장음표시 사용
1쪽
a. Hieronym i Papponj Interpreta tis
to nullius bdni operis fieri potest idis una cap.ςcti
Et dimissis multis quae per Dore dicuntur de utilitate, frequentia, & subtilitate suius materiar, immediate rem ipsani aggredior O . IZ e i .r Et ante omnia continuandus est titulus noster ad
test, videlicet; supra dicitum est de obligationibus in genere, modo in specie dicendii in est de obligationia bux verborum. Quae continuatio glos est communis,&. de communi testatur Gallia. hic, num. . Torniel. tactissim. 383. orq 'li u , lmaContra quam ramen continuationem glasin coni
munem aliqua obijciunt hic Moderi post Signor. MHomod .in Rubr. ista. & primo Callia .hic,& post euRipa. nu. 3 6.mouentur contra glios. quia ipsa praesupponit, quod supra tractatum sit de obligationibus in 3 genere, quod tamen non vidcmosse veniam; quia tractare de aliquo in genere. Uhpmhoc illius defini. tionem, & illam examinare,s . his igitur iunctis primdentibus. Instit.de iust in iure ubi post definitionem Iustitiae,& Iuris prudentia subijcit: His generaliter cognitis; at in proximo tit. nullibi ponitur definitio obligationis meri id, dcc si is, i i ituist 3 i i i a niti 'a, Augetur difficulta, quia immotinouo mo supra videtur tractatum de speciebiri obligationum, uti videtur probare textii L itari princ. supra tit. 1.ubi di citur, quod obligationum quaedam naicuntur ex contractu, quaedam ex maleficio, quaedam proprio quo dam iure ex variis figuris causarum:at istae obligati nea ex contractu, & ex maleficio , sunt species, ks tquens.Institide obligatiubi 2 sequens diuisio obliga-
2쪽
itionunt in quatuor species diuiditur, aut enim ex c5 tractu sunt, vel quas, aut ex maleficio, vel quasi . Huic dissicultati respondent ipsi Moderi quod tractare des ; aliquo in genere dupliciter intelligi potest, uno modo quando natura seu substantia illius rei, de qua disputatur, per viam definitionis demo stratur; alio mor do quando tractotur de aliquo per doctrinas generale , puta regulas, iis. non descendendo ad decisione e particul rem aliquorum casuum sua gularium;& hoc secundo modo vult intelligere glo. nostra, nam supra 8 in titi proximo no est discussitin particulariter de speciebus obligationum, sed generaliter per viam diuis sionum, ut patet in bi. ubi cli obligationum quaedam isunt ex contractu, qygdam ex maleficio,quaedam proprio quodam taeterx varijs figuris causarum ad idemi o text. in l. ex maleficiis. ubi ex maleficiis obligationes oriuntur, ut ex damno, rapina, furto, iniuria: ad idemit in l. obligamur. ubi, obligamur, aut re, aut verbis, aut consensu, aut lςge,aut necessitate, aut secto. Quae
responsio Doctorum bona est. . Secundo contra albam continuationem glos. instant praefati Doctores dicentes, quod si esset verum,st hic tractaretur de obligationibus in specie, quia suppriori titulo tr ciuium cset de obligationibus in ger 2inere, sequeretur in primis, o compilatores essent de- steti ut, & malo ordine processi sent ad explicandum singula. tapita diuitionum; nam Iureconsultus in l. i. in prinόupra tit. i. proponit diuisionem obligationis in genere,dicendo, quod obligationes ex contractu,
aut re,qui verbis, aut consensu contrahuntur, secundum quam diuisione debui seint hic tractare primo' de obligationibus, quae re coptrahuntqr,& postea de A et alijs,
3쪽
- Hieron7mi Tapp.Interpretatis
aliis, quod cum non secerint in hoc titulo, sequitur ut hic non possit dici tractari de obligationibus in
specie. Huic obiectioni Modernorum respondetur in primis , ' praesupposito cum glos, ideo compilatores tractet in hoc titulo de obligationibus in specie, quia
supra titi proximo tractauerunt de obligationibus in 3 3 genere, non per hoc sequeretur,' cum in hoc titti no tractent in specie de obligationibus, quae re contrahuntur, item quae contrahuntur cosensu, tradidissent doctrinam imperfectam; quia licet de istis non loquatur in hoc titulo, loquuntur tamcn in alijs, quia comi modius fuit de illis tractare alibi,& hic solum volue rut tractare de una specie, nempe de verborum,qui a talis materia conueniebat titulis multis, qui subs quutur. Nec obstat,u, fiterint us ordine praepostero, quatenus supra in Digesto Veti tractauerunt de obligationibus, quae re contrahuntur,in titide redicredi. item quae contrahuntur consensu, in tit. de contralisida emptio. quia respondetur,qubd ideo in dictis imas cis tractauerunt Compilatores, quia congrue cado' bat sub tractatu de rebus credit. sub quo etiam tra-- to ctare potu illant de obligationibus verborum, sed voluerunt reseruare istam tractatione hoc in loco,quia,' a ut mox dicebam, ista materia conueniebat multis titulis sequentibus, & hoc potuerunt facere, postis quam siluatio rubricarum est arbitraria, ad Bar.inrub. C.de bon.pos coni.tab. & Deci.in rubM.de testa.mili.Vlterius contra aliud pri suppositumglo.nostrae, quatenus ipsa, & clarius Alex.& Iashic in prin. presupponunt, quod prius tractatum sit de obligationibus in genere, & in titi stro de obligationibus in
4쪽
in specie; insuroit hic Gallia.num. 8. quod imδ non futuet tractandum seu inchoandum a generalibus, ut ryobseruari potest in plu ribus laclassia primis supra in Digesto vet. tit.de iurisdi. omia. iudi. qui titulus gene. plis est, & tamen ponitur post titulos tractantes in specie de iurisdictione aliorum magistratuum; &in
Cod. tit. detesta. ubi sub eo tractatur de testamentis in genere,& tamen ponitur post titi de testam. mili.in quo tractatur de una specie testamenti; Item in tit.dereg. iur. qui est ultimus Pandectarum, & in eo per via regulae pertractantur materiae, de quibus in praecedetibus tractatum fiserat in specie, siue in particulari.
Pro solutione dicendum, quod illud, quod dicit Galliau. videlicet, quod prius tractandum sit de sp
ao ciebus, postea de genere, non est semper verum, sed potest fieri & quandociue fit ut docet Dec.in rub. de reg. iur. num. 33.is. sed regulariter a generalibus est 2 i inchoandum tanquam notioribus,& facilioribus, ut citatu Ling. His igitur, Inst.de iust.& iure, ubi in commodissim uin est,si primo leui, ac simplici via, deinde diligentissima interpretatione singula tradantur,& dixit Bald.in rub. C. qui admit.quod generales sermo-22 nes sunt faciliores, particulares, veriores,& in casia nostro Compilatores voluerunt seruare regulam. Rursus quarto loco in statur contra glorub.n strae, quatenus tacite praesupponit, quod rub. sit bene
inscripta de verta oblig. quod imo debuisset inscribia 3 de stipulationibus. 'Primo, quia in nigro tractatur principaliter de Iolo contractu stipulationis, ut patet in I. r. infra eo.Lstipulatio vero differt a ver&obligatio.l. licet.S. ea obligatio.m de procun
5쪽
. Secundo quia in titulis sequeptibus in titulatio sta stipulante, ut infra de stipv. seruo.item de stipia. pretto. item in C.de contrah. & commit. stipula. merito l& iste videbatur inscribendus de stipulationibus,maxime quia Copilatores in l. a.g. septimus. C. de vete. . ivr.enu .expresse dicunt, quod haec septim ars iuris continet tractatum stipulationum. Huic dissicultati, quam mouet Gallia.hic, & no resoluit, respod et Rip.hicnum. 3σ.dicens, quod stipula 2 tio est nomen aequivocum, nempe quia significat sti' pulationem prout est facti, item prout est iuris, ut inaue sta videbimus; Quo stante, dicit quod fuit congruentius quod ista rub. inscii beretur de verbo.obligatio. 26 quae verba sunt iuris, seu ius important, quam de stipulationibus, quae verba sunt facti; nam intentio Co pilatorum est in hoc titu.tractare principaliter de stipulatione prout est iuris, seu producit effectum iuris, nempe obligationem verborum. Sed certh non apparet verum cile praesuppositum 28 Ripae, videlicet quod intentio principalis Compilatorum sit tractare de stipulatione prout est iuris, imo contrarium videtur innui ex l.i.in princip.& l.quinta,
et y Vnde dici potest,qud d sormare rubrica uno modo, magis quam alio,est arbitrarium,& cst satis,quod 3o verba rubricae sint talia , quae aliquo modo demo strare possint id, quod continetur sub nigro, ut notat Iasin rub.Inst. de actio. & Doct. in rub. g. si cert peta. Nunc expedita continuatione rubr.iuxta eam quia suimus tractaturi de una specie obligationis, nempe verborum,& ad cognitionem specierum dcbet praecedere cognitio generis, videnda sunt nonnulla de obligatione
6쪽
gatione in genere, & cuius virtutis ipsa sit, vel effica- ciae; De qua re hic per Bald. Nouel. Socin. sen. &Moder. qui tamen aliter tractant istud,quam nos tractare instituimus. ιi .
Videamus igitur in primis de ipsa obligatione in
genere,& de principijs concurrentibus ad producen3i dum,& deducendum illam in esse, videlicet de causa. efficiete, materiali, ser mali,&finali illius; nam princi3 a pia cuiuscunq; rei sunt quattuor, ncpe duo intrinseca, scilicet materia & serina; item totidem extrinseca, scilicet causa efficiens,& finalis, teste Cagno.in l.omnis definitio,nume. tr.& num. I 8. Ede regu .iur. post Averro. in commen .mag super primo posterio. tex. 34.
Et circa primnin dicendum, quod prima causa ef33 siciens obligationis in genere, duplex est,una mediata di remota,alia immediata &proxima; Causa remota obligationis in genere, est lex praecipiens aliquid fieri, vel non fieri; illud enim praeceptum ligat,& obli 3 gat omnes subditos legi ad obseruantiam talis pricepti,& sic ad faciendum,& non faciendum; istud in primis probatur per tex. in l.obligamur.Vers lege.sside actio.& oblig.vbi dr,2 lege obligamur cu obtuperates legibus aliquid secundum pryceptum legis, aut contra facimus: Ad idem tex. Inst. de obligatio. in princivbi in definitione obligationis dicitur, quod obligatio est iuris vinculum; quae verba, iuris vinculum, siue exponas id est vinculum a iure introductu, ut exponunt quida, siue iuris vinculu, idest ius vinciens, prout exponit ibi glo. important quod causa efficiens prima, di remota est ius, seu lex iubens,vel praecipiens, nam 33 ista ac Ius,importat idem quod iussus,vel iussum,&
7쪽
δ Hieron mi Pan. Interpretatio.
est vox diminuta in ultimis tribus literis per apocopen, i ut docet Spiegel.in suo Lexico iuris S copios dexplicat Alberi.Bolog.in tracta.de leg. iuri & sequita.
cap. I 2.num. Io. ia. Ad idem etiam facit tex. in l. ex
hoc iure,fide iust.& iur. ubi ex hoc iure,id est iussu, siue praecepto legis, omnes obligationes sunt institutae,& tradit Io. Bolog hic, nu. s.& 3 a .licet alio inodo. Et probat etiam tex. Inst.de oblig. in s. i.ibi ciuiles sunt, quae a legibus sunt institutae.
36 Causa vero effciens proxima obligationis in genere, est factum hominis, per quod iple obligatur ad aliquid faciendu, vel non faciendii, mediatibus aliqb. modis a lege ad id ordinatis , & dispositis, videlicet contractu, vel quas, maleficio,vel quasi, ut est tex.ing. sequens diuisio.Inst.de oblig. ubi qubd sequens diuisio obligationis in quatuor species diuiditur, aut
enim ex contractu sunt vel quasi, aut ex maleficio volquasi: ad idem tex. in l. a.in princ. supra tit. i. & facit tex. in l.consilio, in fine, ff. de curato. furio.
3 7 Sed aduertendit, quod ista secunda causa effcic
obligationis in genere,& eius species,reducuntur ad superiorem primam causam remotam, & ab ea depedent; Et-attinet ad obligatione ex cotractu, illa manat ab illo pr cepto generali legis, quod iubet ius suu unicuique reddi,de quo in l.iustitia.ς. r. ff. de iust. &iur. item ab illo,quod mandat fidem seruandam,facit tex. in L r. in princ.isde const pecu.& lauri lentium.. S.praetor ait.ffide pact. Ex his infertur, quod merito Imperator in c g. sequens diuisio, appellet hanc sequentem diuisionem; id est, sequentem ex dicta prima,& nascentem ex ea. Ratio modo. quare ad hoc ut ex contractu, vel .
8쪽
38 quasi, maleficio, vel quasi, nascatur obligatio, neces- se sit, quod concurrat,seu praecedat preceptum legis, est, quia obligatio est creatura iuris, disponentis, &ipsa est ius dispositum secundum Bar. in l. a. s. quod
sariu est, ut in illius generatione ipsum ius disponens operetur, quia homo priuatus non potest per se crea3ς reius: seu facere ius dispositu, ut docet Bolognet int Inemo potest, num. .deleg. L hec tribuere actui oblii gatorio illam iuridicam potestateui ligandi. ut traditidem Bolog.late in I fin.num. s t. f .de iustiti detur. &hactenus de causa effciente obligationis. o Nunc de causa materiali, & licet alii Doctores no μco sideret,credo V materia huiusce obligationis sit ip- sum vinculum iuviscosidetat si separati in ab ipsa ne . cessitate vinciendi, seu ligandi; Hoc probatur ex ipsa definitione obligationis, in qua primus terminus, qui in ea exprimitur, est vinculum,& sic est genus, & ge
i Causa formalis huius obligatidnis ita genere, qua uis similiter non legerim apud Doctores,credo, st sit necessitas obseruandi ipsa ni priceptum lepis, otii necessitas inest ipsi vinculo iuris, ut dicitur in desinitio. ne ibi, q necessitate adstringimur . . sol . a uod autem sorma obligationis se ipsa necessitas vincul psbbatur primo, quia ipsa inperfectioia t 3 lis vinculi, ergo est forma eius, cum forma cuiuscunque rei idem sit cum persectione eiusdem rei, secundum glossi in l. qui falsam, sLad i. Corn. de falsi
quae dicit quod sormare est idem quod perfice-
9쪽
so Hieronymi Papp. Interpretatio
vbi dicit,qubd forma est persectus status rei; Quod vero ipsius obligationis necessitas v qiua illi vinculo inest, sit ipsius vinculi perfectio,patet, quia 'obligatio, quae non habet in se necessitatem adstringedi, dicitur
carere sua forma; unde Baltan Additio ad Specula-46 torem, in rubr. de pael. dicit, quod obligatio ad anti. dora, quia non obligat essicaciter,est inirmis. Praexprea, quod ista necessitas, quae inest obligationi, seu vinculo, sit illius serina, probo per doctrinam Bar.in suo troade alueo.m verb.quodsi l. a. ubi in effectu vult, quod forma platarum sit ipse vigor,quo 67 plantae vegetat,materia vero earum sit ipsum lignu; ideo, si excind4tur a terra, & ideb desinant vegeta- ri, dicuntur permestam sermam, & effciuntur lici gnum; idςinsecundum eudem euenit in animalibus,
i quorum forma secundum ipsum est ipse tensus, qui 3 est ipsa vis sentiendi nam ea deficiente,ipse essiciun
ino.Vltimo, dod necessitas adstringendi qui inest ipsi vinculo, si serina obligationis, probatur clare in m. in tabligationum substantia.ssi de actio. & oblin' via Iurisconsultus dieit ex professo, qu5d obligatio
num substantia consistit in obstringendo,&sic in necessitando ipsum obligatum , &dia. ibi exponit, sub-ηρ stantia, id est esse iocinatura, quae natura, quae in ne cessaria ad ipsam rem, vel eius conseruationesu, est. QDrma rei, ut eleganter docet Alberi Brucinsiotrata de form.titu.de gene.cognitio.& defini form. ver re 'rum autem incorporalium. I
10쪽
. bet obligansi ut id , Milotan obligationem deducis et tur ad effectu. perduci tur pei esi qui obligatur, siqui dem filiis est id, quod est primu in intelione, & pria i
Viso hactenus de ptineiphs intrinsecis & extrinsecisiobligationis in gunc re, & sic de causa cffciente, materiali, sormali, & finali illius: breuiter videamus 3 3 de illius cffectu; & quamuis alij non ponat, credo di ici possi quod effectus illius duplex sidi Primus actio
generaliter sumpta pro instrumento, quo res obligata trahitur ad finem, in quem endit obligatio, qua te .netur ipsa res obligata, prout in simili vulcinus in ligato materialiter, qui potest trahi sune, seu alio instrumento materiali quocunque vult illum trahere is.. qui habet illum ligatum; Et ista actio sumpta genera liter pro instrumento agendi,est primus effectus tua. mcdiate insurgens ex obligatiotae; Secundus e ctus mediatus,& remotus est, rei , quae in obligatione est, traditio,& consecutio,in qua re consistit consummatio,& torale implementum obligationis. iu Carca quem effectu immediatum obligationis, seu instrunientum agendi animaduertendum est, quoslius, siue lex pr*cipiens, ex qua diximus emanare ista obligationem in genere, comprehendit subsequin-3 6 que species, siue iura disponentia vario modo cir ca istum effectu obligationis in genere, videlicet ius naturale, im gentium, ius ciuile,ius praetori si, ius pontificium; quae iura priusquam ostendamus, quoti iOdo se habeant circa istucstectum, seu actionem producendam,pro faciliori intelligentia sigillatim destri