장음표시 사용
111쪽
momorent, a Livio disserro non consendi sunt res enim ipsa docet, euin Tibur per Romam Ostiam prosectum esse.
CETERA , QUAE FABIO PRODICTATORE ET IN ITALIA ET IN UI3PANIA ACCIDERUNT.
a. U. C. 35. 4. C. N. 2IT. Ubi Hannibal Fabium in conspectum suum venisse censebat, copias eduxit, atque aciem instruxit. Romani vero adversus eum non prodierunt. ihil enim temere audere, sed suorum securitati quam maxime Consulere secum constituerat eorum dux, nulla consiliorum aut obtrectationis Minucii ratione habita. Illius rationes cunctandi multae apud Polybium 1 et Livium 2 enumerantur, aliamque adiicit Zonaras his veris
,α λασσων και επικείμενος V M. De eius cunctatione insuper loquuntur Plutarchus et scriptores ceteri, quorum multi simul haud obscure indicant, se mam servatam Fabio deberi existimare v. c. Au
112쪽
Ceterum falluntur epos I et Valerius Maximus M,
quod Fabii imperium non ante, sed post pugnam Cannensρ ponunt. Quod ad sontem attinet, unde plurima, quae de Fabio legimus, fluxerint, hunc Fabium Pictorem, prodictatoris propinquum, Me statuendum est 3).
Hannibal, frustra lacessit Fabio, penninum superavit et in Samnium transiit, ibique agros vastavit, et urbem quandam munitam cepit. Secutus est prodictator verum hoc perpetuo pugnam detrectante, prudenter ille in Campaniam agmen ducero decrevit. Similiter haec a duobus praecipuis scriptoribus narrantur 4 praeterquam quod nomen urbis captae apud alterum Ουενουσια, apud alterum Telesia sit, quod postremum probandum esse, Schweighaeusero et Dra-kenborchio sacile largior s); nam in tota hac narrations Livius accuratior est, et agri Beneventani mentio, apud utrumque scriptorem obvia, nos cogit urbem Telesiam cogitare, cuius situs in Samnio omni dubio caret. In Campaniam tendentes, quod iter tres equites Campanos Poeno commendasse Livius reseri, duce usi sunt, qui eodem et Plutarcho auctoribus, eos ab itinere avertit, in errorem quum lapsus esset 'Va Hannibalis prolatione Latinorum nominum. maec sane
I Hann. 6. Haec posterioribus temporibus transposita eas vix opine cum doct. Hisely, in met Crit de font et auetoris Nepotis p. I34.
33 eeren, de font et auetorii vitari parallel Piat in Comm. Oti ree. IV, 1, 83.
113쪽
verisimilia videntur ob literaruin similitudinem in vocibus: Casinum V et o Casilinum V I). Ipsum iter Zonaras quoque, loco minus apto, tradit 2). Tum Poeni castra ad Vulturnum posuerunt. Fabius propositi tenax eodem prosectus est, et in hostium vicinia mansit. Sed Carthaginiensium dux, larga praeda potitus, hanc ut in tuto collocaret, eadem , qua intraverat, via redire in animo habuit 33. Aliena a ceteris scriptoribus, neque idcirco tamen incredibilia, scribit
Zonaras: 'Am/φας, πει πρὸς χειρῶνα γινετο , is καὶ στε κατα πώραν χειμ σαι σπάνει τοῦ ὀναγκαιων ηδυνατο, is καὶ πολλαχχν πειράσα εξιεναι τὸν Καμπανιας κεκωλυτο M . . Iam tenuit Romanus, quam optaverat, occasionem. Statim paravit insidias, et milites hortatus est, ut opportunitate strenue uterentur. Huc pertinent
Aurelii Victoris verba: o Fabius Hannibalem in agro se Falerno inclusit V R. In loci, quo hae structae sunt, commemoratione Polybio praestat Livius; qui etiam famam de L. Mancini temeritate deque tiviori u Hannibale inita, pugna addit Q. Consensio inter illos est et Plutarchum atque Zonaram de modo, quo Hannibal, quis hic suis artibus peti senserat, hostes sesellit T), nisi quod ex iis unus Zonaras omnes captivos Romanos antea a Carthaginiensibus interfectos esse scribit; quas i CL Drahenb ad Liv Nieb. d. eiss. II, 244. 2 VIII, 25. 3 Pol. III, 92 Liv. XXII, 14 Plut in Fabio c. 6. 4 VIII, 26.
5 Demis Illust. o. 43. 6 XXII, 15, 6. Commemorat quoque hanc Pugnam Plut in Fabio c. 7. 7 Pol. o. 93, 4. Liv. c. 6, 7, 18. Zonar. e. m.
114쪽
ratio, etsi non plano crudelitate careat, tamen ob necessitatem excusanda est. Haec omnia occurrunt quo
que apud Appiamim 1 , qui vero ea plane alieno loco
memorans, misere tempora turbat. Idem de epota valet. Finis insidiarum fuit parvum proelium inter manum Romanorum ac Hispanorum, quo peracto Poeni ex agro Falerno egressi sunt. Ut porro cognoscamus, quomodo deindo vagatus sit Hannibal, atque eius vestigia sit persecutus Fabius, iterum adeundus est ortintor Romanus, qui capit 18 haec absolvit. Verba eius ibi obvia mannibal per Samnium Romam so petere simulans,' melius intelliguntur, addita apud
Zonaram causa: ωστε τὸν Ἀννιβαν προησαντα το μεν
, προσον - τὴν Ρωμην ρμγῆσαι R. Tandem Poenus ad Geronium 3 , Apuliae urbem , pervenit prodictator, castris positis in agro Larinati, sacrorum causa Romam abiit, et magistrum equitum valde hortatus est, ut plus consilio, quam fortunae confideret μ). De rebus, hoc tempore in Hispania gestis, Polybius et Livius minus inter se dissentiunt, quam nonnulla varie narrant Partim eadem, quae apud eos exstant, Zonam reseruntur ceterum neque Appianus, nec reliquorum ulli in censum veniunt. Res autem, Polybio traditae sunt sermo aer Pugna navalis inter
Cn. Scipionem et Hasdrubalem prope beri ostia, P. Scipionis in Hispaniam adventus, et obsidum, i 6, 4, 6. 2 L. L
115쪽
Carthaginiensibus anis trAditorum, proditio, ab Abilyco I saeta 2 . Similia habet Livius 3 , nonnulla tamen amplificans 4 , alia addens 5 , quaedam tacens R, tandem pauca levioris momenti, v. c. nomina, aliter nuntians, quemadmodum principio capitis 19, ubi praesectum classis Himilconem, non Hamilcarem vocat neque id immerito, ut videtur D. Sed redeamus ad res Italas. Fabio profecto, Hannibal Geronium epit, duroque sat affixit. Quibus nuditis, magister equitum castra movit, eaque circa Calenam posuit. Hannibal, partem copiarum quum
frumentatum emisisset, ceteras in castris retinuit Proelium tumultuarium gestum est satis acro de tumulo quodam, ex quo Romani superiores decesserunt. Minucius vero equitatum et leviter armatos in pabulatores Poenorum immisit, aciemque instruxit. Tandem res Carthaginiensium ducis, militum penuria aliquamdiu pressi, Hasdrubalis adventu meliore loco esse coeparunt. Minucius o recepit, et castra Poenorum, qui magis ad Geronium accesserant, occupavit. Ηaeo Polybius 8 , a Qui apud Livium Ahestiae, apud Zonaram X I.
4 Cap. Is est eum Pol. e. 5. Cap. a ooll. cum Pol. e. 64n. 6 cap. 20 fin et 21. 6 V. e. ea, quas Polybius o. 6 de nova Poenorum elasse e s de causa, cur Romani Publium Scipionem in Hispaniam miserint, scribit. 7 Sehweigh ad Pol. e. 5. Drahisb. d. iv α s. Cf. porro de his omnibus Lachm. M.
116쪽
unde sua, etsi pauciora, duxit Livius, qui etiam secundum nonnullos iusta acie et collatis signis dimicatum esse refert, horumque subiungit descriptionem 1 . Prorsus autem fallitur Lachmann ubi in hos Polybium reserendum esse putatim nec minus, quum insuperiori narratione Livium a duce Graeco plurimum dissentire dicat. Solum, quod animadvertimus, discrimen maior est brevitas apud Romanum, huiusquo silentium de Hasdrubalis opportuno adventu Ut autem prior
descriptio apud Plutarchum 3), sic posterior quoque apud Appianum 4 et Zonaram o occurrit; quapropter Fabium Pictorem procul dubio eius sontem habemus R.
Rei gestas nuntio splendidiore quam veriore Romam allato, cives omnes Fabium accusare, inucium contra laudibus efferre coeperunt. Satis constat, invidiam prodictatoris valde auctam esse Poeni dolo eius agro parcendi, et captivorum permutatione, ab eodem suo arbitrio decreta. Utramque odii crescentis causam
commemorant Livius T , Plutarchus 8 , Dio Cassius s); priorem Zonaras 10 posteriorem M. Maxi- I XXII, 23, 24. 2 P. 45. Quae idem do Livii sonis hae in re disserit,
117쪽
mus tantum laudat 1 . Utriusque narrationis fons sine dubio est Fabius Pictor 2 . erit a Valerio multiplex Fabii laus additur, et aliis orbis, et hisce: is Se enim patrimonii, quam patriam fidei, inopem esseis maluit: eo quidem maiore commendatione, quod is proni studii certius indicium est supra vires niti, quam viribus ex acili uti Alter enim quod potesto praestat alter etiam plus quam potest.' Sed prorsus mihi reiicienda videtur sententia Dionis, causam haud vastati praedii si vo o ooni dolo, sive ex eius erga
Fabium benevolentia repstendam ess censentis. Quado benevolentia altum est apud cunctos scriptores silen
Has igitur duae res, iunctas inucii nuntio de re, a se gesta, effecerunt, ut magister equitum prodictatori aequaretur imperio Modum , quo inauditum Romae negotium obtinuerit, perspicue tradunt Livius 3)et Plutarchus 4), ex quorum consensu probabiliter colligitur, utrique Fabium Pictorem hic sontem fuisse. Est autem animadvertandum, mutationem hanc plebiscito, non Senatus consulto deberi, sicuti e duobus
scriptoribus , modo laudatis, insuper e Polybi μ), Dions Cassio et Zonain 7 patet. Non igitur 1 IV, , t III, 8, 2.
2 CL Heere de fonti Phil. 3. Lachm. 44.
a XXII, 25, 26, 27. 4 In ubi C. s. o III, 103.
118쪽
audiendi sunt Appianus 1 et Val. aximus R, Senatui decretum illud tribuentes quamquam eos imbuhrius sequi videtur 3 . Quod reliquum est, recte utique animadvertitur, a nullo antiquo scriptore inucium dictatoris nomino ornari quumque plurimi illorum loquantur de aequando magistri equitum et dictatoris iure, concludi posse, eum numquam hoc nomen gessisse M. isdem quoque, quos modo sectuti sumus duumviris fidem habemus in ceteris: Minucium enixe operam dedisse, ut statueretur, quemadmodum imperio aequato uterentur Fabium autem voluisse , ut consulum morem secuti, legiones, equites, auxilia dividerent, itaque obtinuisse. Similitersoribunt Dio Cassius et Zonaras paulo aliter res a Polybio commemoratur, qui tamen eundem eventum obtinuisse docet. Appianus nil aliud tradit quam ipsam copiarum divisionem 5 . Incredibiliter gavisus est Hannibal, auditis iis, quae apud hostem agebantur. Rei gerendae opportunitati inhiabat nequo ea diu absuit. inucium enim tem ritate sua in proclium adductum, neque insidias a parte hostium suspicatum , sugavit quin ad internecionem eius copias delevisset, nisi suas Fabius ad auxilium in aciem eduxisset. Tum sua Minucium poenituit iacta
2 III, 8, 2. Idem inventurus a Nep. Hann. 5 et Aur. Viet de Vir. Tuuat. α 43. 3 M. Miss. II, 46. s. praeterea Drahenb ad Liv.
119쪽
restituit, utque in posterum rursus magisterium equitum tenere liceret petivit. Atque sic factum est. In his tradendis consentiunt Livius I), Polybius 2 , Plutarchus R, Appianus μ), Zonaras s), partim etiam Nepos R. Huc facit locus Diodori Siculi τ)r , Ora του Μι κίον
subit, Niebubrium in hac pugna narranda mentionem sacer de Samnitum auxiliis σ), quippe quae non hic inopinato apparuerunt, sed in subito illo, de quo supra egimus, adsuerunt proelio O .
Hemestri imperio prodictatoris exacto consules Atilius et Servilius Fabii artibus, quod reliquum anni erat, i XXII, 28, 29, 30. 2 III, 104, 06. 3 C. II, 2, 3. 4 VII, 13. 5 VIII, 26.
120쪽
bellum gesserunt. mox iis prorogatum in annum est imperium creatiquo habitis per Interregem Comitiis, Consules sunt C. Terentius Varro et L. Aemilius aullus II Quae quidem , indicata a Polybio, accuratius explicat Livius 1) Praeterea copiarum numerus sic auctus est, ut peditum 80, o, equitum 7,ω in castris adfuisse censenda sint 2 , quamvis minorem numerum asserat Appianus 3 maec Oxercitus incrementa ceterique belli apparatus satis ostendunt Romanorum animum ad pugnam propensum. munc populi animum manifesto in causas pugnae Cannensis reser Appianus, cuius sons fuit Fabius ictor idemque satis indicant Polybius o Livius. Quapropter hie non possumus non plurimi sacere Appiani et Zonarae, eodem sonte usi, auctoritatem G) Priusquam autem in rem praesentem veniamus, omnino monendum est, huius capitis argumentum , longe gravissimum in historias Romanae narratione , in hac disputatione prioribus quibusdam capitibus disquisitionum momento multum cedere. Adeo his minor scriptorum discrepantia. paucioraque dubio
Novi consules quum in castra advenissent, mox, tumultuario proeli exorto, secunda gavisi sunt fortuna. Iacturam postquam Hannibal frustra insidiis paratis resarcire conatus est, et se propter victus inopiam ab
que militum , stipendium poscentium , fremitum ibi ma- I Pol. III, 106. Liv. XXII, 32, 34, 35. 2 Pol. III, 107. I iv. XXII, 36 Schweigh ad