장음표시 사용
81쪽
6.5 haec o demit. imirum inter Padum et Trebiam habitabant Galli, quorum, licet foedere cum Poenis iunctorum , nonnulli tamen haud infestum Romanis animum prodebant, sperantes se hac ratione ab utroque populo tutos ore. Quod Hannibali displicuit. ox ille, , 0 militum paratis, omnem eorum agrum populari iussit. Tum Galli necessitate coacti, Romanorum castra adierunt horumque implorarunt auxilium. Sempronius equitatui et mille sermo iaculatoribus, ut Trebiam traiiocrent et Poenos invaderent, mandavit. Hi primo fugientes, mox a suis adiuti, hostes fugaverunt, qui tamen , novis copiis firmati, pugnam restituerunt; sed Poeni in castra recesserunt, quoniam Hannibal nondum tempus proelii committendi esso iudicabat, adhuc ad universae rei dimicationsem parum paratus. Sic apud
tur, quae revera ansam magno illi certamini, quod statim secutum est, dederunt Polybi vero descriptio omnium maxime perspicua est. Ansam autem dicimus
hoc subitum proelium, quia putamus, levi illo, qui Sempronio obtigerit, successu udaciam ei crevisse ad maiora tentanda Sed quid ium uterque consul, i III, 69. 2 XXI, 2. Ad quem locum f. Fabri et Alsehesini,
4 Nee tamen sequor iobuhrium M. Miss. II, 230, qui Hannibalem hac incursione hostem incitasse eique sPeois tantum victoriam concessisso scribit Hannibalis enim consilium in primis fuisse apparet Gallos ob dubios animos castigare iactura autem si ideirco maior allata est quam Romanis, quod milites eius praeda graves erant.
82쪽
tum Hannibal secum de rerum gerendarum ratione reptitaverint, ex iisdem scriptoribus patet. Sempronius ardenter pugnam optabat, quum et aegro collega, praecipuas ipse partes acturus sibi videretur, et gaudio ob even. tum illum , do quo vidimus, exsultaret Romanisque dedecori esse arbitraretur, si exercitus consulares ignavi sederent praecipue autem quum comitiorum tempus appeteret. Scipio contra tempus exspectare malebat, quo militis vires crevissent, et Galli pro levitat sua rursus novi quid moliti essent, ipsequo ex vulnere coninvaluisset quare haud scio an hostem recte noverit, intellexeritque, eum, nisi statim de summa rerum
decerneretur, incertum fore, quo se Verteret. annibalem tandem multa movebant, ut quam primum acie dimicare cuperet Gallorum societate Poenus uti volebat diutius in horum terra nolebat commorari, o nimis importunus iis fieret Romani nondum satis exercitati erant Publius, optimus e duobus ducibus, proelio interesse non poterat ipse sociis et militibus magno aliquo facinore edendo animos addere cogitabat Sempronii ingenium sero a imprudens norat copias in hiberna ducere et Romanos ex his regionibus removere properabatia . Solum igitur Sempronium a parte Romanorum pugnae auctorem habendum esse intelligitur oconsulum cogitationibus, quas attulimus, idque scriptorum testimonia confirmant R. In descriptione pugnae, ad Trebiae ripam dextram commissae, nullum se
m discrimen occurrit apud eoa, qui fusius de ipsa
I Pol. o. iv. 53. Zon M. ala breviter more suo.
83쪽
egerunt. Hannibal ope insidiarum victoria potiri conatus est locum aptum inter utraque castra invenit, ibique agonem cum equitibus et 1000 peditibus noctu collocavit. Ad hostes lacessendos umidas equites Trebiam transgredi iussit, quibus ad certamen elicientibus et mox refugientibus illi amnem traiecerunt. Tum Hannibal aciem instruxit. Romani vero, nil tale exspectantes, porro impransi et ob fluvii quoque transitum gelu rigentes, haud diu pares suerunt Carthaginiensibus , cibo potuque antea resectis , ignibusque et oleo calefactis et unctis. Terrorem Romanorum auxerunt lephanti et Magonis copiao, ex insidiis ortae. t mox ingentem cladem passi sunt Romani: IR000 conserto agmine Placentiam adierunt; nonnulli vestigia illorum secuti, reliquorum plurimi trucidati
Haec est summa eorum, quas uberius exposita sunt a Polybio et Livio δὶ, in quibus quae reperitur discrepantia, ea, ut non maxima est, ita huc redit.
Primum Polybius inicit, Romanorum peditum fuisse ad 16,000, sociorum ad 20,000 R; Livius, 18, 0
Romanorum, Latinorem 20M00 R. morum in concordiam redigendorum irriti videntur conatus. Quod Drahenborctius suspicatus est, obybium 30 eqvites, cuiquo logioni addi solitos, exclusisses Livium vero eos adiecissa, eumque, rotundum numerum P nere quum cuperet, 8, 0 pro 17,200 scripsisse 4 , I III, I 5. XXI. 64-57. 2 C. 2. a C. M. 6 CL Dr . ad Liv. l. l.
84쪽
hoc tum demii probabile ore ipse vir doct. vidit, si inter utrumque consensio pariter deesset in numero sociorum; in quo quidem haereas necesse est, etiamsi a Romanis, posito numero 17,200, dissicultatem tibi am visse videaris. Altera differentia spectat elephantos, in hoc proelio absumpto , qui, Polybio teste, omnes , excepto uno, ut vero Livius ait, prope omnes perierunt 1 . quidem haec nequa idem significare puto, et Livium sequor, qui accuratius deinde scribit, in Apennini transeundi conatu septem iterum absumptos esse 23 tandemque unum superfuisse, quo Hannibal postea per paludes vectus sit 3 , et sic post hanc pugnam pugnatam octo servatos esse indicat. Denique rior est Livius in deseribendis iis, quae ad Romani exercitus reliquias pertinent Polybius enim modo dedecem millibus, qui Placentiam se contulerint, et dereliquorum pluribus occisis loquitur; neque ea reticet Livius, sed addit, alios in castra pervenisse atque a Scipione Placentiam, deinde Cremonam ductos esse. Atqui haec magnam veri speciem prae se ferre nemo infitias ibit mirum senim suisset, si nemo sua ea tra, solitam militis sedem, cogitasset Assentitur Appianus 4 Vonaras universe se Ανoxqν ait,
, --ονδον ποιησαμενοι πρὸς τὴν συμμαχιδα σφων κάτεροι
85쪽
Quodsi, his do Polybio et Livio animadversis, et
rorum testimonia conserimus, ranaram apparet, summatim rem exponentem, omnia utriusque praecipui scriptoris narrationi congruenter tradere. Sed ab his
nonnihil recedit Appianus. Primum enim hic nihil nos docet de consulum cogitationibus, porro, quum pro more suo multus sit in pugnae descriptione, non debuerat silentio praetermittere ansam proelii, agri nimirum Gallici populationem , neque insidiarum locum, a Magone occupatum, cuius profecto opportuno adventui victoria magnam partem tribuenda est. Praetore in duos incidit errores graves; nam et huic e tamini Scipionis vulnus tribuit 1 , et talia scripsit, quae nec verisimilia sunt, nec cum Polybio Livioque conciliari possunt: is καὶ scit. οἱ Ῥαυ-- πεζοὶ το- πε- , ζους Καρχηδονίων ἐνέκλινον ῆ n.' alia, ut opinor, in primis graves accusationes huius scriptoris peper runt R de ceteris enim rebus, quas hoc loco narrat, v. c. de instruenda acie, non dissoniit, de elephantis omnino consentit cum Livio quae dubites an ab utroque e Fabio ducta sints Non igitur magnopere laudandus videtur Becherus, qui, ut saepius, ita hic quoque Appianum, reiectis ceteris, unice sequitiir M. t Vid supra P. 8. 2 Appian VII, 6, 7. 3 Vid. v. e. on inche, p. 70, I, ubi tum alia, tum
hae occurrunt verba: aede urgere chlachi febreibungis vo ilim, . . die an de Trebia, si me threris Durnighei unversiandlioli, jedo tinger aber in lacuschesis Chaos. 4 Vid. on inelie, p. 24s, o, ubi Beckerus reprehenditur. Tachm. 69.
86쪽
reliquis, quos memorare iuvat, epos sic habet: ,, Tertio idem Scipio cum collega Tiberio Longo apud Trebiam adversus eum Hannibalem venit. Cumis his manum conseruit utrosque profligavit 1).' Haec ideo minus placent, quos inde utriusque consulis operam parem fuisse emias Florus vero σ): Iuno, inquit , , callidissimi hostes, rigidum et nivalem nacti diem , quum se ignibus prius olemus ovissent horribile, dictu homines a meridie et sole venientes nostrari nos hieme vicerunt.' H eo prorsus vera, neque illa
is horribile dictu' cum Dukero satis rigida dixerim M.
Frigidus enim exclamationis usus est, ubi ea non apta est; verum hoc loco, si eam ad posteriorem
sententiae partem reserimus verbaque nostra hie--mo' cogitamus, valde apta est, prolata a regionis frigidioris cive, qui summopere miratur, hos, calidissimae regioni assuetos, o melius quam indigenas a frigore defendisse in horum terra, eosque idcirco ibi vicisse. Denique rosius is pugnatum, inquit., deinde eodem consulo dcipione ad flumen Tre- , Nam , iterumque Romani pari clade superati sunt. Sempronius consul, cognito collegas casu, a Sicilia is cum exercitu rediit, qui similiter apud eundem fluvium, congre88us, amisso exercitu, pene solus evasit 4 . Hic plures errores quam sententiae. Nam et pugna ad Trebiam, quae una suit, seiungitur in duo certa l Non. 4. 2 Vid supra P. 6. 3 In Not ad . .
87쪽
mina, alterum Scipione , alterum Sempronio duce commissum, et Sempronii adventus tum in alienum tempus coniicitur, tum perperam ex huius consulis voluntate, non e Senatus mandatis 1 repetitur, et res ita narratur, ut neminem sero cladi superstitem tuisse cre
Accepta clade, Sempronius, ut e Polybio patet, Senatum salso nuntio decipere conatus est, cui hic Primum fidem habens, mox tamen, signis haud dubiis edoctus, verum proelii eventum intellexit R. Licet talis nuntius, ab eo missus, qui proprio ludis auctordio meretur, nihil habet quod mireris, eum tamen haud memoravit Livius, nimio ortasse Romani nominis
studio abreptus 3 . Dum haec in Italia gerebantur, Cn. Corn. Scipii , a fratre praemissus sin, cui adsuissent 22,000 peditum et 2200 equitum , nisi P. Scipio λίγου sin exiguas copias R, in Italiam reduxisset. Hoc igitur tempore
Coeus prope Emporias, ur m geminam, muro divisam B, in Hispaniam venerat. Populos, iuxta oram habitantes, usque in Iberum partim vi partim persuasione subegit, deinde in mediterranea prosectus, eodem modo a Vid. p. 33. 2 C. 5. 3 Polybium sequitur bulcher 276. Ni vhrius ambo- bus Oonsulibus allaciam tribuit. Laelas II, 242 in Edit.
vero Isteri II, 8 res melius narratur.
5 Pol. III, 66. M iv. XXI, 32. 7 Liv. XXXIV, 9.
88쪽
oppida in potestatem redegit circa Cissim I cum
Hannone 2 pugnavit, ac victor eum et Indibilem, Hispanorum regem, vivos cepit. Quo facto omnescis Iberum populi societatem cum eo iunxerunt 3 . Interea Hasdrubal socios navales Romanos, per agroscis Iberum negligenter palantes , aggressus, Plures eorum interfecit, ceteros ad naves compulit. Tum ille Carthaginem Novam rediit Cn. Scipio autem Tarrac ne hiematum abiit.
Et hae quidem, omissa ab Appiano, strictimque exposita in rosii 4 et Zonarao o libris, ita persecuti sunt Polybius et Livius R, ut Livii tamen maior sit, ditas. Hanc Livii ubertatem, sicut alibi, ita hic improbat Beckerus T), eiusque fidem valde suspectam habet.
Melius iudicare videntur Lachmann Bdtticher et ori Vincke, opinantes, breviora apud Polybium , quaeque eo iudice, minoris momenti erant, e Livio supplenda esse. Noquo enim dubitandum est de Ilergetum vicinorumque Ausetanorum sedibus' inter berum et Pyrenaeos sitis neque Livius pugnantia scripsisse dicendus est, quod primum Scipionem, praesidio modico Tarracone
2 Eum perperam, ut videtur, Zonaras vocat , Βαννῶνα. 'c VIII, 25.
3 Cis Iberum intelligendum est ratione Romae. s. Schweigh ad Pol. III, 76.
89쪽
relicto, importas cum classe rediisse, postea autem eum, hibernis excitum , Tarraconem in hiberna reve sum ess tradiderit. Sic enim explicari haec specie tantum contraria, possunt: primum Romani ducis consilium suerat Emporiis hibernare , sed , necessitate iterum bellandi coactus, rebus peractis, Tarracone hiemare maluit, ubi iam antea parti saltem exercitus hiberna ab eo decreta erant. Denique non multui valet Beckeri dubitatio, num tot res tam paucis mensibus peragi potuerint. am etiamsi parvum tantum temporis spatium ponamus, inuale tamen cillux suisse nondum
probatum est quum de una urbe per triginta dies obsessa legamus I , pateatque e Liviana narrationου, magnam hiemis partem expeditionibus illis absumptam esse 2); sed si temporis brevitati non repugnemus, quis dicat, quodnam tempus, fortuna lavente, nece sarium sit ad res quasdam gerendas quis nescit, parvo dierum numero multa perfici posse, animo si dux, viribus si copiae valenti
DE REBUs, QUAE ANTE PUGNAM AD TRAsIHENUM LACU ACCIDERUNT.
A. . c. 534, 35. A. c. u. 218 217. Mempronius, cladis nuntio Romam perlato, mox ipse adfuit ad comitia habenda. Consules sunt creati Cn. i Liv. 6l. 2 Lachm. l. l.
90쪽
Servilius et C. Flaminius, qui iam ante consulatum gesserat 1 . io , priusquam pergamus , animadvertendum, nos in Polybi silentio quaedam potissimum Livio accepta referre. Duas volumus Hannibalis expeditiones, quarum altera infelicem , altera felicem eventum habuit porro conatum eius ant hiemem per Apenninum e Gallorum regione in Italiam penetrandi, qui non successit, et pugnam, aequo arte pugnatam inter annibalem, pennino degressum, atque empronium , a Roma reversum M. De ceteris si quaeritur veterum monumentis, primam expeditionem etiam apud
Zonaram reperimus 3), qui tamen , quod vix credibile
est, eo tempore Romanos commeatu abundasse tradit. Polybianus enim locus is Ραγι uotis χηλφνισθαι τοι is αναγκωοι εκ Ῥ-- ς ἀνα τὸν Ιαδον ποταμὸν V 4 et
Livius his verbis omnes igitur clausi undique commea tu erant, nisi quos Pado naves subveherent RV digarte contrarium indicant. Ceterum ratio, qua ipsam rem narrat Zonaras, parum accurata est; nam ex eo faciis elicias, Poenos multo plura oppida aggressos esse. In eadem expeditione vulneratu est dux Carthaginiensium; huc igitur pertinent Zonarae verba se καί ποτε τω Ioria ἰπὸ, του Λόγγου νιι ML τρωθη s)a Livio eo discrepantia, quod hic consuli Scipioni id proelium tribuere vide-
I POL . ., oll. II, 32. Liv. XV, 7 et M. Zonar. VIII, 26, ubi tamen perperam vocabulum αὐΘις,' quod ad τὸν Φλαμινιον pertinet, riptum est post τὸν ἐμνον.