Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

401쪽

νρ' LIBER VI. 1 i. Licinio Menenio iii. P. Cloelio, M. Horatio, L. Geganio. Erat autem ex materia, Cr causa seditioius aes alienum: cuius noscendi gratia Sp. Servilius Priscus,QCloelius Siculus censores βcti,ne rem agerent,bello impediti fiunt. nanque trepidi nuncij primo, fuga deinde ex disgris,legiones Volsco ingressus fines, popularis passim Romanum agrum,dttulere. In qua trepidatione miritum ab uit, ut ciuilia certamina terror externus cohibeaeret,ut contra eo uiolentior tribunitia potestis impedienis do delectui esset donee coditiones impositae patribus, neta quis quoad bellatum esset, tributum daret, aut ius de pelacunia credita diceret. eo laxameto plebi si pto,niora deis lectui no est sm. Legionibus nouis scriptis,placuit duos exercitus in agrum Volscum legionibus diuisis duci. sp Furius, M. Horatius dextrosus maritimam oram atque Antium, Q Seruilius Cr L. Geganius laua ad montes Ecetram pergunt. Neutra parte boctis obuius fuit: poisputatios non illi uagae similis, quam Volscus latrocini more disicordia hoctium fretus, Cr uirtutem metuens per trepidationem raptim strerat: sed ab iusto exercitu iusti. ira βm,statio quos temporis grauiori quippe a Volscis timetibus,ne interim exercitus ab Roma exiret ncursiotanes in extrema finium Actae erant: Romano contra etiam in bonico morandi erat causa,ut hostem ad certamen etiaceret. Itaque omnibus pusim tectis agrorum,uicus etiam quibusdam exustis,non arbore stugistra,non satis insperastugum relictis,omni, quae extra moenia fuit, hominum pecudumst praeda abam,Romam utrinque exercitus reduacti. Parvo interuallo ad restiranssim debitoribus dato, postquam quietae res ab hostibus erant,celebrari de inte

gro iuridictio:er tantu abesse stes ueteris leuandifoenoin

402쪽

DEC PRIMA Eris,ut tributo nouum foenus cotraheretur in murum a censoribus locaturni, saxo quadrato sciundum. cui succumαbere oneri coacta plebes:quia quem delectum impediret, non habebant tribuni plebis. Tribunos etiam militares putritios omneu coacta principum opibus fecit, L. A Ilium,P. Valerium DO I. C. Veturium, Ser. Sulpitium,L.

Cr c. Quintios cincinnatos. Iisdem opibus obtinuere, ut aduersus Latinos,Volscoss, qui coniunctis legionibus ad Satricum castra habebant: nullo impediente omnibus iunioribus sacramento adactis, tres exercitus scriberent: unum ad praesidium urbis: alterum, qui, siqui alibi motus extitisset, ad fiubiti belli mitti posset. tertium longe ualis di finium P. Valerius er L. Aemγlius ad Satricum duxeaere. ubi cum aciem instructim hostium loco aequo inuenissent,extemplo pugnatum: Cr ut nondum satis clarum uiactoriam, sic prosterae stri pugnam imber ingentibus proaecllis luctus diremit. Postero die iterata pugna Cr aliquana diu aequa uirtute friumqε Latinae maxime legiones Ionaga societate militiam R omanam edoctae, restabant. eques immissus ordines turbauit: turbatis signa peditum illan: quantumq; Romanast inuexit acies, tantum hostes gruata demoti. er ut semel inclinauit pugna,iam intolerabistis Romana uis erat. Fusi hostes cum satricum,quod duobus millibus inde aberat,non castra peteret, ab equite maxime caesi. castra capri,dir αqAb Satrico nocte, qui praelis proxima fui fugae simili agmine petunt Antim: Cr cum Romanus exercitus prope in uest ijs sequere. tur, plus tamen timor, quam ira, celeritatis habuit. prius itaque moenia intrauere hostes, quam Romanus extrema agminis carpere, aut morari posset. inde aliquot dies uuas do agro ab impii, nec Romanis satis instruelis πρώ

403쪽

LIBER VI.

i I ratu bellico ad moenia aggredienda, nee sillis ad ubeundu, i pugnae ca . seditio tum inter Antiates L atinosque coti . orta, cum Antiates victi malis, subactis bello, in quo eri i-Cr consenuerunt,deditionem stemrent: L auiso nos ex diutina pace nova defictio recentibus adhuc antis

L mu ferociores ad postuerandum in bello ac t. finis cer itiit Ait,postqliam utris p apparuit, nihil ρσ alteros 're quo minus incepta persequσentur. Latini pro βcti as, societate pacis,ut rebantur,inhonectae sese uindicauerunt. Antiates incommodis arbitris salutarissim consiliorum reae, motis,urbem agrosque Romanis dedunt. Iru er rabies Latis tinorum, nec Romanos bello Ddm, nec Volscos ina, retinere potu ant: eo Gupit, ut Satricum urbem, receptaculum primum eis aduerse pugnae fuerat, nii, cori emarent.nec aliud tectum eius siuper uit urbis,cu πα

cta pariter sacris pro aliisq; inqcerent,quam matris Maestutae temptu.inde eos nec sua religio, nec uerecudia deum

, arcuisse dicitur, sied vox horreti edita templo cum triRA bus minis, ni nefandos ignes procul delubris amouissent incensos ea rabie impetus Thusculam tulit,ob iram,quod deserto communi concilio Latinorum non in siocietatem ., modo Romanam, ed etiam in ciuitatem sie dedissent. paten, tibus portis cu improuiso incidisent, primo clamore opoli pidum praeter arcem captu est. in arce oppidani refugere cum coniugibus ac liberis nuntiosq; Romam, qui certisa , rem is suo casu sienatum facerent, mictere. Haud segnius, quini fide populi Romani dignum *it,exercitus T Fuscu ij ductus. L. Quintius,Cr servius Sulpitius tribuni mili tu duxere. clausus portus Thusculi, Latinosque simul obstii, dentium atq; obsiessorum animo hinc moenia turei uident,

' istinc recem oppugnare, teram una ac pauere. aduentus ι c Romanorum

404쪽

Romanorum inutauerat utriusque partis animos: Thuis sculanos ex ingenti metu in summam alacritatem: Latianos ex prope certa fducia mox capiendae arcis, quoniam oppido potirentur, in exiguam dest ipsis spem uerterat. Tollitur ex arce clamor ab Thustulanis: excipitur alio quanto maiore ab exercitu Romano.utrius urgentur Latini: nec impetus Thusculanorum decurrentium ex superariore loco funinent:nec Romanos Dbeuntes maenia,moralienitas objces portarum arcere possunt. scalis prius moenia capta inde effracta claustra portarum. Cycum attriceps bonis cr astonte cr a tergo urgeret: nec ad pura

gliam ulla uis, nec ad Agam loci quicquam seuperest, iumedio caesi ad unum omnes. Recuperato ab hostibus Thuscula exercitus Roma est reductus. Quanto magis prosperis eo anno bellis tranquilla omnia fris erant, tanto in urbe uis patrum in dies mistrisq; plebis crestebant, cum eo

ipso quod neces erat solui, facultas soluendi impedireatur. itaque cum iam ex re nihil dari posset, fina Cr coropore iudicuti atque addicti creditoribus sati ciebant, poena que in uicem fidei cesserat . adeo ergo obnoxios summiserunt animos non infimi Llum, std principes eii plebis, ut non modo ad tribunatum militum inter patriiscios petendum, quod tanta ui ut liceret tetenderunt: sidne ad plebeios quidem magistratus capessendos, petenados que ulli uiro acri, experientis animus est: poses.sonemq; honoris Uurpati modo a plebe per paucos ananos,recuperas in perpetuu putres uiderentur. Ne id niis mis Ietura parti alteri esset,parua ut pleruns solet rem ingentem moliundi causa interuenit. M. Fabij Ambunipotentis uiri tum inter fui corporis homines, tum etiam

ad plebem, quod haudquaquam inter id genus cotemptor eius

405쪽

LIBER VI. eius habebatur: filiae duae nuptae, Ser. Sulpitio maior, minor c. Licinio Stolonι Gat,issu iri quidem uiro, tamen plebeio : ea que ipsa almitis haud streni gratiam Fabio ad uulgum quaesierat. Forte in incidit, ut in ser. Sulpiae iij tribuni nalitum domo sorores Fabiae cum inter sie ut si sermonibus tempus tererent: uctor Sulpitii cum is de soro se domum reciperet, Prem ut mos est uirga percuteret. cum ad id moris eius insueta expauilbet minor Fubia, risui forori fuit miranti ignorare id sororem. caeterum is rictus stimulos paruis mobili rebus animo muliebri subdiadit. Irequentia quoque probequentium rogantium que nunquid uellet s aedo fortunatum matrimonium ei sororiris uictum: bui que ipsum malo arbitrio, quo a proximis quisque minime anteiri uult, poenituisbe. confusum eum ex recenti morsiu animi cum pater forte vidisci, per noctitus saliis ' saluae s auertentem causam doloris, quippe nec satis piam aduersus sororem, nec admodum in uiri honorifica, elicuit comitre sciscitando ut fieretur ea esse causam doloris, quod iunciti impuri esset, nupta in domo, quam nec bonos,nec gratia intrare posset. consolans inde filiam Ambustus bonum animum babm iusit: eosde proapediem domi uicturum honores, quos apud sorore uiderat. Inde consilia inire cum genero coepit, adhibito L. Sextio strenuo adolescete,er cuiusὴ ei nihil praeter genus patria

eium deesset. Occasio uidebatur rerum noliandarum proviptre ingentem uim aeris alieni, cuius leuamen muli plebes,

nisi suis in summo imperio locatis nussu speraret. accingedum ad eum cogitationem esse, conando agendo que iam

eo gradu scisse plebeios, unde si porro annitantur,pσuenire ad bumma,Cr patribus aequari ii honore quam uirtute possent. In praesentia tribanos plebis feri placuit, quoc α in mag

406쪽

4o4 DE c. PRIMAE in magistratu sibimetipsi uti ad caeteros honores aperiarent. creatis tribuni C. Licinius Cr L. Sextius promulgauere leges omnes aduersus opes patriciorum, Cr pro commodis plebis. unum de aere aliet , ut deducto eo de capite

quod usuris pernumeratum 4bet,id quod superesset, triennio .equi, portionibus persolueretur. altera de modo agrorum, nequis plus quingeta iugera agri posueret. tertiamne tribunorum militum comitia ferent, conctulumq; utis alter ex plebe crearetur. cunm ingentia Cr quae sine ce tamine maximo obtineri non possent. Omniu igitur sinuarerum, quarum immodica cupido inter mortales est,agri, pecuni bonorum discrimine proposito, coterriti patres cum trepidasii publicis priuatisque consilijs nullo remodio alio praeter expertam multis tu ante certaminibus inatercesionem inuento, collegas aduersu3 tribunitius rogarationes comparauerunt. qui ubi tribus ad fustragiu ineunodum citari a Licinio Sextios uiderunt: stipati patru praesidijs nec recitari rogationes, nec solenne quicquam aliud

ad sciscendion plebi fert payi fiunt. Iamq; stustra sepe

concilio aduocato cum pro antiquatis rogationes essent: Bene habet, inquit Sextius,quandoquidem tantum interacsionem pollere placet, isto ipso telo tutabimur plebem. agitedum, comitia indicite patres tribunis militu creanaedis. faxo ne iuuet uox isti, Veto, qua nunc concinentes collegas nostros tam uti auditis. Haud irritae cecidere minae: con tia praeter aedilium tribunorum s plebis nulla sunt habitu. Licinius Sextius que tribuni plebis refecti nullos curules magisiratus creari pusi fiunt. ea que solis tudo magistratum, ex plebe reficiente duos tribunos, bis comitia tribunorum militum tollentibus,per quinisquennium urbem tenuit. Alia bella opportune quievere. Veliterni

407쪽

veliterni coloni gestietes otio,quod nullus exercitus Rota, manu esset,CT agrum Romanum aliquoties incursavere, is Cr Thulculum oppugnare adorti fiunt. eas res Thubcurii, tanta ueteribus focijs,nouis ciuibus opem orantibus, uereae - cundia maxime non patres modo, bed etiam plebem mois, vit. renattentibus tribunis plebps comitia per interregem sunt habita: creatiq; tribuni militum L. Furius, A. Manaelius, Scr. Sulpitius, Ser. Cornelius, A. Cr C. Valarq,haudae quaquam tam obedientem in delectu, quam in conatijs plebem habuere: ingentis cotentione exercitu scripto prorificti non ab Thubculo modo submouere honem, sed intra si met ipsium moenia compulere. obsidebitursi haud paulo ut maiore Velitrae, quam Thusculum obstyum fuerat:

nec tamen ab cis, a quibus o Videri captae erant,expugnari potuere. ante noui muti seunt tribuni nullium .Seruilius, C. Veturiu'A. CT N. cornelij, L. Quintius, M. D.

bius. nihil ne ab his quidem tribunis ad Velitras memoratabile rectum. In maiore dilicrimine domi res uertebantur. nam praeter Sextium Liciniuras latores legum iam octarivum tribunos plebis refletos, Fabius quoq; tribunus miliatum Stolonta socer quarsi Iegum autor fuerat,earum βααμrem se haud dubium ferebat. Cr cii octo ex collegio tritabunorum plebis primo intercessores leguluissent, quinq; soli erant: er ut 'me solent, qui asius desciscut capti,

stupentes animi vocibus alienis id mollo, quod domi praeceptum erat,intercesioni suae praetendebunt: Velitris in exercitu plebis magnam partem abesse,in aduetum miralitum comitia dismi debere, ut uniuersa plebes de suis comodis suifragium forret. Sextiuue Liciniusq; cum parte collegarum,Cr uno ex tribunis militum Fabio, artifices iam tot annorum lictu tractandi animos plebis,primores patruc a product

408쪽

ηο ε DEC PRIMAE productos interrogando de singulis, que ferebantur ad

populu, fatigabant. auderent ne postulare, ut crum bina iugera agri plebi diuiderentur psiis plus quingenta iugeis ra habere licereis ut singuli prope trecentorum ciuiupos .fiderent agros, plebeio homini uix ad tectum necessaris, aut locu sepulturae, uus pateret ageres an placeret foenore circunuentam plebem,ni potius, quam sortem creditu solis uat, corpus in neruum ac supplicia dare s er grcgatim quotidie de foro addictos duci s ex repleri uinctis nobiles domos s cr ubiculis patricius habitet, ibi carcerem priuatum esse s Haec indigna, micterandas auditu cum apud tiis mentes fibimetipsos maiore audientiu indignatione quam sua increpuissent: atqui nec agros occupandi modum,nec foenore trucidandi plebem alium patribus unquam fore

affirmabunt, nisi alterum ex plebe constulem custode suaelibertatis plebs stcgbet. contemni ii tribunos plebis, quipape quae potestas iam ctuum ipsa uim frangat intercedendo: non posse aequo iure agi, ubi imperium penes illos, penesse auxilium tantum sit: nisi imperio comunicato nunqua plebem in parte pari reipublicae fore: nec esse quod quibuquam satis putet, si plebeiorum ratio comitijs constulariabus habeatur: nisi alterum consulem utique ex plebe fieri

necesse sit, neminem fore. an iam memoria exspe, cum triabunos militum idcirco potius quam consules creari plaucuisset, ut Cr plebe s pateret seummus bonos: I III. Cr

X L. annis neminem ex plebe tribunum militum creatum

esbes qui crederent duobus ne in locis sua uolutate imperatituros plebi honorem, qui octona loca tribunis militum

409쪽

LIBER VI.

Cr sieponendum extra certamen alterum confiulatum, ad quem plebi sit aditus: quoniam in certamine relictus praerinuum siemper potentioris Iuturus sit. nec iam posse dici id, quod antea laclare seoliti sint, non esse in plebei,s idoneos

viros ad curules magistratus . nuquid enimbo cordius,aut

segni vi rempublicam administrari post P. Licini, calui tribunatu, qui primus ex pIebe creatus sit: quam per eos annos gesti sit, quibus praeter patricios nemo tribunus militum fuerit quin contra patricios aliquot damnatos post

tribunatum,neminem plebeium. quoestores quoque, sicut tribunos nullium,paucis ante annis ex plebe coeptos creari:nec ullius eoriam populum Romanum poenituisse. conissulatum superesse plebe s: eam ese arcem libertatis,id columen ji eo peruentum si tum popuIu Romanu uere exmactos ex urbe Reges, er stibilem libertatem suam existiis maturum. quippe ex illa die in plebe uentura omnia, quiabus patricij excellant,impertu ais honorem,gloria belli, genus,nobilitatem,magna ipsis fruenda, maiora liberis relinquenda. Huius generis orationes ubi accipi uidere: novuam rogationem promulgant, ut pro dumuiris sacris fociundis decemviri creentur: ita ut pars ex plebe, pars ex patribus fiat: omniumque earum rogationum comitia in aduentum eius exercitus distri unt, qui Velitras obsiadebat. Prius circumactus est annus quam a Velitris reae ducerentur legiones. ita sustensu de legibus res ad nota vos tribunos militum diluta. nam plebis tribunos eosisdem, duos utique qui legum Iatores erant, plebes reficieis bat. tribuni militum creati T. Quintim, Ser. Corneralius, Ser. Sulpitius, Sp. Seruiliuue, L. Papγrius, L. Veraturius. Principio stitim anni ad ultimam dimicationem de legibus uentum: er cum tribus vocarentar, nec inae

410쪽

os DEC. PRIMAE tercesse collegarum latoribws obstiret: trepidi patres ad duo ultima auxilia, siti nium imperium, ummuras ad ciancin decurrunt. dictatorem dici placet. dicitur M. Furim camillus, qui magiarum equitum L. Aem lium cooptat. Legum quos Iatores aduersus tantum apparatum aduersariorum ex ipsi causam plebis ingentibus animis armat: concilioq, plebis indicto tribus ad sufragium uocant. cudi lator stipatus agmine patriciorum plenus irae minari rures conbedi1Jet, ais ageretur res solito primum certamnane intcr se tribunorum plabis strentium legem, interis cedentiumq;: Cr quanto iure potentior intercesse erat, tantum uinceretur fauore legum ipsarum latorums: Cruti rogassent primae tribus dicerent. tum Camillus, Quandoquide, inquit, Quirites iam vos tribunitia libido,no potestas regit, Cr intercesionem siccesione quondam plebis partam uobis eadem vi facitis irritam, qua peperi usinon re v. magis uniuerse, quam utara causa dictator interrice, ioni adero: euersium cs utarum auxilium imperio tuta bonitas si C. Licinius Cr L. Sextius intercesioni collegarim cedunt, nihil patricium magistratum inseram conciatio plebis)i aduersius intercesione tanquam captae ciuitariti leges imponere tendent, uim tribunitiam ast ipsa dissolui non patiar. Aduersus ea cum cotemptim tribuni plebi; rem nihilo segnius peragerent: tum percitus ira Canassus lictores, qui de medio plebem emouerent, milli. Cr addidit

minassi pergerent sacramento omnes iuniores adacturi exercitum extemplo ex urbe dedueturum. Terrorem inis

gentem in sterat plebi, ducibus plebu accendit magis

certamine animos quam minuit. sed re neutro inclinata magistratu sie abdicauit ficu quia uitio creatus erat,ut scripsiere quidam: seu quia tribuni plebin tulerant ad plebe, ias plebs