Sylua. Frutetum. Collis

21쪽

parte . videbis autem putridas plerunque M.

iusmodi arbores,excavatas,tactaS de caelo .nullo praeterea usui praeterquam ad muliebres λIeas,suberis vice. E A G v s Graecis φηγος dicta, του φαs .

γηρ.quod fati glans edendo sit,unde prisci homines glandibus praecipue faginis victitabat, vulgo seu ou Duteau:sed & graeca dictio etiam Hippocrati fructum siue gladem saginam si,

gnificat, quam vulgus nostru vocat fuine. Inster glandiferas arbores ut prius diximus an numeratur fagus,tametsi frum eius nihil ha, beat glandi simile: est enim nucleis haud absi, mitis,triangula cute inclusus,ut parte postre ma virin lapidescat in duritiem. Cuius glans dis mollitiem & delicatum vium superius iam descripsimus . Caetexu arbor ipsa, assurgit cau dice crassio,& in orbem comoso,nem ita proacero: materie scabra, firmissima,molli putrefactioni obnoxia. folio tenui & leuissimo, popu lo simili,celerrime flavescεte: & in cuius mesdia plurimum parte, paruula gignitur bacca viridis, fastigio aculeato . Haec ex descriptiosne Ruellij. Caeterum fagi cortex in magno usii apud

veteres fuit . eo enim vasa vindemiatoria, &corbes messoriae fiebant.necnon gutti, & vassa quibus in sacris prolibabant sagino cortisce religionis ergo fieri solebat: unde Curius ille iurauit ex praeda se nihil attigisse,praeter

22쪽

gureum faginum quo litaret. Hinc etiam pa, stor ille Virgilian' in bucolicis,duo sagina poscula proponit arte Alcimedontis artificis in. geniosissime fabricata,& caelata. Est alterius generis a superiore fagus,etiam fructum ferens: quam Graeci oxyan inquit Barbarus : Lydi, myson vocant: Olympo eos Tum monte copiosam. Vnde Myssi populi di, Eti,ut Strabo inquit & Eustathius .Fructus ei', glandis effigie,leuis:includitur cauliculo ectynato quidem , sed blando, nec hispido, ut in Castanea : cui tamen similis est dulcedine &succo.

Nascitur & fagus altera in montibus,cans dida materieriure ad multa perutilis est: nepe ad carpenta ectos,subsellia,mensas. eam esse puto qua nos hodie in operibus architectaniacis utimur.

Sylvestrem sagum nostri inquit Barbarus

scissimam appellant,quae glandifera non est, similisque potius abieti.Nunquam ut Macedo. nes arbitrantur,floret:sed erecta,laruis di enodis est:ligno colorato, robusto,neruosor folio crasso,bifido, longiore quam pyrus,in extres mitate'aculeato: radicibus nec multis, nec alstis. Ea fagus in laminas est sectilis, unde ad carinas nauium ab antiquis commendaba. tur,ut author est Theophrastus,item ad plaustrorum testudinem, veliabulotamque vilem fabricam. b.iiij.

23쪽

sYLV A. Q.

Campestris fagus,nigra est materie,quapropter minus petita et Fructum habet montanae simile.durat in aquis incorrupta, madefactasque firmior redditur.Vtra humidissima est: quamobrem ait Barbarus , lectulos qui ex ijs nunt incuruari,cedentes ponderi. ILEX, Graecis πρὼος: unde πρίνινορ lati. tus ilice , vel ilignus, ut ilicear trabes Statio sexto Thebaidos:& ilignea frons quam Colus mella libro undecimo bubus prsbendam censset. lgus nostrum ilicem vocat da boux ouhouson:unde etiam ilicetum mne bougoe. Surgentem focus excipit superba Vicini strue cultus iliceti inquit Martialis Glandifera arbor est,roboris magnitudine &folio, verum paulo minori, & pungentibus

aculeis utrinq; armato, cortice ac caudice leauiori:materia compacta ac robusta:glandoso fructu,sed pusiillo: radice multiplici, in altum acta. Fert praeter glandem, granum quoddam puniceum,omnibus notum. item etia viscum in ramis,ut reliquae arbores glandifers perpes tua fronde viret, & in iustam arborem prosis liticum sibi commodam nacta est humu.Hac

plaeraeq stivae Galliarum scatent, sed in mulatis locis tam pumila arbos, tamque crescendi pigra, ut inter frutices potius sit referenda, quibus tapes vivae in pagis passim construus tur, baccis sanguineis per autumnum rubet. Glandi era autem ilex Gallis certe rarior est,

24쪽

SYLVA. 13

quam ut sepe conspici tur . satam tamen in hortis suis Ruellius glande crevisse scribit, cingente robusteam frondem spinarum vallo. Eam existimat ilicem aquifoliam appelladam potius,quam aliam herbam,quam Theophrasstus crataegon, vel crataegona appellaticui ta,

men hoc nomen aquiselij dedit Plinius,fortassis de ilice aqui lia intelliges,cum neget sucsci quicquam habere aqui iij baccas. Dores Ariam siue agriam arborem Theos phrasto dictam pro ilice aqui lia usurparunt, quos sequutus est Gaza in Theophrasti versione. Ea Arabes pheliodryn nucupat quasi sub.

eriquercum:arbor est inter robur & ilicem mediar naturae:vt ilicem taminam quidam affir, ment dici debere, Dores agreste ilicem:cuius materia cubi deficit ite utuntur in carpentas

rijs praecipue fabricis.Sed de Aria & Crataego postea dicemus suo loco. Est & alia ilex superiore minoriquae coccifera appellatur, Narbonensi prouincis frequens, ubi nuc appellatur a rusticis uermillon, ab alijs Gallis escarlate. Frutex est paruus:ramis exilisbus,& aculeato folio:rubens lenticulae formargranum fert cuius succo pretiose tingutur Ianae,& purpureae fiunt: aspidistu coloris gratissismo,in rosis micant imperatorijs paludamen. tia dicator eundem fruticem Iones & Graecia

tota coccum nominant . quo vocabulo etiam

granum intelligunt,quod Mauritani, quermes

25쪽

siue alis es vocant,unde quermesimis color qui quisquilio rutilat, cramvst. De loto arbore hoc loco dicerem' ipter foliorum cum ilice similitudine: nisi priuata postius esset,quam sylvestris:ade6que hodie in nostratibus hortis frequetior quatin in sylvis:ves. go vocant abster. praeterea fructum fert, cerassum referentem, des abses: unde commodius visum est nobis eam arborem post cerasiorum ordinem in seminario describere,quam hoc IoCo.LOtus aute herba tam aegyptia si sylvestris, etia quae nostras dicitur:inter herbas pratesessio ordine describetur,nempe post trifolium. s v B E R latinis,graecis phellos, vulgo hege, inter gladiferas arbores conumeratur. Arbor est caudicosa,pariami ramigera:admodu proscera:auctum Isignis iligno robusto,cortice via. ce crasso, Blito disrupi: fraxini folio, sed oblongior perpetuo vireti:fruina glandose, aquila,

liae glandi ,ppe simili. de suberi,& ilici foeminae a quibusda vocatae Qua supius pheliodryni nominauimus & nonulli nigra ilice appellano eande tribuit descriptione Plinius. Alio tamen

loco Suber,minima esse arbore cotendit, pessisma gland rara,cortice tantum in fructu prae Crasso ac renascente,atque etiam in denos pes des undiq; explanato. Cuius usus est in ancho ratibus nauium,piscantiumque tragulis, Sc casdorum obturamentis : praeterea in foeminarucalciatu .quaobre grsei, mulieres,non infacete

26쪽

3YLVA. Cortices arborum nominarunt.

Suber in Italia aut Gallia non visitur. Audio tamen hodie in Hispania reperiri humilἔ,folio ilicisseculeato, tristi glande, cortice percrata, di multis inanitatibus fistuloso.Cortex ad nos plurimus defertur,natini dis aduersus frigoris iniuriam hyeme calciametis. Ac de gladiferis arboribus fatis: nsic ad nostratisi 'luaru arbo, res,deinde vero ad externas deueniemus.

Arbores colus

RAE, ET RESINACEAE.

Ne quid co fundamus:vris ordinε aliquε obsseruare videamur, cogeneres amores una seponemus ab alijs.Ita post gladiferas,de conifestis dicendum,quae omnes etiam resinaceae voscabuntur,qubd resinam ferat,nam etiam pictinter resinarum genera ponemus. Coniserae arbores,grscis κωνοφοροι dime,a

fructibus,quos ferε simstes gerulinepe turbinatos,quae est coni figura. κῶνος igitur,inuersum turbinem proprie significat graecista qua figus ra proprio vocabulo nuces pines primum aps Pellais,atque adeo ipsa pinus deinde vero a si, militudine,alij etia resinaceam arborii fruct'. unde coniferas cyparissos dixit Ouidi'. Sed &nuces pineae graecis strobili appellatae, & cocs

27쪽

Resinaceae arbores dietie, resinam ferentes ac destillantes: quae resina varie colligitur:siue combusta teda, ut in pinu atq; haec demit pix dicitur: unde nihil aliud est pix q fluxus combustae in teda sua resinaeo siue ligno praegusta.

to,ut in abiete & picea:siue radicibus,ramis &caudice vulneratis, ut in Terebintho. Resinam aute graeci ητ ινο p κα -τυινην vocant potet resine. Quam aure resinam Columella corticatam appellat,hoc est,quae una cuipso cortice legitur ac decerpiturigraeci ἱυλ δηρ hoc est lignosam vocat:Dioscorides Tyrν rheniam,sive gallicam. Nam etiam a nationis bus cognomen accepit,vi Cypriam εἰ Syriacarae colore mellis attici erant plurimum laua auerint antiqui.item etia Colophoniam,quae Praeter caeteras fulva fuit. Quinetiam ab arboribus dicta resina,vilari gna,abietina, terebinthina,&c.a larice,abiete, terebintho.Atqui ex ijsdem arboribus collige, batur duplex resina lia quide sicca, alia liqui, da,quemadmodum iusius ex antiquis aut ri bus habebis, Resina cocta, prima tantum coctione pix appellatur, graecis etrio e , vulgo po . Unduetopissam aliqui vocant cinquit Dioscorides ,

derasam nauib' resinam cu cfra, Vulgo a nos stris nautis braγ.Bis autem cocta resina, graes

28쪽

SYLVA. Is

resinae coctione primu fluit pix,ea liquida voicatur poet de bourgoigne: quae postea remanet, appellatur sicca,po sietabe. cremata aute pice vel in clybano vel alio loco occluso, quod sursum ascendit,& concrescit ex fumo,fuligo piscis appellatur: qua atramenti impressorij con, sectores praecipue ututu rJumee ae por . pissas, phalion autem graeci vocant quod nos picis bitumen:quo praecipue picantur naues,& do. Ira,por grase.dicitur etia pissesson,oleum picinum, quod fit separato aquoso liquore qui suspernatat pici, sicut serum lacti. Sed de resina

hacten'.Nuc ad nostrates arbores resinaceas.

NOSTRATES RESINACEAE ET coniferae.

Quae mastichem resinam & picem ferunt arbores, latam inter se destilladi similitudinem, adeoq; multam in natalibus earumi appellastionibus misturam habent, ut nihil incertius prima frote videatur in ijs authoribus qui eas aescripserui.Fruemur tamen in hac parte, doactioru opera: & quod breuiter ac succincte de ijs perstringi poterit,paucis docebimus, ab absiete incipientes. ABIE s,arbor conifera & resinacea, graecia

Elate dicta, gallis Sapin' & Auetum, du sipin.

Vnde pars eius inferior quae enodis,eiecto tos rulo,ad intestina opera comparatur, Vitruvio sapinea appellata est: superior autem quae nos

dosa duriori est, fusterna eide authori dicta.

29쪽

SYLVA.

Sed & elate vocabulum,Dioscoridi,palmarum adhuc florennum fructus inuolucrum est quo utuntur pigmentarii institores ad domandum oleum: spissamenti loco. Galeno autem quod Elate vocatur,tenerum est palmae germen. Naneq; Dioscorides neq; Galenus,unquam in arborum censu,abietis meminerunt. Hinc factu est, ut Plinius in duodecimi voluminis calce, abietem cum ea palma confuderit, quae medio cinae confert germina, folia dc corticem . Aie enim quandam esse abietem ad unguenta perstinentem,quam Elatem vocat,ali; palmam,alijspaten. Sed certe nulla pars abietis quod ad, huc inuenerim unguentis nedum medicas minibus addicta cognoscitur . Itaque videto quam non sit tutum Plinio in omnibus fidem adhibere, qui & vires & nomina, atq; interim descriptiones tum herbarum,tum etiam arbos rum ita confundat.

Abietis descriptionem ex Ruellio petito. &quas pilutas,quosi fructus proferat, quot in

loco crescere gaudeat,& quemadmodum semine tantum naicatur,quod est omnium coniferarum proprium, floreati croci colore circa solstitium.Videbis apud eundem duo esse abietis genera: marem & foeminam: quae mate, xie inter se disserant:nam foeminae materia est mollior, ndidior,operibusque facilior: in tos tum prolixior caudex: mari autem versicolor,

latior,durior.Ea est arbor qua i Gallia Lugdu.

30쪽

SYLVA. Is

nensi & superiori Germania, no solum in redi. scijs, sed etiam in domestica supellectile ii,

mea utuntur.

Abietis truco,ad radicem vel interdum altisus, i arbor & lignum carie tentatur, fungus vel adnatum quoddam gradiori fungo simile nascitur,cui nomen agarico datum est, te linarie.Id autem in Delphinatu frequenter reperi. tur. quicquid existiment nonnulli radicem esse cuiusda stirpis . eo nostri medici hodie passim ututur in purgatorijs pharmacis. est aute duo. rum generum.mas,grauio densior, rotudior, minus albicans. foemina candidior dum fran, gitur,ac leuior: ostenditque in ipsa fractione, strias quasda,vestigijs dentium in caseo a mu,ribus relictorum similes .praestantior est mare, quapropter medicis magis est i usu.Crescit etiamnu agaricus in aqui&lia arbore ,& multis

alijs glandiferis. P I N V s graecis c ut diximus a dicta,

latinu quom in Gallia nomen retine uri Πη, a pinnato foliorum cacumine. Arbor est vulago nota.Folium gerit,capillamenti modo prs. tenue,tonsέmP,& mucrone aculeatum:breuisita villosum,pectinum modo dissectum, prosmissamq; materiam habet,candidam,& abieti similem. Non nisi a vertice ramosa est. nuces fert siue conos lignosos, frequenti nucamen. to in turbinatam effigiem compactiles:in quiabus nuclei singulis cameratis toris includuno