Libellum de restitutione purpurarum

141쪽

CXXIT

XXI. cap. VII. ) color est violaceus, aut magis aut minus satur, aqua & lotio

temperatus, unis & parcis conchis purpuris confestus, qui iuxta varios suos coloris gradus, Vel suco marino , quem ori cellum Vocamus, vel irascenti mari,s xci ) vel floribus magis notis a Plinio comparatur. Ρrimum ab eo aequipa ratur cocco in rosa & in amarantho splendidius, ut Tyria simplex, dibapha, &Laconica. Secundum amethysto, quod in viola rubet, ianthinum dictum. Tertium est verissimum conchylium, quod in varias tincturas dividitur, alteram heliotro

pii, floris malvacet alteram , tertiam violae montanae plurimo colore efflorescentis smilem , s xCII ) 8c etiam in alias plerasque innumerabiles tincturas , quas iuvat praeterire, nam, ut ipse Plinius aiebat, s lib. XXXI. cap. VIII. ) genera enim tractamus in species multas sese spargentia. s x Citi )Et quoniam non omnibus anni temporibus captari conchae in mari possent, cum frigidioribus mensibus florem copiosiorem & pulchrao rem praeberent, ratio conditurae ab antiquis reperta fuerat, ut opifices omni anni tempore cum vellent, ad tincturam ea conditura uterentur.

xci in Cum repetat auctor, iterum repetere cogimur, conchylium aut conchyliatam purpuram uno & parciori purpurarum succo, aqua lotio aut itire commixta, omismo buccinorum succo, confectam fuisse, & non colorem violaceum , sed Caeruleum saturum, caeruleum dilutum,& flavum prodidisse. Cap. V XX. Nunquam igitur conchylium aut conchyliata purpura a Plinio cum marino fuco comparari poterat . qui rubicandum, & pro inde Ionge dissitum colorem praebet, nunquam cum irascenti mari, quod lividum colorem ostendit . Immo a Plinio non comparatur . Locus enim Plinii , quem

citat auctor, quem Cap. III. retulimus, conchyliorum vocabulo non conchyliatOS colores , sed purpuriferas conchas generatim, fuci vocabulo non fucum marinum, sed colorem quemcumque aut tincturam

generatim intelligit, & de purpuris maxime dibaphis generatim agit, qua S Omnes austeriores & lividas, ut lividum mare, fui me Cap. eodem III. probavimus .

xcii j Non iam soli conchylii colores,

aut conchyliatae purpurae , sed colores purpurei generatim a Plinio in allato loco in tres classes dividuntur. Primus rubicundus in cocco, in rosis, in purpuris

Tyriis, dibaphisque, & Laconicis, quas

tamen purpuras potius rubidas , dc similes nigranti iosae ex ipso eodem Plinii Ioco Cap. V. ostendimus. Secundus in purpuris amethystinis Sc violaceis. Tertius in purpuris, quae speciatim conchyliatae, aut conchylia dicereatur, quae erant si-x Civ o Haec autem sale, oleo, 3 melle ita

miles vel flori heliotropii caeruleo saturo, vel flori malvae caeruleo diluto, vel flori flavo vegetissimo violae serotinae,

non montanae, ut ait auctor, quae omnia

Cap. VI. VII: VIII. a nobis latius sun

declarata .

xciti ) Locus Plinii ab auctore ex parte allatus respicit purpurarum genera &species . Respicit duo genera, nimirum purpuras dibaphas, & semel timsta conchylia . Purpurae dibaphae autem duas respicit species, nimirum Tyriam rubidam , & violaceam aut amethystinam. Purpurae vero conchyliatae semel tinctae tres respicit species, nimirum Caer leam saturam, caeruleam dilutam & flavam. Non agnoscit enim Plinius, praeter hos quinque colores, alios quatuor reliquos colores purpureos simplices, nigrum I Avidum, rubicundum,candidum. Primos duos quod inamoenos, extremos duos, quod in Romano Imperio inusitatos. Videatur Cap.

XIX. & XXV. Non igitur innumerabiles purpurei colores, ut ait auctor , sed novem simplices iam designati, & quinque mi Ati, qui postremi & nomine &artificio ignotissimi & auctori nostro de

nuperis omnibus Scriptoribus, Cap. XIlI.& XXV. fuerunt a nobis clarissimΘ e X- planati exceptis tamen eorundem Scsimplicium S: mixtorum colorum gradibus, qui profecto innumeri esse potuerunt, prout Nota LXI. asseruimus. xciv ) A senticeto Plinianarum v

cum tandem emersimus. Cetera plan)o

ra, sed non tamen probanda. Quatuo

142쪽

ita instruebatur, ut plurimis annis & seculis color ita pulcher perseveraret, recensque compositus videretur. Vitruvius ratione primum tradita, qua flos e 'conchis detraheretur, 3c in mortario pararetur, adiicit, flores ipsos, nisi statim ad tincturam adhiberentur, corrumpi & exsiccari, nisi mel infundatur. Id autem

s Ose m ὶ propter salsuginem fit siticulosum , nisi mel habeat circumfusum: ea ra

tione, mea quidem sententia, qua vinosi liquores, si detecti relinquantur, pau- eis diebus vix durent. si vero oleo aut melle tegantur, si res ita patitur, plurimis annis incorrupti & integri perseverent. xcv ) Circa hanc autem purpuram cond1 tam pulcher locus est in Plutarcho s Uita Alexandri Μagni ). Narrat enim Susis ab Alexandro Μagno captis inter regia spolia quinque millia talentorum. Purpurae Hermionices reperta fuisse CYC. annis ante conditae, & ita

splendidae, ac si recens collecta fuisset, & a se auditum reseri, purpurae phoeniceae colorem melle, purpurae candidae oleo immaturo, aequali tempta puros Zc splendidos servari: Etiam purpurae Hermionicae inventa elise qu nque millia talentum, compositae quidem iam annos CXC., sed recentem adhuc storem novum servantis. Caussam autem huius ferunt esse, quod tinflura melle sat pun cearum , oleo vero albo candidarum, quippe quarum aetate pari splendor purus m fulgenseo pselatur. YCvi) Μercurialis ad hunc locum observat Uar. leR. p. CLXXIV.) regias illasce purpuras nihil aliud esse potuisse, quam concharum carnes oleo δc melle ad

iusce, quae somniatur. purpureae conditurae, nimirum vocabulum compositae fere synonymum vocabuli conditae penultima longa pronunciati , quod in hac Latina loci Plutarchaei interpretatione legitur . Sed Graecum vocabulum est συγ- quod effertur racentis , vocabulum quidem a conditurae significatione longissime dissitum, δc magis aridis, ut nem Pe purpureis vestibus, quam liquidis, ut condito humori conveniρns. Secunda vero cauma olei & mellis vocabula fuerunt. At Persae de Indi utebantur quidem oleo in candidis purpuris, melle in purpuris rubicundis, sed cum conficerentur, non postquam fuissent consectae. Fortasse enim nationes illae iuxta Vltruvianum modum , inter ipsam mortarii trituram, ne succi arescerent, Zc minus triturationi idonei fierent, oleum in candidis, mel in rubicundis purpuris circumfundebant. Sed vestes eas fuisse, & purpureo immortali colors CXC. prius annis fucatas Cap. XXIX. est demonstratum. Vix denique putamus dicendum, sal ipsum , cuius in purpuris Romani Imperii

usuS erat, non post cocturam ad longaevitatem, sed ante cocturam ad macerationem ipsam fuis is adhibitum . Cap.

XXIV.

exim ris dotibus, immortalitate, Versicolori varietate , scintillatione , mollitie, prae ceteris omnibus & antiquis Sc nuperis Coloribus antiquas purpuras eXcelluisse pluries notavimus. Ignotissimae hae quatuor dotes sunt nuperis nostris scriptoribu S , ut cetera fere omnia ad purpuras pertinentia. Id presentes nostrae Notae

fortasse nimium docuerunt. Immortalitatis autem ignorantia ridiculo errori caussam praebet, quem eX aliorum sententia exorditur auctor contendens, concharum

non tantum foecunaos flores, sed etiam seriles carnes, salis, olei, dc mellis conditura superiecta opertas, ut vino in vi treis lagenis incluso ad longaevitatem oleum superinfunditur, diu ab antiquis adtineturam quolibet anni tempore administrandam fuisse servatas. Sed iam huius conditurae rationes audiamuS.

xcv in Primum Vitruvium conditurae suae sponsorem male citat autor. Uitru Vius enim, ut quivis videt, &Cap. XXV. vidimus , ait concharum floribus inter mortarii trituram mel circumfusum , non

post trituram superfusum, idque factum

esse, non propter secuturam corruptionem , sed propter triturae comitem salsuginem de ariditatem, non ut diu ad tinctaram servarentur , sed ne nimium aridi triturae resisterent , immo liquidiores facti triturae ipsi melius parerent.

143쪽

CXXXIad durationem conditas, cum laneae aut sericeae Vestes purpura tinctae nullo modo tanto tem pore durare potuissent. Sibi ille persuadebat, alias purpuras cortice rubro, alias cortice albo reperiri, & utrasque eundem florem eiicere iuxta ipsum Aristotelem

lib. V. Hist. animal. ) Alii tamen assirmant secundam huius loci Plutarchaei pariatem esse vitiatam. s XCVII ) Carnium autem conditura, quam diximus, etiam posterioribus temporibus obtinuit, ut ex Cassiodoro Var. epist. II. ) liquet ad Theonium, in qua suspicatur fuisse caussam purpurae ad regiam domum non

missae, quod purpura opportune condita non fuisset. suapropter si perscrutator H drimi ni maris intusa concblia solemniter condidisset apto tempore, adiicitque mirum esse , aeque splendidam tincturam educi solere e carne purpurarum , quae lonoo tempore condita fuisset, quam ex recenti . Mirum es sub tantiam illam morae confectam , cruorem de se pose ypatio tam longi temporis exsudare, qui soletu vis corpor laus Gulnere sauciatis vix effluere XCXVIII ) Hinc igitur statuendum videtur antiquos homines non tantum florem paratum S. excoctum, sed ipsam concharum carnem sorsan ab inanibus particulis purgatam condire consuevisse.

xcvii) Mercurio equidem iniquo Mercurialis iste, qui huius erroris caustam auctori nostro praebuit, hanc non florum tantum, sed, quod peius est, & carnium

ipsarum, quae sterileS erant, condi Luram,& purpurarum etiam corticem rubrum Ocalbum, ii iustes haec Aristoteli attingens,

commentus est. Sed ignorantia immortalitatis , qua purpurei coloreS gaudebant, quaeque Mercuria lem latebat, id quod ipse hic clare prodit, hanc r diculam Plutarchaei loci interpretationem abeo e X prestit.

xcviii ) Vocabulum condidisset cum

vocabulo condi υisset confusum , huic ridiculae Cassiodori interpretationi Caul sam dedit. Non negamus tamen buccinorum dc purpurarum flores , non iam conditos, sed tantum e XcOcto S, non lon-LO tempore, at se X non ultra mentes, de

nulla adiecta salis, mellis & olei conditura , ut pisculentus foetor interea dilaberetur, nec in vestes transiret, fuisse aliquando servatos, uti assirmat hoc loco C aisiodorus , quem locum Cap. XXVII. melius interpretati sumus. Ampulla istis floridis excoctis succis plena, quae in antiquo Purpurarii marmore reperta fuit,

ut d. Cap. XXVI. retulimus , fortasse

hunc morem confirmat.

res, non conditura ulla superius os , sed tanNIn excoctOS, non pluribus annis, sed tantum lex mensibus, non ad tincturam

arbitrio conficiendam, sed ad foetore iri disperdendum , aliquando fuistis servatos

iterum pronunciamuS.

Transit hic auctor noster ab antiqua ad

nuperam, ut ais, Purpuram, ea vegetabilia nimirum e X posturus, quibus rubicundi dc violacei colores hoc tempore commodius componuntur . Nos huiusmodi pseudo purpuras non morabimur . Illud

tantum iterum monendum Censuimus, auctorem Italum nostrum , &, quod mirum, Pharmacopolam, diligentius quam ceteros antiqua Porphyropeiae praecepta eXquisivisse . nova tentamina instituisse: eundem tamen Plinianas voces & sententias minus feliciter assecutum , ad quas assequenda S nullus dux praeierat, fere absque sua noxa pubblico tantum incommodo omnia sua tentamina corrupisse. Reliquos vero Cl. Viros ultra Alpes scribentes, quos in hoc tractatu appellavit auctor, quos Ca P. LXI. appellavimus, ne unum quidem e Xantiquis praeceptis exquisivisse, nudamnaturam observasse, nulla artificiosa ex praeceptis tentamina instituisse. Nos denique, cum Sc libello nostro su eriore, dc praesentibus notis antiqua Porphyropeiae Omnia praecepta in clarissima luce posuerimus, forsitan effecisse , ut magis methodica tentamina a ditioribus instituerentur,& admirando antiquarum purpurarum spe

eiaculo iterum & facile Europa dona

retur.

144쪽

Die I 5. Decembris I783.

Fr. A. Galli Vic. S. Ossic. Caesenae.