut . 1 3 ann. 3 30 cf. Suet. Caes. 1, 34, 70 Aug. 66, 97, 98 Claud. 46 Vesp. 2;Tit 3 de gramin. 4 p. 259, I ed Roth. 2 l); neque postponitur participio vel adiectivo, de qua re id Boet lich. I2ὶ cum adiectivo: gr. 1, 16, 33 Gorna. 14 cf. h. 2 68 ann. 1 76 4 5, 12 20 Suet. Caes. 46 Aug. 8, 13, 25, 79; Tib. 3 7, 11, 26, 7l Ner. 3 Tit. 7;D0m. 14 de gr. 23; lin. p. 9 3, 4. Vid nunc etiam Heraeiani ad h. 3 2, 18)δ'); cum adverbiali quod dicunt additamento Germ. 4 cf. ann. 1 10 4 63 Suet Aug. 27); in apodosi Dial. 28, 33 Germ. 17 18 de hoc usu ex

cuius exemplis apud Tae extantibus Draeger. g. 201 omisit ann. 12 5 quamquam Habes Se vidend. Zumptius granam lat. . 34 Dot et eisse bornius Synt lat.

g. 22 11. 2, ubi locis o Cicerone laudatis addas orat in Catil. 3 2, 27 Lael. 10, 33 leg. 1 g. 5 semel et tricies. 2 quamvis cum coniunctivo: Dial. 2 ei. Suet. Caes.

28 , Sed in tota praelatione . . . . et et Sed, ut diXi . . . .

29 Cum aula stantivo legitur Suet. Aug. 10 Claud. 35 Ner. 20 Gib. 3, 4; quamvis laud. 11 Oth. 2 ota Ner. 33 Quantumvis laud. 10 idem c. adiec'. Cal. 53 3. adv. Claud. l).

17쪽

sexies.

Totum quod sequitur nuntiatum relativum qui trans invidiam steriliani pius tril uit glossat Oribus sed ut iis quae contra illa vicit ac supergressa est et ignorantiam recti et invidiam disputat ex minime refutat istimam interpretatione an ') nec alii qui-30 Quam quod Pedrthainpius in primis o litioni t a iii i lati neglexit eo naagis nitror, Nilo c. iutius ei in his vitanda suit en ratio recti Nam e quod vortia exi p. tu coutrarium vertit p. 3: virtus vicit, sustulit 3. iiii l

18쪽

bus utitur argumentis sententiam suam confirmat. Virtus tam rara postulabat, ni fallor, si quando. Restringe signis dationem adverbii quoties, Semper maiorem numerum indieat in quam in tempora praesertim Neronis et Domitiani cadit et, at quotiens et, quod jtem extat cap.

nullum, Nec parvum nee magnum numerum indicat, qui

ubique e tot sensu colligendus est, neque, ut ritZius vult, ipsum liabet , restringendi ac deminuendi potestatem et hoc autem Oe nescio an acerbiani illud sententiae quod particulis si quando et Dial l 0, 29; G. 16 ad verbum expressum esset Diaiore i intellegatur quam declaretur. Quid quod ne restrinxisse quidem omnino uerit anapium significationem adverbi quoties et apparet e sequentibus

eius verbis neqUe maiorem, properabat et, ciuibus miro

modo quas Tacitus distinxit aetates commiscet. Jam ad utranaque aetatem, libertatis et principatus, verba quotiens, invidiam , ut leguntur, referri non possunte; sed ne debent quidem, quia tota prima prooemi sententia hoc tantum enuntiatur Clarorum virorum vitas scribere omnibus temporibus usitatum fuit, Sed nostris rarius nec nisi in hominibus magna a nobili virtute conspicuis. Porro ueritiam pius offendit in Verbi vitium, commune Atque quod annotavit ego primum non video,

quid totum illud de vitio ad 0ntontiam loci faciat et, ista nihil significant, nisi ut doceatur, quod Omne norant, nec ad loeum pertinebat, optimo iure eum fecisse puto, cum mentio civitatum diversarum in aetatum istam unius et eiusdem civitatis comparationem minime OnVenire mihi vid patur. Quare iudicanti illi haec verba ut tumida idi puerili doctrinae ostsentationi similia librario

quidem, sed non refellit. - Neque itisero edit a. 1852 de discrini in quod inter voces ignorantiae et ignorationis intercedat disputanti eis. Sehultet, at Syn. 3l n. 98 assentiri continuo indueere animum potui, cum ea quae W00lst linus Philol. XXV, 108 do orbis ligendi et deligendi exponit recordarer.3 1 Similiter 17 d. .: Facere non P08Sumu quin cet.

19쪽

potius quam Tacito tribuenda esse prorsus Mentiri non dubiicirem, nisi saepius illiun ad oratoria dictioni ornamenta nimis inclinasse constaret liuod quidem in Prooe mi maxime non licet nobis mittere. At tui sub I)Omitiano invideret virtuti, luam seiret esse letalem 3 Nonne ipse statim princi ps virtutibus insensus et M' sim libertorum qua erant mali; nitate et livore invidentes eun ipsi honestati tum aliquanto magis gloriae eius Pra dicationique ipsumque florem dignitati infringere fit u- dentes Ac ne spectant ilia idem illa ea ba tua ad invidiani quam ad recti ignorantiam, de tua bene contulit ex ius seitum illud Joannis a uellor Tum de saetis et moribus vivi nee tortui qui Si iam scribere sustinuite quasi vero non laudaret ipse Tacitus tu altero cap. duos viros ali0s congessit Walchius. Se luentia autem Cou- Sidera porro, Agricola venit quid ad rem faciant fate0 me non intellegere. Coniectura denique 'eerili de

origine glossae cum glossam ad b S, im Statuat, ne

speciem quidem probabilitatis habet Victa ui vero ac Superatam Sse ignorantiam recti et invidiam virtuti Agricolae, i. e. ita eum Xeelluisse, ut ad Observantia ui et caritatem quasi cogeret incuriosos et invidos civium animos Hoegg. p. II coli. P. 5), ex eo manifestum est quod m0rtuo eo vulgus quoque et hic aliud agens populus et ventitavere ad domum et per ora ac circulos i cuti sunt, nec quisquam audita morte Agricolae aut a tutus est aut statim oblitus quare Tucito sperare licuit re ut probaretur liber suus, quo quantum ad Agricolam incuria aetatis plane devicta est illius iue illicitati supremus cumulus neces8it ruodsi interprete toti de nuntiat ill relativo sterili sententiae accedere reci nol bant, id tamen concedere ei debebant, ut addi uimentum illud vitium commune sive a librario quodam sivea aetto male esse insertum dicere ut Probarentiliae.

20쪽

agere digna, erat. Lam notaphorae convenientiam quantieerlliani pius poseat a Tacit saepe neglectam esse multis exemplis demonstratur Germ. 1 molli et clementer edito montis iugo; an. 2 87 angusta et lubrica oratio; l. sunt ap. Spittam p. 80 sq. Jam mira mihi videntur quae de adverbio magis semel Osito bis cogitando ille explicavit; quibus, si seripsisSet

Tacitus magis in aperto pronia in iliae, Ollem Vehementer contradicere, Sed hoc quem legamus verborum Ordine prosa certe oratione illud magis semel cogitando addi posse prorsus nego bicos quibus contrarium On-Vineatur avide X peetans. Nam Sallusti orbis Iug. 3), etiam si vera sunt sicut a Pe0rtham pio laudantur g), interpretatio illa non confirmatur, quoniam adverbium partim eam habet signifieationem ut ipsum indicet esse se cogitatione repetendum Ili eundem errorem indidit . . p. li: Tum Os RO in. - quod usui non repugnat ut p. 18: Repete, Si Veli S, e. q. S. Cur denique p. 20 mihi nites cium a Seripserit non intellego eum quem codd. exhibent ordinem invenias etiam . 2 24 crebra magis quani digna memoratu proelia et Dial 20: referre domum aliquid inlustre et dignum mi-m a Da vidim t.

ad prodendam virtutis memoriam . . . Non erat cur Peerili vocem virtuti quater OSi tam Su- Spectaret, cum unoquoque loe et mutat casu numeroque

et aliis vocabulis iuncta iteretur atque notio ea argumento capitis saepius postuletur; potuit quidem hic omitti, verum a glosSatore, quem e a mna genetivum interiecturum fuisse dixerim, additam eam esse non est Verisimile.

33 Κriigius minus accurate: O . . . . neque e magi Sque huc trahendum . . . . e pro trahi OteSt. Ceterum etiam Hoeg-gius et Gutinantius converterunt: goneigier uud Weniger gehemmia

et mel, Antriob uni offenere Feld. 434 Jak0bsius et Dieisellius habent: ille pr0bare partim, alia

abnuere .