장음표시 사용
251쪽
2 6 REX HIs PANDAE.tas nondum cognitus sit Earumque nonnuIlar tam ampla opulentaeque sunt Vt Vel earu qu que grandi regno constituendo suffici,imriquena longa est
3o .milliaribus, lata oo Iamaica paulo minor est: Cuba Ionga est trecentis, latacio leucisci Hispaniolain ambitu 16oo. milliarium est. Quod ad Continenteria spectat, Rex eapse toti maris orae, quae Floridam, Nouam Hispaniam, Lucatan ambit , deinde toti illi immensa Peni ita Meridionali ad caput Cali forniar, immo ad Qui viram usque imperat eo
enim atque ulterius Castellani nouas terra marique regiones detexerunt. Hispaniae Nouae ora, quae initium capita Sanctae Helenae oppido , Panam aratransiens ad Quiviram protenditur, circiter quinquies mille ducentisqu emilliaribus onea est: quibus si coniunganturMediterranea confinia,Septentriones versus, non minus quam novies mille milliaria efficient Peruvia quae ad Pan ama incipit, habet orae Maritimae duodecies mille sexcenta milliaria, quorum tria,quae inter Mara gnonem fluunim Argenteum continentur,Brasiliam complectentia, Regem Lusitano in agnoscunt. Noui Orbis Continens multa regna ditionesque perquam ira pias complectitur, in quibus duo praecipua regna quasi Imperia sunt, nempe exicanum seruuianum, quorum Reges potentissimi olim pententissimique fuerunt. Rex Moxicanus non sanguinis aviti iure,sedas. Viris eligebatur,nimirum qui iuuen Is legata S,strenuus,corpore bene composito, militiaeque aptus esset, ideoq; Regem quendam suum, Quod
ignauus,imbellis timidusque effet,veneno necar Unt. Senatus supremus apudRegem erat, qui ex quatuor
nobilitatisi Officialium radibus constabat, absque cuius authoritatevi consensu , nihil quod esset alicuitu
252쪽
alicui us momenti statili decernique poterat. Nihil aeque atque rectam puerorum institutionem curabant,& praecipuo apud ipsos in pietio erat Retri in studiumque rei militaris. Inter plos fui terregius heros Tlacaellet,lantus armoram virtute,Vt m aEna regni exicani partem sbi pararit, animi adeo excelsi, ut oblatum sibi regnum constanter rectis a it, dicens existi Reipubi .esse, ut alius Rec ipse vero minister eius est et humeros recta impares esse,addens se pro Republ. non minus sedulo laboraturum quam si Rex estet. Rex cum maiestate vivebat,magnificeque habitabat,maximoque clientum satelliatio stipatus incedebat. Regni pomorri , eligionem, lingilamque ab Uno latere ad Teguante pecu, quod exico roo. leucis distat,extendit: Ab alio la-Iere ad Guati mal quae oo.lei cis ab est: quin etiam re ni fines ad Mare Septentrionale MMeridionale protulit: Mecloaca, lascala & Terpeaca debellare non potuit. Inimi ilia quae Alexicanis cum lasca- Iano oppido erant,Hispanis ianuam in exicanum regnuro aperuerunt, reddideruntque adipiscendo imperio Alexicano faciliorem , quod anno Christiri I8. contigit. Mexicani in septem tribus diuisi, ex regione Septentrionali,in haec regna Venere,in qu
Septentrionali plaga superioribus annis , Hispani ditissimam prouinciam populosissimamque detexere,quam Nouum exicum nuncupartit Pi arcipuus honos in armis,quibus homines nobilitabantur, situs erat. Moterum a viti tritis V exicanus Rex aliquot
ordines equitum ii stilitat, quorum ali Principes, leones,quidam Aquilae,nor nulli Pardi dicebantur.
It aurum,argentumque gestare, ci xylo vel possis P, quod Barbari de Arabes cotu hobach appelant vestiri,calceatis incedere, inaurata pictaque,
253쪽
1 8 REX HISPANIAE. vascula habere quibus omnibus plebi ignobilibuoque interdicebatur licebat. ImperiiPerruviqimias Rex Inga dicebatur, conditio statusque aliquandonaulto maior filii Dum summe floreret, se a Pasto Chileisque porrigebat, amplitudine mille leucarum, Latitudine Vero centum leucarum , erat nempe ab Oceano Meridionali ad partem Orientalem diisque Immensa aquarum copia partim viva decurrens,partim mortua quiescens obstitit, quo minus ulterius progrederentur. Praetextus bellum abi)s inferendi fuit,quod tu diluuio in ipsis In-gis seruatus mundus esset. quod ipsi soli haberet veram religionem eamque alios ipsi orere tenerentur. Praecipuus illoruin Deus erat ira coca, hoc est,uniuersi creator alter vero Deus illis Sol erat.
Inga Pacaciati,qui maiorem superstitionum quibus addicti erant partem repetit: quum alioruna deorutemplis praedia reditusque attribuisset, nullos Vira-coca assignauit,quod quum ille,inquiebat, creator omnium esset,eis non indiFeret. Inter alias res memorabiles per ipsum institutas pro regionibus acquisitis una erat quod terras intres partes diuidebat:Prima Religioni Sr ij dedicabatur Altera Inga decidebatur, qua se ipsum, Curiam, ParenteS,
Barones 'raesidia sustentabat, eratque ea parS caeteris maior: Tertia pars populo cedebat.Nemo rem propriam habebat,sed Ingae beneficio, nec ea res ad heredes transibat. Agri,qui populit communitatis erant, quota is partiebantur, assignabaturq; unicuique tant in terrae,quantum ad si i&familiae sustentationem opus esset,eratque ea portio aliquando maior,interdum minor: deque ea tributum non pendebant: Eius autem Ioco colebant terras Deoru
Ingae:recondebatu fructus in amplissima horrea,
254쪽
Itaim Is PANIAE, et sad id destinata: unde quum sterilitas ingrueret sumebantur pro populo Idem fiebat de animalibus quς per capita diuidcbantur. Hac in re videntur mihi longe superasse diuisiones terrae, quas Lycurgus
fecit,ac lege Agrarias Romanorum Ex Noua Hispania S Peruvia praeter merces 'pes inexhaustae auri&argenti trahunta ir: Earum opum ordinarieritas partes Peruvia, teitiam Noua Hispania suppeditat,quae mercimoniis ditior est Mexico. Inter alia dat Cocinigliam maximi sane preti mercem: dat inni cora vaccarum infinita.Eius autem insular,uberrimam copiam coriorum,Yyli, sacchari,cannaefistulae, sandarachae, margaritarum mittunt. Inter thesauros Peruviae duo sane admirandi
sunt Unus est fodinarum gentiquae Potos Anno is s. deiecit fuerunt, unde effossa fuit,estoditurque tanta argenti vis,ut quinta pars,quae Regi cedit; o. annorum spatio ad centum, undecini Pesorum milliones accesserit onus autem e tredecim nummos Regales Reate vocant eiusque quartam
partem valore exaequat:nec tamen duae tertiae partes penderunt quintum Regi debitum Ea argenti copia expurgatur in a. machinisi quae instrumenta vocant in flumine vicino exstructis incidi. quae in valle Tarapata sunt: Praeterea organa ad huc alia sunt quae ab equis versantur, inque gyrum aguntur. Alis opes consistunt in sed nisGuancaualcanis,qu
argento vivo abundant:detectae fuere Anno 67. n- de Rex pure citraque expensas circiter quadringcta Pesorum millia percipit. Natura qua Peruviae tali aliter sodinas auri argentique largita est,nihil eiusmodi Brasilia contulit , sed cari in loco dedit
aerem ventorum clementia saluberrimum Ontes
suminaque multa,eaqt e crandia , si Carurn satis.
255쪽
aso REX HIS A NIAE. Distinxit terram in planiciem, colles delicato rvestiuit eam iugi amaenitate, dotauitque multis tatissimisque portubiis Abundat sil pra modum Sacc xo quod eo intulerunt Lusitani, maximamque eius vim foras mittit. Noui Orbis appendices fere sunti tuae Philippinae: luamuis enim, si earum situm bene consideres, habendae sunt parte Asiae, tamen per Nouam Hispaniam primi earum cognitores ad eas penetrarunt: Earum Inuularum amplius o suae clientelae si biecerunt pacatasque reddiderunt Ca-sollani Quum itaque Regis Catholicis, imperuit nadeo capax,ne dicam infinitum sit diuidemus eius I ractationem, quantumad vires regimen spectat in quatuor partes.Prima erit de eo quod in Europa contreetur Altera complectetur Nouum orbem: Tertia ditiones quae in ora Occidentaliis Meridionali Africae sunt Vlturia dominia eius in India dc Asia recensebit.
DIcamus itaque ditiones quas Hispaniarum
Rex in Europa possidet,esse ex ditissimis opulentis sinusque quae in ea sunt: Hispania enim auro argentoque ditissima Prouinciariim cognitaru,tantiq; momenti est vino absque causa prima Contincntis prouincia fuerit, de qua tam acriter Carthaginenses Romani depugnarunt Gothi Vandalique,postquam maximam Imperi Romani parten hostiliter persulta: ent,eam sibi pro statio .ue elegerunt Trebellius Pollio, ipsam Galliam, robur
256쪽
Rgi MIs PANIAE, ast robur de neruos Imperi Romani vocat. Constantia rus cum Imperim divide et ur praetulit Hispaniam & nos Itali tantopere nostra, si Di; placet, admiramur Italiae. Q uim enim ei in partem obtigissent Britannia Gallia,Hisp. ia, Italia, ipse contentus tribus primis Prouinci j sparui fecit Italiam, eamq; Dcio tua sponte reliquit. Regnum Neapolitania in pulcherrima totius Italia gemma audit,& est matura enim ibidem vel L. in compendium id om noco e issi videtur. quod propria manu per reliqua Turop: partem disseminauit.Quid autem dicemus de ditione Mediolanens, Est ne alius ducatus,annona, frugibus,Ori Ia,pecudibita, lacticini j , vinoli inoque opulentior 3 Aut opificum negociatorum multitudine, sdificiorumque populique frequentia abundantior, sitiique loci commodior Inter omnes
Naris Mediterranei insulas caput effert Sicilia,quii
amplitudine,tum fertilitate. Inter regiones vltra- montanas siue terra foecunditatem , siue oppidorum agnificentiam, seu politiam, seu locorum munitionem, seu Lentis indolem, industriam speet miri neque enim aliunde feliciora prodeunt ing ma,nec expressiora priscs virtutis exempla Bel- giuna, quod inferioris Germaniae nomi-
ile indigetant citra contradicti nemocile primaso
257쪽
REimo,siue regendi forma Hispanis, regia est.
α Principis,quae duobus fundamentis nititur,quorum num Religio, alteruli Iustitia est:Illa protectio fauorque numinis hac amor beneuolentiaque popliti comparatur. Illa animos frenat, tegitque, haec manu ligat coercetque:denique, illa Reipubi bona spiritualia seruat , haec pacein temporariam concordiamque tuetur. Hoc in regi mine plurimum maturitatis cernere est:deliberantur enim nuria in Consili)s ad id destinatis potiuiaque locii habent consilia grauia lenta, S cuncta tio Fabi), qua temeritab praecepsq; festinatio Marcelli. Vitantur, quoad fieri potest rerum nouandarum studia,consuetudinum .institutorum veterumutationes. Quo respiciens sanctorum quatuor
Cardinalis qui post Pontifex Innocentius Octauus Dit dicere solebat,ad regimen Hispanos ita attentos, ut hac in re nec hilum erroris ij committerent. Hisce modis Rex Catholicus sub suo imperio nisi a Principum aduersariorum vicinitas obstat nationes moribus, institutis cingenij oppido dispares Castellanos, ArragonaS,CantabroS, Lusitanos, Italos,Germanos,Orbe nostru Notiumq; stibilitos
naturales Macquisitos,Christianos, S Getiles quiete placideq; in officio cotinet Rationi quoq; co sentaneum eit, ut ditiones quae Austriacae Familia via quieta&pacifica quales matrimonia affinitatis sunt accelsere,inoderate quieteq; ad ministrentur:
Quuirque initia adeo iusta honestaque fuerunt,diu misi me durent. Quod aliqui obi ciunt hoc Imperiudurare.
258쪽
sit, haud est cuius montenti. Praeter enim argumen ta a nobis adducta in disputatione de Statu, quibus contrarium uicitariis, est adhuc hoc argumentum quod dominia magna, a ruina aduersus mala extrinseca,mediocria autem adtrersus intestina, melius consertiant tir. Caeterum in Imperio ita diuiso, sunt amplitudo S mediocritas simul unitar: Amplitudo in toto corpore ex membris distinctis composito consstici Mediocritas aut cita in maiori membrorum parte. Cum enim aliqua eius Imperiimembra, nempe Hispania, Peruvia, exicum perserri agna sint, oi Tnia illa bona habent, quae tum amplitudo,tun mediocritas suppeditare potest, nem ire magnam potentiam aduersus hostes externos,&securitatem aduersus corruptelas domesticas. Adde his, quod viribus maritimis omnia Impetia de quo loquimur membra nim possunt. Quem admodum enim Caesar Augustus, una classe, quana Rauenna tenebat SI alia quae Misseni erat,toturn Imperrum Romanum securum reddebat, ita S Rex Catholicus,duabus,quas teneret, classibus via' in in in nostro Mari,alteram in Oceano, omnia Imperijsui membra, tam quae in Europa sunt, quamlatiar in Novo Orbe habet,Vnire posset. Bonus itaqUC, MyO- paronum naui Ei Orum bellicorum numerus, quein Mari Athlantico teneret,non solum oram Maritimam Hispani et Americhclassesque quae sursum
deorsumque nauigant securas redderet, sed & Angliam adeo Zelotypam ut ita dicam faceret,VtRercna Belgio pacate friu sineret. Quod ad classent maris Mediterranei attinet,ea ditiones eas ita coniuncet, ut earum Vires semper in ea sint, sicut vide mus Lusiitanos viribus Maritimis ditiones, quas m
259쪽
LA HISPAN1Ag. Persia,Cambala, Decani in reliquo India habene ab hinc9o. annis Mamplius, gloriose sibi eoisse uasse. Quidam egregi praestantesque viri, in die de liberationibus super id habitis opposueriint riuali tatem siue aemulationem Turcae,dicuntque, quod si Rex, parcat expensis immodicis , quas in Arces facit,ea impensa classem iso. aut plurium Triremia instruere velit quod ei factu facile esto incitabit
Turca cuius classis i3o Triremiti numerula CXce dit)vt Rege superior sit, earu ducetas instruat, via lesuae Maiestati,expensae faciunda eruint, nec tam elialiquid ad eius potentiam accedet. Ea subtilitas, Eargutgdicam versutia, excedit modum. In rebus quoque praeticis nihil infeliciis , quam nimium ingeni acumen succedit. Non suffic1 enim dicere, quod Turca viribus Maritimis Rege superior esse velit, sed videndum est,num id in eius potestate situm sit. Quamuis enim Turca plus orie Maritimae quam Rechabeat, non tamen plus neruorum haber. nec gentis machinationibus naualibus aptae. In tota enim Africae ora non habet,exceptis Alciera Paripoli,locum ubi aut fabrica e,aut tenere parari re
initim posit. Idem de Ponto Euxino dici nus , ubi nihil magni momenti est,praeter Capham 'raperiantem. Idem dici pol set de tota quasi ora Asis. Non satis enim est habere multum orae Maritimae, sed pluribus opus est Populo inquam qui arte marina delectetur: Qui labores cincona moda maris rolerare possit Cui cordi sit nauigatio, negociatio a Mari: Cui ligni cannabis sit satis: Qui minis e torum horrore tempestatum non exanimetur: Q iii vitam periculis exponeres iiiij versari audeat Qui mortem inter Scyllami Charybdin prouocare no extunescat.In dimidia parte Impe ij
260쪽
Turcici populus matri assuetus non est, nec qui co- paratu vel opponi Catalanis, Cantabris, Lusitanis, Geminibus, hos nomino propter multa officia ouae Regi Catholico in suis classibus praestant,poiast Duabus denique rebus Rex Catholicus Turcie praeualet. Vna,quod quamuisTurca sub suo imperio plus populorum quam Rechabeat,ei tamen, quoamaxima eorum pars Christiani sitat, contra nos fidere non potest: Altera,quod orae Maritima Regis inagis unitae sent quam quas Turca habet, eoq; nomine coniungi Regis vires facilius posunt. Compertum est etiam classes Orientales plerumque ab occidentalibus,Meridionales a Septentrionalibus, Carthaginenses Romanis, Asiaticas a Graecis superatas fuisse. Caesar Octauius classibus Italicis fregit Aegyptias: nosti intempore Christiani Thirci cas. Ipsi Turcs fatentur stras Triremes nostris virtutet
cedere, timentque earum impetum. Quoties Oro- Ius V. voluit classes armare,tantas vires coniunxit, ut Turca se loco mouere non sustinuerit Duxit enim Carolus in expeditionem Algi eranam quingentas naues. In unetanam plus quam sexcentas. Andreas Auria tantas copias duxit in Gi eciam , ve Turca e loco mouere non audente cepetit Patras
Coronem Ketast te men dicias tri Nihil dixi de viribus Maritimis , quas Rex habet in Oceano Germanico propter motus Belgis Veruenim vero, tua Europae regio habet maiorem na-iuum hominumque excellentium qili cum imp
tuosi maris ten pellatibus celetare valeant,quam vel
Hollandia vel Zelandia copiam habet Ecqui portiis magis fie ilicntantur quam ciui vulgo Nam mehens vel potius epyrgu,dicatur An tu verpia in infici-redam ii pNihil dica de cocursu nauiu omnis eneris