In M. Tullii Ciceronis De officiis libros tres Aldi Mannuccij, Paulli F. Aldi N. commentarius. Item in dialogos de senectute. de amicitia. in Paradoxa. Somnium Scipionis, ex 6. de Republica ..

발행: 1581년

분량: 374페이지

출처: archive.org

분류: 연설

181쪽

hellatus,' Qui postea est Torquatus an p.quattuor,& Tertii. Qui postea Torq.est app.quinque. Qui postea

Torq app.est,tres. Torquatus: hie possca fili si seu intersci iussit quod praeter mandatu cu hoste confixisseti Sall.Cat. Liu.lib. I ix.VMib. II .cap. 2. de Plutta in Parallelis. R vR I habitare iussisset i uide Valerium liliavi. cap.9. E T prima lucet Et cu prima luce,duodecim,& Terti j. Et eu prima luce, unus. Qv i isti; reatum i sie Terti j liberae M.Reliqui, 'd. duo, Quia . SuRREx IT electulo, i at Liuius non ait eum surrexisse electulo, sed iacentem haec dixisse. REMori s , arburasi e cubiculo abire iussis. Valerius. G D I v M distrinxit,l quem tectum attulerat. Valerius. Nisi iusiurandum sibi dia sicli nisi in quae se concepisset uerba iuraret. Livius. λ', Sibi, abest a Tert ij libro . A caussa desistere I G, A, abest ab octo meis,&Tert ij. Missu M secit .llitaque non tantum patri caustae ductio remissa est, sed etia in ipsi ad lescenti ea res honori fuit. Livius. GALLO,l Galli, sertii liber. di ita recitat Noniux. TOR et v x detracto, i sicle t Nonius. Ciceronem tamen, de Virgilium muliebri genere; Liuium uirili Torquem dixisse, annotauit D. Hieronymus. quod antiqui libri, qui in apud me, testimonio comprobatur.habet enim claris litteris, Torque detracta. Vide R. Claudium Quadrigarium, apud Agellium. De hoc Cic. de Fin.

LATINI l errat Plutarchus, qui in Parall. ait hoc bello Samnitico eile factum. AD Veserim i Liuius rPugnatum est haud procul radicibus Vesuuii montes, qua uia ad Veserim ferebat. Fu si, O fugati risienouem,& Tertij. in I perindulgens in patre dem acerbe sieuerus in filium .i se Tertu liber. di recte. ita autem recitat hunc locum N Nonius duobus locis, ita, Indulgere,& in Seuerum.

SSo, ut lauda dus Regulus m con creando iurei rundo; sic decem illi, quoi post cannensem pugnam

iuratos ad senatam misit Hannibal, in castra redituros ea, quorum erant potiti Poeni, nisi de redimendis c ptiuis impetraui sient, si non redierunt, hituperandi. quitas non omnes tino modo . nam Polybius, bonus auctor in primis, scribit, ex decem nobilis mis, qui tune erant missi,nouem reuel tisio a senatu re non Impetrata: unum ex decem, qui pando post, quam egressus erat e ca-yras, redi siet, quas aliquid esset oblitus, Romae rema tae . reditu enim in castra, liberathm se esse iureiura G, interpretabatur: non recte: fraus enim distringit, non dissoluit, periurium .suit igitur stulta calliditas, perverse imitata prudentiam . itaque decreuit stratus, ut ille ueterator, callidus uinctus ad Hannibalem duc retur. Sed illud maa imum. octo bominum mιθιa ten bat Honibat,non quos in acie cepi siet, aut qui periculo mortis diffugissent, sed γι relicti an castris suissent a Paullo, O Varrone consulibus .eos senatus non censuit redunendos,cum id parua pecunia fieri potui siet: ut esset insitum militibus nostris, τι uinc ere,aut emori. qua quiadem re audita, fractum animum Hannibalis, stribit ira, quod senatus, populusq. N. rebus as lictis tam excelso animo fuisset. Sic honestatis comparatione ea, quae uia

dentur utillia, uincuntur. Atilius autem, qur Graece

scripsis historia plures ait sui sie, qui in castra reuertis

sent, eadem fraule, ut iureiurando liberarentur; mss. a censoribus Ouinibks ignominiis notatos. Sit iam huius

loci finis: per stichum est enim, quae timido animo, humili,demisio, bractos fiant, quale fuisset Reguli sal rum,

si aut de captiuis, quod ipsi opus esse uideret, non quod rei p. censu et aut domi remanere voluisset, non esse utilia, quia sunt famosa, foeda, ct turpia. Restat quarta

pars, quae decore, moderatioue, modisia, continentia, remperantia continetur. Potest igitur quidquam esse utile, quod sit huic talium uirtutis choro contrarium ρ atqui ab Arisippo cyrenaiii, atque nniseri' philosopla n minat twmne bonum in voluptate postuerunt; virtutem. censuerunt ob eam rem esie lauiandam, quod e ciens esset uoluptatis. quibus objoletis, storei Epti Mus,et ususere adiutor, auctor' siem IIae . cum bis, uιras equas ut dicitur si honestatem tueri, ac retinere sententia es,decertandum est. nam, si non modo utilitas, sita uita omnis beata, corporis firma constitutione, eiusq. constitutionis ste explorata, ut a Metrodoro si rapthm est, comtineturacerte haec utilitas, quidem summa sic enim te ent cum honestate pugnabι t. nam, ubi primum prudentiae locus dabitur an, ut conquirat uncique suasutares λ quam miser uirtutis semulatus, servientis uoluptati λ quod atitem munus prudentiae legeve inte

ligenter uoluptates λ fac, nihil isto esse iucundius: quid excogitari potest turpius

EXPLANATIO

SI c decem illi, I uide Agellium. Bovus ductor i maxime diguus, cui, aliouid narranti, sdes habe

tur. SCRIBIT, I Ait, tres. Scripsi, tres. Τ v N Cl Tum,decem,& Tertia. RavER Tisss, a se nature non impetrata Reuertisse dicit, rea senatu non impetrata, unus. Revertisse, re a s non imp.sex Reas non imp. reuertisse, unus. ΕCRassus erati τι, Erat, non est in quattuor, & Tertii. Septem, cid .praep. FRAus enim istringit, non disoluit peritinam .l sic septem mei, & Tertii. N recte. Contraria enim sunt, Distringit,A. Dis loluit . di lepor cuin similitudine. Destringit,unus. Destrinxit, duo. Di singuit, duo, mendose. D E CREvir senatus, ocii aliter Agellius lib.vH.cap. 1 8. F i s R I potu sim i lPosset, septem mei, S Tertii. Ari Livst Cicide L .lib. i. Acilius, duo mei, ex Tertii. ILLE , labesta duobus,ta Tertii. IERspi v v M es enim Me riuido animo, O .l Perspicuum essenim,ea, quae dic. undecim,& Terti . Opus essetilarari,i Videretur,omnes mei,di Tertii. NON esse vilitia, circ. 'tu pia non

182쪽

pi hon sunt utilia. Quiri sunt i Sint, quinque, & Tertii. ANNI CER III ab Anniceride, Platoni, tredemptore. de quo lege Laertium in Aristippo. Vide & Sudam. Aristippi auditor fuit Antipater Cyre

nisus, huius Epitimides Cyrenaeus,huius Paracbates, Paraebatis Anniceris. VIRIS equis q. t i. cxtro imo conatu. Sie antiquus licier. Sic Fam.lib.IX.ep.7.& saltaug.pag.I O6.& II F.N ad Caetae rep.ord. 7 ad inst. l. 3 .Phil.8. L.Florus i. Veris, quisque, duodecim,dc Tcriij.Antea,Velis, equisque. Costpo Rismis constitutione; l ἐυε:ἰ . SPE explorasa, i sic se ,&Tcriij. Saepe explorata, tres. Specie explorata , duo. Spe explorata, duo. Spe persccte explorata, Ursina. cx uetere libro . Metrodoro i Atheniensi. Legitur noe nomen in antiqua mea inscriptione .

METRODORO . DE

A N letoe intelligenteri uoluptates λ ι ut salutares noxiis, honestae turpibus, si tamen hoc tribuendum est Epieuro magnae paruis,diuturnae breuibus antCponantur. Quattuor mei,Intestigetur. Duo, Intelligo. re. Tres, Intelligunt. Vnus, Intelligent. Tres, Iutcllizitur. Terti j, Intellegitur . Ex coci x Ril Cogitari, undecim, de Teriij.

IAM, qui dolorem siummum malum dicat, apud rem

quem habet lacum fortitudo, quae es dolorum, lab rum. contemptio ἰ quanum enim multis in locis dicat Epicurus, sicut hac icit, satu siortiter de dolore: tamen

nem id spectandum est, quid dicat, sed quid consentaneum

sit ei dicere, qui bona uoluptate terminauerat, mala d lore ut se illum aulam de continentia, O temperantia: duis icte quιdem mulia multis locis: Ied aqua bae; et, utarunt : nam, quo modo potest ri inperantiam laudare is , ponat summum bonum in uoluptate λ est enim temperantia libidinum inimica, titidines aurem, consectatrices uoluptatis. Atque in lus lamen tribus generibus, quoquo modo possunt,non incallide Iergiuersantur. Pr .entiam introducunt, scientιamsuppellatantem uoluptates, depellentem dolores. For ιιι uinem quoque aliquomodo eapediunt, a tradunt, rationem negligendae momtu , perpetiendi q. doloris. Et iam temperantiam inducunt,non facissime illa quidem, sed tamen quoquo modopinant: dicum enim, uolupralis magnι tuainem doloris detra tione fieri. Iustia uacillat, uel taceι potius, omnesse eae utritites, quae in communitate cernuntur, σin societategeneris humani. neque enim bonitas, nec liberalitas, nec comitas esie potes, non plus, quam amιcιιia, si haee non per se expetantur, seu ad uoluptatem, militatem uereserantur. constramus igitur m pauca. nam,ut utilitatem nullam esse docuimus, quae honestati esset contraria: sic omnem uoluptatem dicimus hones ιι se corurariam . quo magis reprehendendos calub

nem, o Dinomachum iudicor cui se dirempturos comtrouersiam purauerunt, si cum honestate uoluptatem, tamquam cum homine pecudem, copulavissent. non recipit istam coniunctronem bonestas, as matur, repellit. nec uero finis bonorum, er malorum,quis lex esse debet , ea dismilibus rebus miscera, er temperari potest. Sed de hoc hactenus: magna etiam res, atio loco pluribus verrus disputata. Nunc ad propositum. Quemam eam igitur, si quando ea, quae uideretur utilitas, hon salι repugnat, chudicanda res sit, satis est supra di*tatum. μι autem lectem urititatis etiam uolutas habere dicular, nulla potest esse eι cum honestate coniunctio. nam, ut tribuamus aliquid uoluptati; condimenti fomla' non mhil, utilitatis certe mil habebit. Habes a patre munus, Marce fili, mea quidem sententia, magnum : sed perinde em, vi acceperis. quamquam tibi hi tres ιιbri cratippi inter commentarios, tamquara hos seres, erunt recipiendi. sita,ut, si ipse uenissem Athenas; quod quidem esset fiam, nisi me de medio cursu clara

voce patria reuocasset; aliquando me quoque audires: sc, quoniam bιs luminibus ad te prosecta uox mea est, tribues his temporιι, quamum poteras I poteris autem, quantum uoles. cum uero iut elisaero, te hoc scientiae

genere gaudere; tum praesens tecum propediem, usstero ; σ, dum aberis, absens loquar. Vale igitur, mic uero; tibιq. persuade, te mihi quidem esse carissimum, sed multo fore cariorem , si talibus monumentis, pra ceptisq. lacrabere

EXPLANATIO

MUL Tis in locis I In multis locis, unus. Multis locis,quinque, & Tertii. A Qv A haeret,ut aiunt:l

non progreditur eius ratio,impedimentis retinetur, ut aqua . NAH, quo modo potes t Nam, qui Doleti undecim,di Tertii. DEPELLENTEM dolores. I nam philosophia medetur consternatis animis, ut ait Cicero. P E R PET IE ND I in loris .i Que, ab sta duobus, d. Terti j. DoLoRIs detractione feri. φ Deiractionem, omnes mei,dc Terti j. COMITASi sic legendum. sic & Tertia liber &alii mei. C ALL I puo N EM, O Dinomachum I de Fin.lib.v.Tusc.v.Acad.iv. Ex dissimilibus f Ex dissimillimis,

quinque, di Terti j. SED de Meiactenus: I N, Hactenus, abina duodecim, S Tertii. Avio Dol in

183쪽

Iibris depinibus. PLvxistus urebis digritatis haeedito postrema uerba, Verbla disputatia, absunt a decem,&Tert j. In uno uerbum Disputata, non legitur. In alio, Pluribus dixi. Vt facile a pareat, omnia essc glossemata. H A a E RE dieatur,l'Dicitur, unus. Diceretur, quattuor,&Tcriij. P. R IN DE'erit, ut acceperis . l Sic Plautus: Res perinde est, ut eam inas,atque magni scias. Qv ΑΜ cry AM 1 bi hi tres libri cratippi inter comm .i In quinque non legitur A, Tibi. Septem, S Tertii, Quamquam hi tibi tres libri inter Cratippi comm . TAM QvAM hospite, I plus igitur Cratippo, quam sibi ipsi, tribuc

re uidetur. Fam.lib.xII.ep. 16.&lib.xvi. p.: i.& horum libroru primo, ipso initio, & initio huiusce tertii. DE medio moui E medio cursu, undecim & Tertii. ME quocue t non modo Cratippum. V r spero; lauguratur scilicet,quod euenit. nam proscriptus. Q interfectus est paullo post scriptos hos libros, M. Ant nij Triumuiri iussu . Neque igitur praesens. neque absenis cum silio locutus cst. TE nubi qui tim esse caRPTe quidem mihi esse car. unus. Te esse mihi cata duo. Mihi quidem te esse car. unus. Este te mihi quindem car. unus. Te mihi esse car. duo. Esse te quidem mihi car. quinque,&Tertii. Te esse equidem in hi car. unus. S I talibus monumentis, praecepit,q. laetabere. t placere uideo doctis uiris, Monitis, potius, quam, Monum ratis, contra ueteres omnis libros. ab his ego non libenter dissentio: sed libenter quoque tueor antiquitatem librorum, uel ipsam potius sententiam Ciecronis. quem loqui uideo de suis libris,e q. uocare Monumenta, paterni scilicet amoris in filium : tamquam diu duraturos. in quibus quoniam pra cipiuntur ea,quae ad honestatem, ueram'. gloriam pertinent, propterea subiunxit, Praeceptisque. Quasi dicat, Si meos libros leges, eorumq. praecepta seruabis. praecepta enim monumentis eiusmodi continentur. Vnus, ornamentis.

D I P

186쪽

ONvM omnes suspiciunt, laudant, atque etiam ad id adipiscendum natura impelluntur, IOANNEI DONATE . amplissime. sed multos a uirtutis uia, quae ad verum bonum ducit, aberrantes, id, quod specie quidem bonum, re autem ipsa malum est, expetere satis constat. Multi

rursus sunt, quos, ne male agant, poenae tantum metus

deterret, eosq. tamen extra Donorum numerum collo

candos, malos'. appellandos, sapienter cecinit Poeta . Neque meliores uidentur his, qui propter diuitias, honorem, dominationem, bene, non sponte quidem, sed uelut inuiti, agunt. ed optimum illud, de caeleste, ac paene diuinum hominum genus censendum est, qui, proposita impunitate mali, uel etiam praemio, nihil turpe, nihil indecorum, nihil umquam flagitiosum admitterent, nihil in religionem, fidem , rem p. parentes, amicos, audendum esse existimarent. Quorum Tu in numerum, uir amplissime, non solum adsciscendus es, uerum omnium, quorum memoriam litterae nobis commendarunt, princeps censendus, solusq. inter optimos optimus, & inter praestantissimos quosque praestantissimus. sed id quod in maxima s

licitatis parte numerandum est in non alius de te sensus est hominum: neque ingrata est Ciuitas, & Respublica, quae, in Te tota conuersa, consilium, tamquam Pythi j Apollinis ab Oraculo responsa, petit. Equidem M . Catonem Porciae gentis Principem tres summas in homine res praestitisse ferunt. fuisse enim optimum oratorem, optimum senatorem, optimum imperatorem . Quas omnes in Te esse sum mas, atque admirabiles, maximis,

ac difficillimis suis temporibus, Veneta, omnium, quae a prima usque mundi origine fuerunt, nobilissima Resip. non semel experta fuit. Et, licet Tibi numquam militarem rem attingere, & bellicas tuas uirtutes simul cum aciebus ipsis explicare, & manum cum hoste conserere, contigerit, quod talis, & tanta Resp. talem, tantum q. uirum a se longius ablegandum numquam passa fueritὶ non tamen Tibi semel oblata est occasio, domi, atque in toga, quantum in hac militari laude posses, & sententia, &consilio,& quotidiano sermone, & in omni alia puolica, priuataq. actione, declarandi. Huius igitur uiri memoriam, quem Tibi ex omni antiquitate licet multo inferiorem simillimum tamen &nis, quas dixi, uirtutibus, & uitae instituto, & moribus fuisse, dicere saepe solitus sum,&mihi facile persuadeo, cum ego semper eximio quodam animi studio iam inde a puero coluerim , omniaq.

187쪽

ipsius dicta, ac facta, eaq. etiam, quae eius personae adscripta sunt diligenter obseruassem, & pleraque memoriae mandassem ; uolui tandem Ciceronis de Senectutis laudibus Dialogum, in quo loquentem ipsum facit, meis

illustratum commentarijs, Tuoq. amplissimo nomini commendatum, typis mandare, ut&maximam studiorum, uitae, morumq. tecum cum Ca

tone similitudinem ,& meam de uobis opinionem, Tuiq. singularem obseruantiam ,& mirificam de litteratis uiris benemerendi uoluntatem simul testatam relinquerem. Vale . Venetus Kal. Iun. CID ID X XCI.

188쪽

IACOBI. CRITONIIS COTIAd Clarissimum uirum Patritium Venetum,

DV M eupidus, tumidusq. Deo tua dicere facta,

Donate, quaero, maxime;

Mens desideriis ardet, sed lenta fatiscit

Sub corde uirtus anxio. Non tenui tentanda uidens freta turbida uelo, Tardoq. Pontum remige,

Compresso feruore semel sub pectore anhelo Labore desisto graui. Sed nihil intonsus frustra mihi Cinthius umquam

Suasit, uel alta numina. Ergo Deum, & doctas saepe in mea uota camoenas Rursus inuoco serens. Tum mens euehitur multa seu candidus aura olor leuatus evolat, Praepetibusq. petit uolitans sublimia pennis, Magnum q. inane diuidit. Victorem armatae flammis si Musa Chimerae Canora uatis extulit, Sive trucidantes immania monstra, uel ipsum Natum Marinae Tethyos, Aut Anchisiadem,Priamei q. Hectora grande Carmen poetarum beat,

Si uiuunt Theronque, Hieronque, atque Ithacus ille, Ob uana Clari ludicra, Quos numquam obscura sub nube silentia condent obliuiosa Tartari, Hoc opus ouestrum, Musae, est'. mihi cingite frontem, Tempusq. Lauro Apollinari. Nec deerit diuos inter, rege . deorum Genus, Donato gloria. isisti ἄγον Co

190쪽

M TVLLII CICERONIS

CATO MAIOR

DE SENECTUTE

Dialogi personae,s CIPIO CATO LAELIVS CICERO

curam ue levasso, Quae nunc te coquit, ct uer

sat sub pectore fixa,

Ecquid erit praemi licet enim uersitas ijsdem mihi astari te, Attice, quibus fatur Flamininum ille uir, haud magna cum re, sed fide

plenus. quamquam certo scio, no,ut Flamininum, solic tari te, Attice, sic noctesq. diesque. nom enim modo tionem animi tui, O aequitatem; teq. non covomens tum Athenis deportas ,sed humanitatem, o prudemitam intelligo. tamen susticor iisdem rebus te, quibus me ipsum, interdum grauius commoueri. quarum consolatio o maior est, o in aliud tempus disserenda . nunc iurem mihi usum est aliquid ad te de senectute conscribere. hoc enim onere, quod mihi tecum commune est, aut iam urgentis, aut certe aduentantis senectutis , O te,car me ipsum leuari uolo. est,te quidem id modice,acsapienter, sicut omnia o ferre, laturum esse, certo scio. sed mihi, cum de senectute uellem aliquid secribertitu currebas dignus eo munere, quo uterque nostrum communiter uteretur . mihi quidem ita iucunda huius libri confectio siuit, ut non modo omnes absterseris senectutis molestias, Aed et cerit mes em etiam, O iucundam senectutem. numqum igitur satis laudari philoseophia p uriis : cui qui pareat, omne tempus aetatis sine molestia

possit degere. Sed de ceteris Cr diximas alias multa,σῖaepe dicemus. hunc uero librum desenectute ad te misi mus. omnem autem sermo tribui in s non Tithono, ut Aristo chius, ne parum Get auctoritatis is fabula; sed M. Catoni seni, ρορ mime auctoritatem haberet or tio : apud quem Laelium, Scipionem facimus admirantes,quod is tam facile senectutem ferat, iis . eum res ondentem qui se eruditius uidebitur Alpiitare, qsam comsueuit ipse in suis libris; attribuito Graecis litteris, quarum constat eum perstudiosum fuisse in senective. sed, quid opus est plura iam enim ipsius Catonis sermo emplicabit nostram omnem de senectute Antentiam.

EXPLANATIO

Ατο MAioni de huius Dialogi inseriptione ipse Cicero in Laelii proemio. Ma

ior, autem addidit, ad Minoris differentiam . nam minoris quoque laud- Cic. seni sit . ex quo Caesar Anticatonem litteris mandauit. V ide Plutarchum in Cicerone. D Esa Nicri vet Et M. Terentius Varro librum & ipse scripsit, Tithonum, περι γνς-.. Demetrius quoque Phalereus πιρι γήρωe nominatur a Laertio. O Tite, i Versus a liquorum poetarum apud Ciceronem saepe insertos reperiri, scribit Quinctil. lib. i. cap.3.de quo uide ipsum Ciceronem lib. II. de Orat. Si invi Di nonnihil, aliqua tum . debebat hoc amicitiae mutuae, cuius ossicium ei tam mutuo admo re, quam omnia communia reddere. ΛD I v sto, i sc lego, pro, Adiuuero, quod legitur in uetere meo: & in alio item lcriptum eue, Langius notat. reliqui omnes uiginti, nam in hoc libro emendando uno ix uiginti utor scripus, meis I Λdiuto . Adiurit, Ter. Phor .aαaac.3. LEvΛs So, ι pro, Leuauero. antique dictum. sic,

SEARCH

MENU NAVIGATION