In M. Tullii Ciceronis De officiis libros tres Aldi Mannuccij, Paulli F. Aldi N. commentarius. Item in dialogos de senectute. de amicitia. in Paradoxa. Somnium Scipionis, ex 6. de Republica ..

발행: 1581년

분량: 374페이지

출처: archive.org

분류: 연설

171쪽

i is Aldi Mannii ccii conam.

Vt hie sortasse, Basllus, etiam legi possit, mutatione I in L HOMINEs eiusdem ciuitatis miretis

mos .l recte sic legitur in octo meis . nam, Elunem aetatis,ad rem minus pertinet. tuendi enim falsi t stamenti consilium adiuvabatur summa potentia duorum hominum eiusdem ciuitatis: quod spectarunt heredes falsi. eadem uero aetas quid asserebat ad spem obtinendi testamenti 'Libentius legerem, nisi uel res omnes aduersarentur libri, pro, Eiuslem ciuitatis potentissimos, Ciuitatis nostrae potentissimos: uti legitur in Valerio M aib.Ix.cap. . Aetatis, tamen legitur in quinque, & Tertij. Totentissimos: Crasi sum diuitiis,Hortensium eloquentia. ALTERvΜ amaui uiuum,l Hortensium acinulum, cuius mortem deplorat in libri prooemio, qui inscribitur Brutus. ALTERVH non odi mortuum .i M. Cras uni, quem uiuum oderat, ec in Paradoxis insectatur . SATRIvM, I in librorum uarictate, quorum septem Satirium, duo Satirum, quattuor, & Terti j Satrium habent, familiam eam ueriorem esse puto, quac veterum lapis dum testuvomo cons atur. Romae in aedibus Hadriani Fusitani, vision Aquinatu. I.

CARISSIMO

M. i et

Pontis curui . 2.

et 4 . sentini. r.

L . SENTINATI L. F. LEM. VERO EA. VIR. QUIN

L. D. D. D.

O turpem notam cte. y apparet igitur eoxpartem illius hereditatis acceptile. NON erat aequum, i sic o nes mei, de Tertii. Num Fulvius, ex uetere suo. PRINCIPE s.ciuitatist Ciuis, septem,& Tertii. recte. pro, Ciues: quod est in uno. Huius, unus; vi M. a uai: mendose. V ERAE hereditares t test mento legatae: cum illa, proxime nominata, uera non lacrit. PRAEvxDERIT, I sic quinque. Pro uiderit, octo. Perviderit, Terti j . quod rectius puto. An boc nullamus aberit. l reciproce. pro, Ipse non erit a nulla fraude. ES et i d quidem honestum, i sic decem mei. Illud, unus. Id, unus. Istuc, Tertis Vnus non habet. Fit AvDvM,l Fraudiunt, septem & Teriij. sie Phil. ii. Laudium. Sic&, Ciuit tium, Annaeus Cornutus ad Italicum, de Virgilio lib. x. Iam. exemplo tuo etiam principes ciuitatium. di poetae incipient similia fingere. Sin antiquo lapide. H. A

172쪽

Ιn Lib. III. de OT

POSITA M. ACCIO. SEr NECA

.... MANLIO . PLA NT A

S i duitis controuerit, i unde prouerbiiii Ti, Ad digiIuli crepiIum, i 'minimo momento. Lo C v T i v M l sc septem & Tertii. IN foro saltaret .l prae gaudio, ut tote qui summum bonum non in L nesto, sed in diuitiis, opibusq. ponerςt. Salution m aut in apud Romanos turpem suisse, ueterum satiartaabunde tinatur.

CICERO

Α T uero, si quis uoluerit animi βιi complicatam nos tionem Goluere,iam se se doceat, eis utrum b num esse, qui prosit, quibus possit; noceat nemini, nisi lacestus iniuria. quid ergo lac non noceat, quι quodam quasi ueneno perficiat, ut veros heredes inrueat, in eora locum ipse pucredat ρ Non ergo faciat, dixerit quis, quod titile seu,quodq. expediat Immo intelleta nihil nec expedire, nec utile esse,quod si iniustum . hoc qui non dissic rit,ianus esse non poterat. Fimbriam consularem, audi bam de patre nostro puer, iudicem M. Lutatio Pythiae

fulse, uiti R. sane honesto, cum is lonsionem siecisset, Ni uir bonus esset: itaque ei dixisse Fimbriam,se illam

rem numquam iudicaturum: ne aut spoliarathaman batum homine si contra iudicasset; aut statuisse me retur uirum bonum aliquem esse, cum ea res innumer bilibus osciis,o lavisus continereturi IIust Iditur utra bono,quem Fimbria etiam, non modo Socrates, nou

rat, nulla modo videri potest quidquam Ue utile, quod non honestum sit. itaque ratis uir non modo facere, sed ve cogitare quidem, quIdquam audebit, quodnon audeas praevicare. haec tan ne est turpe, dubitare phala optas, quae ne rustici γι dem Obitent λia quibus natum es id, odiam tritum est vetustate proverbium. cum enim mdem alticulas, bonitatem. laudant, diuum esse dicunt, ηm in tenebiis mices. hoc quam habet vim, nisi i , nihil expedire, quod non deceat, etiamsi id possis, nulla refellente,obtineret Vides ne igituν,hoc proverbio, qμe Gyni itti posse ueniam dari reque huic, quem pari 0 ante fingebam digitorum percusone hercitates omnim poste conuerrere ρ ut enim, quod Iurpe est, id qua- ius occulterar, tamen honestum fera miro modo potest:

sic ruod honestrem non est, id utile ut sit, essici non potest,

Nymagna praemia sunt, Iesi causia peccandi. c Marius, cum aspe consulatus longe abesset, O septimum annum Hspraeturam iaceret, nequepetiturus umquam μου ultim uideretur,et. Diei, cuius legatus erat, siumma uirum,o civem, cum ab eo, imperiore suo, Roma miFsius esset, apud populum R. criminatus est, bellum illud producere; sese cissulem fecissent,breui tempore aut usenum,aut mortuum Iugurtham se in potestatem populi R. νeducturum . itaque factus est illa quidem conjul ; sed a fide, iustitias di dest, qui optimam, O grauissimumc ut cuius legam , O a quo misius es t , in inuidiam falso crimine adduxerit. Nec noster quidem Gratidianus

oscis boni utra functus est tum , cum praetor esset, cotilegium. praetorium tribuni pleb. adhibuisent, ut res mammaria de communi sententia constitueretur. 1a I baris enim temporibus illis nummus, sic, ut nemo set sire, quid haberet. constri erunt communiter edictum cum poena, atque iudicio, constitueruntque, ut omnes s

mul in Rostra postmeridiem dessenderent. ceteri qu dematius aia : Marius a sis est s in Eostra recta: id M,

quod communiter commyuam saerat, solus evirat . in ea res, si quaeris, et magno honori sint: omnibus uicissi a tuae factae junt: adera tus, ct cerei. quod multa cramo umquam multiIudam suu carior. Haec sunt, quaec turbent in deliberatione nonnumquam,cum i in quo molagur aequuas,non habetur ita magnum illud autem, quod ex eo pari inopemquam ridetur: ut Mario prae rapere collegis, oe tribunis . popularem gratiam, non 'ita tarpe; conseulem ob eam rem fieri, quod pla tunc proposuerat, ualde Mile uidebatur. Sed omnium una regula est, quam cupio tibi se notissimam: aut istud, quod utilexidetur, tuipe nehu tot turpe est, ne videatur esse ut is . Quid igitur c possumus ne aut illam Marium uirum bonum iudicare, aut hunc explica, atque excure intestigentiam tuam, ut videas quae sit in ea species, orma, σ

ποtio uiri bona. cadit ergo m uirtim bonum, memira,

emolumenιιμι caussa, criminari, praeripere, fallare emblIprosecto minua.

EXPLANATIO

COMPLICATAM notionem euoluere, I eleganter dictum; pro, secum ipse diligenter cogitare,&ex ingenio promere quod latet . sic insta: Explica, atque excute intelligentiam tuam. NON erio sa- ωι, I igitur, undeeim, & Terti j. Quo D expedias λl Que, non est in septem meis, de 4 et iij. FINDRIAMI Licinium Fimbriam Valerius lib. vo. p. a. nominat. M. LUT ATIO Pythrael Pinthi e, septem mei, di Tertij. quo modo etiam alii edidere. ALIQUEM elbe, I ordine pracposiero, qui que, &ivriij. FIMBRI A etiam, non modo ocrates, i idest,uir in rep. gerunda uerlatus, non modo Phil opbus.YNa ν lici qmdemi bonitas etiam apud rusticos laudem habet. T R I T v M es t Contritum, d cm mei,& Terti j. Qv I C v rem teneseis micis .i Lusus genus, Micatio, digitis repente remotas. Ci- ε

173쪽

148 Aldi Mannuccii Coram.

incide Divin. Quid est enim sors yidem propemodum,quod mirare, quod talos iacere, quod tesseras. Et itale Fin. Vide di Varronem. Exstat & Turcu Aproniani edictum, quod dignum uisum est, ut adstri M. Rome, ad DD. Apostolos.

Ex. auctoritate Turei . Aproniani o V - α Praesecti in urbis Ratio . docuit . utilitate . suadente . consuetudine . micandi . summota . sub. exagio potius . pecora. uendere. quam digitis . conludentibus . tradere. et . adpunso. pecore. capite pedibus. et . scuo . Iactante. Et subgulari . lanio . cedentibus reliqua. caro. cum. pellc.et .interaneis . proficiat . uenditori sub . conspectu.publico.fide.pondcris . comprobata.ut . quantum caro . occisi. pecoris . adpendati Q. emptor. norit . et .venditor commodis. omnibus. ei. praeda damnata . quam.tribunus . Ossicium . cancellarius . et . scriba de . pecuarias . capere . consue. V. rant . Quae . se a. interdicti

et . dispotitionis. Lb. gladii. periculo . perpetuo . custodien. da. mandatur N A r v R A , t quae omnia uiuendi praecepta nobis tradit. SEPTIMUM atinum φ eum consulatu hI nio tantum praetura legibus distaret. V TRUM, I uirtute. CIvΕΜ,l dignitate. Curi ab eo imo ratore , t eis constat, C. Mari Metellum imperatorem esse, cum hic sit proconsul, ille legatus , t men mihi suspecti non sunt haec uerba,ut superuacanea, sed ualde uidentur ad sententiam pertinerer eum augeatur aduersus Marium inuidia, qui ab imperatore suo confecti prope belli gloriam ad se transtulerit. ,'i lesas, Abr,ut imperatore se quod iis placet,qui si induoilla uerba, tamquam glolli ma tolialenda eximinant, frigere quodammodo de uim suam perdere sentcntia uidebitur. Nostram lectu,nom

Tertia. Illum, sex. NEC noster Gratidianus t Ne,unus, dc Tcrti . I tollo: auus enim Ciceror uxorem duxerat sororem Gratidiae, cuius filius fuerat Gratidianus. lib. III. de Lo . Vide Plin lib x xvi is v.mp.6. Α D A I a v I s s E N I, l Λlijssem, Fulvius Vrsinus ex uetere libro . Gira omnes mei,& Terti 1. C o N S T I T v E R E T v R. tqui stilicet nummi probi, qui adulterini,quanti . quique essentia A C T A B Λ TvR I pretiu monetae neque aureae, neque argenteae consistubat . DE SCANDant NY tylacet,quod est in uno uetere Tertii libro, Escenderent. Sic & Sallustius,Iugurtha: Pars equos estende Ire obuiam hostibus. Ita enim legit Fronto, eum locum recitans. ET O res,l El. non est in uno Vt' unus. O Μ N i B v s uicissatuae actuesunt: l in sex mei de Tertii non leguntur, Factae sunt. E τ ιeret. TO,Et, non est in Tertia libro . Qv AE conturbam homines t Conturbent, undecim, dc Tertii N Homines,non elim usdem. NON habetur ita munxes; l N Habetur,abest a decem, S Tertii. & sane elossema est . quod apparci ex aliis libris. in quorum uno, Non ita magnum sit; in altero, Non ita maenum est: in

scendi. EXPLICA , alque excute intelligentiam tuam, i sic supra: Si quis uoluerit animi sui complicatam motionem tuolucre. SPECIES, I Specie,quidam legunt,dc explanant, In ea intelligentia. cum iis facit unus ea meas libris ueteribus. magis placet unpressalmio.

CICERO

Ur ergo ulla res tanti, aut commodum ullum tam petendtim,ut uiri boni oe splendorem,o nomenam itas cohid est, pinu asserae tanιum utilitas ista, quae dicitur, post, quant anserre, si bon: um nomen eripuerit, stam, institiam. detraxeiu e quid enim ii uerest, mram ea homine e conuertat quia in se ais, ari in hominis figura immanitatem gerat belluae e Quid, qui omnia recta, o honesta negligi 6 Am ora polenIra co sequantur; ncn ne id Iactant,quod 11, pia etiamsocerum habere uoluat eum, cuius ipse audacia potens esset ς utile enim uidebatur plurimum posse alterius vetuita: id quamissam inparua uam mutilain turpe Gra, minuidebat.

174쪽

In Lib. III. de Og

uidebat. ine aut ραν in ore e re Graeciu uersus Em repidis de Phoenissis habebat: quos dicam, ut potero; incondite fortasse, sed tamen, ut res post intelligi: is N , si uiolandum est rus, reguanes gratia ,, Violandum est: alijs rebus pietatem colas. cupitalis Eteocles,vel potius Euripides, ροι id unum si lum, quod omnium sceleratismum fuerat, exceperit.

avid igitur minuta colligimus,Mressitates, mercaturas,

uenditiones fraudulentas e ecce tibi,qui rex populi R. dominusq. omnium gentium esse concupierat, i . persec ni . hanc cupiditatem si quis honestam esse diciι, amens est: robat enim Iegumo libertatis interitum, earum. oppressionem taetra detestabilem orsoriosam Planqui autem fateatur, honestum non esse, m ea ciuuare, quae libera fuit . qua . esse debeat, regnare; sedet, ut id facere possit, ese utile; qua hoc obiurgation , aut quo

potius conuicto a talo enrore coner auellereppotest 'nim,

dii immortales, cuiquam esse utile foedissimum, O ta Ierrimum parricidium at siqua is, eo qui he obstruixerit, ab oppressis ciuibus Parens nominetur e honestatquein cingenda utilitas est, ct quidpsit Whaec duo ucseba intersedis epare, sed tamen mum Iono uideosur.

EXPLANATIO

QI boni uiri umen eripuerit, i Viri boni, quinque. FIDEM , iustitia . deIraxerit j I hinc Iuvenalis et

Exemplo quodciimque malo committitur, ipsi Displicet auctori. Prima est haec ultio, quod se Iudice nomo nocens absoluitur: improba quamuis Gratia fallacis praetoris uirerit urnam. IN homine lamia, lΤ,, In, abest aquattuor,&Tertii. ID faciunt, I Ide, tres,& Tert ij. Ide tisiciunt, unus. Q v I etia socerum habere uouit eum,l Pompeiu carpit,qua,ut augeret potentia sua, Caesaris filia duxit uxor U T rL E enim rudebaturi Et, pro, Enim, octo, S Tert ij. v tile enim ciuid. unus. I P s E autem secer JGalli. Vnus, Aliis am rebus. In unum Iesum, I sic in oratione pro Sextio. Duo, Qui id solum unum. Qui id unum, quod,tres,& Terti j. Vnus, Qui id solum dominium, quod.Vnus, Qui ues Caesaris id solum uitium, uad. Ex CEPERIT. t Excepit, tres. Exceperit: in pietate colenda. CONCvPIERIT, lC cupiuerit, septem, S Terti j. Con pluit, unus. Si quis honestam esse icit, i Si honestam quis essessi noueiride Terti j. I, EM, abest ab uno. AvELLERE l sic liber Tertii. quattuor, Auertere. nouem, Euessere. Fo Eois stri vM, Deterrimum i antea quoque in hoc libro utrumque coniunxit. Eo qui se obstrinxerat, I Qui se eo obstrinxerit, decem, de Teriij. Qui se obstri eo,unus. Qui co se obsita unus. PARENsI Caesar. Duo uerbal Duo uerbo, Tert ij liber. recte. INTER se discrepare, unum sonarem antur .l sicTerti j liber, de quinque mei. Inter se discrepare, quae unum son. uid. duo. Inter se discrepare, unum tamen n. vid. duo. SONAREI significare. uide metaphoram elegantem in Discrepare, de Sonare. ut, Discrepare, de Concinere, de nati de. lib. l.

CICERO

M N c abeo ad uulgi opinionem. Quae maior titialitas,quam regnandi, esse possis emi ut contra inuti lius e Fi id iniuste conjiciatus sit, inuenio, cum ad uer

talem coepi reuocare rationem. possunt en m cuiqua esse utiles angores, si licitudines, dati ni θ' uocturna m

rus , uua ιvsidiarum periculorum. plenissima λ Multi iniqui, atque infideles regno, Mi bom fuit, inquitia μtius at mi regno Θ quod a Tantalo, o Pelope pioditum iure obtinebatur . nam, quanto plures ei regi putas, qui cum exercitu populi R. populum ipsum Romanum ompressisset aruitatemque,non modo liberam, sed etiam gentibus imperantem, remi coegisseιλ hunc tu quas confitentiae labes in animo censies habui se quae uulnera λcuius autem uita ipsi potest mitis se, cum eius uitae ea condiciost, ut, quι illa eripueris, in marma gratia futurus sit, o gloria Θ Quod si haec utιlia non sunt, quae maaime uidentur, quia plena sunt dedecoris, ac turpi mi nis : fatis persuasum esse debet,uihil esse utile, quod non honestum pl. quamquam id quidem cum saepe alias,tum Pyrru bella a c.Fabricio consule iterum, O a senatu nos udolum s.ctim enim rex Hrebus populo R. be iam Amis intulisset; α . de imperio certamen sit cum rege generosio,ac potente; perfuga ab eo uenit in castra Fabruineis es msi citus, si praemium eiproposuisset, sie, ut clam ueni se sic clam in Pyrrhi castra restu . '

sumo eum ueneno necaturum. hunc Fabri s redacen

dum curauit ad Pyrrhum: i . eius Iactum a senatu laudatum est . atqui,si steriem utilitatu, opinionemq. quae rimus; magnum illud bellum perfuga unus, O grauem aduerbrum treperi sustulisset sed magno dedecus, flagitium, quicum laudis certamen fusiet, eum nou ut serute, sed scelere verutum. Vtrum lutir utilius uel F bricio , qui talis in hae urbe, qualis Aristides Athenis, fuit; uel senatui nostro, qui numquam utititatem a digni. ratestiunxit,armis cum hine certare, an uenenis se gloriae caussa imperium expetendum est,scelus absit, in quoris ted esse gloria. sim ipsae opes expetuntur quoquo mo

do:non poterunt se utiles cum infamia. Non igitur ut

Iis illa LPhili pi,usti dementia: Quas ciuitates L. Sulla,pecunia acclita,ea S.C liberauisset, ut eae rursus uectigales essent neque tu pecuniam, quam pro libertate dederam, redderemus . est ei senatus assensus. turpe impe-rIo . piraIartim enim melior fides,quaras narras . - - cta ne alia: utile igitur.

175쪽

EXPLANATIO

N TU N e abre ad uulgi opinionem .l Nunc habes,unus. Nunc adeo, unus. Non habeo,unus,&Ter tii. pro . P A v c i seni sunt i Pauci sunt boni, duo. Os Tantalo. O Pelope proditum l legitima luccessione a patre ad filium quasi per manus transmissum. R Eoil Caciari. in I cum eaercitu I Cu, non est in ullo uetere libro . N: clegantius abest. Cuius autem uita in ροι est utilis esse Ii sic omnes mei,

duobus exceptis, in quorum unq,pro, Ipsi, Ipsa; in altero, Sibi. Vrlinus, Cui autem uita potest utilis esse. IN maxima gratia futurus sit, gloria λ ἔ Gratiam,de Gloriam tyrannicidae consequuntur. Lib. I i. eadem coniungit: Haec genera ossiciorum qui persequuntur, magnam ipsi adipiscentur & gratiam, ta gloriam. Et Famdib. X. cp. .Gratiae, gloriaeq. caue, tempus amittas. Tres, dc Teriij addunt, Τι, Et, In maxima dc gr. c. Fabricio consule iterum, asienatu nostro l Agellius lib. i.t. cap. 8. Fabritio: Luscino. P E R F vG A lmedicus Pyrrhi,ut ab aliis traditum est. Agellius. Valerius Max. Eutropius, Plutarchus. Si praemium ei proposivisset Sibi,duodecim,& Tert ij. Promi ssisset, unus. Asenatu laudatum est .l Laudatum a senatucst,septem,le Tertii. Est a senatu laudatum, unus. Λ senatu laudatum; umn. Laudatum a senatu, unus. TR v M igitur utilius t Visum igitur utilius, dito. SENAT vi nostro,qui numquam utilitatem a dignitate seiunxit, I at paullo infra: Est ei senatus asscnsus. turpe imperio. AN Meuevis l Aut uenenis, unu . Non uenenis,duo. EssE utilest ord. praep. duo, & Tert ij. Ex s. c. I lie omnes libri ueteres. LIBER A v ISSET,l immunes csse dedarassct . LST ei senatus assensus. t ri senatus est assensus, duo. Et senatus eli consensus, unus.

CICERO

OV o v s Qv r audebunt disere, quid qui titile, quod non honestum λ potest autem ulu imperio, quod gloria debet silium esse, O benetiolent ramorum, utile esse odium, o infamia Z ego etiam cum Catone meo saepe disiens. nimis enim mihi uidebatur praemae aerarium, vectigaliaq. defendere; omnia publicanis negare, multa socios: cum in hos benefici eo deber mus, cum illis sic agere, ut cum colonis vostru soleremus reos magis, quod illa ordιhum coni humo issalutem rei pertinebat. Male etiam Curio, cum cosam transi ad nsum aequam esse dicebas semper autem addebat, Vincat utilitas. potius diceret,non esse aequam, quia noe siet utilis rei' qua n, cum aequam ese diceret, non se ut item Dieretur.Plenus est sextus liber de osciri Bec

tonis talium quaestionum, δει ne b I um,m GaIma chritate annonae familiam non alere . in utramve pantem

dis titati ed tamen ad extremum utilitate Diat o citim dirigi magis, quam humanitate. Quaerit, se in mini ia-ὶ iura facienti st,equine pretiosipotius iacturam faciat, seruuli uiris. hic alio res familiaris, alio ducit humanitas. si tabulam de Ohfragio stultus arripuerit, extorquebit ne eam sepu ηs, se potuerit Z negat; quia si mi

vium. Quid dominus nautauripiet ne suum 3 minime; non

plus, quam si nauigantem in altum eiicere de nisi uelit, quia sua non sit. quoad enim peruentum sit eo, quo μα-pta nauis est, non domini est naMs, sed nauigantium. Quid, se una tabula sit, duo naufragi, hiq. sapientes; se

ba ne uterque rapiat, an alter cedat alteri cedas vero; sed ei, cuius magis intersit uel sua, uel re p. caussa umere quid, si haec paria in utroquet nutrum erit certamen Gerii quali m sorte, aut in micando uictus, alteri cedet alter.

Qui spater sana eapilet, cMinhlas Mai ad aerarium indicet ne id magistratibus filius 3 nesus id quidemest rquin etiam defendat patrem, si arguatur . non igitur p rnae praestat omnibus ostici s 3 immo uera εἶ sedissipatriae conducit pios habere ciues in parentes. Qui Uriramidem occupare , spalmam prodere conabitur pater, flebit ne filius lim moneto ol seirabit patram, ne id si iciat 1 se nihil proficiet,accusabit,minabitur etiam; ad tremum,si ad pernicum patriae rei θρι ctabit, pati laesa lutem anteponet saluti patris . Quaerit eιι- i sapicns adulterinos nummos accipiet imprurins pio bonis, cum id rescierit , solatvius nebi res, δε cui debeat, pro Ionis.

Diogenes ait, Anai pater negatum potius ahentior auiuin fugiens hendat sciens, debeat ne dicere λ non nocesse putat Diogenes, Antipater una lonι existimat. Haec simi quase isti otiosa iura Stotior M. In mancipIovendendo,dicenda ne vitiasnon ea, quae nis dixeris, redhibearser mainc pium iure citirli: Ista halc, mendacem ess ileat em, juracem, ebriosum, altera dicenda Dic entur, alteri non dicenda .s quis,auiam vendensinuricha cum se putat uendere nduet ne ei uir bonos, aurum Illud ε', an emat denario, quod sit mallenari-ὶ Pero chum iam est, o quid mihi uideatur , O quaest iniereos pbilosophos,quos nominaui, controversa . Tacta, promissa semper ne seruanda sint, quae nec ut, nec dolo malo,ut praetores solent dicere,facta λ Si quis med

camentum clupiam dederit ad aqvam immutem; pep

geritque, illo medicamento umquon postea uteretur se . eo medicamento Ianus actus fuerit, σ annis aliquot possinciderit in eunia morbum, nec ab eo, quicum pepigerat, Impetret,ut item eo liceat titi; quid facietam su,t um Rrs intamantis, qui non concedat uti, nec ei quinquam λοι hriae λ uitae, o saluti consulendura es.

IMis enim mibit Γ, Enim, abest a nouem, & Tertii. In Tert ij, Nimis mihi pracsta indobatur.

ORDi Nubi coniunctio I equitum, & senatus, quorum dissensione fractae sunt orcs rop. VINCAT utilitas. l Or. Ivan Catal. Nicorum periculorum rationes utilitas reipat incat Plutarchus bicianopi .m

176쪽

In Lib. III. de Off.

δύπ αἰλε se muψιν. Vide lib. r. de Inuenti quo loco placere dicit Aristoteli utilitatem solam in gener . deliberativo, tibi honestatem,& utilitatem. Curi aequam esse diceret, no es e utilem fateretur. l quidam libri Cum utilem esse diceret, non esse aequam satcretur. AN NON A E l non tantum ti umenti sed quid quid ad uictum attinet. I A MILIA Mi mancipia. IN utra que partem dii intra: ἴ eur & alenda, α d serenda uideatur. V rTATE putat oscium dirigi, I ut potius fame porcant serui, Sancillae, quam ipse aut insigni detrimento afficiatur, aut cum suis libcris fame periclitetur. Qv A M humanarate. ι ut m , anilia conseruetur propter naturalem secietatem rationis,&orationi quae seruis etiam cum domi nisi mo cedit. SERvvLi uilis .i qui non masia uendi possit. NEGAT; I cum tamen praestet eu uiuererim si utilior reip. Do Mi Nus natus l Nauicularium, di Magistrum nauis uocant I urisconsulti. Ru ΛΜ simiurgantem l quod Arioni musico euenisse,iestatur Herodotus. Qv IA 'an an M. Non, abest a decem meis,&Tertii. Sini ne uterque raptat,an alter cedat alterι l miror, quibusdam doctis uiris placere ni sis,Vter,quod tamen est in quinque meis,quam,Vterque.diuersa enim significaut . N, Vtcr, pro, Utcr uis, Latina lingua non recipit. nam illud pro Sextio,Horum utro uti uolueris, altero est earendum,usitatam significationem habet. Neuter, septem, di Teriij habent. Vnus, Nzutrum. QUASI Iorte, aut micanda Dictus, i se liber Teriij, de plerique alij. Duodecim tamen, Aut dimicando. Male. Quod colligitur de ex Nonio Marcello qui haec recitans in uerbo Micare, ita legit. etsi eo loco tamquam uerba Ciceronis non agnoscantur: & Noni j emcndator ex Attio ut Choesippo ba proserri putet, ex uestigiis scripturae. falsi tamen. ACCvs Ani Tl reprehendet. non crum hoc loco est, Accusare ad iudices. ΛDv τε Ri Nos, lne omnes mei, de Terti j. ACCIPIETli Acccpit,unus. Acceperit,undecim Teri a Cui parumst sentior. l cui etiam supra allensus cst de Rhodio trumcntari a V l .vM suo si quod aetatem non fetu quod lentum incipit fieri. HAEC suntquam trouersa uua Stoicorum. l Hac, niniem, uec Tertii. Contrintrouersiae duodecim Ze Terti). Controuersiae, ta iura Stoicorum, deccm, S Terris. Vel iura Stoicorum, unus. Haec: quae sequuntur. NON,ea,quae nisi dixeris,l Nonnitica quae nis dixeris culto mei λι- T Em non dicenda .l Alteri diccnda uidentur, tredecim, ta Tutiij. MILLE N AR irv M Zi Mille dena Hodim, unde tam, di Tertii.4S E Ru ANDA Hu,t Sum . scpyςm. V MuvΑΜ posteal an uno deest umquam.in altero de niduo uerba,V inquam pinca. S' vG facto furis,l Si leptem Eschue de Tertii. Qui cu M pepigerar, t Pepigin quisquς. Qui PTigcrit, unus. . se ἰδοι

SV i , si quis sapiens rogatus sit abeo, qui eam

hered faciat, Ane ei testamentis mS murres relinquatur, ut, antequam hereditatem adeas Hepalam inforos. Utet,i . sesamompromiserit, quod aliter eum heredemscripturus iste rum esset: Dora, dpromiserit, nec ne λ promisisse nollem ; Cr id arbitror sesse Iramtatis: striquoniam promisit ,hsaltare in foro turpe resibonesius mentιetur, si ex hereditate mlalceperit: nisi forte eam pecuniam in is .magnam aliquod tempus contulerat,vt, uel saltare eum, cum pararaec sultarus f. type non sit. Ac ne illa quMem promisia semanda si miae nou sunt hs ipsis utilia, quibus illa D deris.

sol Oaetori film ut redeumus ad fabulas facturam se

esse dixi quiesquid optas tropiavit, ut in turrum patristogeretur es latus est atque is nte ἐν sonstitit,t Ialminis deflagrauit. quanto melius suerat , in hoc pro

misium patris nou ine Ierstatum Quid, qua raneus exegit proni sitim a Nept-ν im cum tres optiones ' enu nurde fil)set, optauit interitum Hippolytιβψ Iut, o nis patris pectus est de nouerciniquo optato ametrato, Theseus in marmus suu luctibus. Quid Agamemnon tam do isset Dianae,quod in sim regno pulchen

natam esset in amo, inmolavit Iphigemam, qua nihil. erat eo quidem amo natumpulchrius. promiss-nt snon faciendum. quam tam taetrum facinus admuredum

fuit. Ergo pro lsa non facienda non numqvam. que semper deposita reddenda siti nidi gladium quis apud te sanae mentis deposuerit, reperat infamem; reddere, peccasum'; n reddere, oscium. Quid, si is, qui apud

te pecuniam de potuerit bellum inserat patriae reddes ned positum non,credo e saties enim contra remp. quae de ber esecaris a. De multa, quae natura bonesta uidem

turesse, temporibus fimns non honesta. facere premissa la

non Mnesa. Ac de iis quidem , quae videmur esse utit talis contra iustituam Dinlatione prudentiae, satis, ambitror, dictum. Sed, quoniam a quattuor fontibus hon saris primo libro oscia duximus, m eisdem uersabimur, cum Acebi hea, quae uidentur esse uriba,neque sunt, quam simi virtutis mimica. Ac de Radentia quidem, quam Bias uari matura, tu . de iusti , quae se

per est utitis, disputatum est.

EXPLANATIO

H C millies t milliones tres. LvCE palam in foro saltet, I Luce claro, uidetur legisse Nonius. quod

a coniicitur ex ipsius uerbis, licet mendosis. nam,quae Ciceronis ei tat, cum haec esse deberent, non leguntur in eo,sed alia,quae alicuius ueteris pomae sunt. Quo D pro serit, necne λ l sic septem, de Terri. Promisit, unus. S g D, quoniam promisit, I contra utilitatem. AC ne illa quidem pronusia hemandasknt,s contra promissa. IIs ipsis utitia, I sic omnes inch&Tertii, uno excepto, in quo Το, Iis, deest. Rui avs illa promiseris Q I, lila,d si in uno. SOL Phaetonti Irus t ex Clymene nympha, Oceani,&Thhtyos silia. Uuid. Metam.I.& M .Hrginare. I Fqaaicanias lib.tii gentius lib. I. & Lucianus in Astro, logia.

177쪽

logia. FAC Tvllv M se esse dixit , t immo iurauit per Stygiam aquam. SunLAΥvs est: atque is, minquam constitit, i sic tres,& Tertii. Vnus, Sublatus insanus: atque is ante quam const. Octo, Sublatus cst, atque in s mus,antequam constitit. Quod si retineamus, Insanus, dicendum, cum, cx scorpionis conspectu territum labenas temisisse, ut equi sentirent se non uerum aurigam ha re. ICTu fulminis de grauisse duodecim. & Terti j. Fulmine deflagrauit, unus. Ictu suumnis: a Ioue, precibus mortalium, taenio incendio laborantium, auditis. Defiagratiu: collapsus in Padum. Qui D, quod Theseus eaegit primissum a Neptum Z l supra, lib. I. OPTION Est optationes, undecim, di Teriij. NovERCA;l Phaedra ἰ ivo optato impetrato, I Optato, abest a duobus meis. Ipui CE Ni AM,l fabula est apud Euripidem in tragoedia phigenia in Aulide. PRO Missuri potius non faciendum contra promissa. NE DE semper deposiva oec. l contra deposita. REDDENDA sunt. l Sunt, abest ab octo meis,& Tertii. S AN A umentisi Sana mente, duodecim,& Tertii. TEM pomus h. sunt non honesta. I lionesta temporibus. perturbantur, fiuntq. non honesta. Von honesta: se undecim,& Tertii. unus, Inhoncsta. 1N eisdem versabimur um docebimus ea quae videntur Oc. l Videamur. undecim, de Tertii. A C de prudentia, quam uult imitari malitia, i supra: In malitia simulatio intelligentiae.

CICERO

'D EO nu A et sunt duae partes honestatis r qu

alueram animi excellentis magnitudime, crpraefantia cernisuri altera m conformatione, O mod ratione continentiae, temperantiae. Vtile uidebatur

Vlixi, ut quidam poetae tragici prodideruntinam apud Homersim, optimum auctorem, tutis de VI e ntilla si sti iis est sed insimulant eum tragoediae, simultatione ins viae miliam subterfugere uoluisse . non honestum c sitium. - utile, ut aliquis fortasse diaerit) regnare, σ Ithacae uiuere otiose cum parent bus, cum ux νe, cum filio. Vliam tu decus in quotidianis periculis, O laboribus eum tranquillitate hac conferendumputas ego vera istam contemnendam, O abjciendam; quoniam, quae honesta non sit, ne utilem quadem esse obitror.

Guid enim auditurum putas fui se miredi in illa sim latione perseuerasset qui, eum maximas resaesieris in

bella, tamen haec audiuit ab Aiace:

cum' ipse princeps musiurandi fuit, Quod omnes sinis, solus neglexit Mene

rere assimulaviιine coiret, insuit.

2M ni Palamedis perstico prudentia

iti' percepset misti ara audaciam; Dde sacratae ius perpetuo fallaret. illi vero non modo cum hostibus,uerum etiam tum a his, id quodse. ιt, emicare melius fuit, quam deserere consentientem Graeciam,ad bellum barbaris inser dum . sed dimittaretis o fabulas, Ierna: ad remfactam, nostram. ueniamus.M.Atilius Negulus cum considit νῶ is , strica ex Midi' captus esci, ce Xanthippo L cedaemonio Nerat e autem patre Hamibatis Hamilia care uratus missus est ad senatum, ut, nisi redditi σαι Toenis captiui nctura quidi, rediret ipse carthaginem ..is, cum Eumam venisset, Miluatis speciem videbis: sedeam, ut res declarat, salam ita uor quae erat talis, manere inpatria. esse domi e cum uxore, cum liberis;

quam calamitatem accepi siet in bello, communem sortunae bellicae iudicantem, tenere congularis dignitatisgra. m. Pis Mee neget esse utiliaῖquem ce es magnitudo animi,o fortitudo ne t. num locupletiores quaeris a Dores barum enim est uirtutum proprium mi extimescere, minia b una delicere, nihil, quod homini accidere possit, intolerandum putare. itaque, quid fecit λ insen rum uenit: mandata exposuisententiam ne diceret, recusauitquam diu iureiurando hostium teneretur, non e sese fienatore que illud etiam: o stulium hominem dixeris quispiam, ct repugnantem utilitari suae reddi captiuos, negauit esse vitile:illas enim adolescentes b nos duces; se iam confectum senectute . cuius cum ualuis set auctoritas, captiui retentι sunt,ipse cartbaginem reis diit, neque ram caritas patriae retinuit, nec suorum que nraro tum ignoraba se ad crudelissimum iactem, σad exquisita seupplicia proficisii: sed iusiurandum constranandum putabat itaque rum, cum uigilando necabatur,

erat in meliore caussa,quam si domi senex, captium, perium, O consularis emansisset. At Iuste,qui non modo non censeueis captivos remittendos, verum etiam dis se sexu tuo modo ue,etia ne sire . coducebais potest ne, quod misite reipsit id cuiquam titile esse peruerimni homines ea, quae Iaut fundamenta naturae,cum utilitatem ab Mnestate seiungunt. Omnes enim expeti s utilit rem, ad eam. rapimur ; necfacere aliter ullomodomρ

sumus. nam, quis est, qus utilia fugiat aut quis potius, qui ea non studiosissime persequatur ista, quia nusquam possumns, nisi in laude tuore, Mnestate, utilia reperire;

propterea illa prima, ct summa habemus, Militatis nomen non tam limita quam nece sarum, ducim S.

FORMATIONE,' φιλανθ - a. Cuius contrariu illud apud Terentiu,Homo perpaucoru homLTIL E videbatur Vlixia aggreditur de sortitudine. Qvii D A M poetae tragica proditi M:l quo ii nullus exstat. HOMERUM, Opit auctorriliabularii,&artificii poetici,non historiaruIurisconsulticii iii uirtutu parentem appellant. Dion is Chrysostomus eius narratione de Troiae excidio confutat. P E R i C sex is, o laboribust Laboribus,& periculis,dece 74 Periculis,N,deest in Tertii libro. Is r Aut tranquillitate, 'I v I τ l Audiat septem,& Tertii. recte. Cui vi ipse c. I senarii iambici, ex Pacuvii Acinorum Iudicio . N E C O IRE 'l cum res uis Graecis,in concilio Graecorum: ubi actum de bello Troianis p

178쪽

In Lib. III. de O T.

ii dictum esse auferendi casu, sacrata in libris scripserunt. Vide Agellium,& exempla 1pud Sallustium, 1

me in Annotationibus collecta. Veteres tamen libri,omnes, aliter. Vnus, Fides cacrata. Vnus, Fid' Ω-cratum. Decem,& Tertii, Fide sacrata. CuM hostibus,t Homerus in Il. CvM DA. bus, i Homerus in Od. SE D d.mittamus i sic septem mei. Omittamus,quattuo de Tertii. Obmittamus, unus. FAB- s , t non enim hoc de Vlixe uerum putabat, nec omnia de bello Troiano pro certis habebantur. A Dr m factam,nostramq. ueniamus. I sic tres mei,& Tertii. Vrsianus, Nostraque. Ad rem, iactaq. ueniamus, unus. Ad rem factam ueniamus, tuo. Ad rem, factamq. nostram ueniamus, quinque. Ad rem nostram, factaq. redeamusunus. XANTHIPPO Lacedacmonis, i uide Polybium lib. l. FALsAM iuicauit: lquae deciperet: cum utile esse non posset, quod honestum non esset. DOMI suae I Domui suae, unus meus,ta Terti j. In Phil. Domui suae. In Tusc. Domui alienae. Qvs M cr es λ I sic Teriij liber. Quae censes, omnes alij . Ter. Andriaei. S. D. 2. Quid censes MAGNI Tu Do animi, i rem p.otio priuato pracserentis. Nust locupletiores quaeris octores l sic supra, Testis locuples Posidonius. In Bruto, Thucydidem locupletem auctorem dicit. Ad Qes se. Locuples tabellarius, id est, cui litterae recte credi possint: Pro Flacco,Testis locuples. Liuius lib.ix. de Samnitibus:sponseres nos sumus rei satis locupletes. An i cupletiores &c. alias. Nam locuplet. male, sed unde tamen eliciatur uera lectio, octo, & Tertii. Non, trox Num, quo modo impressimus,unus. Iocupletiores auctores: quam animi magnitudinem,& sortitudinem N i L extimescere , t magnificentius haec dicuntur, quam uerius. NON es se serato em .l N Se, abesta quinque,& Tcriij. ILLOS enim adolescentes, ct bonos duces; I Illos enim adolescentes esse, A fotio

duces, decem,& Tertii. NEM E uero tumi sic decem mei, & Tcriij. Ex Dis tr A Iuppliciat Agesialius lib.vi .car Vide de D. Aug.de Ciu. Dei. ERAT in meliore caussa. I rectius secit, meliorem caussam habuit: felicior erat: siquidem ex honesto selicitas prouenit. Insta Q. Pompeium in eadem cum Mancincieatissa esse dicit, idest pari ignominia. PER iv Rus, ct consularis i ιο, Et, non est in ullo meo nec in Te iij. Io cuiquam crus utιle esse λ l Ciui, abest a quinque meis, de Tert ij. neque legitur in Nonio ita, Conia ducere. SED, quia nusquam possumas, Ocit utilitas ubi sit.

OV in est igitur, dixerit quis, in iureiura Di num

iratum timemus Iovem e at hoc quidem commu

ne est omnium philosoplinum, non eorum modo, ri,deum nihil habere ipsum negoti,dicunt, O nihil e ibere alteri; sed eorum etiam, qui, deum semper agere aliquiis moliri,uolunt, numquam nec issici deum, nee nocere. qvid autem iratus Iuppἰ ter plus nocere potuisset, quam nocuit sibi ipse vetulus e nulla igitur uis fuit

religionis, quae tantam utitulas praeverteret . An, ne

turpiter faceret primum minima de malis . num igitur tantum mali turpitudo ista babebit,quantum ille cruci ικι Z deinde illud etiam, apud Attium r

L Fregisti ne fidem neque dedi, neque do infidelitu

3 quam rQuamquam ab impio rege dicitur, luctilente tamen dis tur. Addunt etiam: quemadmodum nos dicamus, uideri quaedam utilia, quae non suri ; sic, ste dicere, uideri quaedam honesta, quae non sint: ut hoc ipsium uidetur honestum, confiervandi iurisiurandi caussa, ad cruciatam reuertisie, sed si non bonisum, quia, quod peram h stium es t actum, ratum esse non debari. Adoni et Iam,

quidquid ualde utile sit, id fera honestam, etiamsi antea

non uideretur.

EXPLANATIO

RArvM Iouem l sic Mouem iratum dicit ep. ret. lib. uri. NON eorum modo, i Epicureos intelligit. uide Lactantium Firmat bro de Ira Dei. ET nibit exhibere alteri; l I, Et, abest a nouem meis,&erti j. SED eorum etiam, i Stoicos,Pcripateticos, Academicos intclligit. Sisi ipse Rethlus Z l si en uom mei,& Tert ij. PRAEvERTERET. t ueteres omnes mei, & Teriij, Perucricrct. MIMi M malis .i debemus cligere. HABEBIT,l Habeat, unus. Habcbat, unus . fortasse non male, Ap v Do ilium .l in Atrco. Vide de Hyginum cap. 8 8. Sic apud Senecam in Thyeste, Thyestes, impia filiorum dape satura Sceleris, inquit, est aliquis modus. Ad quae Atreus: Sceleri modus debetur,ubi facias siclus, non ubi reponas. QvAMQv AH ab vn o regel praestruit solutioni. Ru EMADMODv MI d haec obiectio sapit testimonii naturam: quasi enim ex analogia petiuerunt eam aduersarij.

CICERO

HA 2 e fere contra Regulum. sita prima uideamus. ratio non magis contra Regulum, Pam contra omne ius Non fuit Iuppiter metuendus , ne iratus note- iurandum, ualet. sed in iureiurando , non qui metus, sed

tet: quia Reque irasci solet, neque nocere . haec quidem quaevisset, debet intelligi. est enim iusiurandum, asym, maris

179쪽

matio religis a. quod ratem affirmate, quasi deo teste , promiseris, id tenendum est . iam enim non ad iram de rum, quae nulla est, sed ad iustitiam, oe ad fidem, pertinet. nam praeclare Ennius,, O fides alma, apta pinnis o tu man tam Iovis. hi igitur iusiurandum molat, is fidem molas: quam in

capitolio uicinam Iouis Optima Maaima, ut in Catonis oratione es, maiores nostra esse uoluerunt. At enim ne

iratus qwdem Iuppiter plus Regulam Het, quam sibi nocuit ipse Regulus. certe ,si nihil malum est, nisi Ol

re. id autem non modo non summhmmatam,sed nec malum quidem esse, maxima auctoritare philosiopla afframant . quorum quidem testem non mediocrem, sed haud scis angrauis um, Regulum nolite, quaeso, uituperare. quem enim lactipletiorem quaerimus, quam principem rei p. qui, retin dι olyci causia, crucratum subteritu tantaratim λ Namquod arunt minima de malis, idest ut rurpiter potius, quam calamitose: an is tilium maius malum turpitudinec quae si in desomitate corporis hobeat aliquid ossessonis, quanta illa L prauatis, o D ditas turpificati animι debet iuderas itaque πον sius Plista deserunt, solum acident malum dicere id, quod turpetit; qua autem remissus, hi tamen non dkbitam sum .m malum dicere. nam illud quidem rNeque dedi, neque do fidem infideli cuiquam r

presionae seruiendum fuit. sed, si hoc, sibi seu inunt, nudam

esse fidem, quae infideli data sit: tiideant, ne quaeratae latebra periurio. in aut etiam ius bellicum, desis iura randi saepe cum hoste seruanda. γod enim ita iuratum est, ut mens deferentis consiperet fieri oportere, id obsier uandum est; quod aliter, id si non feceris, nullum perninrium est: ut, si praedonibus pactum pro capite preti non attuleris . ntilla Dus est, ne si iuratas quidem id uoufeceris . nam piratamin est ex perdueitium num nitus, sed communis hostis omnium. cam hoc non diues esse debet, nec is urandum comm . non enim, salsum iurare, peierare es ; sed, quod exanimi tm sementia m-raueris, sicut uerbis concipitur, more nostro, ιd non sacere , periurium est. licite enim Emrapides,

Iuravi lingua, mentem iniuratam goo.

Regulus ino non debuit condiciones, pactionesq. DP cas , ct ivstiles perturbareperiurio. cum iacto enim, σlegitimo hoste res gerebatur: aduersus quem O tota ius fetiale,er malia Iani iura comunia tuod ni ita esset, itim quam claros urros senatus uinctos Militas dedidisset. i

E XPLANATIO

OV I A ne e irasci solet, i Qui, quinque, & Tertii. Nec sex. RicvLvΜ, i Reguli, unus, &

Te xij. QVOD autem aspi mate, i Astirmative, quattuor. Quod autem affirmaris, di quali taci ςgςbat V baldinus. IRAM diorum, quae nulla est, i ut philosophi omnes asstirmant. O fides a m , Opta p. vis , O iusiurotam Iouis. I Apta pinnis, fateor me non intelligere quid sit . unus antiquus li- Apta primis; alius, Apta pennis: alius,Apta premiis: alius, Acta planis: alius Iulij Galli, Atta pcini . Obscura omnia. Si coniecturas e longinquo petere consuessem; id quod placere nonnullis uideo; lcmr , δε qua pendet iusiurandum Iouis . Aut dicamus deseriptum esse ab Ennio simulacrum Fides alma ut crat: an templo Capitolino,per quam iurare proximu, Iuppiter uidebatur. Fidem non esse deam, tradit D.Ausuvinus de Ciu. Dci ib.Iv.capAE IN Capitolio I Plin. lib.xxxv.cap. Io. Plut.in Numa Dionys. Halicar naticus lib. I.LIudib. I. Ci de natide.D. IN Gionis oratione I Censorium intelligit. C E R τ ε, si nihil malum esset,l iuxta Epicureos,quibus sumimim malum est dolor. NEC malum quidem esse, i sic Omiles mpi, di terti . unus, Nc. P RiNCipEM rei p. t erat enim consularis. NERvo Srv Sl ut Stoici. RE MI Ss I vs,l ut Peripatetici. N tuus do fidem l Τῖ, Fidem, non est in tribus, ta Terti j. PERS NALI decoro personae. Hoc simisti ut, i se undecim, S Tertii. Haec, unus. Silaseumunt; huius cIcntionem suscipiunt. Cie. ad Torquatum : Me mihi non sumo. Et ad Caecinam: Non sumo,ut dic. V ID ANT, ne quaeratur latebra periurio. I seruanda fides etiam insdeli. Es T autem etiam ius best. φxit autem lus etiam bess.quinque,& Tert ij. Ius bellicum,l de qlio lib.r. SAEPE cum hoste seruauda. lsic nouem,S I erti j . Contanianda, unus. Cum honestate, unus, mendose. Saepe honini sc .ester, men te . MENS deserentis conciperet,i N, Deferentis, non est in ullo meo uetere libro, nec in I rtii.

ID objeruandum et'. l Id seruandum est, duodecim, & Tert ij. NvLLvM periurium es: l Nullum in Periurium, Terti; liber. V r, si praedonibus O .l eum enim humano generi seirmet infesti sint, ius humanum eos uiuare non debet. PER Dux L Livul lib. i. COM M v Nis hostis omnium. t isocrates est ites macenarios esse communes inimicos omnium hominum. CuM hoc non Mest Nec, noueni, dcerti . ESSE debet, nec insitimandum i Debet, nec iusiurandum esse, liber Tert ij. FALSuri iurare, non ex animi sententia. IvRAvERis,l Iliraris, decem, & Tertii. VERBIS concipitur,l Verbis conceptis lurare, siue peierare, Varro de l. I at.apud Amil.lib.vii cap.xj. Plautus Asin.act. I. Festus in, Pra iurationes. inctius div.cap.xj.Valerius lib. ivxap. t .de Africano consule. Γ v R I p i D E S, I in Hippoluto:

H---μοχ ἡ δἰ οὐν άνω MI . Citat di hune uersum Basilius de ratione studioru Iucap.O. Hi M a Dcium illa Cydippes ad Acontium, apud Ovidium in epist. Quid tibi nune prodest , iurandi sormula iuris, Linguaq. praesentem testiseata deam λQuae Iurat, mens est, nil coniurauimus: illa, Illa fidem dictis addere sola potest. . .' n x et TConsilium, prudens animi sententia iurat, i md Et nisi iudicii uincula nulla ualept. . t. . .u M . .. et tu . a . . ' IV,

180쪽

In Lib. II L de OT

IF s seriale, I Dionysius libat .Plut in Numa,& Camillo,& Probi Liuius lib.xxx. Agellius lib. xvi .cap. V i N c τ o s l sc Liuiu si . Progressi se uales ubi ad portam uenere, uestem detrahi pacis sponseribus i

bent, manus post terga uinciri.

CICERO

A T vera TVeturius, Sp. Tostumius,cum iterum

consules essent, ovia, cum male pugnatum apud cauuium est, lenonimis nostris sub iugum missis, parem cum Samnititas fecerant, deditι sunt his a in Assuenim populi, senatus φ feceram. Lodem. tempore Ti. Numcιus, Q. Melitis,qui tum tribuni pl. erant,quod e mm auctoritate pax erat facta, dediti stunt, ut pax S 1 Mium repudiaretin. atque huius deditionis ipse Posturatus , νι dedebatur, seu or, o auctor, fuit. Quod it in multis annis post c.Manc μs: qui, ut Numant vas, P hinhmsne senatus auctoritate foedus fecerat, dedere-ἔur, rogationem se sit eamquq t L.Furius, dex. AELlius ex s. C. ferebant: qua accepta, es bostibus deditus. Honestius hic, quam Q. Tompeius: quo, chm in eadem caussa esset,deprecante, accepta lex non est c*c ea, quae videbatur, utilitas plus ualuit,quam honestas: apudsi mri oras utilitatis imies fac ab honestatis auctoritate superata est. At non debuit ratum esse, quod erat ammpo uim. Quasi uero sorti uiro uis post adhiberi. Curi vis ad se i- profusebatur, chm praesertina dec. sumis disiciacturus esset λ quod mali m in eo est, id repres est ιs . non enim suo iudaciostetit, stas cepit ca Iam ut esset iudiciumsenatus: cui nisi ipse auctor fuset, Wiptiui prosecto Poenis redditi sint . ita incolumis inpavia Regulus restitisset . quod stia patriae non virleputii t Girco honestum sibi OIentire illa, pasti credi-d ι . Nam, quod aiunt, quod ualde utilesiit, id fieri bon sumummo uero, esse, trem fieri. est enim nihil utile, quod idem non honestum .vec, quia utile, honestum issed, quia, honestum, utile. quate ex multis intrabιtibus exemplas haud facile quis ilixerit hoc eamplo aut laudabilius,atit praestantius. Sed ex tota hac laude Eegulis num i lud est admiratione den quod captiuos retinendos προ

suerit. nam,quod redet, nobis nunc mirabile uideturi, i iis quidem temporibus aliter sacere non potuit. Itaque ista latis non est hominis,std temporem nullum enim uinctilum ad adstringendam fidem, iureiurando maiores aditius esse uoltierunt. id indicant seges in XII. tabulis, dicant sacra,indicas foedera, quibus etiam cum seste de uincitur fides ς induunt notationes, animaduersi messe censiorum, qui nulla de re diligentius,quam de iureiuraudo, iudicabant. LMantio, filio,ctim dictator fui siet, M. Pompomus tribunas pl. diem dixit, quod is paucos bidies ad dictaturam gerendam addidisset . criminabatur etiam quod Titum pirum,νι Torquatus postea est appalatus, ab hominibus relegasset, o νωι habitare iussisset. quod cum an ius, et adolesens filius, negotium exhiberi patri; accumse Romam, cum prima luce Pomp ni domum venisse dicitqr cui ctim esset nunciarum; qui ilicina iratum allaturum ad se aliquid contra patrem a latraretur surrexit e lectulo remotis q. arbitris, ad se adolestentem iugit uenire. at iste, ut ingressus est, confestim gladiam distrinxit,inrauitq. se illumstatim interfecturu,

nisi iusiurandam bbi dedisiet, se patrem missum eo facturum. iurauit,hoc terrore coactus, Pompomus: rem ad populum deititit: docuit,tvr sibi a cassia desistere neces esset: Manlium mi um Iecit. tantum temporibus istis itis Πιrandum ualebat. Aique hic T. Manlius is est, qui, ad Anienem, Galla,que ab eo provocatus, occiderat, tomque detracto, cognom n inuenis: cuius tertio consulatu

Latini ad Veserim scis, fugati: magnus uir in primis; , qui perindostens in patram, idem acerbe seuerusis filium.

EXPLANA ΤΙ Ο

Α pu D caudium t Apuliae uicum. vide Liuium lib. ix. sva iugum mis4s,l inermes milites cum sinsulis uestimem is extra uallum exire iussi. 1 Nivssu enim populi, senaιHq. fectrant .l Liuius, oe hac cadem re : Iniussu populi nego quidquam sanciri posse, quod populum teneat. T Griumuius, ITemi liber, Tiberius Minucius, Q. Emilius. quo modo quinque alij. Minacius, unus. T I . Numicius, Melius, i Liuius, L. Liuium,& Q . Mesium tribunos nominat. T V M tribum erant, i cum actum elin Samoitum pace repudianda, non cum facta pax est. nam extra urbem esse nisi per unum diem tribunis l. non licebat. Liuius lib. x. Huius deditationis i denua D. Aug. de Cili. D.lib.Iri rap. IT. Valer lib.v. cap. I. Allellius lib. xvii cap.ult. Plui. Parall.cap.6. Florustio.IGap. I 6. Oros lib.III. cap. II. Eutrop. lib. I. cap. 2.N dc uitalli. MuLTis annis post i post C xxC III. Liu. Epit .Lv. Plutan Mario,Florus lib. I I .cap. I 8. dc uir. ill cis Q. Eutrop.lib. I vaeap.ῖ Oroci v. p. .August.lib. I II .cap 2I.Valerius lib. I r. cap. de Scipioniscvscipi. mil. S. lib. I .capale Prodigiis. Vide & Iulium Obsequentem. Q . P o M P EI vs qui paullo a te cunis isdem Numantinis aeque infame foedus pepigit. CicAc Pin. I I .Oroslib.V.cap. .Epit Iiu.XLIV. Tutro .lib. Iv cap. . L E xl hanc supra Rogation E nominauit. Agellius tamen lib. x cap. 2o distinguit RoDationem a Leste. H o N L s r v M sbi l Sibi honestu,Tert ij. RETINENDOS censiuerat .l Censuit, oes mei, S Tertii. IN Di CANT sacra, i Secret unus. Sacrata, unus. Sacratae, decem, & Tertis. N o T A T I N L S, t Notiones,dece. Noloes,unus. Et notione unus. Nadi sies, unus. Motiones Tertis. Qv o D is paucos sebι dies ad dictaturam geri niam addidisset. l quod, occasione bene faciendi belli ductus, obtinendi i Eitimum impcrij lcmpus euasisset. Valerius lib.U.cap. de pietate filiorum in parentes. Legitimum autem

dictiturae tempus,sex mens set ex lege x II. Tabularum, apud Cic. de Leg. Qui Torquatus postea i '

SEARCH

MENU NAVIGATION