Historica de M.T. Ciceronis Officiis commentatio

21쪽

- 1 praesertim post civiles procellus, allexit, quam mollior ea quae Epicuri auctoritate vulgo defendebatur disciplina. Nam , praeterquam quod cognitu perfacilis erat, socordiam honesto nomine et quadam dignitate servitutem commendabat. Quid autem iis, qui jam a rebus publicis excludebantur, opportunius videri potuit, quam illud Epicuri, το 66 6 6 πολιτεύεσθαι FaciliuShine, Sapientiae specie decepti, ademptum libertatem, tuus infra jacentem, aspernabantur, Seque diiS, Si nullam communis salutis curam gererent, Similioressiori existimabant. Insinitum igitur esset in ipsius Ciceronis operibus quaerere, quot nobile viri principesque civitatis ad hanc adulteratam Epicuri disciplinam, quam C. quondam Amaflnius Romam primus intulerat, tanquam injustae ignaviae reces8um , confugerint. Quorum tamen in numero, unum aut alterum nominare velim ut inde clarius publicarum virtutum defectu appareat), Catium scilicet Insubrem, quem Horatius facete in Satiram inducit de arte coquinaria disserentem Pomponiumque Atticum, Nostri familiarem, summa securitate inter discordias perfruentem Cassium que ipsum L-stinum in Caesaris caede magis irae quam patriae utilitati consulentem. Quid praeterea L. Torquatum, quid C. Vel jum memorem quid C. Memmium Gemellum, aut multo quoque clariorem ipsius amicum, Lucretium Curum, qui divino ingenii sui splendore magistrisOmnia illustravit, moralemque ejusdem doctrinam Vulgo deformatam ad priorem suam integritatem Studebat

diceret, non tam brevem istam corporis voluptatem Spectabat, quum eam quae sola virtute mcitur latius

22쪽

Laert. Ep. X, 148). Sed multitudo ex ea doctrina nil

praeter id δονῆς propositum retinuit, pravis suis librudinibus, voluptatis nomine, accommodatum vulgoque tum Romae Epicurei dicebantur quicumque, quid amisissent, quidve in posterum metuendum esset parum studentes, in otio ac deliciis omnem vitam Onter hant Magistrum vivendi Archestratum plerique Sectabantur, cujus praecepta de lautis epulis quasi Epicureorum Θεογονιαν eSSe dictitabat Chrysippus. - Quantum

igitur istiusmodi philosophia, nedum malis aliquid

remedii afferret, morum contra corruptelam adauxerit,sacile conjicias Perierat enim pudor, neque jam ulla supererat pinioni auctoritas, postquam perditus quisque sagitia impietatemque quodam sapientiae patrocinio excusaret. Immanis ergo Romae suit, ut caetera Omnia, morum depravatio. Quid autem praeterea mirum est, quod iidem illi raptores Orbis, qui ad omnia arniis Superanda tanto animorum impetu es rebantur, postquam justum sibi quasi alimentum defuit, eodem libidinis ardore iam se in otium ac omne deliciarum genus ingurgitaverint: si modo quisque sui conscientiam ista ebrietate excutere posset Summa iis tum sapientia habebatur, libidinosam vitam delicata morte finire Ex quo praesertim ut se patriae libertati mactaVerat, quamdam pravae imitationis contagionem Romam invasisse dixeris. Sed inter Epicureos imprimis eam sustidiosam necem in dies viliorem consuetudo secerat: nam si quem tandem taederet per eumdem somni, cibi, libidinis circulum currere, hebetem vitam cum sodalibus inter pocula rejiciebat eamdem in vita quam in conviviis legem obtinebant Aut bibat, aut abeat. - Quae vero veternoin, ut ita dicam, vivendi institutio, quam quasi venenum quoddam aegrotantibus, quo lacilius in morte obdormirent, paratum exiStimeS,

23쪽

- minus Ciceronem nostrum ontiquas virtutes jam reso- vere studentem, detinere debuit. II. Nec magis in Academiae curriculis, de more suo, Noster commoratus est, unde nil certi ad instituendam hanc morum disciplinam decerpere potuisset. Quantum enim Academici et Peripatetici ab auctorum suorum iuude et instituto mox discesserint, at omnibus compertum Academici quidem, velut decisis humiles pennis, desertaque Socratica Sanitate, Servataque tantum quadam dicendi subtilitate Platonica, totis ad dubitandum, labefactandaque cuncta scientiae sundamenta contulerant : Peripatetici vero, orbati libris Aristotelis et Theophrasti, horumque luminibus et ingeniis singulas et universus disciplinas consectantibus, communique vinculo copulantibus, ut ita dicam, destituti, interiore hujus philosophiae cognitione carebant, atque tanquam spinis haerebant exterioris doctrinae. Parum igitur gratiae hi Romae obtinuere. Sed Academicis saltem mira restabat in dicendo ubertas, qua Romani non oratores modo, Sed etiam quisque ingenio morumque elegantia praestantissimus delectabantur. Luculentis his Academiae disceptationibus gaudere L. Luetivus in primis dicebatur Placebat sane, I r. Varroni, litteratissimo viro, ea doctrinae varietas atque abundantia M. autem Brum Plutonicae eloquentiae excelsitas ut C. Aur. Cotta, quem Epicureum Se profiteri puduisset, honestius inde nomen mutuabatur. Quid vero tot alios addam illustres viros , qui in his Academiae silvis decoram Reip. gerendae remiSSionem quaerebant Post tot bellorum civilium vices, defessos jam incertosque plerosque juvabat speciosa ea dubitandi scientia acquiescere. Quanquam Antiochus et Philon Larissaeus, novissimae Academiae magistri, adulteratam istam remissiorem-

24쪽

- 14 que Carneadis et Arcesilai doctrinam ad Platonicam uri

ginem revocare conabantur et quaedam saltem quibus Sapientis vita regeretur probabilia esse voluerunt. Quos duces itaque, in caeteris quaeStionibuS, potissimum sect-batur Cicero illi nempe viro, quem de Semper moderationis amantem novimus, ea in primis plecebat philosophandi mediocritas, quae medium quoddom contrarias inter Sectarum opiniones retineret. At hi quid jam de vita moribusque in disputationem sorte intercideret, tum remota Academica dubitatione , idem stoicam virtutem toti viribus amplectebatur, adornabat eloquentia, et tuebatur : Seque totum ad ur-miorem Posidonii sui disciplinam convertebat, quae sola tot inter ruinas, aliquid certi Servasse videbattir. III. Dura lex erat Stoicorum, acerbaque vivendi institutio ut solidis ultem ea δογμασιν innitebatur eamque tanquam stabilem rupem magno animo pren4abant quicumque sic in dubio fluctuare diutius aegre

ferrent.

Caeterum Stoica austeritas aptisSime cum RomRnae indolis gravitute congruebat Romanis enim Summa virtus habebatur in obtinenda animi constantia habitusque dignitate. Neque patricii thntum, sed ignobiles quoque isti et ex insim ordine homines miti Se quo tidie gentium dominos populumque imperio natum appellari audiebant, ad suStinendam eam permnnm magnifice Vultum, Vocem, pannos componebant. Quan ad tuendam dignitatem a pueris instituebantur: semper Bruti Regulique exemplum sibi ante oculo proponebant; neque satis Q. Maximi, M. ve Catonis sortitudinent sine neti silio consulares esserentium poterant admirari. Quantum igitur ferocibus his hominibus , ac praesertim morum veterum sectatoribus, sublimis illa Stoe disciplina debuit approbari, quae Sapientem Su-

25쪽

pra omnes res humanas extollebat atque eum in deorum prope numero collocabat ΤItaque, cum primum Panaetius Romam Venerat,

discipulos habuit et multos et praestantes auctoritate ingenioque homines. Quidquid enim gravissimorum senatorum iurisque consultorum erat, praeter doctrinae severitatem, dialecticae quoque Subtilitatis novitate allexit Q. Mue S evolam scilicet, juris civilis conditorem, argutiarumque StudiOSum hominem P. Ruι. Rufum, M. Vigellium, Sext. Pompeium, A. Viminium, Balbos duo caeterosque multos. Sed praeter tot clarissimos auditores, eum cum P. Scipione , μιιoque, eorumque propinquis, C. Fannio, Q. AElio Tuberone, etc., in Summa familiaritate vixisse accepimuS. Quos autem viro , cum bonarum artium iudiOSOS,

tum ingenio elegantissimos, haud sibi tamen adeo Panaetius conciliasset, nisi priorem Zenonis Cleanthique

doctrinam, a meraca eorum auSteritate remiSSam, et quasi Platonis suavitate temperatam, ad humanitaten , πρακτικωτερουque Romanorum ingenium accommodasset. Quod ipse Cicer testatur, de sinibus IV 28.

Stoicorum, inquit, tristitium atque aSperitatem su- gien Panaetius, nec acerbitutem Sententiarum, nec

disserendi spinas probavit fuitque in altero genere mitior, in altero illustrior, semperque habuit in ore Platonem Aristotelem, Xenocratem, Theophrastum, Dicaearchum, ut ipsius scripta declarant. In libris igitur, quo ScripSit περι καθηκοντο , Cum ipS SUO Udicio, tum Scipionis causa, ferociorem eam Stoae disciplinam , iustos intra terminos coercuit, et medi erem popularemque quamdam bene vivendi instituit

rationem.

Naturam quidem sequendum, eamque Supremant vivendi legem esse, cum caeteris Stoicis, prositebatur

26쪽

Saque spe opitulandi, Remp. improbis dilacerandam

permiserant, ad moriendum tantummodo animosi. Quid enim prosuerat dictatorem occidisse, nisi ut regni instrumentum ad deteriores Lepidum Antoniumque deserretur Mortuo Caesari Roma quoque parebat Omniaque dictatoris acta, scripta, dicta, cogitataque poSt necem plus valebant, quam si ipse viveret. Praesens igitur tempus grave, suturum autem multo quoque asperius, cum jam neque lege omnino eSSent, neque judicia, nec simulacrum aliquod ac vestigium civitatis. Μajoribus quidem, inter tot acerbitates rerum, Spes saltem fuerat, libertatem otiumque post civile tempestates rediturum privata praeterea calamitates, maiestatem imperii contemplando, lacilius tolerabant Nuii vero, praeter repetitam improSpere libertatem, ipsa illa urbis aeternitas cladibus tabescere, et ad Occa- Sum vergere prudentibus videbatur. Quocumque enim oculo circumferrent, nil am ex prioribus majorum institutis restabat integrum, quo, in tanto omnium naufragio, tanquam in portum h mines confugerent. Religio enim jamdudum neminisndem obtinebat at cultu quidem deformula, intus vero

magis quoque consenuerat neque quidquam ex BD-tiqua sua Veneratione, praeter ObSoletos ritus, ridiculumve superstitionum apparatum, retinebat. Quaenam nempe jam poterat esse augurum auctoritaS, OStquam

omnia divina hianianaque pravis improborum libidiniabus inservire coegissent quae Deorum reverentia, qui

in ludis ludibrio impune habebantur quis impietatis

modus, cum ipse . Caesar pontifex maximus palam omni Sacra projecisset Dum principes civitatis, Varroque Ciceroque ipse noster, domi inter epulas, aniles istas ineptias, augurumque omnia illudebant plebs contra, quae Sacri minu earere possit, Spretis patriae

27쪽

Diis, in alienas religiones ruere, et quidquid ex gypto

Asiaque impurissimum asserebatur, consectari rite nis autem cum Diis istis, pravisque cultibus, vitia simul ac corruptelam omnium gentium tauquam in civitatem Roma excipiebat, acta quaedam totius orbi Sentina. Serint sero, alter ille quondam, ut Cineae videbatur, Deorum immortalium coetus, jamdudum vitiis omnibus adeo laborabat, ut non modo censores, sed etiam judices omnes defatigare potuisset. Quaenam praeterea Curiae jam acies esse debuit, postquam victor Caesar non libertinos modo, sed quosdam quoque e Semiba baris Gallorum post triumphum in patrum numerum recepit lyΤ Quin etiam, in hac omnium gentium cOI-luvie Plebs ipsa vetus, tanquam absorpta ferme interierat. Quod si, patrum quidem memoria, P. Nasiculam Romam indignabatur servorum gregibus , quorum noverca esset Italia, perturbari quam paucos ex priscis

civibus, praesertim post Marianas Syllanasque clades, novissimaque civilia bella, restitisse credas, qui in se pristinae civitatis imaginem referrent Hanc igitur

adulterutam urbem,

nulloque frequentem Cive suo Romam, mundi sed saece repletam

Seniores vix agnoscebant. Quin forum ipsu in alio

CaeSar transferre Voluerat, ut novis mutatiSque Omnibus, multitudo minus priorem libertatem ac Reip. Statum recordaretur. Quid mirum igitur, si ipsa desiciente, ut ita dicam, patria, insita quoque illa Romano vivacissima patriae caritas interdum desecisse videatur Ipsam enim civitatem, ipsum senatum, jura, legeS, li-

1 Gallos Caesar in triumphum ducit, idem in curiam ;Galli braecas deposuerunt, latum clavum sumserunt.

28쪽

bertatem, in castra secum Pompeius Caesarque asportaverant jam quidquid veteranis libuisset, pro decretis Patrum, pro populi jussis erat: milites autem ab urbe

semper relegati, nullam aliam patriam, quam Sua ea tra, nullum Deum indigetem, praeter ducem Suum,

Vereri mox assueverant l). Cuncta igitur jum pridem

vi tantummodo et armis decernebantur omnisque honestas in communi rerum naufragio una videbatur peritSSe. In ea prosecto morum depravatione paulisper commorandum fuit, ut inde manifestius illustraretur singularis illa vis ingenii, patriaeque caritus, qua ΝοSter Susera communem omnium imbecillitatem, in hoc sere Supremo Suo opere, Sese extulerit. Dum caeteri quidem nihil prorsus aliud curabant, nisi villulas, nisi nummulos suos, Solus ipse animi constantiam spemque libertatis his studiis erigebat consirmabatque atque interea amicos epistolis refovebat, moxque Romam regressu languentem ac desessum senatum eloquentiuexcitabat, urgebat totum denique solus complectebatur patriam, Solus leges nondum peritSse, aliquamque esse Remp. testabatur. Nam Brutum ipsum Cassiumque, postquam intersecto Caesare, multitudinem ac- tuis nequidquam libertatis patriaeque nomine commovere tentassent, fastidium quoddam incaepti operis invaserat. Adeo enim valet, vel apud gravissimos viros hominum opinio, ut vix suae ipsi conscientiae, si vulgi Sententia repugnet, confidere audeant. Conjuratos igitur, cum jam civium alio lacinus exsecrantes, ullos autem se domi continente , ignaviamque speciosis nominibus defendentes, viderent, ipsos quid de se

29쪽

existimandum esset aliquanto dubitasse dixeris. Suaver audacia exterriti, sorsan et morte voluntaria, ad exemplum Catonis, susceptam liberandae Reip. molem se detrectassent, nisi Cicero, cui animus crevisse cum Romae periculis videtur, amicorum Virtutem erexiSSet, et quoddam desperantibus quasi suscitasset patriae simulacrum. Ε philosophia autem haurire videbatur, unde vires aliis sumceret: nam, inter negotiorum intervalla, ad inchoatum opus redibat in ea meditatione, quus cote sortitudinem acuebat, seque ad supremum suum pro libertate accingebat certamen. Ituque remota disputandi Subtilitate, πρακτα,3 in his libris virtutem adumbrat, qua ipse instructuS, Se rurSuS ad agendum strenue in procellas immittat philosophorumque scriptis tantummodo id exquirit, quod sanandis patriae malis, restituendisque majorum moribus adhibere possit Philosophatur quidem, Sed ut Virum πολιτικον decuit, Reip. quoque vel initi inservientem.

Haestui ex singulis, quibus tum Roma distrahebatur, philosophiae sectis, ad

instituendam suam vivendi disciplinam Cicero mutuatus sit. - Totus se ad secundam Stoam Panaetii convertit.

Epicureos in hortulis sui jubeamus dicere, atque etiam ab omni societate Reip., cujus pariem ne norunt ullam, ne unquam nosse voluerunt, paulisper lacessant, rogemus Periurbatricem autem harum omnium rerum Academiam recentem exoremus ut sileat. Nam si in ea invaserit, nimias edet ruinas. De My. I, 3.)Ista quidem praelatus, jam ad propositam disceptationem venio, ita ut primum origines Tulliani operis repetam, et quasi diversos sontes, unde suam de m-

30쪽

- 10 ciis institutionem derivasse atque temperasse ille videatur. Rem ver paulo altius indagare neceSSe est, et singularum prius sectarum, quae tum Romae demoralibus disserebant, variam equi fortunam non ut vero re pertractemus, Sed ut eas hactenus a tingamus, quatenus ad cognitionem Ciceronis e

tinent.

Ex diversis igitur moralibus sectis, quae quondam ex Socratico sonte diffluxerant, duae tantummodo jam

his temporibus Romae vere nominabantur, Stoica Scilicet et Epicurea ultera quidem asperior, sortioribu que idonea civibus, qui communem Supra ignaviam emergere conarentur remiSSior vero altera, iiSque potiu accommodata, quibus otium ac voluptatem aliqua sapientiae laude tueri placeret. am, cum nulla cupiditatum cum ratione concordia in homine intus Stare posse identur, alteram ex istis quibus homo distrahitur rebus , Omnino tollendam SSe utraque secta praedicabat at Stoici quidem omnes animi assectus radicitus evelli iubebant, ut liberius homo virtutem consequeretur dum Epicurei contra se ratione Ndicare potius placebat, ut voluptatibus, re nulla r luctante, inservirent. Sua sic utrique intemperantia ultra veritatem ac naturam efferebantur. - Prudentiores autem Academici eripateticique, cum naturam ita defraudari posse negarent, persectam virtutem in quadam omnium rerum moderatione rectiu posuere: sed nunquam satis definire poterant, quibus certis finibus rationem cupiditatesque inter Fe componi aequum esset omniaque in dubio reliquerant, eximiam sane declamantibus eloquentiae materiam. De quibus ver singulis philosophiae sectis nonnulla sustus disserere OPUS'St.

I. Nulla quidem Romae pluresdiscipulos ad Sedoctrinu,