De re vestiaria libellus, ex Bayfio excerptus addita vulgaris linguae interpretatione, in adulescentulorum gratiam atque vtilitatem

21쪽

Tunica phoenicea vel coccina,vng saye descar late,quo utebatur Romani cum pwlii aut pugno

signum indicare volebant. Ea aute nunc nostris aulicis venatoria est aut viatoria.)Ibidem. Tunica aurea ,saye de Map dor: qua tritiphata Tarquinium Priscum,Verri' apud Pliniu tradit. Tunicis etiam Romans mulieres Hi solebant longe lateq; diffusis ad ulnas cruraque aduersus oculos protegenda,quarum vitas consuis non e xant: unde prouerbium, Tunica pallio propior. Quod etiam eκ ouidit versibus elicitur.Erat igita

dum & spartanς,quς sola tunica, ut inquit Plautarchus,amitu induebant:cuius pinns dissolutpaliquatenus erant, Pollux vocat Uet Ridic Fortassis id est vestimenti genus in mulieribus, quod Itali vulgo intranum vocant,nOS vero Vne cotte ,ou vng corcet, Vide cap.xij. 5c xiii. Τunieas substrictas ta breues citra humerum desiletes Grsci ἐμα des vocat ex Gellio: aua forma tunicς viam Catone refert Plutarchus cuhruiris tepore rusticaret.vng me a cheliaucher Cap. xij.Nisi malis cu Plutarcho in Philopem

ne vocare: hoc est tunicaequestre.

Tunica talaris,ung saye log iustiues aux talos: cuiusmodi erat ills muliebres tunics .ex Cicero. ne in Catilinam Ibidem. Fortassis in ea qua reis cta vocat Plini' lib.viis.qua simul cu toga pura induebatur tyrones nou o nuptς: qua prima traxuit Caia Cscilia . Τunica autem recta quid sit, non facile assequi possum.Tunica vero talaris, ad

22쪽

imos usque pedes demissa erat,que Grecis a dicatur. in . . . . Tunica domestica,vng saye potir user parmu lamaison.Cicit. de finibus, uo loco etiam forense tunica appellare videtur. vng saye pour porterhors dela maison. Ibidem. iTunicam linteam purpura prstextam ab His, panis deferri solere, quς miro candore taloeebar: refert Liuius lib. λ. tertis Decadis.Quod adetur ad verbu vertisse ex Athenso in sexto. Appellat

videtur lib. 3. Vide Cap. io. 'qΡ

Non omittam hoc loco quod Homerus Arribu xαMbxir-αο δppellare soleat: hoc est.ereis tunicis,indutos re armatos.Itaque i καλκοκITου erit quam vulgus vocat, ung homine armea unicat',sola tunica indut',ensaye,en hocq ton rscis χθν i τωμ dicitur. Qua ratione Cleoαpβtram tunicata Augusto ijsse obuia referti Pluistarchuse Sc Ennius Carthaginensium iuuetuteria tunicata appellat: Athensus quom statuas tutata catas vocavita. Cap. . uinetiam Tacitus reis fert Augustu ea ignom inta milites suos affecisse, ut per totu diem iuberet eos ante prstortu stare, interda discinctos tunicatosque. Cap. S. Et quia fuit aliquado tempus cu P.R.toga novae retur; sed latum tunica: Itaque Tacitus plebe Roma, nam,populum tunicatum appallat. Capax. Tunieam, chirurgita medici in sua anatome vocant tegumentum oc membranam illam quam

23쪽

viscera, inferiora quidem a peritonso, superiora

autem a mediastino accipere dicunt.vulgus vocatvne laye. Plin. lib. xl. cap.37. Tenuibus multisq; membranis oculoS natura composuit: calloiss coistra frigora caloresque tunicis Ide tuniculas ocutili vocavit lib. . cap. Id. Et Celliis testiculorum inuolucra,tunicas appellauit. Persius quoque crope tunicarum eadem ratione dixit. Cap. I L.

Tuniculς molles a Gellio dictς ad Catonis

mollitiem exprimendam: quod nimium delicato vestitu uteretur. Quod fortassis de ima siue inti ma tunica dici potest, quam camisiam vocamus. Cui sentetis accedere videtur Turpilii locus: Me misera quod inter vias epistola excidit mihi : iri Delix initer tuni uiam & strophium collocaram. Sam,vng sayon, genus tunicsimilitaris quς ar mis superinduebatur: alii acsoustramentum voscant, ut prς toriani. Militare erat indumentum 'unde Tulli , Itur ad saga: hoc est,ad arma. Et saga parare apud eunde: pro bellum instruere. Cς , sar primo belli: ciuilis, Reliqui coeunt inter se re repentino periculo exter iti sinistras sagis inuo Luunt, gladios a distringui,Ilz.entsrtilloiet leurssayes .utour de leur bras gauche. Saga Ligustica Obat , trabo in Φ. Plutarerses θωρακidiae appebiat in Artaxerxe. Quinetia id e Strabo, milites eiridis dixit: hoc est Φ Valgus ait en saye. Cap. is Sagis cucullis agricolas olim usos uisse testatur locus Columelis lib. I. cap. s. Cultam, inquit,sa miliam magis utiliter quam delicate habeat, nati nitamque diligenter a ento, frigore, pluviaque

24쪽

qus cuncta prohibentur pellibus manicatis,cen, tonibus confectis,uel sagis cucullis.Hoc est, Cuαcullos habentibus a tergo, quibus dum pluit caruput operire possint. Cato Cuculiones appellaro

videtur caP.ii. quod cucullam a tergo haberet ad caput munienduin contra imbres: Cuiusmodi in

dumenta fieri solent iis qui captiui diculur ad augitandos remos in bello nouatuvulgus gallotos appellat. Cucullam autem factam sume ad caput tegendurni cuiusmodi est illud quod a tergo illi' palliiquod Hispanicu vocantus,dependetiostens dii locus Μartialis lib.v Illinc cucullo prospicit caput tectus.

A sago fit sagulum pro eode. Virgi.de Gallis loquens,Virgatis lucem sagulis Hoc est,Qus habent in virgaru modum deductas vias: vel etiari Purpuratis,ut inquit Seruius. Virga enim antiqui

Galli purpuram appellabant Ibidem. Sagatus, sago indutus. Tranquillus in Cssare

Dictatore:& Martialis, Vis purpureum Marce segetus amens Et sagaria ab ulpiano dicta,pro arte cofiesedi vel vendendi saga queadmodu linteatia.I bidem. Sagum fibula consertum,ung sayo alache auecvne boucle,dixit eleganter Tacitus,de moribus

Germanorum.

Abolla quoque militaris erat tunica,Que Tystia a Martiale dicitur: Nescit cui Tyria dederit Crispin' abolla.Ibido. Lgna quam Gisci x Astium vocitant,a militi Aper sitatem deferebatur.Ea quoque villosa insati erificiis usos antiquos Cicero in bruti testatur.

25쪽

Et pellenice antiquis victoribus Athletis prςmis iqca dabantur Nonim inter vestes ponit

Vide cap. XV.

Succurrit hoc loco,quad' deciena vilipsa sthino est: no ineptum fortassis fore si eadem ratio ne qua villosa 1 na ρ Cicerone dicta est, Sagu e tiam yillosum dicamus: cuiusi nodi passim nue in Italia uti solet: ec apud Gallos no pauci: Samia Phrysalum vocant,Vng saye phryse.

De vestimentis externis Cap.ri SVpersunt nunc exteriora Vestimenta, quς omisnia fere Wgam ac vestium nominibus conti,

ventur . itaque primum de togis,deinde vero de vestibus dicemus: postlisc autem ad 'rnamentata colores digrediemur. Toga,vne ipgue robe. nics toga supindue, latur,vel tunicis pqtius Erat autem Romanor, quemadivodu palliu Grecorum:vnde Comoedir togatς dictc,que Romanism: pallials , que Grς corum. Solis autem Romanis ciuibus licuit olini toga ytpei sane Ait tempus cmn Dc Hilgi no te; nere unquam Romς toga uteretur,sed solatumca. Toga Plutarch' τ εννou,Athei C τέ'Iννα vocat. Cap.ix. Itaque togatos recte appi ilabi mis eos,quos vulgus vocat, ges de Ungue robe inεpe Senatores ta magistratus sereses,quoru de s is est oblongiore velle amictos incedere. Toga etiamnu pacis insigne iuit,liac enim ma xime differebat Senatores togati a fasatis militchus. Tullius n Pisonem,Non dixi hanc togana,

ua sum amictus, hec arma sturum,S gladium,

26쪽

unius imperatoris: sed quod pacis est insigne &otis toga: cotra autem arma tumultus atq) belli. Vnde etiam hic versus a Cicerone factus, Cedat arma togs: Hoc est, Bellum paci concedat. Inde quoque togati O pacis amatoribus ab eodem diricti lib.iiii. ad Atticum,Ergo erimus ore λιπα , qui togati esse volumus Hoc est, bellum igitur succipiemus,&arma: quum nos magis delectet pax

ipsa, atque adeo toga, quς est velut pacis & otii insigne ) Cςteru etia a togς frequenti usu Gallia togata dicta est,qus est nuc Italie pars intra P dum,Rubiconemquς,& Apenninu monte. Dicti quoque Hispani togati & stolati qui Beticam inti

colui.& Xerxes togatus a Magno Pomp. dictus. ut testatur Plinius. Cap. IO.

Toga candida utebantur qui magistratum pete bant. unde extat oratio M. Titilii habita in toga

candida,nempe in Catilinam & Antonium coinα petitores. Liuius album vestime tum vocat iiii. ab urbe, Placet tollendς ambitionis causa tribunc' legem promulgare, ne cul adbum vestimetum aDdere petitionis causa liceret. Inde Candidati dicti qui magistratum petebant. Cap. 9.

Toga quoque alba hilaritatis inlex fuit,qua in

emito.vel publico, vel parentali Utebantur. Vnae albati dicti. Cic. in Vatiniu, Cum ipse epuli e tiana dominus Quintus Arius albatus esset, tu in tem piunt Castoris tectim T. Tibulo atrato, ceteri Ituis furii funestum intulisti. Horatius it. Serm. Ille repotia,natales aliosve dierum Festos,albatus celebret. Grsci V

cant.

27쪽

Toga pulla siue atra,vne robe de dueit, quam

funeribus utebatur,ut nunc quoque Vtimur. Cic.'

in Vatiniu, Quis unqua in luctu domestico, quisiti funere familiari coenavit cu toga pulla cui deis balneis exeunti prς ter te pulla data est Unde pul

lati ta atrati dicti. Cicero eodem loco, Q usro, quis viae coenavit atrat' Grrsci vocat novo τα. H sc Bud.in reliquis annot. P andect. Togula,vne petite ou mince robe. Martialis, Trita quide nobis togula e st , vilisque putrisque. Hinc fit Togatulus,qui togula Vtitur. Idem T.'Epigrammatum,

Sit maior humerus togatulorum. Cap.X.

Nempe togatulos appellare videtur cos qui po,

tentiores magistratus mane salutatu ibant,fc per urbem concomitabantur honoris N prsm l graα tia. quod munus vulg' vocat,sa: re la court. Ita.'togatuli erant quos corti sanos dicimus.

Toga pura dicebatur,cui nulla purpura prςtexta erat.qua ἀπόρ*ὐρογκaι τε ''o F l.υάτι dii: Hoc est,iustam di sine purpura veste appellat Plutaruchus in Anthonio. Hac aute, ut inquit Plinius in i ii .induebantur tyrones, nousq3 nupis eo ipso die quo viris tradebatur: que tuc temporis inepte virilis dici potuisset. Lucanus in Principio.vij. sura venerabilis sque Quam currus ornate toga. Id est, nec picta,nec triuplaesi,nec prstexta,)Vide Budsum in Pand. Tog virilis, qua elyΔρίι op ιμαTιον Vocat Plus

tarchus in Bruto, Sumebatur sedecim annorutate statim post prs texta depositam auod conu

28쪽

ilcitur ex Tranquillo in Aug. Duodecimum mignum agens ,auiam Iuliam defunctam pro concio ne lauaauit.quadriennio post,virili toga sumpta;&c. Sumebatur autem in teploouis Capitolini; ut inquit Varro. Et quomodo a toga viri censeabantur,sic Athenis,oovirae vTo:id estIis θ ραρ

dicitur.Cicero in philippicis, Supsistivirilem togam: quain statim muliebrem stolam reddidisti. Scommate Philippum excipit, quod etiam vitili toga sumpta,non abstineret ab effinis minatis S puerilibus negotiis. Toga prς texta,vel prstexta absolute,dicesaiue ea toga cuius ors & circuitus purpura pretextus erat. Hac de re rapnis νς ιρψε a P lutarcho in putablicola dicta, quasi habens in circuitu pii puram

intextainita cuius limbus erat purputeus. Limbus autem,ut postea in ornametis docebitimus,erat fascia,qus ambibat extremitatem vestiuum in circuitu, Virg.iiii.AEneid. Sidoniam picto silamydem circundata limbo. . Id autem est prstexere) auod verbum ab autho'ribus antiquis usu patum vidco. pro eo quod vulgo didimus Boidare. 8c Coopcrire holdum. Auscimus,auibus Danubii ora pretexitur:id est, cora opesta & bordata.& Ouidius prς texta velis litotra dixit,pro bordatis. Item Plinius lib.xvii.pietaxia tugutiora appellavit,qug ntis borta flecti tini

guriorum barbare diceremus. Cap. x.

Vt aute ad pr texta redeari ius, Busius ex pσmettiprstextam nobilium fuisse im mus

29쪽

verum,quam virorum:idq; oeptis Ciceronis coprobare videtur. Plutarchus etia ta Liuius pueuitos prstextatos appellat. plura videto in annota reliquis in Pandectas. A prstexta,prstextata amicitia iam inde a pus ero coepta apud Martialem. Prstextati quoque cognomentum papirio indutum,vulgatissimu ex Gellio. Pretextatus idem dicitur,qui nondupo, sita prς texta, togam virilem sumptit. Tullius in secunda ad Antonium,Tenetiae memoria, prstem xtatum te decoxisse Prstextatum dicit eum qui pupullari state esset. CaP.X. Pistexta etia magistratuu erat ex Liuio, qua utebatur censores qui erat veluti in apice ta culmine dignitatis constituti: de quibus loquitur Authene .Quinetiam Cicero pro Cluentio,prstes dictam inter osnamenta senatoria ponit. Ibidem. Concessum est etiam aliquando Romanis seu natorib' honoris ergo,toga uti prς texta in spe ctaculis,cum alioqui lacerna in usu vulgati esset. Qui honos cocessus est a senatu Μ.Catoni cum prςcipua prσtura.id refert Plutarchus in Cato,

Pfςtexta pulla nulli licebat uti auth6re Festo, nisi qui funus faciebat: γς haud scio an alia me, rit,a toga pulla,de qua satis dictum est Bude ARedeamus ad Toga. Quibus igitur hominib'

uti toga Romana licebat,ij.ut ciues habebantur. tiam qui ciuitatem Romanam amittebant, usum quoque togς amittebant.Budsus.Csterum sole bant Romani togati,potentiores cocomitari Per

30쪽

urbem,cum aliis ciuibus togatis, qui etiam mane eos salutatu ibant. Atque hinc est quod Mar laolis togam raram optat,inter csteras viis Delicitates,ne cogarur bene mane togatus,circunuolare

limina potentiorum,salutationis destincturus o&ficio,quod qui diligenter obibant,sportula in sinι gulos dies accipiebant, centum scilicet quadrandites,qui nummus valet decem solidos ex nostris. Prsterea fuit tempus cum toga,commune vestitimentum esset diurnu ac nocturnu, ta muliebre &virile. Postea vero mos fuit ut mulieres adulterii conuictg virili toga induis,in publicu procedere cogeretur,ut refert Isidorus. Hs Bayhus cap.ix. Hinc Horatius .l . Serm.motronas,togatas vocat quid inter Est in matrona ancilla peccesve togarata . Matrone enim qus a maritis repudiabantur, toga accipiepat sublata stola,propter ignominia. Toga attrita,viae robbe vlae. Martialis. Attrita veniet sportula fgpe toga. Toga etiam pro facultate oratoria. Lucanus de Cicerone, Cuius sub iure,togaque Pacificas 'uus timuit Catilina secures. Toga arcta,une robbe estroicte. Hora. i.Episti Arcta decet sanum comite toga. Arctiori enim, ut opinor, toga Utebantur comiteS, anteambulo: nes,& salutatores illi de quibus supra dixim',potius quam cuiusuis ordinis alij. Toga restrictam appellare videtur Suetonius in Augusto. Toga laxa, robe large a plain fond. Togas enim inquit Acron, Romani pro ces modo, laxas vel arctas gerebat. Itaque laxas togas, Senatorii ma