장음표시 사용
151쪽
detraxerit modo hoc ita aciat,ht ne, se dest bene exiis pessi mrAtque impium ex hominin communitati esesimans, seseq. diligens, hanc caugam habeat ad iniuria. te inruon: est. et am, ut membra quaedam amputauitaque semper ossicio fungatur, utilitati tonsiuitiis homi- thr, si di ipsa sanguine, ramaam Mitu carere coepenum, ei quam saepe commemoro, humanae foci ecati . runt, nocent reliquis partibus corporis: sic ista in L Nam, quod ad Phalarim attinet, perfacile iuruixm est. νa hominis seritas, m avitas belluae a com ni t nulla est enim societas uobis cum tyrannis,se potius strem quam humanitate corporis segreganda es. huius generisma distractiomeque es contra naturam, s.liare eum, si quaestumes sunt omne eae, in quibus ex temnae os possis, quem honestum es necare, atque hoc omne genus curin exquiritur.
DIssoLv ετ vR omvis Osi l sic omnes libri ueteres. Co soRTIO. t antea,Consectatio. male.Sic enim omnes libri ueteres ta Nonius qui haec recitat in uerbo, Consortio: Dissoluci ur ne- ile est omnis humana consortio.Citat autem & Lucilium lib.xix. Deierat enim stripsi sic ,N poli non scripturum. redi in consortionem. Et T. I iuium: Quaenam ista sit auitas λquaenam conlisaio sic TAM EN, quod is homo sit, i o Tamen, non estin undecim meis,&Tert ij. LEGE naturae prohibemur. l Ord. praep.N aturae lege prohibcinu undecim, S Tertij.lum prohib. unus. LeSe probii duo. VIR vn ι Θιur exeremum. l τἰ, Ehnon est in omnibus libris ueteribus. AvT Iratri l Ouidius: Fratrum quoque gratia rara eslλDxYRAcxv Ros commodi sui caliga et i Sui commodi, undecim, di Terti j. Q v. A s vacentio tia. I sic decem in ei,& Torij. Duo, Quae uacant iustitia. ' nus, Que no uacet institia. baldinus, Quae uacent iniustatia. EST uita mea utιltor, i sic omnes, S Tertiit, uno excepto,in quo το, Mea, non est. NAM, si quid ab homine ad nullam s irem utilι utι litatιs tuae catissa detraxeris, i iic IUtein,&Tert ij. Vtili, non eli tribus. Quattuor, Nam si quid ab homine utili ad nullam partem utilitatis caussa detraxeris. Placet,quod impretium eii Comparat enim utilitatem propriam cum publica.propri in ui, S iniuria qua .rendam non esse docet; publicam uesti cum alterius dainno coniungatur non elle reprchcndendam. V itialitatis,inquit,tuae cauit.,si quid ab homine, tuamquam ad nullam part utili, detraxeris, inhumane sc iis, contraq. naturae legem; sin autem non tuae, sed publicae utilitatis caussa, aliquid alicui detraxeris, id uero non cile reprehendendum. Hunc si talum qui non uiderunt, locum tenere immutarunt; nulla, cur mutarent, in suis Annotationibus ratione allata . Qv r multam utititatem rei p. l communis utilitas priuatae anteponenda. SIN autem id Lon sit eιγ orni idest si tu rei p. multum commodare non possis: s sis boino plebeius,5 unus de multis.sic decem mei,& a cuti. τε Autem, non cli in uno Sin autem is non sit emsn.duo. SuvM euique inccmmodum i Terentius:
Non tu tuum malum aequo animo seresZSvn TRAHENDv M l Detrahenduin, tredecim, & Tertii. PORTIMQ, uirum i me, coniunctio,iton cit in septem,S: Tert ij. H A N C caussam habeat ad Diaurum . t quae leuissima cli: grauior autem ratio secietatis huiuanae. ITA Qv E semper Q. sun. I Ita, unus, S Tertii. F v N G A T v R, i sic unus. unus, Fungitur.duodecim,&Tcriij, Fungetur. DISTRACTIO: l sic deci in mei.Totij liber, D f notio, i littera superius notat unus, Distinctio. Duo, Detractio. N EuvE 6l coatra nat nam, i a maiore ad minus. Qv E M honestum ess necare. I Esi honestum, λ& Turiij. Vr membra quae mκmputantur, t Ouidius I . sciam Sed inimcdicabile uulnus Ense recidendum,ne pars sinccra trahatur. Α com intini tamquam humauitate corporis segreganda est. l sic omnes libri ueteres. Murcius, A communitamquam humanitatis corpore segreg est.
EI v s M o o i igitur credo res Panaetiam persecut tirum fruisse, nisi aliquis c us aut occupario consitum eius perem set . ad quas ipsas consultationes exsuperioribus libris satis musta praecepta Iunt, intasperkici pedit,quid sit propter turpitudinem jugi Mum; quid
sit id, quod ιι circo fugiendum non seu, quia omnino Drape non est. Sed, quoniam ποι inchoato,' ope tamen abs luto, tamquam fast/Sium ι Non mur, ut geometrae mentnou o Ia docer sed postulare, uς quaedam θυι com dantur,quo facilius, quae uesint,capucent sic ego a te postulo. uen, ut nubi concedas, j, polo, nihil praeter id, quod honesi usu, esse propter c ratippum: at illiad certe cubis, qhod hompampi, id the ma me p. Ut se ex
Ac primum Panaetius in hoc loco defendendas est,quod
non, utilia mur bonestis pugnare, dixerit ahquando posse, neque enim et fas erat stu ea,quae uiderentur uisella. nihil uero utile,quod non idem Donesum; nec hon seu quod non idem utilesti. Iaepe testatur. negaIPe, ullampestem malorem in mιam bυminum inuolse, quam eorum opinionem, qui illa distraxerantulare,non, M aliquando anteponeremus ut ιtia honestis oeu m ea sine re diiudicar mus,si quata incidissens, inu ιt eam, quae uideretur se, non quae t et HepugnanIIam. Hanc EiIR parum reticiam explebimus, nullis admintiuiis seu, ut cicitur, Marae nomo. neque enim quicquaM ue hac parumse Panaetium explicaram tui, quod ni hi 'ob
tur, de hs,quae in manus m a venerunt. cum igitur αι-
qua Pecies utilitatis obiecta es, nos ιρα- ue ι neces e
152쪽
est βὰβ , exis imum attenderis, turpitudinem videas hine falsare metitu nascuntur, hinecturis, hinc pectu
addunctum es rei, quuelle rem Murratos attiaente trane tus,expilartimes, direptionesqsocimur 'o civium: hinc utilitas non ν Arrendia est; sed intellentam,tibi turpia opum n rarum potentiae non serendae: postremo etiam rudosio,iba utititutem esse non posequod si nihil or ram in luberis riti turibtis exsist 1 regnandi cupiditates quμ contra naturam,quam turpitudo; recta enim, ct contie bus nabit nec taetritis,nec Leditis excoliari potest. nientis,o constantia natura desiderat,essereat '. com lumenta enim rerum farticibus iussit ijs uidem: poenam,rraria o nitiq. tam secvntam naturam, quam Miluus r non dico legum quas saepe perrumpunt, sed ipsus tuipse certe in eadem re mali turpitudo esse non potestitemque, tudinis, ue acerbi .ma est, non uident. Quamobrems ad honestatem nari sumtis: e . aut sola expetenda est, hoc quidem deliberantium gentis pessatur e medio; es in Zenoni es asum; ) acit certe brani pindereIroior enim tottim Iceleratum, o impium ) qui delaberant, mes habenda, quam reliqua omnia; quod Aristoteti plu- trum id sequantur , quod honestum esse uideant, an feceι:necese est, quod honestam sit, id e se aut solum, atis scientes scelere conraminent. in ipsa ratim dubitatione summum bontim; γod autem bonum, id certe titile; it sucinus inest, etiam si ad id non potieneram. ergo eaque, quidquid honestim, id titile. qtiare error hominiam detuleranda omnino non suint, in quibus es ιωμι ipsa non proborum cum aliquid,quod MIsti visum est,arri pati, deliberatio.
id conti ostremit ab iacieso. hinc scae, hinc Maerea,
uC S Tertia ord. praep. PEREM Issa T. t ulei uis bililla.sic omnes libri ueteres. Pro Plancio, neditum p rimere.Pro Sexti Nisi mors peremisset. Qv a Ahomnino turpe t Quod,pro Qui . est in tae N Terti I. NON est. I Non sit, decem,& Tertii. PROPE tamen absoltiso, I Fulvius Visinus Pro auri, ponit Iam, ex antiquo libro.cum quo iacit icet mendose,umis ex incis,in quo est, Proprie iam avio uto. P o S r v L A R E, i unde Postulata Geometrarum; Cassiodoro, Petitiones; Euclidi,Aiτν me ταῖar iano Capclla Concedenda.Gcoinctrae, inquit Cicero in Lucullo, profitemur non perliradere,sed agere dc Oimila,quae describunt,probant. Qv o Dolius, quae uelint,explicem: I quo facilius auditor rudis, Iubtiliuiu rationum nondum capax,instituatusidoctrinam intelligat. Si potes, i quod uereor, ne non POsM . quia repugnat Peripatcticae doctrinae, cui tu operam das . NI NIL praeter ut, quod honestumst,tuest VIcr Ie expetendum . , sic decem mei. Quattuor,& Terti),N.p. hqui. si propter se esse expetenduis iaturus V r inus cx. .ntiquo libro, Quod holiestumiit, id esse maxime propter se expetendum. CRATIP-Pvat. loqui ex Peripateticorum sententia non putat ut Stoici,solum honestiam propter se expetendum, sed maxime propter se, non tamen solum. MIHI urrumuis satis est; l & Peripatetica ratione, α Stoica Dini'crlaonestas utilitati praeserenda . Hoc, i honesiuni Peripateticorum. I vD I honestum Stoicormn.ad probandum iriquod probare conabitur,nihil utile,quod non honestium Turi hoc, ιum tD-r,l Academicam inconstantiam arguit. de qua possit dici illud Homeri:
μήν ἐπ μαρ ἄγη----δρου, θωντε. Idem Tales sunt hominum mentes,quali pater ipse Iuppitcr auctiferas lustrauit lampadeterras. PANAETIus in hoc loco defendendAs est, i In hoc Panaetius defendendus est,ino, S: Tertii. Dr-xER1τH--ci quinque, Terti j,Aliquando posse dixerit. NE crux erum G sas erat) φ nam
in homico uta esse bona omnia Stoici diccbant. NEC honestum, quod I Nihil, pro Nec, septem,ta Te tu. IN uitam hominum i sic septem,de Tertia .Quinquc,Inuita Duo, Vitam, absque το Ii . Eo Ruri ρ monem,qui otia disraae t. t qui putarint honestatem ab utilitate segregatam esse,aut contra . modimhi probaretur, i Quod quidem milii probaretur,septem, S Tertii. Nos oommotim l Nos, a stati uncitctin,Ec d crtis./Nos commoueri necesse est dinon possumus eam rem non expetere, quae uel uires , in i uoluptates corporis auctura sit,uel incrementa opum, & dignitatis allatura. SpECIEM titilitasis lpropricis uia utilitas esse non pores,ubi turpitudo est. VTi LiTAs non requινenda est; l Non utilitas quuenda es octo,& Tertio. R E C T A l cum prudenti di iustitia consentientia. Co NusNIam Tia, I CON ST A Na a Α l hoc refertur ad antim magnitudinem, siue sortitudinem. ιώ i R i L l sic undecim mei,& Tertii. sic'. impressum in libris nostris ante ine natum. V t mirer,esse, qui locum se emendasse nuper scribant,& Que coniunctionem addidisse. I N eadem re tititi itirpitudo esse
non pote d. l Vtilitas,pro Utili um duobus. AD honestutem l ad animi incolumitatem. T E N o Mail Cittaeo,Stoicae disciplinae principi. Laertius. OMNi pondere prauror i alludit ad Critolai P ripatetici libram. GR Avion es habenda, i quinque, & Tertii non habent τι Est. AvT DLm,atis Iutnmura bonam: Sotam, ut Stoicis; 5-ratim, ut Aristoteli placet. ITA uva, quidquid hori sum, i Ita, undecim,ec Tertii. ID titile. t Duo, Id est utile. VnuhIdem est utile. ARRIPvIT,la: aut cimn Tertino Rrripuerit, unus. Apripiunt,unus. Atripit,unus. SECERNIT l sic decem, di 'uRS renat. I res ecerit. SEcERNIT ab honesto. t nihil pensi habet, quantumuis tu re,& nagitiosum sit. HI NC stiria, huic peculatus, i sic duo mei. Hinc furta,& p . unus Hinc truria, Icc. ui ccina, & Tertii. O pura turmaram potentiae non ferendae: l quas reip. perniciosas cile, scribit lato in Politicis . . N EG taetram, nec Deditis ι Taetrum opponitur Claro, Foedum Pulchro. L
153쪽
Rura, quas saepe perrumpunt, i ut aranearum telas. Sic lib. a. de Leg.Perrumpere tutas dixit. Ad MN, charsidis dictum alludit, de Solonis legibus. Ipsavs turpitudinis, quae acerbis aest, i mala scilicet conscientia. Hinc alibi: Sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, sua audacia de sanitate, ac mente
nesium esse vitiant, i Videatur, duo.Videant,prius in Tertii libro sed pollex linea superinduera, iactum, Videant . IN ipsa enim dubitatione facinus meli, et ιam si ad id non peruenerint. l Libro primo: Bene
praecipiunt,qui uetant quidquam agere, quod dubites, acquum sit, an iniquum aequitas enim lucet ipsa per se: dubitatio cogitationem signincat iniuriae. Sic Glaucus Lacedaemonius, oraculum sciscitans, an periurio depositum abnegaret, P thi interitum generis comminata, ueniam petenti, respondit : ΤΟ - θωνα τἀθεού, ἐποιοῦ υ, ἔσαν διάαται : Cum tentatas Apollinem, perinde est, ac si facinus admisisses Iu
Has patitur poenas peceandi sola uoluntas. . Nam,scelus intra se tacitum qui cogitat ullum, Facti crimen habet. Etiamsi ad id non peruenerint: Ouidius rii. Amorum: a . .
Vt iam seritaris bene corpus,adultera mens est. I. . t, L
Nec custodiri, ni uelit, ulla potcst.
AT uv s etiam in omni deliberatione, celandi, occultandi spes, Opinioq. rem enda est. satis enim nobis si modo in philosophia alui uid profecimus
persuasum esse debet, si omnes deos, homnes . celare posmus,nιhil tamen anure, nihil intra te, nihil libidin se, nihil incontinenter eser faciendum. hinc illa G1ges inducitur a Platone: qui, cum terra dfessisset magnis quibusdam imbribus,m illum hiatii descendit, aeneum. equum,ut ferunt fabulae, aniam crati, curas m later μltis fores essent: quibus apertis, hominas mortui uidit
corpus,man studine Mnsitata, anulum. Oreum in diagito. quem til det xit, in ιμ mi: erat autem regius pastor ) tum in concilium pastarum se recepit. ibi cum palam eius anuli ad palmam converterat, a nulla vid ha&ιν, tim in lucem anulum inuerterat. Eraque, hac omportunitate avulι fus, reginae Iupit intulit eaq.adi trice, regem dominum interemit, sustulitq. quos obstare arbitrabatur: nec in his qu squam eum facinoribus p ruit videre. sic repente anuli beneficio rex ortus est L
diae . Hunc igitur i uia anulum si habeat sipiens , nihil plus sibi licere patet peccare, qram si non hab
ret . bouesta enim bonis viris, non occulta, quaerun
tar. tque hoc loco philosophi quidam, minime mali illi quidem, sed non satis acuti, Mamo commenticiam fabulam dicunt prolatam a Platone. quasi uero illa, aut fictum id esse, aut feripormisse, defendat. Haec esuis huius anuit, huius exempli; si nemo sciturus, nemo ne
os caturus quidem sit, cum aliquid diuitiarium, pote tiae, domina:ionis, libidinis causa seceris, si id diis, b minibus' futurum sit semper ignotum, sis ne facturus negandi id fieri posis. quamquam non potest id quidem: sed quaero, quod negant posse,idpposiet, quidnam sat
rem urgent rustice; axe negant enim posse, in eo per sani r hoc uerbum quid ualeat, non uident. t m retia
quaeranus, si possint celare, Pius acturi sint; non qua rimus, sint ne relare; sed tamquam to et a quaedam adhibemus,ut, si re pondorint, se impunita e proposita, secturo quod expediat, tacinorinos te se hareamur; si negent,ommia turpia persei a fugienda em, concedant. Sed iam ad propositum renotamur. 1
SI omnes deos,hominesq. celare possimus, i delictis igitur etiam occultis, abstinendum. Infra: Vir bonusui non utatur, ne si cxploratum .quidem habeat, id omnino neminem umquam suspicaturum. HINC alte GH s inducitur a Platone :il lib.1. Politi Herodotus autem lib. I. multo aliter rem narrat: nec ullam nuli mentionem facit.& Iustinus lib. .Vide S Sudam, S Adagia. Imperauit Gyges apud Lydos quinctus rex, quo tempore Romae N innas. Apollinem Pythium s tacitatus, an aliquis se citet felicior, Graecis autem dictus πολι χαυσας )oraculum illi Aglaum quendam Arcaduin pauperrimum praetulit, aetate iam si niorem qui agelli liu terminos numquana excellera paruuli ruris fructibus,ac uoluptatibus contentus. inde Valcrium lib.vIl.cap. I. de Plinium lib. via. cap. 6. Cun terra discissis et, i sic undecim,& Tcrtii. Vnus, Dixit let, Vnus, Linissessisset.Vnus, Discendistet.male. Alij legunt, Desedistet Dis Lillet, aut cm legit de Nonius,interprctans Hiassci, Diuisa eslet, Distensa citans de Siscianain hist. iv.Λrmata dextera ducti , imagis .in latitudincia disceduntat aquoque uidetur legis leta D. brotius lib.ID.cap. . HOMINIS morim uicti corpus i sic quattuor. Vnus,Corpus mortui hominis uidit. Vnus, Corpus hominis uidit m iiii. Septcm,ta Tertii, Corpus hominis mortui uidit. I LGius pastor l Herodotus satellitem fui flescribit, Dastyli filium. PALAM l iundam, uacuum illud anulo,quosemina includitur, ινμην. si enim Plato lib.z.de p.T , ετ α νηνεζω Merni. T v M tu concilium 1 sic duodecim, & Tertis Virus . non habet τὸ Turr . unus, Tum in concilio. IN lucem l In locum, antiqui libri omnes. IN WER- . TERAT. l sic d cm, S Terti aeuo,COnuc erat.Vnus, Verterat. REGINAE suprum intulat; l culi pudicitiam rex ipsu,tarmam ciu=olientalido, prostituorat. Regem Candaulem, quem Graeci Murtibus'
154쪽
quisquam. septem,& Tertitan bis eum facinoribus quisquam. R Ex ortus sie quattuor.Unus, Rex eli ortus. Nouem & Tertii, Rex exortus. HvNC igitur ipsum anulum i Ipsum, non est in uno:& ita Terti j libro est additum in ora. Quattuor,Hunc igitur anulum ipsum. Ni ui L plussiti l sic undecim,&l Tertii. Duo, Nihil sibi plus. Vnus, Sibi plus nihil. PECCARE, i quidam delent hoc uerbum,
quod est in omnibus libris ueteribus. FICTAM, CP commenticiam fabulam dicunt prolatam a Platone. lMacrobius de Somn. Scip. lib.I.Platonem defendit contra Epicureos, quod fabulis. sit usus.de ibidem docet, quae fabulae philosephis sint concessae. SIs ne acturus. l Vide Agellium lib. xii. cap. Io. Λdagia, Tempus omnia reuelat. RuκMQv AH non potes id quidem: l Non, abest a cunctis ueteribus libris. sed exigitur a sentcntia. Loquiturenim hic Cicero ex persona sua. & ipse in ea philosophorum secta fuit, quae deos administrare, di scire omnia sentiebat. quod illius libri perspicue testantur. Quare, ne disced musa mente Ciceroni Oinnino indueendus est aliquis negandi modus. V t signiscetur,seri non posse, uedij hominibusq. occultum temper quidquam sit. N am,si loqueretur de si lis hominibus, ausori negantem particulam paterer . sed deos, homine'. coniungit. Itaque suspicor scriptum fuiste in emendatis libri , Nequaquam potest id quidem. Ex quo alij postea,crrore,ac temeritate,rcpc crint, Quamquam: unde lij,exami nata,& cognita sententia,addiderint, Non, ex ingenio scilicet: nam,ut dixi, ueteribus in libris non
exstat. Sunt,qui legant: Neque potest id quidem. Non potest iu quidem: nihil enim disis, di hominibus ignotis semper esse potest. Q v ID facturι set; l sic dcce &Tatio. Quattuor, Qui .
IN c t D v N et saepe multae caussae, quae contumbam animos utilιtatis specie,non, cum hoc delaber rur, relinquenda ne sit honestas propter utilitatis maritudinem, nam id quidem improbum est seu illud,
possit ne id, quod utile uideatur, feraram turpiter. ctim collatino collegae Brutus imperium abrogabat, poterat videri suere id iniuste: fuerat enim in regibus ea pelle dis socius Bruti, tonsitiorum etiam adiutori cum autem rorisbum hoc principes cepissent, cognationem sverbi, Dome . Tarquiniorum, o memoriam regni esse tolle eam; quod erat utile patriae conbulcre,id erat ita Mn Ilum ιt etiam ipsi Collat placere deberet. t o tilitasMaluit propter bonoatem: sine qua nec ut ιιι ras quidem Q potui siet. At in eo rege iuι urbem coudi rit,non ita. species enim utilitatis animum pepulat exu coi tumia um esset utilius, solum, quam ea altero, regnare, fratrem interemis. -rsu hic o pietatem, o humanit te ut id, d πιιla uidebatur, neque era assequi posset. σ tamen muri caussam oppos πιι speciem honestatis, e probabilem,nec satis tu eam. peccauit Uuur, pace uet Quirini, uel Romuli dixer im . Nec lamen nostrae nobis utilitates omittendae sunt, ali sq. tradendae,
cum bis ipsi egeamus sed juae cuique utilitati, quod me alterius inuina fiat, serui sum es. Sιue cibusippus ,rui multa; adustiarum, inquit mi, emti, O conten dere de ,quam maxime post, ut uincat; Iupp&ηtare eum, quicum cerari, aut manu depellare, maro modo debet . sic hi vita sibi quemque petere, quod pertineat adu um,non iniquum est; altera surripere,ius non est. M aime autem perturbanIur D ιa in amiculis: qui I s σnon ινιbuere, quod rectepossis; ct tribuere, quod non sit aevam onm o Rium es. sed batus aenetii intius breue, o non dissicilepraeceptum est . quae enim videntur
utilia, hovores, diuitiae, voluptates, O cetera generis seiusdem . haec amicitiae numquam anteponenda siunt. Mneque contra remp. neque contra iusiurando ac fidem,
amici put causa uir bonus faciet; ires iudex quadem eras
de imo amico. ponit euim perjanam a ac cum induit indicis. tantum dabit amicitiae, ut ueram amicι caussam
et malit; ut peiorandae luis tempus,quoad per leges liceat, accommodet.c uero iuraro ducenda sententia sit, meminerit deum se adhibere testem, idest, ut ego arb/noi, mentem suam, qua nihil homini dedit ipse deus G
umius. itaque praeclarum a maioribus accepmus m
rem rogandi Iuccιs, si eum teneremud, Quae salua fide facere possit. haec rogatio ad ea per ιιnet, quae Diarqante via ι honeste amico a iudice pose concedi. nan.di emnia facienda sint, quae amici neIιnι; amicitine tales, sed coniuratrones putandae siunt. loquor autem de communitas amicit . nam msaportibus uiris, atque persecti nihil potis es tale. Damonem, hram, ρο-
thagoreos, ierunt hoc animo into Iesu ,ut, cum eorkm alteri Dicosius Iyrannus dum necis desinavist, cris, morti adurcius eset, paucos sibι dies, commendando mitiorum caussa, postulavisset , uo factus ' alto eius Menui; ut , si illa non reuertist, moriendum eristi sibi ipse . qui inmad diem se recepist, admiratus
TNcio v x saepe Multae causee, I Tres, di Tertii, Incidunt multae saepe causae. CONTvR IBANT I Conturbent, sex,& Tertii. COLLEGAE I Colleg tres mei. Cocte egi in consulatu.
Liuius, Dionysius lib.v. Plutarchus,Florus lib. I. cap.9. Eutropius lib. i. cap. I I. Augustinus de Ciu. Dei hia2.eap. IT. hoc Bruti faecinus contra ius, & bonuni Lictum commemorat . Obsequens obseruatum esse
dicit, neminem, qui magistritum collegae abrogasset, annum uixisse: quorum primus fuit Brutus, deinde Tiberius Gracchus,&P. Tarquinius. IN I ci expellendis, i unum regem expulit Brutus, sed in posterum omnem sustulit reanandi consuetudinem. CONII LIo RuM etiam adimon I Et, pro
155쪽
rtia quinque, & Tertii. Et consiliorum adiutor, duo. Consiliorum Setiam adiutor, unus. PRINCIPES cepissent, i Princeps cepisset, unus. Ips I collatino ξ utpote ciui patriae studioso. NEC utilitas quidem l Ne,septem,& Tertii. Sine qua utilitas quidein esse non potuisset. Atque in eo rege Occ. Vnus. AT in eo rear, i de Romuli fratricidio Augustinus de Ciu. Daib. I I I. cap.6. Horatius Epodon Ode . Ouidius Fast.Iv. SOLUM, quam cum altero, i sic decem mei, & Tertii. Alias legebatur, S lum se, quam cum altero. PIETATEM. l quia stat rem. H v M A N i T A T E M, t quia hominem . M v R I ca Iam l legem enim Romulus tulerat, nequis moenia transiret. SPECIEM 13 satis, lse omnes libri mei,& Tertii. SAris idoneam. l Sane idoneam,quattuor,& Tertii. VEL Quia Hni,vel Romuli I de Quirino,uel Romulo,Vide Lactantius lib. I .cap. i s. A Quirino, Quirites; a Romulo, Romani dicti: alterum a deo, alterum ab homine nomen. Cura his ipse egeamus: l proximus enim sibI
quisque est,est Comicus. SCi TR chrysippus, I Scite hoc Chrysippus,duo. Aure Ri fimperia
Diripere,octo. Deripere,fex,& Teriij. PER TvRBAN TvR Q icia in amiciti s: l nam propter amicos plurimum delinquitur. Vo Lupet Tas; cr cetera I ri Et, non est in duodecim, Iertis. Vnust Voluptates,ceteraque. AT neque contra remp. l Atque,du Asilanus.utrumqtie rectius, quain quod est impressum. FIDEM , t Fides, ut ait Cicero horum libiorum primo est,cum iri, quod dicitur. Pio Ra birio perfidiosum,& nesarium ait frangere fidem. Pro Sex. Rostio:Is, qui fidem uiolat,omne commune praesidium oppugnata, Vide Paullum patrem ad raepistolam Familiarium. ΑMic I sui caulla i Sur, abella nouem mei di Tertii. NEC s ιudex quidem l Ne, duo,& Tertij.Neque, quattuor. NEC si tu ex quatim eriti amicitiam & odium a iudice abesse debere, ait C esar apud Salluitium. Vbi itide noli rascholia. CAvssλM esse mal f; l sc octo mei S Tertii. Ses,Caulla malit. V Υ perorandae litas lse nouem mei. Quattuor, & Tertii, orandae:quomodo citat & Nonius, interpretans pro Agere. nust Parande. Luis: sie omnes inei, & Ter iij. Perorandae litis tempus, i uide Plutarchum in Ciceronis uita,de eius praetura,in Manilii eauila.IvRATO l Iurati ii dicuntur,qui in leges, antequam iudicarent, tu reconsueuerunt. ADHi BERE: testem, i Habere,ires.IPSE deust Deus ipse,quattuor,& Terti j. Deus dedit ip se diuinius,duo. DI vi Nrvs. I Hinc Horatius Mentem diuinae aurae particulam dicit. Dc Senectute ait Cicem Pythagoreos numqtiam dubitasse,quin homines animum haberent ex liniuersa mente diuina delibatum. QvAE salua fide facere positit. l Posset,quinque. Pu TANDAE sunt. I Sint,quinetque,& Tert ij. I Ni sapientibus viris, atque persectis nihil potest esse tale. l το Atque, non est in uno. Atquς perfectis, ablunt a ducibus. In sapientibus uiris, persectisque nouem,& Tert ij. D ONEM, O Ionthiam, i par amieorum, quos celebrauit antiquitas.lib. I. de a .de Fin.Tusciv.ValeriMax.lib. I v.cap.7. L etantius lib...cap. t S. Simile exemplum de Dionysio memorat Hyginius cap.: 7. sed ibi Moetus, ta Ses nuncius,nominibus,sertasse i inmutatis,par amicorum legitur. Paria amicorum apud antiquos , I heseus S Pirithous: Pylades,& Orestes; Scipio,& Laesius;& hi Damon,N Pythias. Tythiam: Phythiam,unus. Phithiam, septem.Phi iam,du Pithiam,unus.Pynthiam Tertii liber.Alij seribunt cile in scriptis libris, P ehiam,Pimhiam, Phintiam:quomodo a Plutarcho, ta Pausania nominatur. Fulvius V rsinus Numisma a reum ait esse,sie inscriptum: MNTI BQIA MES. Φίντην, amicum,Pindarus appestat uali Φιλτην, siue ιμ--. DBsTINA vis sET, I Destinasset, septem: COM MENDANDOR v M'suorum causial irriterpretes hoc loco scribunt, idest ut sim amicis commendaret.Quod serri potest. Duriuscule tamen dictum mini uidetur. Potiti'. locum comiptum opinorilegendumque, Commonendorum suorum cauila. id stitit moneret suos. de ni exemplum ipsis proponerct.quod moribundorum e consuetudine esse, qui intelligit .
' Monet autem hicloetis peropportunus, ut ueteris testamenti Aciendi ritum hie ponam, tum quia adamtiqui titis notitiam vertiueat, iiiiii etiam quia non apudomnes, quae afferam, periuntun cx quibus me noparuam apud stadii,sios initurum esse gratiam confido,qui haec, atque alia eiusnodi undique conquisita tussiossisime construaui.
DEI OPT. MAx. numine ii orato,absque cuius nutu, neque quidquam rite inchoari,neque re. cte persci potest. Haec est Lucii Cuspi Dii dispositio, & ultimae u luntatis sententia, de eo quod poli inortem suam fieri cupit, lecernitque, si quid ex hoc morbo,quei' ncstit,an serre possit, secus, ae medici promittunt,de se colitigetit.Testatus autem,dum mente ualeret, sibi testamentum conficere placuisse, ut sine suorum iniuria, ex hac uita profici statur, haec legat. Domesticam omnem talpellectilem Nonio, qiii Apol niae Rhetoricam docet,uel siquid de eo accidisse Noni j silijs, P. ec Cn.Caeciliis. ro, quae mihi debet Q. Aemilius, Germano Aemilio, liberisq. eius relinquo. Agros,Villasque, quascumqi Liseij habeo, Domum t. consebrinis de Lucio praecipue, quod nemenisserat nostrum, mecumq. diutissis me, atque gratissime sit commoratus, prout decet discipulum, qui filij tenet locum, tuto haec, &s tu iter possidcnda censemus. Fundum, quem in Tusculano colui, cui ab Aquilone publica uia, ab Austro Teiii pix Iovis Stam is, ab Ortu Solis Sex. Pomp. ab occasu Suillus Cincinitatus, Attico auunculo do. Dabit autem
Hipparchus Philotimo Historico Taleium,di Callino Grammatico Drachmas deceatis taliqua debitione ἐ
156쪽
liber esto. Nisi Niceae rationem haberemus, qui nobis aliquandiu fuit perutilis, & nune sitis iacultatibus
magnam fecit iacturam,ob fratris naufragium, Profecto, quae a nobis mutuatus est illius Procurator, statim cogeretur reddere. Quoniam uero hoc illi diis cile sere animaduerti uolo, ut singulis annis uictum neces sanum Collaetaneae Dorphylae suppedit et,quae consenuit in uirginitate apud Semproniam meam, cuius d liderio mortem opto,propter fidem, probitatem,sertitudinem, incredibiles i. virtutes V xoria rarissimae. Vbi Vetula haec decesserit, absolutus erit debito omni,& cunetis, liras contraxerat, stipulationibus.Si quid humamun Lampridio contisterit,priusquam eius liberi ad aetatem perueniant, curae sint Antiocho Rhotari: qui accipiat ex opibus notiris, quaecumque illia erunt necessaria, ut liberaliter educentur, instituantiaoque. Amo nimis, de ualde amo Puerorum indolem,quos ad bonam frusem natos autumo. Tu Antioch ut dignum est tua erga me,& Lampridium uoluntate, a pueris mutuo suscepta,nc, ut eos tueare, ne aut ap-
rum ingenia perdantur, aut tui labores disperdantur. Hortum, quem emi ab Herennio & Deambula sonem, Aedesq. Nestorianas,quibus a Septemtrione uicini sunt Caesariani fratres, Gracchi a Meridie, ab Occidctali plaga Mare, ab Oriente Sole Eridanus in conterminus, amicis lego, lutcratas litteras docti Gallo,sabio,Hirro,iuibus . cunetis,qui uoluerint ibi uacare litteris,& eloquentiae zea tamen lege,iu nequc Ium commulcnt,ncque alienent, neque,ut proprium, cuiquam sit lieitum pinidere: Sed uelut sacrum, Meommune Gumnasius communiter ab omnibus possideatur. Las autem, quae mihi erant in Acgina par te dividant Gumnalii Procuratores adolescentibus studiosis in usum librorum,& olei,Mercedemq condiagnam stituant Rhetor triticin delegerint patrueles nostri,& Scholae principem, maximeq. utilem futurumi existimauerint. Et sucro consentiant I reliqui ne saria uel nominis gratia. Cavebunt autem ipsi,ma dabunt q. Successoribiis, ut locum hunc ita seruent,tradant q. posteris in perpetuum. C. Ateius, & Sex.C pito curam habeant Sepulturae,& iunctis, Monumentumq. faciant, ut melius uidebitur, & tulia, quae potitimus fieri solenne ci ita moderentur,ut neque illiberalia, neque superflua sint.Persuasum enim mihi est,il
Ios, quid conueniat, sonestumq. sit, uisuros haud segnius, quam nos, nihilq. negligentius facturos. De sis autem,qui mihi seruierint, sic statuo. Dem trio redemptionis pretium remitto, & quinque Minas do, & Pallium, & Tunicam, ut qui mihi
Anagnostes fuit. Tauro,qui multum mecum,& diu laborauit, pileum do,& Talenta quattuor, ut honeste vitam degere possit. Dionylius, qui uinctus est,ee Syrus fugitivus, si per se iterauerintelle improbi, ut sunt. cos uenundari mando:&, pretio exacto, a riti uiam ad Horios Academicos ducentem, S iter proximum , scri uiam, di publicam, ac uinallas uias circumquaque mundari. Et Ancillam Heriniam, quod uinosa est, relinquo:de famulos Maesum,quoniam errocst: Getam, quoniam impostori Davum quoquc, ac Maurum mancipes in perpetuum esse Mico,quoniam maledici, & contumaces semper fuerunt, ut in pistrino poenas promeritas luant. Heredem instituere reliquum est, cui fortunas meas honeste Minquam quibus certo scio inhiare quamplurimos. V ixisses, LAETE illi,sili mi, uixistes ut decuit)Laete, non ego nune Gllicitarern angerer,
non cum macrore nunc cogitarcm, quibus potissimum relinquam patrimonium hoc tantum, tantis curis, eruciatibus tibi uni auctum, tanta uigilantia, studio & parcimonia tibi uni a me seruatum. Ceterum, cum
siue Fortuna, si qua est, illum mihi inuiderit: si ue Deus potius, qui ta eum dederat, abstulerit, quo domus
mea omnis, sq. una in cum intereat, nefas est, Diuinae non acquiescere noluntati. His deductis Legatis,
cum duos fratris Agathonis filios, totid in q. filias habeam, ex utrisque mihi heredes instituam oportet. In quo tamen me me tristissi in um) ctiam atque etiam prouidendum mihi est, ne quid agam , statuamuris iod minus honestum illis S coniiciliciis, quodq. minus aequum, laudabile ue alijs Letum vulcatur. Igitur a itus,& Cnaeus Cuspidij ita mihi heredes sumo, ut, qui plus Reipub. praestiterit, habeat minos, Agros, Hortos,oliueta, & quaecumque Scodrae posscdu i minus profuerit,quae supcriore anno Colchini j cenitim octoginta supra mille iugera comparauimus, consequatur. In reliquis autem bonis meis omnibus, iri q. familia Fausiam, & Fesicianam,silias incas, ita mihi heredes instituo, ut, quae inclius nupserit, ex D drante, Alicra oti Quadrante heres habeatur Et inuicem substituo tam has, quam illas, cum suis fili j soti lii res, non in ea pira Permitto autem filiabus, ut,quem quaeqiiccarum uoluerit, sibi uiruin optet, optatiq. Per patriam pinc statem compos fiat.Curatores testamenti huius, Silius, Necessarius, C. Atilius, M. Capiatolinus, qui maxime omnium miro me aiseetii prosccuti sunt, qui l. ex omnibus amicis, ac necessariis fidelissimi semper fuerunt. Vos igitur, per sacra amicitiae, atque condiscipulatus,obtestor, per summum on Dium opificem obsecro, curate, me inores,quantum uestrae siles committam, ut omnia mea ex sententia apud uos deposita, n honesteq. gu mentur. Verum enimuero pie, amiceq. de alij facient,qui nobis bene uoluerunt quamuis occupati,ci senior si haec impleuerint, curauerintque.
Testes in his tabulis sint, Q. Marcius, C. Septimius, P. Curio, L. Capito,M.Terentius,Vibius Parsa, C. Sextius, qui affuerunt, subscripseruntque, ut sua ipsorum littera cognosci possit. Ego idem ille L. Cuspi-Hius testamentum manu mea exaraui, incoci anulo obsignaui, his q. testibus signandum obtuli. Et hane meam nouissimam uoluntatem ualere uolta mω testamenti quod si forte non censebitur, nomen,& ius h
bere mando cu tuscisque alterius ultimae uoluntatis, quam penitus μ inuiolabiliter obseruari ab omnibus heredibus, di successoribus incis itatuo. Valete superstites, mortalitatis non immemores.
Romae, Kal. Marti js,Cn. Pompilio,&L. Marcio cos.
157쪽
SA EPE de eo mecum cogitans, de quo nemo nimis, nisi pauci fatis, cogitant, de nouissimi scilicet, ac
de morte: quae cogitatio neque superfluacsse potcst,neque nimium festina: & mors omnibus certa sitidi hora mortis incerta: Vtile, dc honestum credo, antequam me mors impediat, uel mors ipsi,quae per ua
rios, & ambiguos rerum casus semper nobis impendet, propter uitae breuitatem procul cita non potest, nunc Dei gratia, dum corpore simul,atque animo sanus sum,de me ipso, ac de rebus meis talianda dispone re. quamuri ut uerum fatear tam paruae res sunt meae ,ut de ipsis quodam modo pudeat me testari: sed diuitum, atque inopum curae de rebus licet imparibus) pares sunt. Volo igitur hanc meam uoluntatem ordinare, ac scriptis committere, di propter quandam honestatem, di ob id maxime, ne de huiusi dir bulis meis, propter meam incuriositat cm, post ni cum obitum litigetur. In primis animam meam pecca tricem, sed Diumam misericordiam implorantem, & de illa sperantem, re ui mendo humiliter Iesu Chri sto. Eique, flexis ipsius animae genibus, ut a te creatam , suique sanctissimi sanguinis pretio redemptam, protestat, assisus supplico: nec permittat ad suoru in manus hostium peruenire. Ad hoc etiam auxilium beatissimae Virginis Matris suae,& beati Michaelis Archangeli, reuerenter, ac fidenter imporo, di sanct
rum reliquorum, quos intercessores apud Christum inuocare sum solitus, ac sperare. Colus autem hoc terrenum, ac mortale, nobilium grauem sarcinam animorum, terrae, unde origo est sib uolo restitui. Ethoe absque omni pompa, sed cum summa humilitate, de abiectione, quanta esse potest. De quo Ezrcdia meum, ta amicos omnes rogo, obseero, di obtestor, Nadiuro per uiscera inisericordiae Dei nostri, Spercaritatem, si quam ad me uuiquam habuerint: Neque falsi spem honoris hoc negligant . Cum iic omnino me deceat, ac sic uelim: ita ut, si forte 'uod absit co traiecerint, icneantur Deo, ex mihi de graui utruique ostensa in diem Iudicii respondere. Et liare quidcm de domo sepulturae, hoc addito, quod nemo me fico nemo mihi lacrymas, sed pro me Christo preces; di, qui potest,Christi pauperibus charitat cm, pro me ora re monitis, porrigat. hoc mihi prodesse poterit: fletus autem, di defunctis inutilis, ex sientibus cst damnorsus. De loco autem non magnopere eum. Contentor poni ubicumque Dco placuerit, de iis, qui trane ram suscipere dignabuntur. Si tamen expressius mea de hoc uoluntas exquiratur,sepeliri uelim, si Paduae, ubi nunc sum, moriar, in ecclesia s. Augustini, quam stat res praedicatores tenent : quia & locus animaet meae gratus, ta iacet illic is, qui me plurimum dilexit, in a. has terras piis precibus attraxit, nraeclarissimae memoriae Iacobus de Carraria,tunc Paduae dominus. si autem Arquadae, ubi ruralis habitatio mea in diem clausero, di Deus mihi tantum conccsserit, quod ualde cupio, capcllam ibi exiguam ad honorem beatissimae uirginis Mariae exstruere, illicq. sepeliri eligo, alioquin inserius ia aliquo loco honesto iuxta ecclesiam plebis. Sin Venetiis moriar, poni uolo in loco S. Francisci de V in ea, illic ante hostium cccetiae. Si Mediolani, ante ecclesiam B. Ambrosii iuxta primum introitum, qui ciuitatis muros asipicit. Si Papiae, in ecclesia S. Augustini, ubi fiatribus uisum lacrit. Si autem Romae, in ecclesia S. Mariae maioris, uols I tri,ubi erit opportunius, uel iuxta ecclesiam hanc, uel illam,sicut Canonicis placciat. Nominatu loca, quibus tar Italiam conuersari soleo. Ac, si Parinae, in ecclesia maiori, ubi per multos annos Archidiacon fili inutilis, & semper fere absens. Sin ubicumque terrarum alibi, in loco iratrum minorum, si iit ibi ; sin minus, in quacumque alia ecclesia, quac uicinior lucrit loco mortis. Haec de sepulcro: plura falcor, quam
uirum doctum deceat ab in locto dicta sint. nunc acccdo ad dispositionem carum rerum, quac uocauit
bona hominis: cum potius saepe sint impedimenta animi. Et primo quidem huic S. ccclesiae Ι'aduanac, unde percepi S commoda, 5. honores, ordinaui animum iampridem pusillum terrae cinere: quod cid testamento dimitterem usque ad summam quinque mille & duceutarum librarum huius paruae monetae, uel plus, helus possciat. Sed ad hanc usque summam habeo iam uerbo licentiam a magnis co Paduae.D.D. Francisco de Carraria,quam uel in uita mea,uci post obitum, quoties, seu quandocumque petita fuerit,d turum esse non dubito: sicut illum,cuius non actum minio, sed uerba multa habeant in praeposito firmitatem :huiusmodi autem terram hactenus, interuenientibus aliis expensiis, emere non ualui. Si ergo ipsa emero, ut spero faciam in instrumento emptionis poni, quod ipsam teneo animo relinquendi ecclesiae; ta ex nunc ita facio. Quamuis eiusdem terrae situm non possim auliue in scriptis inserere. Si autein qu niam non numquam piae uoluntates, propter peccata hominum, deduci nequeant ad effectum) dictam te ram emere uel propter impotcntiam, ues propter negligentiam omisero: lego ipsi ecclesiae Paduanae duc tos ducentos auri ad emendum aliquantulum terrae, ubi melius fieri poterit. De cuius prouentibus perpetuum 1munersarium animae meae fiat. Et ipsi D. supplico, si tunc uiuet sicut cupio, & Deum precor, ut multos polica per annos laetus, & felix uiuat uel si quod Deus alteriat tunc ipse non uiueret:precor alia quemcumque, penes quem rei suius erit arbitrium, quatenus ob reuerentiam B. Virginis,& mei, licet indigni, de pusilli nominis, respectum, concedat hoc fieri ; de decretum super hoc suum fauorabiliter interponat. Lego autem ecclesiae, apud quam sepeliar, ducatos uiginti; aliis autem ecclesiis quattuor ordinam mendicantium ii ibi fuerint) ducatos quinque pro qualibet. Pauperibus Christi lego centum ducatos, diastribuendos, ut uidebitur presbytero Ioanni Abochet custodi ecclesiae Paduanae:de hoc,si hic moriar ; sin alibi, ad arbitrium praelati ecclesiae illius, in qua reconditus fuero. Ita tamen, ut de dicta quantitate nullu ultra singulos ducatos accipiat. Transeo ad dispositionem aliarum rerum. Et praedicto igitur Magnifico D. dimitto tabulam meam, sue i conam B. Virginis Mariae,operis Totti, pictoris egregij,quae mihi ab amico meo Michaele Vannis de Florentia milia est. Cuius pulchritudinem ignorantes non intelligunt; Magistri autem artis stupent. Hanc iconam ipsi D. Magnifico meo lego: ut ipsa Virgo benedicta ubi sit pro-
158쪽
pitia apud filium suum Iesum Christum. amicis minoris status, scilicet charissimis mihi,libenter magna
dimitterem,si facultas esset uberior: sed arietum librabunt. magistro Donato de Prato ueteri, Grammaticae praeceptori,nunc Venetiis habitanti, si quid mihi de t ex mimi quod ovatum iit, nc scio, sed utique paruni est, remitto,delego. Nec uolo, quod heredi hanc ob caullam ad aliquia teneatur. de equis meis, si quos habuero in tempore transitus mei, qui placuerint Bun Zanello de Viguntia,S Lumbardo a serico, i ciuibus Paduanis, uolo, quod inter eos sortiantur, quis primum eligat, quis secundum. Et praeter hoc di elo Lumbardo, qui rerum suarum curam deposuit, ut res meas agerchobligatum me consiteor in ceu tum Strigintaquattuor ducatis auri, di solidis xvj. quos expendit in utilitatibus meis:& multo amplius; sed, iam ultimo internos omnium ratione, dictae quantitatis sibi debitor remansi:quam ii ante acceperit, sicut spuro cito sacero bene cri tralioquin uolo,quod heres meus ante omnia sibi satisfacere runcatur: de quo debito
chirographum meum habet, quod restituat heredi meo ipse Luinbardiis. Item lego ipsi Lumbardo scinphum meum paruum rotundum argznteum, S auratum,cum quo bibat aquam,quam libenter bibit, inu in libentius,quam uinum. Prcsbytero autem Ioanni Abocheta, custodi ecclesiae nostrae, Breuiarium me imagnum,quod Venetiis emi pro pretio librarum centum: ea tamen lege illud ei dimitto, ut post eius odi tum remaneat in sacristia Pacluanae ecclesiae ad obsequium perpetuum presbyterorum, ut ipsc presbyter Ioannes,& alij orent si eis placeat Christum,S B. Virgincm pro me. D. Ioanni de Cerialdo, seu Bocc tio uerecunde admodum tanto uiro tam inodicum lego: quinquaginta florenos auri de Florentia, pro inuuine hiemali,ad studium,lucubrationem. nocturnas. magistro I homae Babasiae de Ferraria lego levium meum bonum mi eum sono non pro uanitate saeculi fugacis, sed ad laudem Dei aeterni. Praedicii aut cinamici mei de parilitate huiusmodi lcgatorum non me accusent; sed fortunam, siquid est sortuna. Et propter hunc respectum distuli ad ultimum,quem primum esse ricuit, magistrum Ioannem de Dundis, pii licum, astronomorum facile principem, dictum ab Horologio, propter illud admirandum Planetari; opus ab eo c secium,quod uulgus ignarum Horologium csse arbitratur. Cui lego quinquaginta ducatos auri pro emendo sibi unum paruum anulum digito gestandum in memoriam mei. De facultatibus autem domesticis sic ordino. Bartholomaeo de Senis, qui dicitur Pancaldus, uiginti ducatos, quos non ludat. Titio de Floren tia, domicello meo, pra salarium suum liquid sibi debetur, uiginti ducatos. Et, ii haberem plures, aut aliox plures,paucioresue domicestos,supra salarium suum, pro quolibet florenos, seu ducatos x. famulis duos, pro quolibet coco duos. Et, si isti, uel amici obiissem, uel uomicali,seu famuli obiissent priusquam moria quod eis legalia uolo,ut redeat ad heredem meum. Omnium sane bonorum meorum mobilium, & immobia Ilium, quae ha o di habiturus sum, ubicumque sunt, uel erunt, uniuersalem heredem instituo Francisciunde Brinan illium q. L Α coli de Bressano ciuem Mediolani, portae Vercellinae. Et ipsum rogo,non solum ut heredem, sed ut tilium carissimum,ut pecuniam quamcuque sue sit plurima, siue sit minima, quia magna utique non erit meis rebus inuenerit,diuidat in duas parte di unain sibi habeat; alteram numeret cui scit me uelle, es de ea sat, quod etiam me uelle scit. Dum antequam finiam hanc scripturam, addenda sunt: unum,quod modicum illud terrae, quod habeo ultra montes in comitatu Venusini.in uilla, seu castro Vesclusae, dioecesis Tatii licensis,quia sine dubio, eundo illuc,uci etiam mittudo,quod ainmodo plus expenderetur , quam rcfuscat: uolo, quod sit hospitalis dicti loca, & in usu pauperum Christi. Et, si forte hoe feri non posset, impediente aliquo iure, uel Statuto, uolo, quod sit Ioannis, ta Petri, fratrum, q. Ra mundi de Raymundis, qui Moneta communiter dicebatur, de suit obsequiosus, ta fidelis mihi valde. Et, si dicti fratres, uel eorum alter obiissei, uolo, quod iaciaiat ad filios, uel nepotes, in memoriam dicti Moneti. Alterum, quod illud modicum, quod habeo in bonis immobilibus in Padua, uel ter torio Paduano, uel in posterum habiturus sum, uolo, quod sit heredis mei, ut cetcra: sed hac lege, quod
nec per se,nec per alium horum aliquid alienari possit:vcnditione, aut donatione, aut perpetua emphytheos,aut quouis alio modo; nee etiam pignorari usque ad compictos.x x. an nos,a die mei obitus computandos: quod pro utilitate ipsius heredis ordinoequi ignorantia rcrum labi possici, quas cum plene nouerit, puto non libenter alienabit. Sin autem sorte,quia omnes sumus mortales, nec omnino ullus est ordo moriendi, dictus Fr inciscus de Brossano quod auertat Deus ante me moriatur: tunc heres meus esto Liunbardus a serico praedictus, qui plane animum meum nouit:quem,ut in uita fidelissimum expertum, non minus sidelem spero post obitum. Haec iure testamenti, aut alterius ultimae uoluntatis: scu quocumque alio modo melius ualitura conscripsi manu propria, Paduae in domo ecclesiae,quam habito: Anno Domini M. cc x xx. Pridie Nonas Aprilis. Et Nicolaum notarium, filium q. ser Bartholomaei, ac Nicolaum, filium serPetri,notarios irifrascriptos, rogaui, prout in corum subscriptionibus inirescriptis continetur. Vnum addo, quod Itatim poli transit uin meum heres meus scribat super hoc statri Gerardo Petrarco, monaco Cartu siensi, germano meo, qui est in conitentu de Maternio prope Massiliam, ut det sibi opinionem,utrum uelit centum florenos auri , an singulis annis quinque, uci decem, sicut sibi placeat. Et, quod ipse elegerit, iuiud faciat.
Ego Franciscus P. scripsi: qui testamentum aliud secissem, si essem diues,ut uulgus insinum purati
159쪽
136r. die iiij. Septembr. CON si Dan Aro, quantum ad Iaudem Dei,& B. Marci Euangelistae, ac honorem, & saniam Cinuitatis nostrae futurum est illud, quod offertur per Dominum Franciscum Petrarchain, cuius fama hodie tanta est in toto orbe, quod in memoria hominum non est iamdiu inter Christianos, fuisse, uel esse philosophum moralem,&poetam, qui possit eidem comparari; Acceptetur oblatio sua,secundum formai inseascriptae Cedulae, scriptae manu tua; ta ex nunc sic captum, quod possit expendi de Monte.pro domo, di habitatione sua in uita eius, per moduni assicius, sicut u:debitur Domino, Consiliariis, di Capitibus, uel maiori parti. Cum Procuratores Ecclesiae S. Marci offerant facere expensis necessarias, pro loco, ubi de buerint reponi de conseruari libri sui. Et est rapta per vi. Consiliarios, Tria Capita de x L. ta ultra duax partes maioris Consilii. Tenor autem dictae Cedulae talis est. Cupit F. Beatum Marcum Euangelistam, si Christo, d sibi sit placitum,heredem habere nescio quot libellom quos nunc habet, ues est forsitan habiturus. hac Icge, quod libri non vendantur, neque 'uom idolibet distrahantur; sed in loco aliquo ad hoc deputando, qui lit tutus ab inccndijs, atque imbrimus, ad sui ipsius honorem,& sui memoriam, nec non ad ingeniosorum, di nobilium Cinitatis illius, quos contii get in talibus delectari, consolationem qualem ualem, S commodum perpetuo construentur. Ne que appetit hoc, quod libri uel ualde multi, uel ualde pretiosi sint: sed sub hac spe, quod postea de tempore in tempus,&illa gloriosa Ciuitas alios superaddet e publico,& priuatim nobiles, atque amantes Pammae ciues, uel sorte etiam alienigenae, secuti exemplum,l brorum suorum partem supremis suis relinquent uoluntatibus Ecclesiae supradiciae; atque ita sacile poterit ad unam magnam, de famosam bibliothecam , ac parem ucteribus,perueniri. Quae quantae gloriae futura sit illi Dominio, nemo litteratus est, puto, nec idiota,qui nesciat. Quod si, Deo,de illo tanto patrono urbis nostrae auxiliante, contigcriligaudi ibit ipseFiade in Domino gloriabitur, se quodam modo filii se principium tanti boni. Superquo, si res procudat, torie aliquid latius seri t. Verum, ut aliquid plus,quam uorba, ponere in tanto negotio uideatur,uult hoc s- cerc, quod promisit c. Pro se interim,& pro dictis libris, uellet unam non magnam, sed honestam domum: ut quidquid de insci humanitus contigerit, non posset hoc eius propositum impediri. Ipse quoque libcntissime moram tradict idem, si bono modo possit. de hoc enim non est ad plenum certus, propter mul2s rerum di cultate
Testimentum Iacobi Pico mini, card ualis Sapiensis, ad memoriam humanae imbecilPitatis, si sextarium impensarum contemptum, pie,c ' friant cr k
FR Ac t LI s est uita hostir,eam . casus circumstant innumeri. Quod vitemus , praeuidere satis non possumus. Illum diuturna aegritudo,hunc breuis languor, alium improuisa mors rapit. Omnibus autem incerta uocationis est hora. Quo in loco,quo in tempore O nos expectet rescimus.Expectare illam nos omni tempore,omni loco debemus memores uerbi Apolioli, quia illa non tardat. Et quod, tuae de te ra sunt,in terram uertuntur. Inscitia in securitate de uitae exitu non cogitare,dispensationem quoque domesticam in id tempus differre in quo mens grauata plurimi ad unum aliquid non est saepe idonea. An- .git timor mortis,torquet infirmitas.Circumstantium est inolesta cupiditas, qui sua non nostra quaerentes, ab animae cura ad terrena nos reuocant, cogentes saepe perturbationibus suis cum mori, qui uel moriturus non erat, ici Grte tam cito no moriturus. V t ergo concedente Deo ista deuiton,& ad incum, non alienum arbitriii,suae meditor,fiant, putans,quae ab Isaia Propheta Erechiae Regi sunt dicta, mihi Ecclesiae Rom. Cardinali imperata, Dispone domui tua quia morieris tu, dc non uilicia illud ctiam Saluatoris formidans, Vigilate,quia nescitis diem,neque horam,qua Dominus uester uenturus sit,scro,an mane, an falli cantu:slatui testamentum hos condere meo chirographo scriptum,cui ira cise ui in uolo,si id ipsum, uci cius partem
ante moriem non reuocem . in uero huiusmodi. In primis conuersus in Deum auctorem, S rcdumpi rem meum,cum anxius sim futuri de me iudici j,& nescius utrum odio,an acceptionc sim dignus,scien at item in manu eius uitam effr,atque interitum : peruisecra miscrimidiae suae, in quibus ex alto nos uisit uit,huim stratus, oro,ut sani aures suae intundentes in uocem deprccationis meae, non intrct in iudicio cuseruo suo aduersus solium quod uento rapitur, non exerccat potentiam suam, ncc liccam stipulain pros quatur, paenitentis Sacerdotis animam non dedignetur. Ignoscat illi delicta praeterita, ex ignorantias suas. Succipiat creaturam creator, Ni Morsgmcntum suum. Meinineri quod homo immundus de immundo conceptus sum semine, S quod in peccatis concepit me matcr mea. Veniat ante oculos pictatis nultae humanae infirmitas a qua per omncm succcitum nouis semper desideriorum iacibus incitati ex . et uaguere
160쪽
tinguere sine illius ope, Ignea inimici tela non possumus. Stulta est pueritia, inanis adolescentia, iuuentus Iubrica . Virile studium ad ambitionem inclinat. Friget senectus, ta descit. Si non siistinet Domitius, cui est sperandi fiducia Z aut quem sarcina tanta sine allevamento eius non premat 3 Recordetur Paulli seruisti ad Romanos haec lamentantis: Non inquit,quod uolo bonum hoc ago,sed quod odio malum ut iacio.
Est miserator, & misericors Dominus, longanimis S multum misericors. Suntq. miserationes eius iuper omnia opera cius. Secundum cssio peccata mea non faciat mihi, neque secundum iniquitates meas ri trisbuat mihi,quia non iustificabitur in conspectu suo omnis uiuens,sed per sanctam nativitatem sium, passionem,& mortem,& resurrectionem, S ascensionem in caelum, S aduentum spiritus sincti para leti salii et humiliatam animam,cum beatis spiritibus in uuam aeternam proxime autem, si quid contra pastor in principem meum Rotia. Pontificem uiuens peccaui,peccasib autem multa me puto ii quid dicto,aut facto contumacuis si non sum digne reueritus, si non parui,si contristavi,si carpti pro suis in me meritis, si non digne retri sui,supremam eius pietatem gemens imploro, ut mihi ignostat, ει oblitus omnium defuncti animae benedicat . Haec clemens, dc ab animo protecta caritas petenti erit leuamini, S danti merces a Domino . Cum patribus quoque, & collegis meis. quoniam irequentior usus suit, frequentiorem utique est. oportuit offendendi occasionem. In multis enim peccamus omnes.Zelotypia contentio,obtrectatio, ra,rnuidia solicitare nolitos animos solet quidquid in hos adinis,quidquid amari a me acceptum referunt.oro, Obtestorq. per commune consortium,& spein misericordiae,quam a Domino iudicari expectant,ut id omne deponant,iniurias condonent, di placentur deiuncto,eain requiem fratri optantes,quam de se imporaria Domino clipiunt.Exsecutori,quum in calce testamenti designo, hoc officium pietatis res inquo, ut,li ita indulgeat Potite primo post obitum Consistorio hanc vcniam,& remissionem non inanis gloriae, sed salutis causta meo nomine sappliciter peta dentidein postulaus,ut, quae dispono, quae testor, pius Pastor paterna indulgentia probesita non mute saluiliamq. meam de me fidelitre meritam pie consoletur, &iuuet. V t uero ad gloriam Dei, di integritatem communionis sdeIiux Perseuerantis licet peccatoris serui pateat fides, alta uoce profiteor tenuis te me a lauacro sancti Baptismatis usque in dic in praesentem sanctam orthodoxam Fidem Catholicamj, symbolum ab Apostolis conditu, expositionem fidei magni Nicaeni Concilij: anathemati Eassecti a me, & anathematizare omnem haeresim extollentem se aduersum sanctam,ta immaculatam fidem, in qua,ut dictum est, uiuere& mori intcdo loc sequens confessionis uicae chirographum omnipotenti Deo in extremo iudicio repraesentans. Credo Se Corpus meum contaminatum flagitus licet indignum sit,cui habeatur honor, sepulcrim facilis sit semper iactitra, rationem tamen habens dignitatis, quam dedit Ecclesia,Pistificalas quoque ossici, per quod plebi honoratissimae practui, sacrae ctiam uncti rus, qua per inui libilem speciem inui libilis est improeliis character,tradi oro ccclesiastic e sepulturae, atqtie ijs insignibus adornatum, quae consuetudo nostri ordinis tulit. Sapiant tamen omnia modustiam funeratim, non saeculi pompam. Si Romae, ut opto, morior,condi cupio in basilica Apostolorum Principis Petri, piat altare beati Gregorij, ad dextram sepulcri Pontificis Pij, ut, qui me extulit uiuens, mortuus iuxta se habeat. Condi illud ipsem humi volo marmore tantum non caro contectum, quod parieti ecclesiae coniiunctum habeat caput. In ipso autem pariete honore defuncti Pontificis ad memoriam meam nil fabric turi Marmorea tabula ulnis tribus a terra exstans paricti inseratur,quae supra sepulcrunt parieti insiti epitaphium sequens incisum bonis litteris habeata . . . - α Luca ortu, Sena lege fuit mihi patria,nomen Dum uixi Iacobus,mens bona progenere. Papa Pius sedem Papiensem detulit. dem latita Cardineo ornauit munere,g te, domo. bouo Quem colui uiuens,non linquo mortuus. hic sum, p.rti Et prope sancta patris filius osti cubo. laos in z: T. Viuite qui legitis,caelestia quaerit .nostra haec M. I. In cineres tandem gloria tora redit. Sin alibi in I talia obitum meum esse contingat, Romam nihilominus ad hunc ipsum locum uolo corpus mcum referri,dicta iam ratione humandum. Trans alpes ucro aut mare, in cathedrali ecclesia,in cuius uel ciuitate, uel dioecesi mea uocatio fuerit. Tunc uero insecutoris curae sepulcrum relinquens, quinctum ta vim,ra sextu in uersuin demi ex epitaphiquotQ.V bicamque autem exccisero, testamenti instatutioncin,quae sequitii uolo. Ἀ- - . i l. Impendia suneris, quae adhiberi ad solamen superstitum magis, quam defunctorum leuamen, solent, Divinam mille ducatorum aureorum ueto excedere,in qua includatur etiam uel litus iamiliae. Quato haee exhil buntur parcius, tanto erit plenius; unde & illi benefiat, di meae animae consulatur Superuacua nec placent Deo, nec laudes inter homines habent. Transi breui memoria funeris, diu permanent damna. Tempora in hoc patrum nostrorummagis sunt attendenda,quam nostr qui gloria benefactorum,non luminum multitudine, illustrari uolebant sepulcra. Quidquid amplius sumetur, quidquid plus erogabitur, piaculum exsecutoris sit, non peccatum sobria statuentis. Castrum doloris cubito angustius in circuitu sit, quam nostratia soleant. Ipse etiam lectus ad proportionem angustior. Stratum uero lecti, quod pallium dicitur, ad uetus exemplum,ex simplici damasceno uiolaceo sit,sine ullo omnino auro, aut argento, imbrias, laterum habens ex simplici item amasceno caelestini coloris, in quibus latera singula,singula tantum in .gnia familiae habeant. Veto in circuitu ecclesiae appendi tot insignium depicta lintea, ludis meo iudicio aptiora,quam funeri. Pendeant tantum super altari,in quo inissa maior cantabitur, di in circuitu castri, α