장음표시 사용
441쪽
c 3. I. I. Grat. c. 2Ο. g. 3. n. I. aliter Gret
cur ad hanc aequalitatem dc propo tionem observandam, poenae magnitudo non tantum nude spectetur, sed cum respectu ad patientem, nam mul- .cta eadem pauperem onerabit , secuSquam divitem ,& vili ignominia leve crit malum , honorato grave.
VII. Cui competit jus puniendi Z
R. Recta ratio dictat, hoc jus competere superiori, seu illi, qui in civitate habet majestatem : infligitur enim poena propter legis transgressionem post: cognitionem factam & sententiam latam, quod jus tantum competit ei, qui habet summum imperium, vi cujus leges fert, & transgressores punit. Hinc omnia mala, quibus quis in bello subjicitur, huc non pertinent, licet inferantur propter Praecedens delictum.
VIII. At eo ipso dum abus peccat, me' superiorem is se inferiorem facit, is quasi ex hominum censu se detrudit in bestiarum numerum , quae . homini subjacent t
he. Delictum imperium nec confert,
442쪽
nec adimit, nec superiorem nec inse- ω. l. 8.riorem facit, alias uxor maritum,lius patrem, servus dominum, subdi- Σ. tus regem punire naturaliter posset: ς'& si in naturali libertate degam , alius contra me delinquat, reparatio ra. . . nem damni & cautionem per mo- ' dum belli exigere licet.
IX. Luid si sis perior aeque nocens si e Offcio judicis nihil decedit, licet
sit indecorum & legum reverentiam valde minuat , si exactor justitiae iiS- Zieti. ι dem vitiis maculatus sit, quae in aliis s, 3. vindicat ; videtur enim non vitiis ira-s τι, sci , sed eorum dulcedinem aliis invi-Ρ 3. g. 7.
X An homo potes ab homine puniri c. g. 3. tantum puniendi causa ,seu ut tantum ' volvtatem capiat ex poena 8 'Non , nam homo ita alteri ipsa Ghbε.
consanguinitate alligatur , ut nocere ς-2O. q. .
ei non debeat, nisi boni alicujus con '' ,' 'sequendi causa, & ad vindictam ve er 3.' niendum, non quasi dulce sit vindicare , sed quasi utile. Dictat enim ratio homini, nihil agendum, quo nΟ-3 ceatur
443쪽
4.22 LIBER II. ceatur homini alteri , nisi id bonum aliquod habeat propositum. In solo autem inimici dolore ita nude spectato nullum est bonum, nisi falsum &imaginarium , ut in divitiis supervacuis, multisque aliis rebus ejusmodi. Et quo hominum quisque minus valet rationis usu, eo ad vindictam est pronior, juxta illud Juvenalis:
Semper se ins mi es animi exigui.
que voluptas Ultio a continuo sc collige , quod vinHIta Nemo metis gaudet , quam foemina. XI. euae ergo utilitates rensam faciunt poenam
I 'ii. b. Quaesumuntur e X fine poenarum. ς-9 6 Finis poenae alius est internus, qui est satisfactio justitiae, de hunc etiam De-g-6. . . us in omni poena intendit alius ex. ternus, qui Praeterea aliud utile atque .ib. 3. bonum erga societatem civilem respicit, aut utilitatem ejus qui pecca-Vit , aut ejus cujuS intererat, aut indisti octe quorumlibet.
444쪽
CApuae XX. 4 3XII. Luae poena resipicit primum finem ρη . Quae constituitur in emendatio- ωορ. nem, peccantem reddens mel 1orem, 'S 7
medendi modo, qui est per contraria. Nam quia omnis actio , praesertim vero deliberata ac frequens, quandam gignit sui proclivitatem, quae adulta hab1tus dicitur , ideo vitiis , quam primum fieri potest, adimenda est illecebra , quod fieri rectius nequit, quam si dolore quodam subsequente saporem dulcedinis amittat. XIII. uibus haec punitio competit naturaliter ρN. Istis quibus naturaliter competit imperium ; in familia patrifamilias , .li h ita ut pro natura negotii aliquid aspe-e. rioris disciplinae adhibere possit , ut '
ViXimus h. l. cap. s. Parem rere Potestatem obtinent, quibus loco paren- Grq
tum juventus gubernanda, ut sunt tuis fistoreS , Praeceptores , magistri , qui citra modicam coercitionem officio suo vix satisfacere possi int quamvis hae correctiones proprie poena non
445쪽
sint, verum vi imperii paterni vel si. milis competant. In civitate magistratui, ita tamen, ut hoc genuS PCenae ad mortem usque procedere non possit , cum absurdum videatur aliquem emendationis causa in eum statum redigere, ut emendationis specimen exhibere non possit, nisi eo modo , quem reductivum vocant, inquantum ingeniis insanabilibus molius est , i. e. minus malum emori , quam vivere, quando certum est vi-Vendo pejores evasuros. Castigatio, quae fit verbis, magis consilium & admonitio videtur, quam poena, & si fiat vehementioribus verbis , non tam communi aliquo jure est concessa,
quam vel jure imperii , vel amicitiae
XIV. Aquae poena resipicit finem
secundum Po ., Ne ille cujus interer i , non pec-e.1o. g. 8 catum esse , posthac tale quid patiatur ab eodem, aut b aliis. Illud tri- ' ' ' bus modis curari potest : primum si
tollatur, qui deliquit, deinde si vi
446쪽
res nocendi ei adimantur, postremo si malo suo dedoceatur delinquere. Hoc, scilicet ne ab aliis laedatur, qui laesus est, punitione non quavis , sed aperta atque conspicua, quae ad eXemplum pertinet, obtinetur. Unde est, quod fere poenae infligi soleant in lo- Pσα cis celebribus, & cum terribili appa-ου. LE''ratu,ut horror vulgi animis incutiatur. XV. Cui competit jus exigendi
N. Isti soli, penes quem est summum imperium ι etsi in nonnullis civitatibus legissatores etiam privatis hoc jus Permittere soleant. Sic Germanicis
nationibus ante Christianismum usi- 6. Focer. tata erant certamina singularia, quae alicubi nec dum satis desueta sunt, a- . . s. 4.licubi autem, ubi officio suo recte &cum immortali laude funguntur im- .perantes, hodie sub poena capitis prohibita sunt. XV l. uid si quis versietur in locis, ubi copiam judicis habere non potes, vel in satu naturali extra civi- . atem'
447쪽
Grat. d. . AdversaS eum, qui me insultat, c. χO, 3 3- defendere me possum , interdum et asel. h. iam jure belli ipsum occidere; si de- c. g. 8. sistat, injuriam illatam vindicare citra auctoritatem publicam non licet.
Jus enim naturae vult, Ut me non amplius laedentem amem Propter cognationem , quam inter nos constituit, non autem ut eum laedam.
XVII. uuae utilitas resipicit tertium finem ξ
κ. Utilitas indistincte quorumlibet, I. q. qui finis easdem habet partes , quas
ii. isse icesum pertinet. Nam aut hoc agitur, ne qui uni nocuit, aliis noceat, quod fit eum tollendo, aut debilitando, e. g. arma ipsi auferendo
aut constringendo, ita ut nocere nequeat , aut emendando aut ne alii
impunitate illecti aliis quibusvis molesti sint, quod ex suppliciis conspicuis obtinetur seu exemplis quae ideo
adhibentur , ut unius poena metUS sit multorum , ut poenae genere caeteri deterreri possint.
448쪽
C Ap UT XX. 4 IXVIII. Cui competit jus exigendi
Isti qui summum imperium ha- 'r
bet, & cui a summo imperio hoc est '' concessum : sic quando apud quos- O M. dam populos & patribus in liberos , dc 'o u '
dominis in servos conceditur juS P c. to. I s. niendi plenum etiam ad mortem us- 'i t 'i
que, est particula q uaedam imperii publici auctoritate publica eXercendi. Siquid perpetratur in illis locis, atque inter illas personas, quae certis judiciis non subsunt, puta in piratas, id ad jus belli pertinet, quod a potestate poenas exigendi diversum est. In piratas enim ac praedoneS cum omnium
hostes sint, quilibet homo miles est. XIX. An leges humanae, quae interfensionem quorundam hominum permittunt , inter feritoribus Ius Cerum praesant etiam apud Deum, an tantum inter homines impunitatem P
Leges humanae Vertim jus Prae Ziὸ xl. b. stant etiam apud Deum , qUando na- c. s. 17.
tura:& divinis legibus non sunt con- trariae , id quod ex finium connexio-
449쪽
ne constare debet, nam prout fines obtineri possunt, vel non, ita & pCenae possunt remitti vel intendi. Interim haec regula tenenda, ubi lex dolori indulget , poenam humanam tollit , non vitium , ut in marito, qui
adulteram uXorem aut adulterum occidit: si vero periculum respiciat futuri mali ex dilatione poenae, consenda est jus ac potestatem publicam pri- Varo concedere, ita ut jam privatus non sit. Sic qui hostili animo venit ad delendam patriam, fures nocturni , latrones,& populatoreS agrorum nocturni recte occiduntur, quoniam serum est legis auxilium exspectare. XX. An omnes actus vitis puniri
siti Pro certo habendum est, non Ο- . mneS esse tales : primum en1m actus mere interni, ut cogitatio de peccato
aliquo, cupiditas, desiderium, quia civilis societas his non laeditur, non sunt puniendi , etiamsi casu aliquo, puta per confessionem subsecutam ad notitiam aliorum perveniant , modo in
450쪽
in eXternos non influant, tunc enim veniunt in aestimationem , quia ad qualitatem & quantitatem meriti seu delicti maximum momentum adferunt, & multum interest , an dolo, an Vero culpa quis delinquat; item an cogitet saltem de stupranda virgine , an vero etiam eam Prosternat, tametsi perficere non Potuerit. Se- mel. h. cundo puniendae non sunt culpae mi-c. 3. 9.nores & quassi quotidianae ; nam ab omni omnino peccato & semper abstinere supra humanam est conditionem, ut nunc est, dc cognatum homini est peccare: tamen qui ob comporis concretionem in animum tran-ieuntem, ut in quibus bilis praevalet iracundi sunt , in quibus sanguis ad
Venerem proni, aut adultam consuetudinem peccant, puniri solent ob culpam praecedentem , quia aut ne glecta sunt remedia, aut ultro attracti in animum morbi. Tertio quae- P . I.s dam peccata interdum ideo non pu- -F-3 niuntur, quia citra convulsionem ci ' '