장음표시 사용
131쪽
leos produnt, quorum in qualibet taenia unus sit. Os habent magnum, in summis oris protensum , in brevem , robustam , & curvam proboscidem contractum , quae profundo fere clauso sulco pervia est, qua eiicit animal linguam , aut potius carneam proboscidem , ut necessariam aquam marinam exsugat, quam aquam saepius linguam contrahens iterum evomit. L) Ad proboscidis sinittram sinus umbilici formam referens deprimitur tribus aculeis armatus, qui ad taenias pertinent. Intima conchae superficies ut vitrum splendet, cyaneo aut subflavo colore, aliquot lineis violacet saturi coloris exarata , quae ab Ore ad Ventrem obliquo tramite percurrunt. Terrestris cochleae animal simile est, si cornua excipias, quae quidem longa & acuta e capite prodeunt, sed in dimidia parte fere incisa. nimirum ubi ea tenuari incipiunt, & ubi oculi prostant, qui pluries a contractis cornibus teguntur. Sub flava est caro, purpureis 3c flavis maculis variata, in cervice praesertim , in qua violacei coloris vena interdum conspicitur. Capiti semper imminet operculum susci coloris, tenue, rugosum , corneum. Animal ut terrestris cochlea dilatans ti contrahens corpus ingreditur. An gignant ut terrestres cochleae, quae diligentissime a Marsilio s de ovis cochlearum j observatae fuerunt, non ausim dicere, cum in alto vivant, & cominus eas observaadi facultas
non detur. Ut autem harum purpuriferarum concharum D flores 3c ceteram naturam
perspectam haberem, LI) eas observare constitui diversis anni temporibus, modo in arido, in aqua dulci modo, modo in marina, purpuras tantum parvae probo scidis adhibens, nullo duorum generum, de quibus diximus, discrimine facto, sed uti a piscatoribus ad me deferebantur. I. Purpurae istae tuberculis ornatae quolibet anni tempore florem suum praebent, ita tamen ut frigidioribus mensibus flos copiosior, & magis colore satur appareat, quam in calidis mensibus, in quibus paucior & dilutior videtur. Aliquae autem pulcherrimum omni tempore praebent, δc Philippus Strogetius referente Filandro Annotatione in Vitruvium ) Regis Gallorum Legatum hisce purpuris quondam pluries recreavit, quae ruptae pulcherrimum violaceum colorem stillabant. II. Clavatae purpurae omni tempore, Μaio mense praesertim parvum humorem, qui albus est & lactis acescentis similis, emittunt. Hic forte seminalis humor inaequali substantia est . Micros copio observatus innumeris, minutissimis , solidis & albis punctis scatet, quae punct a sobolem ipsam constituere possunt. mod si id verum esset, earum genesis a genesii cochlearum terrestrium plurimum
differret. stat) Observavit etiam Fabius Columna lib. de purpura pag. XXVIII.)
aliis L 3 Multa diligentia auctoris in observandis & describendis hisce purpuris
apparet. Unum hic tantum observandum ducimus. Ait auctor purpuram uti sua lingua , ut necessariam aquam marinam exsu Eat . Scriptores autem prisci Cap. XXII. relati affirmant uti purpuras lingua ad Captandam escam, & rostro ad terebrandas reliquas Conchas , qua S ap
Li ) Hae, quae sequuntur , satis diligentes auctoris observationes mire congruere cum observationibus veterum scriptorum videntur, quas Cap. XXII. dedimus, quod etiam semel monuisse sussiciat. Nos
tantum, quae non conveniunt, a d no tabi mus.
Lii ὶ An ille flos seminalis sit humor,
addubitamus. Scimus quidem Sepias , cum se a rapaci pisce pΘti conspiciunt , nigerrimum suum succum consuesse diffundere,ut inter te terrimas illas infectae aquae tenebras elabantur. Testabitur paullo post ipse auctor
132쪽
aliquot huiusce generis purpuras nunquam purpuriferas, maxima vero ex parte purpuri seras. I 111ὶ III. Conchae, quas diximus purpuriferas, humorem aeque copiosum eiiciunt,
nimirum drachmae tantum pondo. IV. Ρurpurae Iunio mense in aqua marina depositae etiam vivae florem suum suppeditant, ex aqua eductae iterum emittunt iam moriturae, ita ut eodem tempore optimus violae odor clare suboleat. stav) Cum animal corrumpi tur, omnia in nigri cantem colorem abeunt. LV)U. Iulio 3c Augusto mense viginti quatuor purpurae in arido sepostae, aut nihil, aut pauxillum nigri cantis coloris dedere. LVI) Una tantum coloris herba cet guttam dedit, omnesque biduo interiere. Aliae viginti quatuor pus purae in marina aqua depositae aeque nullum florem dederunt, Sc cum quatriduo interiissent, una δc viginti ex his in liquorem viridem saturum , aquosum , graveolentem ,
ceterae duodecim in album viscosumque liquorem abiere. ίLvii) U.
auctor hasce purpuras aqua dulci aut acu vexatas, aut aliqua mole lita affectas, aut morituras , hunc florem eiaculari, adeo
ut eundem huius liquoris usum in purpuris, quem in sepiis videmus, statuendum esse videatur. Sed varietas huius floris saepe albentis, & proinde ad hunc usum saepe inutilis huic sententiae omnino adversatur. Verisimilius igitur fuerit, purpuras & buccina hoc liquore uti ad fa- vagines condendas , de quibus Cap. XXII.
noS egimus, cum de omni antiquitate &auctore ipso nostro testante tunc temporis vel nullum, vel deterrimum habeant ipsum florem, eo quod nimirum in fa- vaginibus condendis fere totum consumant. Ita fortasse simili liquore serici vermes Sc araneae ad folliculos telasque
Liti Ecce Fabium Columnam hasce
recti rostras & ma Xime clavata S. Purpurasma X ima e X parte purpuriferas in Neapolitano littore invenisse audimus , quas nullas purpuriferas in Veneto littore in-Venit auctor, quarumque aliquas tantum
purpuriferas in Sabinianensi & Ariminensi littore dc nos ipsi iuxta superiorem Notam XLIV. deprehendimus. civ ) En, quod superiore Nota LII. asseruimus, aut molestia affectas purpuras, cum ex aqua marina quasi alae tranSseruntur, aut iam morituras florem su am emittere.
Lv ) Observavimus Nota superiore XLIV., & Cap. LXII. purpurarum florem
post salis &cocturae macerationem factum fuisses rubidum , nimirum atro re multo mi Xtum, aut etiam nigri cantem. En purpurarum succum iuXta auctoris observationes in eundem nigri cantem verti audimus sola m3 ceratione , quae naturali corruptione fit.
LVi in Imino purpuras etiam vivas ni- 'ricanti succo hic audimus , quod quoque
Cap. XX.de regionum nostrarum purpuris ad septe intrionem satis vergentium iuxta Aristotelem & Vitruvium observavimus.s Lvii ) Qui purpurarum flores album
colorem retinuere , nullum memoratae conversionis gradum incipere potuerunt.
Qui purpurarum flores in herbaceum &in viridem saturum abiere, primum Conversionis eiusdem gradum , qui viridis
erat, cum incepi ssent, rei i quos conversionis gradus usque ad rubidum aut nigricantem complere nequiverunt . Id a corporis Cuiuscumque conchae habitu procul dubio proficiscitur, quarum alia corporx aliis magis minusve macorationi sint ido
nea , aut majorem minoremve maceratio
nem requirant, quae varieta S in corporibus fere omnjbuS usu venire consuevit. Hinc fortasse fit, ut in conchis vividioribus, etiam dum vivant, flos utpote magis idoneus, sua tantum intrinseca maceratione aut fermentatione coloretur, in aliis vero, tunc solum, cum mortuae fuerint, flos ille utpote minus idoneus Ope e X ternae alicuius macerationis aut fermentationis colorari possit , nimirum aut corrumpentis aeris, quod hic fecit noster auctor, quae minima est maceratio, aut
ope solis, quae sit fortior, quod plurimi alii nuperi observatores Cap. LXII. relati, & ab auetore ipso nostro referendi secerunt, aut diutinae saliturae & cocturae ope, quae omnium sit potentissima, O
133쪽
V. Septembri mense ex vigintiquatuor purpuris in arido postis iam morituris, viginti colorem maxime violaceum dedere. Quo magis in pus vertebantur, magis color nigricabat. sLviii)VI. Novembri mense viginti quatuor purpurae aqua dulci sepositae, eodem die periere. Duodecim colorem effuderunt, ceterae nullum. LIX)VH. Frigidioribus mensibus purpurae in arido vivunt quindecim diebus , calidioribus in mensibus & maxime Augusto quinque non ultra diebus, in aqua dulci semper vigintiquatuor horarum spatio moriuntur. Ix)VIlI. Eiusdem coloris florem non praebent purpurae eodem tempore collechae, sed aliae aut violaceum aut amethystinum ,& utrumque aut minus aut magis saturum . svxi)IX. Plurimae purpurae in arido positae humorem praebuerunt, postae in aqua marina viguerunt: unde colligi possit hunc humorem eorum vitae non necessarium contra Plinii opinionem dicentis, cuin vita fuccum evomunt. LXII)X. Purpurarum flos in gossypium relatus nunquam evanescit, sed violaceum colorem etiam soli ostentus servat. LXIII)XI. Sexaginta purpurae a cortice eductae, pinsitae, sale triduo maceratae,
mnesque omnium concharum flores suavi colorare possit, quod antiquorum hominum unum erat artificium . Haec &alia antiquae Porphyropeiae praecepta omnino ignota has diligentes auctoris observationes pessumdedisse paullo post moerebimus.
cviii ) Aliud experimentum, quo certius probari possit, ipsam putredinis macerationem in quarundam purpurarum succis nigritiem inducere aliquando posse, quam tamen nigritiem sola violentissima saliturae & cocturae maceratio semper inducat. Liκ Scriptores vetesres omneS Cap. XXII. relati marinas hasce conchaS aqua dulci iniectas parvo tempore necari autumant . Quas autem purpuras hic ait
auctor nullum florem effudisse, album effudisse intelligas, quem album florem ipse non agnoscit , & spernit . Deniques observemus harum concharum suc-Cos utpote minus idoneos , a .sola aeris maceratione in nullum converti colorem potuisse, quos tamen aut solis sortior, aut saltim saliturae & cocturae fortissima maceratio in rubidum colorem omnino convertisset.
Lκ Ceterum i idem veteres auctores Cap. XXII. relati etiam quinquaginta diebus in arido positas purpuras vivere a Dseruerunt. Id forsitan marium magis ad meridiem vergentium proprium est , de quorum marium conchis j idem scriptores procul dubio loquuntur.
LXi in Primis libεlli nostri capitibus
novem simplices, quinque mixtos fuisse colores Purpureos observavimus, qui hi sce marinis conchis fucarentur. Quemlibet is lorum plures gradus habuisse, quem admodum omnes fere in natura habent ColoreS, Vix observavimus. Clarius igitur dicamus. Quot innumerae unius viridis coloris species aut gradus in unis herbis conspiciuntur λ Id itaque . quod in herbarum coloribus, etiam in purpureis usu venire oportuit , nimirum ut innumeri violacet, innumeri rubidi, innumeri ceteri purpurei colores haberentur, & recte statuerimus, purpuram non colorem, sed modum tingendi, quo fere omnes colores , qui herbis confici solerent, confice
Lxii J Non iam hoc loco ait Pliniustflorem illum purpuris ad vitam esse necessarium, sed eas eum florem amittere, Cum moriuntur , quod semper evenire in hisce suis observationibus auctor ipse immprudens testatur. Alterum ma Ximum antiquae Porphyropeiae praeceptum hoc est, quod aeque ignotum , aut minus in tellectum duodecimo sequenti experimen to exitium attulisse videbimus. LXiii ) Non evanescit quidem statim hic flos purpurarum in ipso animali coloratus, sed tamen vel lotura, vel usu,
134쪽
adiecta aqua purisssima iuxta Plinii rationes, lenteque R diu collae aquam nullo modo infecerunt, quae in vase post fervorem superfuit. Exiv)
Statui igitur post haec pericula poterit, unam penes nos esse concham, quae suum florem violaceum & copiosum , & tincturae aptum expediat, etsi tria purpurarum genera in nostro proximo mari vitam vivant, hancque esse purpuram tuberculis armatam, quae tamen frigidioribus mensibus copiosiorem δc pulchrio
rem succum, quam calidioribus suppeditet. Lxvj
Etsi autem apud nos uno genere concharum, unoque Violaceo colore purpura excudi posset, non hinc tamen est existimandum , ceteris in regionibus plures colores, Lxv I) 8c ex aliis conchis excudi non posse , ut ex buccinis , ex muricibus proprie distis, ex turbinibus, uti a Plinio, δc ab aliis scriptoribus hauriri potest. Lxvii) Sed ratio, qua flos e conchis extraheretur iuxta antiquorum praecepta, plurimum dubia est, repugnans, nec apta, quae executioni man- vel tempore ipso paullo post dilabi solet.
Una autem ignis & salis maceratio firmitatem imm 3rtalitatemque istis sive inanimali , sive extra animal ipsum coloratis
floribus, ut Cap. LXI. LXIL palam fecimas, tribuere potest. Lxiv ) D ilendum . profecto , dolendum , hoc duodecimum experimentum, quod a
nullo alio nupero observatore fuerat tentatum, quod unum rei litutionem purpurarum confirmare poterat, minuS e X veterum sententia factum, minus ex nostra sententia evenisse. Pluries confirmavimus veteribus omnibus scriptoribus praeeuntibus unum noris succum ad tincturam idoneum, reliquum Corporis succum sterilem, & inutilem, eQ ad coloris convertionem omnino indocilem esse : conchas vero aut aqua dulci, aut alio modo veXata S, aut sensiim morientes, non vero uno ictu occisas, floridum suum succum efflare, &sterilem resti qui corporis luccum tantummodo relinquere. Imprudens autem noster
auctor primum purpuras aqua dulci sensim occidit , deinde flore ita amissb reliquum steriis corpus subtillime in mortario pinsuit . Igitur quem unum florem sublegere debuerat, eiecit, corpus, quod ejicere debuerat, retinuit, atque ita si implicem aquam, quod aiunt, in mortario suo incassum contudit. Hunc modum se
adhibuisse, & hoc loco ipse auctor testatur, & superius testatus est, de inferius etiam ad Notam LXXI.&LXXIII. testabitur. Si auctor noster flores ipsos cum reliqui corporis sterilibus succis, & tertia aquae parte, quam iuxta Plinii rationes
debuerat, miscuisset, profecto medicamentum nimis dilutum, & fere ad tincturam inutile, nimirum nimis aquatius , ut ait Seneca Cap. XXI. relatus, consti tuisset. Did dicendum, quod auctor unum sterilem reliqui purpurarum corporis succum sine flore, qui in aqua dulci, aut lenta morte diffusus perierat , adhibuit Quomodo stor ilis hic succus , qui cum ipso foecundo flors mixtus fere inutilis fuisset, solus aquam colorare debuerat, etiamsi decem diebus coquisset, quod insuper non
ait, sed tantum dia coqaisse λ Uerum d hac re in inferiore Nota LXXIII. rediturus est sermo.
Lxv in nerum dic mus omnes omnium
purpurarum dc albos & coloratos flores esse ad purpuream tincturam idoneos. Lxvi ) Non unus inquam violaceus,
sed fere omnes alii plurimi colores purpurei &a maris Adriatici , &ab omnium marium purpuras dc buccinis iuxta varia climata dc artificia componi possunt , uti
pluries dictum est, & Cap. XXV. demon
Lxvii ) Unae purpurae, una buccina, non proprie dicti murices, non turbines, non aliae conchae ad purpuream tincturam adhibebantur, id testante Plinio, id testantibus omnibus antiquis Scriptoribus Cap. XXII. relatis , nisi hae quo que conchae ab minus diligentibus antiquis hominibus inter buccina censerentur,
de quo iam Nota XLV. dubitavimus.
135쪽
detur. LYviri) Plures autem fuisse videntur rationes, qua flores e conchis eduiscerentur, ab antiquis Purpurariis usurpatae, ut ab Aristotele, Plinio, & Vitruvio edocemur, qui uni Scriptores ita celebris opificii aliqua praecepta tradidere, cum Pollux & Cassiodorus praecepta tantum ab illis duobus tradita transcripserint. Lxig) Nuperi vero nostri Scriptores antiquae Porphyropeiae detegendae Scexcitandae cupiditate flagrantes nimirum Salmutius, Nierem bergius, Libavius, Cois lumna , Cole, Μaior, Boyleus, Reaum urius, Hamelius, 3c plerique etiam fortania alii nihil aliud egerunt, quam divinare antiquas purpuriferas conchas, 3c circae rudum tantum earum florem aliqua pericula facere. LYκὶ Plinius lib. IX. cap.
XXXVI. ) refert conchas frigidis temporibus Tyri capi consuevisse, in aqua dul
ci solido die deiectas occidi, cum ita interiissent, maiores purpuras malleis ex cortice extractas, minores vero trapetis subtiliter fractas, sextarium salis in singulas carnium centenas libras additum, triduo maceratas, centum carnium libris centum quinquaginta aquae libras affusas, in cortina decem diebus lento igni peris coctas, carnes, quae inter servendum assurgunt ., despumatas, vellere laneo iniecto periculum coloris fassum, iterum excoctas, si color langueret, donec in rubro nigri caret , qui nobilissimus omnium color erat, quo innumeras tines uras Purpurarii iuxta seculi morem cudebant, buccino tamen, aliisque rebus, quae ad excitandum
colorem pertinent, temperantes. LxxI) Alibi idem Plinius lib. IX. cap. XXXVIII.)
XXII. XXIII. XXIV. XXV. LXI. LXII.
LXIII. clare expressa antiquorum prae cepta. Sed nescio quo fato factum est, ut parum auctor noster, minus etiam ceteri nuperi Scriptores intellegerint, ut &iam praeteritis notis patefecimus, &esa rius etiam sequentibus Notis animi dolore quod am patefaciemuS. Lxiκὶ Iam harum Scriptorum omnium praecepta toto libello nostro declarata nos
Lκκ in Res pol ita se habet. Nuperiisti Scriptores, omnesque alii, quos Cap. LXII. retulimus, nullo modo Plinium,
nullo modo ceteros antiquos Scriptores inrelligeni es, nihil sibi reliqui fecerunt, quam ut antiquas purpuriferas Conchas divinarent, & circa Crudum tantum earum florem aliqua pericula lacorent, omni salitura & coctura omissa , & sola naturali si dis & aeris maceratione contenti,
quod saepe & nos eodem Cap. LXII. significavimus.
Lxxi in Heu quam male , quod iam
diximus , praeceptorum interpretationem
exorditur a uictor, quae n. bis veteres me
morati Scriptores circa Porphyrope iam tradidere. Non itaque ait Plinius purpuras frigidis tantum temporibus capi consuevisse, sed cum a vere ad caniculam deteriorem florem haberent, non e Te tunc temporis capiendas, lic t id a Purpurariisn2C Observaretur : Non Tyri tantum id factam, aut faciendum, sed ubique gentium: Non solido die in aqua dulci necari, sed tempore, quod non definit: Non aqua dulci consulto necari ad tincturam, sed immo ut ab ea morte ad tin-
ct iram caveretur , quod tum florem evomerent : Non maiores purpuras ita mortuas malleis, sed vivas manu eX tractas dc unum florem a cetero corporct avulsum: Minores non mortuas ta mortario subtiliter pinsitas, sed vivas saxis
aut trapetis Da istas, δc florem cum corpore adhib tum, cum e parvis manu avellere dissicile esset, & parva illa corpora
cum fio bus mixta parum sos diluerente Non centum Carnium libris centum quin qua ginta aquae libras, sed aquae amphoram, aut libras octoginta fuisse affusas: Non b.iccino, aliisque rebus , quae ad eX- citandum Colorem pertinent , purpuras temperatas, sed & buccina & purpuras aequalibus cortinis adli brias , e Xceptis conchyliatis coloribus, qui un s par puristingerentur, & lanam rudem un: s lixiviis prius tan rum lotam fuisse. Sed vid'antur Plinii & ceterorum Scriptorum to a mΘ-
mora i is Capit. XX II. XXIlI. XXIV. XXV.
136쪽
eommemorat, unaS Uenas exceptas inter caput & collum iacentes, a cetera carne
avulsas, sale triduo maceratas, cuius ratio sextarii unius esset in singulas centum carnium libras, amphoram aquae in singulas carnium centum quinquaginta libras adiunctam, in cortina lente excoctas longinquae fornacis cuniculo, quam fornaculam industrie Libavius delineavit, s Arch. p. I. l. I. c. I 3I. ) ita ut fornaculas nostras, quibus serici solliculi coquuntur, adamussim referre videatur. Ixxii) Nierem bergius hoc loco Plinium interpretans ait consuevisse antiquos venam animalis exscindere, in cortinas manantem humorem cogere, aquam adiicere , lento igni excoquere. Vitruvius de modis fingendae purpurae loquens ait vix lectas conchas antiquos cultro sauciasse, humoremque e plagis purpureum stillantem in mortario,
ut tereretur, coniecisse. Concblia cum sunt lecta , ferramentis circa scinduntur , equibus plagis purpurea sanies, uti lacr ma profluens excussa in mortariis terendo comparatur. Ego autem mihi persuadeo, profecto hunc modum flores e conchis detrahendi veriorem esse, cum egomet observaverim e vivis conchis copiosiorem& pulchriorem succum manantem, quam a mortuis, multoque minus a sale maceratis, & etiam costis, uti pericula superius relata fidem faciunt. Lxx111 ) Inquit Cassiodorus f Var. lib. I. ep. II. ) succum e vivis conchis esse extrahendum, a conditis autem ita splendidum extrahi, ut ab vivis, δc alia huiusmodi
crepundia refert, etsi revera magnus ille Senator nullum clarum modum edoceat, quo flos quondam extraheretur, magis floridae suae elocutioni, quam materiae.. suae Lxxii ) Non tantum plura huius Pliniani Capitis praecepta in superius relatum Caput transtulit auctor , non tantum praecepta relata in superiori capite in praesenti iteravit, sed etiam male iteravit . Dixit enim auctor noster ad superius Plinianum Caput centum carnium libris Centum quinquaginta aquae libras affusas. Hic dicit aquae amphoram, nimirum libras octaginta singulis carnium Centum quinquaginta libris fuisse mixtas. Hoc cunduya rectius. Cap. XXIV. Non omittendum denique plurima alia praecepta hic siluisse audiorem nostrum ,lquae ut pO te ad purpuras condendas apprime necessaria , &a Plinio relata, non erant omnino tacenda. Sed videatur inquam libelli
nostri saepe memoratum Cap. XXIV. XXV. LxY1u Diversam profecto ab ea ,
quam Plinius, ceterique antiqui Scriptores tradidere, fiorum huiusmodi macerationem nobis exhibet Vitruvius dicto Cap.
XXIV. a nobis relatus . Ait enim uno ictu venas exscissas, unos flores in mortarium effusos, ne flores arescerent, mel
adiunctum, diu fuisse pinsitos. Puri flores cum nullis reliqui corporis sterilibus succis commixti, melle perfusi , valide triturati, eam Ertasse macerationem inducebant, quae violentam ipsam & diuturnam salis 6c ignis macerationem , ubi aqua , ubi Plerique reliqui corporum steriles succi admi scerentur , aequi pararet.
Plinius, Pollux, Cassiodorus, Aristoteles
ignis macerationem, unus Vitruvius triturae macerationem probat. Uterque igitur modus ab anti qui S probatus , licet auctor secundum praeferat . Huiusce vero
praelationis ab auctore relata caussa auctoris eiusdem errorem in memorato du decimo experimento admissum Clare prodit. Ait enim Vitruvianum modum praeferendum, quod florem e vivis purpuris
tantum, non emortuis, multoque minus
maceratis & coctis educi ille conspexerit. Ita profecto se res habet. Iam Cap. XXIV. est demonstratum, purpuras cum vita flores evomere consuevisse , S id , quod summe cavendum, in utroque modo celeri eius morte fuisse cautum. Quomodo id caverit Vitruvius, audivimus. Flos manans e plagis uno ferramenti ictu illatis in mortarium statim coni iciebatur. Quo modo caverint Plinius ceterique ScriptOres , audivimus , & iterum audiamus. Uno ictu, qui solemnis erat, & apprime necessarius, ne flos erumperet & periret, conchae occidebantur, inde flos ipse in magnis purpuris manu a cetero corpore
137쪽
suae tractandae intentus. Lxxiv) Pollux s in Onomastico ) ratione descripta , qua
Tyrii concharum piscatum exercerent, ait antiquos eas fidisse, tractasque carnes aqua incoquisse despumantes δc tergentes, sanguinemque superstitem ad tincturam
adhibuisse. Lxxv)Britannus Gulielmus Cole s Act. Lips. T. r. ) sui buccini succum lecturus.
rupta prius ita concha, ne laceraretur animal, e candida vena, iquae sub capite in patenti sulco iacet, brevibus & rigidis penicillis saucians humorem elicuit , iisdemque penicillis lintea statim δc serica infecit. Viridis splendens color statim apparuit, qui soli expositus paucis minutis viridis satur factus est , hinc glaucus, mox caeruleus dilutus, postea violaceus, demum paullo posst in vivide purpureum aut potius rubicundum transiit, nec ullam aliam subiit mutationem, etsi pluribus diebus soli expositus suisset. Color denique ille nobilissimus , aqua & sapone lotus, ad solem aut ventum siccatus, coccineus & splendens evasiit, & ita fixus, ut etiam millies lotus vix aliquantulum sit dilapsus. Spondet idem auctor se circa
hoc buccinum nova pericula facturum, quae tamen huc usque non innotuere.
Lxxvi) Boyleus in suo de coloribus Tractatu s T. 1. p. DCCCCLXXXI. ) Me
purpureo colore sermonem habens narratum sibi refert, Concham in America , mole parvam, insolita forma, liquore manare, qui primo viridis, inde violaceus, demum rubicundus evadat, quique quantumvis lotus nunquam colore deficiat. Lxxvii)
extractus, in parvis Cum parvis corporibus mixtus in cortinam coniiciebatur . Uterque modus igitur probatus & probandus. Auctor in duodecimo experimento id non cavit, quod ma Xime cavendum. Contra antiquorum praecepta conchas adhibuit in aqua dulci, aut in arido prius mortuas, & proinde flore amissi & nullo. Reliqua corpora sterilia deindo igni incassum subiecit. Quid mirum igitur ,
si haec oscitantia in hac re maXima , qua una admissa purpurae habentur, qua O missa non habentur, duodecimum auctoris eXperimen in m purpuras non dedit, &quod summum esse oportuit, ioculare experimentum est factum λ Lxxiv ) Nunquam Cassiodorus eo loco, aut e vivis conchis succum extractum. aut purpurarum succum fuisse conditurni, seu cum conditura iis positum , affirmavit, sed tantum iam excoctum eundem succum sex mensibus, antequam ad vestium tincturam adhiberetur , servari consuevisse, ut te ter pisculentus odor, quo recens excoctus liquor erat imbutus, interea evanesceret, nec in vestes transiret.
Sed:videatur Cap. XXVI. & Nota LXXIII. Lxxv ) Iulium Pollucem ita tamen
intelligas, ut parva corpora cum noribus
Contusa , non vero maiora corpora, mul
toque minus sine noribus , in lebetem
Lxxvi Ab non intellectis veterum
Scriptorum praeceptis ad inania recentum Scriptorum tentamina redit auctor. Haec autem tentamina nunquam antiquas purpuras datura , unam naturalem metamorphosim, de qua superius verba sunt facta, demonstrant. Sed sequamur auctorem. En aliud igitur eXemplum natura. Iis metamorphossis buccinorum succi a candido ad vivide rubicundum , quam una s Iaris maceratio eduxit . Antiqua tamen artificiosa succi buccinorum meramorpho-ss constans erat, haec autem evanescen S,
quod in ipso Cap. LXII. dc etiam superjoribus Noris ostendimus. Nec iam admittendum, quod Britannus Scriptor suam metamorphosim millies lotam vix aliquantulum dilapsam autumet . Si id verum fuisset, notitia & usus percrebuissent . Silentium, quod secutum est, vanitatem
cxxvri in Aliud eiusdem in buccino
metamorphosis exemplum sola aeris maceratione confectae. Vappam tamen de
hunc rubicundum colorem fuisse , ipso silentio testante, coniici posset, nisi dicere Vellemus, in Americanis sub torrida zona regionibus succos gigni firmiores , ut factum in torrida India Cap. XX. observavimus.
138쪽
Narrat etiam regium principem sibi narrasse, pisciculum ad se delatum fuisse apiscatoribus in Britannico littore captum, qui sudariolum, in quod coniectus suerat, vivaci purpureo aut coccineo colore tinxit, qui nullis loturis deleretur.
Lxxviii) Refert Cambersus Digionar. alia Voce Ρorpora p. CCCCLXXXI. 31n Hispania America prope Nicolam quamdam reperiri concham, quae in parva
3c candenti faucium vena humorem purpureo colore inficientem continet, locupletemque factam eam urbem, quae ea purpura utatur ad Segovienses pretiosas lanas
usui Hispanorum Magnatum tingendas, sed modum tamen, quo illi Americani
homines humorem ex ea concha educant , omnino latere. Lxxlxj Novam purpura
rum speciem observavit Reau murius f Μemorie della R. Acca d. di P. T. V. p. CCCXL. edig. di Venezia ) in Ρictonum littoribus petris & arenae adhaerentium , quae purpurulae grana o Vata videantur, linea una longae, lineis duabus cum semisse latae, quaeque grana albo ac fere flavo colore plena in album linteum elisa , quodam diluto flavo colore imbuunt, qui quatuor minutis in pulcherrimum rubicundum transeat, dummodo linteum ipsum solem δc aerem spe et . Denique post plura pericula observationesque circa hanc ita celerem colorum conversionem
factas statuit auctor, haud dissicilem hisce purpuriferis granulis futuram esse tincturam, cum copia eorum plurima in Pictaviensibus littoribus iaceat, & facili pressura color effundi possit. I xxx) Abundant insulae Caribes s Chambers Voce Purpura p. XVIII. ) conchis digitum crassis, cyaneo colore. Carnem albam animal ostendit, pellucidam, & intestina pulcherrimo rubicundo colore infecta , qui
per carneS pellucet, humoremque violaceo caeruleum iacit, qui ut copiosius legatur, conchae ipsae in lancem coniiciuntur, in qua quassatae copiosiorem humo
rem relinquunt. Haec tamen tinctura observante Labatio Ρ. Labat ) simul ac lavatur, aut madescit, extinguitur. Lxxxij Hamelius ipse s M. Du Ham et Me morte della R. Acc. T. V. p. CCCLXI. edig. di Venezia ) hanc Spartam ornare statuens humorem purpurarum observavit, quae in mari Galliae Provinciae lectae suerant, quasque Rondeletius descripserat. Reperit humorem recens & sponte ab animali prosusum , album, viscosum , viridem interdum, qui solem spectansui fidis dilutus fiebat, hinc rubicundus, & paucis denique minutis in purpureum saturum abibat. Plura verba facit Cl. Vir circa hanc ita celerem Sc successivam colorum metamorphosim , illudque addubitat, an Sol aptior quam ignis esse posset ad eam mutationem validius excitandam. LxxxlI)Hinc
LXXum ) Hoc demonstrat e Remplum piscibus etiam naturam aliquando hanc succorum metamorphosim tribuisse , nisi hanc piscatorum fuisse fabulam putemus . LXX ix Huic Americani buccini metamorphosi fortasse torridae Zonae coelum, sub quo iacet Nicola, tantam tribuit firmitatem. Lxxx in Hae exiles conchulae grana
ovata referentes an inter buccina vel purpuras sint referendae, addubitamus. Conversio candidi in rubicundum colorem propria buccinorum suit, dc Oceanus caret purpuris, ut saepe monuimus. Alterum hoc interea qualecumque huius metamorphosis exemplum notetur. Sed etiam in hisce harum conchulamim succis colo ris firmitas, quae neque asseritur , erit desideranda. Lxxxi Haec autem neque buccinum est, neque purpura. sed peculiaris Cari-bum insularam concha nihil cum aliis commune gerens, nisi succum in ipso animalis Corpore coloratum, & ipso Labatio te flante facillime ev anescentem.
LXXX ii ) Ultimum eiusdem coloris de
successivae colorum mutationis eXemplum,
quod adfert a uetor, in Galliae Provinciae littoribus ope solis eductae . Solemnis erat conversio candidi purpurarum succi non
139쪽
Hinc liquido constat Porphyropeiae praecepta, quae nobis Aristoteles, Pli
nius, Vitruvius, ceterique prisci Scriptores tradidere, non esse idonea, quae nos eandem doceant, cum ipsi ea praecepta aut oscitanter ex opificibus hauserint, aut uti rei tum vulgaris praecepta perfunctorie tractaverint, tentamina vero omnia
nuperis hisce diebus a Philosophis facta, qui hoc nobile opificium restaurare curarunt , nullum quoque nobis certius iter detexisse, quo ad ipsam Porphyropeiam perduceremur, ita ut Philosophi ipsi rem pro derelicta habendam censuerint , eiusdem sola cognitione contenti. LXXXIII) 'Sed cum tinctura purpurea eo qualicumque modo parata fuisset, qui nos latet, lanas Purpurarii tingebant vel suo ingenio, vel temporibus, vel lucro servientes. s Lxxxiv) Dibapham aut rubicundam Tyriam facturi , quae Sarranum Ostrum , aut sacer murex dicebatur, s Lxxxv ) lanas prius in Pelagio immaturo nec satis excocto inficiebant, deinde in buccino , unde rubicundus fluebat color, quem sanguinis concreti similem nuncupat Plinius l. C. ) . t D esus Pelagio
primum satiatur immatura viridique cortina , mox permutatur in buccino'. laus ei
summa color sanguinis concreti. Lxxx VI) Atque hic animadvertendum Plinium sibi non constare, cum vocibus utitur buccini, pelagii, purpurae, murici S, conchylii, quas promiscue usurpat, uti eius naturalis Historia declarat, de quo crimine iure merito accusatur a Fabio Columna s De Purpura ) . Plurimum enim negotii lectoribus nominum multiplicitas facessit, eoque magis, quod de purpurae generibus loquens eandem esse tincturam, viribus tantum variam & diversam declarat . in rubicundum, ut in buccinis, sed in rubidum. Ita in hac conversione factum est. Candidus purpurarum color in purpureum saturum, sive rubidum est conversus. Quod vero Hainelius addubitat , an fortasse Sol aptior quam ignis ad eam mutationem validius excitandam esse posset, dubium id Sc inconstantiam coloris,
dc vulgatam veterum praeceptorum ignorantiam, de Hamelio ipso indignum praeiudicium non tentata prius veteris coeturae firmitate declarat.
κκxxiii in Malo inquam fato evenit, ut ex clarissimis & diligentissimis veterum Scriptorum circa Porphyrope iam praeceptis n' unum quidem a nuperis scriptoribus intelligeretur , & proinde horum
tentamina a non intelle dii S veteribus praeceptis toto coelo distantia nullas antiquas purpuras genuerint.
LXXX iv ) A novis tentaminibus ad
antiqua Porphyropeiae praecepta iterum redit auctor. Nos sequimur, & emendaturi dicimus, quod immo veteres Purpurarii unis notis artificiis serviebant , quae & nobis nota sunt, & satis clare toto libello nostro & maxime Cap. XXII.
XXIII. XXIV. XXV. LXI. LXII. LXIII.
bida, quae Ostri Sarrani nomine audiebat , a Sarra, quae eadem est TyruS, nomen huiusmodi mutuata est. Eadem quoque sacri Muricis nomine audiebat , quod Romani aut Graeci Imperatores, qui sacri habebantur, secundum Theodosii tem -'pora uni vestem Tyria dibapha purpura florentem gestarent. Cap. LVI. LVII. LκκXvi in Diximus superiore Nota LXXII. auctorem nostrum plura alia Porphyropeiae praecepta a Plinio tradita praetermisisse. En ex illis omissis praρceptis unum, quod purpurae non iam rubicundae, sed rubidae Tyriae artificium docet, non suo loco relatum, & certe de more non intelledium, ut Nota inferiore XC. paΤebit. Clarius nos itaque iteremus praeceptum. Purpuram rubidam infecturi artifices lanam rudem, sed tamen totam, in pelagio, nimirum in purpurarum cortinam adhuc viridem & immaturam quinque horarum spatio, deinde eandem Ianam carminatam in buccinorum rubicun dam cortinam eodem spatio coniiciebant. Cap. XXV. Artificium vero purpurae viΟ- Iaceae educendae retulit auctor noster superiori loco ad Nolam XIX. , & inferiori ad Nolam XC., sed utrobique etiam peius intellexit, ut cuique Notas illas legeati patebit.
140쪽
clarat. Concbarum ad purpuras conch I a eadem qu dem es mater a , sed d fattemperamento. s LXXXVIIJ Apparet tamen concharum colorem a variis regionibus varium colorem duxisse, Lxxxviii) & ab ipsa etiam Plinii historia liquet, Conchylium fuisse violaceum colorem, Pelagium vero rubidum minus aut magis saturum fuisse, qui varia proportione, aliisque auctariis mineralium, aquae,& lotii commixti innumerabiles producerent tinct uras. Lxxxix Purpura ianthina, versicolor, aut amethystina buccino & pelagio fiebat, cuius duae tertiae
partes buccino, una pel io constarent. xc ) Conchylium iuxta Plinium s l. XXI.
Lκκxvri Profecto ignota vocabula negotium facessunt, nota rem pandunt. Pandamus nos igitur & praesenti Nota& pluribus sequentibus hoc hactenus ob stum & inaccessum vocum Plinianarum fe n licetum, quod equidem & Fabio Columnae de nuperis Scriptoribus omnibus eorundem Plinianorum praeceptorum sensum obtexit. Concha ipsa Purpura igitur alio nomine Pelagia vocabatur, quod altum pelagus incoleret Cap. XXII. MureX aliquando peculiarem concham , aliquando & purpuras & buccina, & fere turbinatas omnes conchas continuisse videtur , quod fere toto nostro libello sit manifestum. Conchylium vero apud Plinium ceterosque veteres Scriptores nul-
Iam concham significabat , sed colorum Purpureorum genus a purpurarum di ba-pharum genere diversum, quod conchylium speciatim vocabatur, semel tinctum erat, &in caeruleum saturum, caeruleum dilutum, & flavum colores abibat. Cap. XΙΙ. Hinc clare ait Plinius, haec duo purpurarum genera , nimirum purpuras dibaphas, & semel tincta conchylia eisdem quidem marinis conchis, sed diverso artificio & medicamine gigni consuevisse. Eodem Cap. XII. & XXV
Lxxxviii ) Apparet tamen etiam con chas ipsas non a variis regionibus tantum, sed & a vario artificio, medicamine, & temperamento varium colorem duxisse , quod dictitamus, & Cap. XXL XXV.
est demonstratum. Lxxix J Saepe inquam diximus, con-ehylium, seu conchyliatam purpuram non violaceum, sed colores caeruleum saturum , caeruleum dilutum & flavum exhibuisse. Pelagium autem nullus erat purpureus color, sed ipsum excoctum medicamentum flaribus purpurarum confectum, quae alio nomine pelagiae vocabantur, quo medicamento deinde vestes inficerentur. Nulla quoque mineralium auctaria adiiciebantur, nisi lixivia quaedam, quibus Ianas rudes ante tincturam artifices laverent. LOtium, aut ius aqua mixtum, quod
praeceptum ad conchyliorum artificium pertinens, maleque intellectum hic non suo loco ab auctore affertur, ) non in abundanti dibapharum purpurarum, sed in uno parciori conchylii medicamine addebatur. Cap. XXV. Hinc denique non innumerae tincturae, sed tres tantum conchyliati , quos diximus, colores proficiscebantur, uno tantum graduum discrinii ne in plures abeuntes & divisi, prout pluries asseruimuS. xc ) Iam eadem erat amethystina &violacea purilura. Cap. IV. Nec haec sola , sed purpurei colores omnes mire versicolore S apparebant. Cap. XXVII. Eadem vero amethystina aut violacea purpura ita fucabatur , ut lana rudis & lota prius in buccinorum cortinam quinque horarum spatio , & deinde eodem spatio in rubi indam purpurarum cortinam demergeretur, contra ac in purpuris rubidis conficiendis factum fuisse diximus, nimirum ut lana
prius in purpurarum cortina, inde in cortina buccinorum madefieret. Hoc autem praeceptam ad purpurae violaceae conficiendae artificium pertinens, & aeque male intellectum, hic etiam non suo loco aba uectore nostro est relatum. Videatur sane Cap. XLV., quod artificia & violaceae& rubidae purpurae condendae clare enarrat. Illud quoque minus clare dictum &intellectum est, ut fieret violacea haec purpura, duas tertias partes buccini, unam pelagii constitui. Clarius dicamus, duas tertias partes, & peculiariter libras CC. succi buccinorum, unam partem , peculiariter libras CXI. lucci purpurarum, quae pelagiae vocarentur, duabus distinctis cortinis sepositas , communiter adhibitas fuisse, ut non modo violaceae, sed& rubidae, & ceterae omnes purpurae , quae bis tinctae essent, conchyliatis e X-ceptis, procuderentur. Cap. eodem XXV.