Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

421쪽

LIBER VII. AEryy Horam memoria dicitur pestilantiam quondam clamabh diant ore 'o sedarim. Ea religione adductus senatus diis torem clauifigendi causa dici tufit. rictus L. Manlius ρ I mperiosius L.Pinarium ma aerum equitu dixit.Lex uea russa est pristis literis uerbus scripta,ut qui praetor maxi; mus sit, i dibus Septembribus clauu pangat. Axus fuit deis. xtro lateri aedis I ouis optimι maximi ea parte qua N iner uae templum est. eum clauum, quia rarae per ea tempora liae M terae erunt,notam numeri annorum fuit 'unt,eos M iis is neruae templo dicatam legem,quia n-σus Mineruae inis uentum sit. Volsiniis quos clauos indices numeri annoari mos in templo Nonis Hetruscae deae comparer diis ligens talium monimentorum autor cintilis affirmat. M. Q Horatius eo ut ex lege templum I ouis Opt imi maximi deis; dicauit anno pon reges exactos.a coctulibus ponea ad dia ctatores,quia maius imperium erat, solenne claui figendi iranslatis est. intermisso deinde more digna etiam per sie 3 ui uestres,propter quam dictator crearetur. qua de cauis, se ereatus L. N anlius, perinde ac reiplib. geredae, ac nonis soluendae religione grati reatus esset, bellum Hernicum dsectans delectu acerbo iuuentutem agitauit tandemq; oaes iunibus in eum tribunis plebis coortis, ita ui, stu uerecunis i dia uictus dictatura abjt.nes eo minus principio in equetis anni inseruilio Hat L. Genutis II. COSS.dies NAlio dicitur a M.Poponio tribuno plebis. acerbitus in dele I Ili non dano modo ciuiu, sed etia laceratione corporu lai tet,partim uirgis caesis,qui ad nomina no restodissent, po tim in uincula ductis,inuisa erat. Cr ante omnia inuisium, ipsium ingeniat atrox,cognomenqI mperiosi graue Iiberae riuitati ab ostentione saeuitiae a citum,quam non magis in ι alienis,quam in proximis, ac sanguine ipso suo exerceret. P erimi

422쪽

clio DEC. PRIMA Aerimnis ei tribunus inter caetera dabat, quod filium ira

nem nullius probri compertium extorrem urbe, domo,po

inutibus,'m,lucticove u aequalium prohibitum in opus iseruile prope in carcerem ais in erga luam dederit: ubi tsummo loco natus dictatorius iuuenιs quotidiana mistria idisceret uere imperioso patre se natum esse. at quam ob inoxam quia insecundior sit,Cr lingua impromptu quod naturae damnum utrum nutriendiam patri, si quicquam in eo haemuni esset,an cantandiam,ac uexatione in=gnem elandrum fuissesne mutas quidem biaias minus alere,acfora ineres quid ex progenie ua paruam prosterrum sit. at he lieule L. M anlium malam malo augere fi , Cr tarditatem lingeni, inbuper premere: er siquid in eo exiguum natura tu uigoris sit, id extinguere uita agresti, Cr rustico cultu tinter pecudes habendo. Omnium potim his criminutioniae ibus,quam ipsius iuuenis tritatus est animus.quin contra st iquos parenti causam inuidiae atq; criminu esse aegre pasi isus,ut omnes dij homines s scirenisse parenti opem latam quam inimicis eius malle, capit consiliu rudis quidem atq; iagrestio animi,Cr quanquam nes ciuilis exempli, tamen trietate laudabile. Inscientibus cuncta cultro buccinctus imane in urbem, b a porta domum confectim ad M. Pom iponium tribunum pergit: ianitori opus esse Abi domino eius conuento extemplo ait,nunciaret T. Manliam Lucij ifilism esse. mox introductim etenim percitium ira in patre ' istes erat aut criminis aliquid noui,aut cosiiij ad rem agendam deferre salute accepta,redditaqis esse ait quae cum eo agere arbitris remotis velit. procul inde omnibus abire

iusin cultrum stringit: er super lectrum stitis ferro intemto,nisi in quae ipsie concepisseet uerba iurarasse patris eius accusandi causa concilium plebis nunquam habitia moe

423쪽

LIBER VII. 6 eum extemplo transfixurum minaturi pauidus tributim quippe qui sera ante oculos micaresse solum inermem, ii iam praeualidum iuuenem,ex,quod haud minus timenda erat,stolide ferocem uiribus uri cerneret adiurat in quae

adactus est uerba. er prae se Dinde tuli ea ui subactum se inrepto destitisse.nec perinde ut maluiset plebes, bi fusufragii ferendi de tam crudeli, Cr seuperbo reo potestitem feri,ita aegre habuit filium id pro purente ductu m: eos id

laudabilius erat, quod animium elim tanta acerbitas patria

nihil a pietate avertibisti. itaque non patri modo remissaeau e dictio est, sed ipsi etiam adolescenti ea res honori fuit. Cr cum eo anno primum placuisset tribunos militum ad legiones si jugio feri nam Cr antea sicut nunc,quos rustulos uocant,imperatores ipsi faciebant fietandrum in

sex locis tenuit,nullta domi inlitiaeque ad conciliandrum gratiam meritta,ut qui rure, Cr procul coetu hominum iuuentam egisset. Eodem anno sim motu terrae, seu qua ui alia i VIorum medim strine 1 ecu uasto collapsitum in immensunt

altitudinem dicitur .nes eam uoraginem coniectu terrae,

evim pro se quisque gere*t, explerι potuisbe prius, quam

deum monitu quaeri coeptum quo plurimum populus Roα manus posset. id enim illi loco dicandum uates canebant, ct rempub. Romanam perpetuam esse uellent. twm M. curtium iuuenem bello egregium castigase strant dubitantes

dii utam metri Romanum boniam,quam arma,uirtusq; esset. Silentio facto templa deo m immortalissim, quae loro imminent,capitoliamq; intuente, Cr manins nunc in coeratam, nunc in patentes terrae hiatus ad deos manes porrita

gentem se deuouisbe: equo deinde quam poterat maxime exornato infidentem a utrum se in sprerum immisissee,donus ac seges super cum a multitudine uirorum ac maD s lierum

424쪽

ε im DEC PRIMAT Iterum congestis: Iacumas curtium non ab antiquo iro T. Tatij mlite Curtio Metio,sed ab hoc appellatum. ara non deesset, siqua ad uerum uia inquirentem ferret. nucsinae rerum mndum est,ubi cerum derogat uetustas 'cier lacus nome ab hac recentiore infignius ibula est.post irati prodigij procuratione eodem anno de Hernicis conrasultus senatus cum foeciales ad res repetendus nequicquamisisset,primo quos die frendum ad populum de bello

indicendo Hernicis censiuit: populvis id bellum frequens iusit. L. Genutio conctuli ea prouincia forte euenit. In erapemtione ciuitas erat, quod primus ille de plebe confius bellum fuis austicijs gesturus esset: deinde ut eueniret res, ita comunicatos honores prostere,aut secus confiulto brabitura. Forte ita tulit cactus,ut Genutius ad hostes magno natu pro βctus in iiij idius praecipitaretur: legionibus nec opinato pauore fusis conbus circumuentus ab inscijs quem interstrissent, occideretur. Quod tibi est Romam nunciatum,nequaquam tantum publica calamitate moestipatres,quantum stroces in stlici confiulis plebej ductus errant omnibus locis: irent, crearent consilites ex plebe, transferrent austici quo nefas esset.potuisse patres plaubi cito pesti honoribus senis,num etiam in deos immortales industicatam legem ualuis esuindicasse inos suis nume, sua austicia: quae ut primm concta sint ab eo,a quo nec ius nee fas fuerit, deletum cum duce exercitum documen to fuissetine deinde turbato gentium iure comitia haberentur. Hreuocibus curia, Cr Νrum persionat. Ap. claudiu , quia dissuaserat legem, maiore nunc autoritate euenta

reprehensi ab se consilii incusentem, dictatorem consiensiupatritiorum Seruilius con ut dicit: deIectvis er iustiotium indictum. Prius quam digitor legioneis nouae in

Hera

425쪽

Hernicos uenirent,ductu C. Sulpiiij legati res per oce sollem gesti egregie ni In Hernicos morte conbulis conis temptim ad cui a Romana cum haud dubia expugnandisbe siuccedentes hortante legato,er plenita irae utque indivignitatis militum animis eruptio est ycta. multum ab steadeundi ualli res Hernicis abluit, adeo turbatis inde ordirinibus abscessere. Dictatoris deinde aduentu nouus ueteri exercitus iungitur, T copiae duplicantur.Cr pro conciora ne dictator laudibus legati, nulli is quorum virtvtera a defensa erant inita audientibus laudes meritas tοι Et animos, simul caeteros ad aemulandus virtutes acuit.

Neque siegnius ad hostes bellium apparatur, qui Cr partiante dedecoris memores, neque ignari auctarum uirum hostis,suas quoque vires augent. omne Hernicium nomen, omnis mιlitaria aetas excitur. quadringenariae octo cohorrates, lecta robora uirorum scribuntur. hunc eximium florem iuuentutis eo etiam, quod ut duplex acciperent 'ispendium decreuerant, stet animorumq; implevere. imramunes quoque operum militarium erant, ut in unum pugnae laborem re struati plus fibi, quam pro uirili parte

annitendum scirent. extra ordinem etiam in acie locati,

quo conspectior virtus esset. Duum mili lium planicies caristra Romana ab Hernicis dirimebat. ibi pari sime utrinis questatio in medio pugnatum est. primo stetit ambiguaste pugna, nequicquam sepe conati s equitibus R. omanus impetu turbare honium aciem. postquam equestri , pu gna ellictu, quam conatibuK vanior erat, conbulto prisssdictatore equites, permissis deinde eius relictu equio clari more prouolant ante signa, ex nouam integrant pugna. nes bunineri poterunt, ni extraordinaris cohortes pari corporum, animorunis robore be obiecisent.Tunc inter

426쪽

4α4 DEC. PRIMAE primores duorum popularum res gerituri quicquid bine, saut illinc comimius Mars bello aufra, multiplex quam pro numero damnum est: vulam aliud armatorum uelut delegata primoribus pugna euentum suum in uirtute aliona poniti multi utrinque cadunt, plures uulnera accipiaunt. Tandem equites alius alium increpantes quid dei de restiret quaerendo,si nes ex equis pepulissent hostem, neq; pedites quicquam momenti jacerent, quam tertiam

expectarent pugnami quid ante signa proces pro luisissentscir alieno pugnarent locos Hri inter se vocibus coriis citati clamore renouato instrunt pedem: er primum graista mouerunt hostem, deinde pepulerunt, podromo iam haud dubie auertunt. nes tam vires pares quae superauerarit res aciis dictu est niti quod perpetua fortuna utri

populi Cr extollere animos, Cr nnnuere potuit. Vsque ad ea a fugientes Hernicos Romanus sequitur: euctrorum oppugnatione, quia strum erat diei, abstinuere. diu non perlitatum tenuerat dictatorem ne ante meridiem signi dare posset:eo in noctem tractum erat certamen. Ponera

die deserta fuga casea Hernicorum,er fauetj relicti quia dum inuenti:agmens fugientium ab signis, cum praeter moenia eorum infrequentia signa colem ectit, fusium iae per agros trepida fuga palatum eth nec Romanis inα , cruenta uictoria fuit, quarta pars militum amissa: Cr, ubi ihaud minus iacturae ui aliquot equites Romani ceciderire. Insequenti anno cum L. Sulpitiu Cr c.Licinius calisum consules in Hernicos exercitum duxssent,nes inventis in agro honoM Ferentinam urbem eorum vi cepiset, reumentibus inde eis T burtes portas clausem. ea vitia inu*it causa, cum multae ante qummoniae ultro citros

427쪽

LIBER VII. 4xsburti populo indiceretur.Dictatorem T. Quintium Poetinum eo anno fuisse satis constat, et magi rin equitum Sergium cornelium Maluginensi . Nacer Licinius cotinatiorum habendorum causa er ab Licinio coctule dictum scribit, quia collega convita bello praesere inante ut continuaret conbulatum, obuiam eundum prauae cupidianti fuerit. Qi siti ea propria finaliae laus leuiorem auaetorem Licinium acit.cum mentionem eius rei in uetustio ribus annalibus nullum inueniam, magis ut belli Gallici, causa dictatore creatum arbitrer,inclinat animus. eo certe, anno Galli ad tertium lapidem Salaria uia trans pontem, Antenta castra habuere. Dictator eu tu ultus Gallici cau, sa iustitium edixisbet, omnes iuniores sacramento adegit, ingentiq; exercitu ab urbe propctus in citeriore ripa Acinienis castra posivit. Pons in medio erat,neutris eum ru αil pentibus, ne timoris indicium esset: praeua de occupando, ponte crebra erant: nec qui potirentur, incertis uiribusi satis discerni poterat. tum eximia corporis magnitudine in uacuum pontem Gadus procefit: er quantum maxiai nra uoce potuit, Quem nunc, inquit,Roma fresimu uitarum habet, procedat agedum ad pugnam, ut no fler duori rum euentus ostendat utra gens besto sit melior. Diu inter primores iuuenum Romanoru flentium fuit, cum ex abisnuere certamen vererentur,m praecipuam fortem peri αli petere nollent. tim T. Manlius L. Filius,qui patrem avexatione tribunitia uindicauerat, ex stitione ad dictato ferox praesultat hostium signis, me ex ea Iamilia ortum, sue Gallorum agmen ex rupe Tarpeia deiecit. Tum diis

rem pergit:lniussu tuo,inquit, imperator extra ordinem nunquam pugnaueris,non si certam uictorium uideam. situ permittis, uolo ego illi belluae ostendere, quando adeo

428쪽

4αο DEC. P RI n A gmtor, M acte uirtute, inquit, hae pietate in patre, patris i lamq; T. Manlieno,perge, CT nome Romanum inuictum iiuuantibu3 dijs pr. h. Armant inde iuuenem aequales perades die scuti cupit, Histano cingitur gladio, ad proinpiorem habili pugnam. armatum adornaturas aduersus Gallum stolide istum, ex quoniam id quos memoria dimgnum antiquis uictum est linguam etiam ab strictu exerenatem, producunt. Recipiunt indest ad itionem, ex duo in medio armati steriticuli magis more, quam lege bestidestituuntur, nequaquam ui* ac specie aestimantibus patres. corpus alteri magnitudine eximium, vers colari ueta ste, pietiis Cr auro eriatis re algens armis. media in aiatem militaris Ilitura, modicaq; in armis habilibus mugis iquam decoris Decies, non cantus, non exul tatio, armori irins agitatio uauased pectus animoru iraeque tacitae plo inum omnem ferociam in dis rimen ipsiu in certaminis dissuta iterat. Vbi constitere inter duas acies tot circa mortalium ianimis spe metus pendentibus: Gallus uelut moles seuperis ne immineris proiecto uua scuto in aduenienti s arma hois pis uanis Gesta crum ingenti sonitu ensem deiecit. Romanus mucrone burrecto cum scuto scutum imwm perculis et, totoq; corpore interior periculo uulneris fetus insinuasisset be inter corpus,arma s,uno altero q bubinde ictu uenae trem, atq; inguina hausiit, ex in statium ingens ruentem porrexit hostem. iacentri inde corpus ab omni alta vexaritione intactu uno torques oliauit, que rester in cruore collo circundedit suo. Defixerat pauor cum admiratione Gallos. Romani alacres ab stitione obuiam n liti suo progresi, laudantes gratulantesq; ad dictatorem perduαcunt. inter c minuam propemodum inco dita quaedam mirulitariter ioculantes Torigati cognomen auditum,celebrat dein

429쪽

LIBER VII. εατ

tum deinde posteris etiam, iliis honori fuit. dictator

corona, auream addidit donum, nari s pro concione eam

pugnum Iaudibus tulit. Et hercule tanti ea ad uniuers belli euentum momenti dimicatio fuit, ut Gallorum exercitatus proxima nocte relictis trepide castris in Ta burtem agrum, dis inde sociente belli Acta, commeatus beniagne ab Tγburtibus adiutus,mox in campaniam translatarit. Ea luit causa cur proximo anno C. Petillim Balbus - Cos. cum collegae elim M. Fabio Ambusto Hernici prois uincia eueniset, aduersus Tγburtes iussu populi exercitu duceret. ad quorum auxilium cum Galli ex campania reis

dissent, foedae populationes in Lauicano, Thusculanos, Cr Albano agro haud dubie Tγburtibus ducibus fiunt Aisctae. Et cum aduerbus T burtem hostem duce C o S. contarenta res ub. esset, Gallicus tintilius dictatorem creari coegit. creatus Q . Seruilirus Hala T. Quintium mugitastrum equitum dixit:CT ex autoritate patra di prostere id bellum eueniset,ludos magnos vovit. Dictator ad contatinendos proprio bello TIburtes, consulari exercitu iusta so manere, omnes iuniores nullo detrectante militiam μὰ eramento adegit. Pugnatu haud procul porta collina est totius viribMurbis, in conspectu parentum coniugumsuc liberoru: quae magna etiam aventibus hortamen antrimi, tum siubiecta oculusimul uerecundia, moericordias nutilem accendebant. Magna utrinq; edita taede, auertiatur tandem acies Gallorum , fuga Tγbur sicut arcem belli Gallici petui.palati a cos. Petilio haud procul Tabure excepti, egre, is ad opem strendum Tγburtibus simul cum bla intra portas copelluntur. Egregie cum ab dictatorcitum ab Cos. gem est res. Et cos. alter Fabiim prael sprima paruit, po lacino una insigni pugna cu hostes totis, adorti

430쪽

LIBER VII. εῖ'. t c. Plautius iussu populi bellardi indixere: Fabios ea prorii l vincia, Plautio Hernici euenere. Gallici quoque belli fuis, mu increbrescebat: sed inter multos terrores solatio fuit, pax Latinis petentibus data, er magna uis militis ab Vs, ex foedere uetusto, quod multu intermiserant annis, acra cepta. quo praesidio cum Iulia res Romana esset cuius uis; it, quod Gallos mox Praeneste uenise, atq; inde circa Pra, dum con edisse auditum est. Dictatorem dici C. Sulpitium, placuit: con ut ad id accitus C. Plautius dixit. magister, equitum dictatori additus M. Valerius. Hi robora miliae a tum ex duobus con utaribus exercitibus electa aduersiusi Gallos duxerunt.Lentius id aliquanto bellum,quam parisi ei utris placebat uit:cum primo Galli tantum auidi certa, tu nis uissent: deinde Romanus miles ruendo in arma ac: dimicationem, aliquantum Gallicam ferociam uinceret. i dictatori neutique placebat, quando nulla cogeret res, , fortunae se committere aduersius hostem, quem tempus deaei teriorem in dies, Cr locus alienus aceret, sine praeparatoi commeatu, sine firmo munimento morantem: ad hoc iis; aninita corporibμss, quorum omnis in impetu uis esset, , parua eadem langue ceret mora. His confiisque dictator beli tum trahebat: grauenis edixerat poenam, siquis iniussus, in hostem pugnasset. milites aegre id patientes primo ini stitionibus uigiliisq; intersie dictatorem sermonibus erra, pere, interdum patres communiter increpare, quod non, ius petit per consules geri bellum. electum esse eximium

i imperatorem,unicum ducem, qui nihil agenti sibi de exis. lo deuolaturum in sinum uictorium censi t. eadem deinde, haec interdiu propalam, ac ferociora bis iactare: se inis, iussi imperatoris aut dimicaturos, aut agmine Romam . ituros: immoreris militibus centuriones: nec in circulisa modo