장음표시 사용
21쪽
tum . qui suam conssumit aetatem in ejusemodi indagandis osciis, quorum commercium ad
hominum Jcietatem S conjunctionem tuendam pertinet. Nulla vero doctrina adeo ne- cegaria S utilis humano generi, quoniam comprehendis omnia ilicina, quae homo homini natura debet, quocunque loco, tempore, statu exhiberi invicem conveniat. Quippe nulla Vitae pars,neque publicis, neque privatis, neque forensibus, neque domesticis in rebus, neque si tecum agas quid, neque si cum altero contrahas; Vacare ossicio potest, in eoque colenda sita est vitae honestas omnis. & in negligendo turpitudo. resti Cicerone 1OT Publica dicuntur, quae ad totius civisatis statum oe administrationem tum domi, tum etiamforis . pertinent, vespacis, vel belli tempore suseipienda. Frivata. quae singulos spectant. licet a plures extendantur. Quae autem ogkia in utro que vitae genere homini praestanda incumbunt, ea omnia hac ae officiis disciplina atque docDina continentur. Ea autem non aliunde nec e puriori sunte hauriri potest, quam juris naturae cygentium scientia, ad cujus praescriptum omnia, quae vel publice, vel privatim geruntur, fieri debent, si recte facta dici mereantur. Quis vero praesta. bilem hanc sicientiam atque doctrinam, tanta eruditione . tantoque ingenii cs iudicii
acumine, ut eo omnes obstupestant. tractavit, Sex intimis penetralibus abditisque recessibus in lucem protractam ad omnem vitae usum, conditionem. statum, locum Stempus accommodavit, quam Vir incomparabilis HUGO GROTIUS. in suo opere . cui titulum de Iure Belli ac Pacis, insicripsit. De cujus praestantia , eruditione, summaque utilitate, quam ex eo cujuscunque bis qui uegeneris S conditionis. tum praecipue qui ad Reipis. clavum csgubernacula sedent, atque summae rerum prae . sunt, capere posunt, potius nihil dicendum mihi videtur, quam ut eam praedicando pro ingenii exigua facultate minus fortasse dicerem, quam par est. Tanta enim do ctrinae N eruditionissama, quam eo sibi conciliavit Author, atque tot clari morum Eruditissimorumque virorum egregia testimonia satis eam illustrant atque celebrant.
Traeterquam quod omnes, quorum manibus teritur, uno ore tesantur, vix aliquem
vixisse mortalium . qui tanta capacitate. es tam late diffusa per omnium disiciplinarum genera eruditione posieret, quam qua incomparabile hoc opus demonstrat author em suum i structum fuisse. Quamobrem merito tot viri eruditi non propter argumenti tantum dignitatem. utilitatemque sedimprimis gularem doctrinam Nummam. qua tractatur . eraditionem, se bene de humano genere, γ'a qui ue Repub. meriturum arbitrati suere. suscipiendo ejus commentationem. V conserendo 'as operas ad EL
stranda. quae sepe nimis conciso dicendi genere proposita, dissiciliorem praebens inieblectum ι tum etiam desuendo re refutando nonnudos erro res , in quos, es Auth rem nostrum utpote qui etiam homo natus, a st illud humanum errare, non alienum
me putavis cum circa religionis, es Dei quaedam dogmata. tum etiam juris naturae oegentium tradendam sitientiam. cs doctrinam incidisse. Disa tanti virituma, dicere po*umus. Ab eo autem stere tempore, quo manum Ierulae subduximus, es ad humaniora dia animum applicuimus, prae caeteris nobis placuit juris naturae es gentium
sciemiae, atque moralis doctrina, quae cum ilia arctissime conjuncta . operam dare. cujus studium vehementer in nobis excitaverat Celeberrimi Samuelis Pusendorsi. doctissimum re omni eruditionis genere resertum opus de jure naturali &gentium. ad hunc spartam colendam in lucem editum, in quod nescio qua fortuna incideram, eoque siemes V iterum evoluto, tanta me hujus sitientiae excolendae cepit voluptas. ut me plane totum huic consecrare voluerim . praesertim cum magis magisque indies perspicerem, quanta in ea later es utilitas. Verum cum animadverterem vix aliquos in ilia
a discenda progresus Aere posse, nisi quis esser paratus ab ea stupellectile . qua tan
22쪽
quam necessario adstumento indiget, ut perveniat ad intimos recessus, unde petenda: in tamque pelicerem non unius esse generis, sedsere ex omnium disciplinarum notitia, per quos hae se diffundit scientia, comparandam, paulisper haesi. me imparem tanto per sciendo operi sentiens. Verum summum hujus doctrinae excolendae studium ac vehemens appetitus facile severabat omnes molestius es di cultates, quae sese mihi fiere
bant. Itaque Saliarum bonarum artium scientiam, tum etiam antiquitatum, quae ex veteribus cum Romanorum re Graecorum, aliarumquegentium monumentis, eruendae, cognitionem, tum etiam Hsoriarum notitiam, quae egregium in juris publici disiciplina excolenda abet usum, quantum potui. mibi comparare studui. Cui aliquam diuopera data, iterum ad evomendum Pusendorsium animum applicui, atque experie bar longe majori cum ructu me relegisse eruditissimi Viri scripta, quam antehac perlegissem. Verum cum sicerem quanta in existimatione haberet incomparabile Authoris nostri de Iute Belli & Pacis opis, cujus authoritate in tractandis plurimis juris publici quassionibus saepius ueteretur, atque in illa etiam plane acquisceret, non a recta hac excolendi studii rasione me deflexurum arbitrabar, si tanti viri exemplar imitando . illud ipsum legerem perlegeremque, atque ad faciliorem intellectum mibi comparandum virorum eruditorum commentarios evomerem, quos re in mustis dipnsire ab Authoremino merito pesiciebam. imprimis ubi a receptis Orthodoxae Ecclesiae unanimi conses sententiis divortium facit, in nonnuctis vero erroris eum arguendo . propriam ignorantiam prodere arbitrabar. Quod ipsum in causa fuit, cur diligemitis examinanda quaecunque es ab Auzbore nostro . es aliis scriptoribus atque commenta. toribus dejure natura rimetiam praeceptis tradita βω, eaque addictamen rectae ra. tionis reυoflanda duxerim. animo quantum potui omnibus praejudiciis vacuo. propriaeque mentis discursu adbibito, ne pecorum ritu antecedensium sequensgregem . Sab alieno
pendens judicio, in eosdem quoque errores inciderem, quos nonnulli propter fummam cujusdam Authoris aucta tas saepi me amplectuntur caeco Fodam impetu, tan quam Ialli nesciam veritatem. Quamobrem sepi me non Aiatim ab Authoris opinione . sed etiam communi de re aliqua mitentia. tanquam vulgWi errore. dissentio in hisce meis commensariis. quibus causam praebuit saepius summa cum animi voluptate repetita bivus eleganti mi operis lectis. Quos velim, at scias, lector benevole, non a mediis atos, quasi in bactractanda disiciplina, ad quam illustrandam viri doctrina Ningenio ac judicio florenti mi operas suas contulerunt, comicum oc os confisterem Nasiquid praesarem . quod non amea praestitum ab illis. Verum quemadmodum omnes artes temporis lapsu ρο rerum usu ad majorem persectionis gradum perveniunt, quia insentis facile es aliquid addere , cui tamen . qui prece Ferint Authores es imventores ea am praebuisse dicendi videntar. ideoque es illis imprimis hab enda gratia ι ne etiam es in hac ipsa Amma moraci, S juris naturali ac gen tam scientia tradenda, primi aurbores occasionem praebens eam magis magisque exornandi atque illustrandi, tum etiam indagandi quadam cs quasi e tenebris in lucem protrahendi ad eam pertinentia , qua as sigis praeterita atque omissa fiunt. Itaque squid a me praestilum quo re ornatior es illustrior Me praestantissima dissiplina fieri possit, id acceptum fero S Authori nostro S docti simorum virorum commenta riis, aliorumque de hae doctrina eruditissimis divulgaris Acriptis. Quamvis in quibusdam ab illis disentiam, eorumque opinionem quasi erroneam amplecti nequeam. eo tamen me ipsi somachum voluisse movere neutiquam velim ut sibi perfluadeant. quis alicujus famam minuere voluisem erraris eum arguendo. Oportet enim ut cuique tu
rum sit judicium. Errare enim non est vitium . quod alicujus famam commacutis
23쪽
apud viros graves is honestos ,sed humanae naturae imbecillitas, cui etiam praestanti mi, honestissimi, atque eruditissimi viri obnoxii, quia ejusdem naturae participes. Quod tamen non dictam a me volo de omui errorum genere. nec etiam aliquem ejus arguendi
modo. Sunt enim res quaedam per se notae atque veritates nobis ivvatae F rationi in Dae, in quibus errare non humanum si ut ita dicam, inhumanum ess, idest, ratio si hominis naturae contrarium, ideoque saepissime summa cum malitia conjunditam. Quod etiam dicendum de ejusmodi aliquem erroris arguendi ratione, qua quis prava cysinistra. ex privato erga Authorem odio vel malitisprosicissente, ejusdem opinionis interpretatio. ne , famae notam inurere conetur. Nec ab ejusmodi calumniis mihi quoque cavere olim potui, quibus nonnulli snistre meam opinionem circa aliquod juris naturae axioma divulgatam, interpretando, me frustra prosecuti seunt, quasi Pelagianimum redoleretes ad pubvertenda juris naturae findamenta excogitarum . qua statuerem. Vetustiss- mos mortalium vitae integros, scelerisque puros, nullas leges naturales propriae dictas. quibus impellerentur is instigarentur a faciendum quodissium, reditam. Sh nestum est, deterrerentur vero parvarum metu ab eo, quod injustum est honestati repugnat . bubtiisse. Quoniam naturae impetu S optima animi dispositione serebantur in statu integro ad virtutes, consistentes in convenientia actionum V inclinationum cum imagine disina. CujusHaereseo; me non quidem accusesse ipsistebantur. quod palamsuvendo huic opinioni eam profiterer, sed quia ejusmodi consiquentiae ex illa deduci possent . quae
non obscure testabamar hunc anguem latere in herba, ut nuper quidam Germanus iis
sua dissertatione de jure naturali Parasidiaco. statuit , Ionasse in male disposito suo cerebro progenitum, cui tantum dignationis addere, mihi neutiquam par visum est, ut utar Pulandorsi verbis, ut responsi quid eidem reponerem; ejus potius me miseret, quod tum egregie semet ipsium decipiat, propriam non percipicns ignorantium s persuadet enim sibi intelligere aliquid, dum nihil intelligit, sed spero aliquando ad sanio. rem rediturum mentem. dispersis densissimis illis tenebris quae cerebro suo UZὴμ im
pedimento sunt, quo nequeat clare V distincte percipere, quae ad juris naturae γ genatium doctrinam, atque scientiam pertineant. Sic enim ex melle venenum decerpere, re sita is bonis principiis absurdas deducere consiequentias quorundam potest vel mantia, vel ignorantia. Quis potest sibi arrogare jure merato interpretationem alienae opinionis. eamque in eum mm detorquendi licentiam, quem sua sibi is pirat malitia typri tam saepissime odium. Quamvis autem hisice calumniis meas olim vindicias opposuerim, vita meusteri necesse habeo, earum memoriam cs recordationem is causa suspe, quodhosce meos in Aviboris nostri de Iure Belli ac Pacis. commentarios in lucem prodire voluerim ut posset cuique constare quidnam sentiam de juris naturae Ugentium jure, tum etiam melatum ne idem unguem a receptis Orabodoxae Ecclesia circa religionis S Dei sandamenta sententiis recedere. Quemadmodum vero Authoriplacuit opus suum in tres libros dividere. uno tamen volumine; ita etiam animum induxi in tria volumina di pescere totum hoc opus. ει unumquodque volumen sieparatim publici juris facere. Quorum primum jum tibi ossero, Lector benevole. vi periculumfaciam nam placeant tibi, quos feci commentarios. Quodsi tibi probatos fui se intellexerim. atque caeptis savere te meis pers'exe
rim.' luculentis es amplum laboris meipraemium habiturus. k ais B. L. conatu'ae nostros ulteriores favore Irostqvi pergito.
24쪽
Mi Us civile, sive Romanum, sive quod cuique patrium t. sest, aut illustrare commentariis, aut contractum ob JUR oculos ponere aggressi sunt multi ; at jus illud quod si inter populos plures aut populorum rectores inter- Dedit, sive ab ipsa natura profectum, aut divinis con .stitutum legibus, sive moribus & pacto tacito introductum, attigerunt pauCi, universim ac certo ordine tractavit hacte. nus nemo: cum tamen id fieri intersit humani generis.
Teundum iuris civilis compilato
tor noster de eo jure sermonem habens, duplicem nobis ejus fgniscationem tradit ; una latior . altera strictior est. Illa ad omnium populorum, quas sibi proprias secere leges, pertinet, & vocatur in senete jus civile cujusque civitatis, vel populi aut gentis. Haec tantum illud juseomelcctitur, quoil civitas Romana shi constituit, & strictiori vocabulo uocatur jus civile Romanum. Illius desnitionem traditurus Ulpianus , ait esse jus illia , quoa neque in t
tum a natinaei vergentium recedit, nec per omnia ei semit: naque eum aliquid a imus vel aere
himus iuri communi, jus proprium, id est, civile oscimus. L 6.1. de j . in in. Jus vero civile instrictiori sDiseatione sumptum, id est, jus Romanum definiens Papinianus, inquit jus itilud esse , quod eae luitas , plebiscitis , Senasas
consutiis, Horior, pum, auHoritateρν--- liliam venit. L 7. g. eoae Constat enim jus nostrum, inquit Imperator, aut scripto, aut sine scripto, solium autem jus est, Ieae, plebiscitiam . primcipionplacita, magistraια- edicta, responsanώ-
quam etiam illa, quae latius patet juris civilis senificatio atque definitio , omnium popuIO- irum leges sis iura,quae sibi peculiariter constit endo fecerunt propria, dc consequenter eivilia coniplectens, iuri Romano conjunctissima sit&maxime conveniens, quatenus scit. ad exemplum ceterarum gentium, iuri communi vel addendo vel detrahendo, sibi constituit quoddam jus proprium, quod civile vocatur, & quidem Romanum , quas proprium ipsius civitatis Roma nae , tantum a juris civilis generali definitione disserens, quantum species a genere. Optime JCtus Gajus, in I. s.f de just ur. Omnes populi qui legibus in maritus ruuntur, panim soproprio jume, partim commini omnitim hominis jure ut tur . Nam quod quisque populus ipse Mi 'o erestituit, id ipsius proprium civitiis est: D earumque Jus civile, quas /us proprium ipsius eis talis. A qua & denominatur, ita ut aliud si juseisiti istiniensium adiud Romanorum, aliud La eiaemoniori . Seujus qu dem elide, inquit Imperator , ex unaquaque civitare appellatur , v Itiri Athenien m. Nam si qais melit Solonis vel Draconis tiges appetiare jus eiide Atheniensiti non erraverit. Sic enim injus, quo populus Romanias tiritur, jus civile Romanorum apsellamus ,
vel jussiaritiam, quo Quirites utunιur. Jus itaque civile in genere ea, quod quisque populus sbi se- eit proprium addendo ves detrahendo juri com
muni, quatenus autem ad usum suae civitatia
25쪽
quisque populus accommotat, eatenus tanquam: dam leges Romanorum legum aliarum matrem
species di eri a genere & fit ius quoddam pecu- nuncupantur. Nunquam Laeti fruit noulaliare & lingulare istius civitatis&populi. Hinc Balduinus, juri inia ps ,
merito Cicero definit Ius cimile aequitatem iis con- Romanos, unde ad alias eiis situram qui e usdem seum cxwtatis, ad res suas magno omnium mortalium c ensis in Luzd 'obtinendas. Et Arist. s. Et hic. cvs. ait, jus manavit. Quamobrem Sc jus commune non 'μ l inique ratione possit appellari, quia ob eius e
tum. In eo a jure gentium sive naturae diversum,
quod, quemadmodum hoc aρud omnes gentes peratque custoditur di locum sibi vendicat, quia a naturali ratione introductum & constitutum; ita illud apud eos tantum obtinet populos, qui juri communi, ig est, naturali vel addendo vel detrahendo, in quibusdam a naturalis rationis dictamine recem, quatenus licitum ipsis, jus ad reipub. & societatis civilis usum accommodantes, sibi fecerunt proprium: unde dicitur jus civile neque in totum a naturali vel gentium recisere,
cellentiam, & summam aequitatem utilitatemque , aliae nies atque nationes illud amplexae tuerunt. Ius Romanum tam aequum est, in rati m consentaneum , ut omnium fere Chri Hanarumpentsum ustu in approbatione sit receptum. Car. Molin. ad conseret. Paris. Et Damhouae inpram rem civ. cap. Ir. Ita justum in apium visum essomnibus ius Romariorum, M, qta Romanis lembus vin tenemur, si a tamen tanquam aptitati naturast maxime consentaneum siquamur, in β.utura per has interpretemur. Merito igitur Impci . ὀ ς, τυ Πr ος interpretentur. Merito isti tineque ei per omnia serwre. l. σί de inst. Ur jur. t rator inst. de jurinat. sem. quoties 2 iure ei Qili Cum enim varii sint hominum morta, variaque' sermo habetur, non Milo nomine ,' cui si
mortalium desideria & ingenia , Ideoque nec l civitatis, nostrum jus, id est, Rominum intelomnibus omnia conveniant cuique populo est ligendum voluit. Patriam Doum, di data quaedam libertas earum sibi condendarum le- N est. 9. unde caeterorum populorum tangum,quae Reipub. formae, & civium ingeniis iniquam ex origine & Ante sucidi man uni id:
larvae atque congruas sere arbitraretur. Disi sque per excellentiam & quandam antonomisiam
x-ΦDi , juris simplici vocabulo s
se est, inquit Cic. pro Balbo. Ita ut vix ulla sit civitas , quae non lubeat peculiares suas constit tiones&lcges, prout salus & utilitas secietatis effagitat, promulgatas sancitasque. Quae dissimillas tot diverserum civitatum sive gentium
Propriae leges, in eo sibi tamen simile, viden-lsisi iri, Γ hi ' ab A
tur, quod ad iuris naturae normam commost in I d, σἰνω- ε,νρ -- .. - -
tur, quod ad iuris naturae normam compositae sint atque constitutae , quatenus omnes gentes juri communi detrahendo vel addendo jus sibi proprium statuentes, naturalis sive communis juris semper rationem aliquam habu re, unde tot ejus vestigia in cujusque populi propriis patriisque legibus perspicimus. Quamobrem Cic. esto. Nepae vero, inquit, hoc solum natura, idest, gentium jure, sed etiam legibus p
pulorum, quibus insingulis civitatibus Respub. con-rrnetur , eodem modo constitutum est, ut non liceat sui commodi causa nocere ulteri. Est enim immutabile hoc juris naturae Aietitum sive praeceptum
Atreum non laedera, quare ab hoc gentes saltem moratiores non recesserunt in propriis sibi constituet dis legibus , verum illud ipsum iis im ruere & approbavere. Sed hahet illud ius
civile Romanum prae caeterarum gentium &civitatum constitutionibus praecipuum, quod in eo perspicimus admirandam quandam aequitatem S sngularem juris naturae observantiam. Quamobrem Gothosredus ait, ius e vile Romanum tuum sne it te in asciplina exterarum gentium omnium ludus Q in ituris praponderare, omniaque po tirum jura mores in se comprehendere. Et alius. Itis civile Romanopum naturae, incitataequ/tate ante omnes Iura pes- Iri, O au istuci omnes ubique recurrum. Qitare
in legibus serendis, & iure dicundo ceterae gentes, jus Romanum sibi tanquam normam & cxemplum proposuerunt, ad quod suas componerent. Et consequenter non immerito a quibus-ius Romanum Justiniano placuit. Ita enim
dirigitur 3nterpretatio quaruncumque constitutι num ac consuetudinum, quae isti manifeste non rem nt: ac tametsi repugnem, tamen in ambio IactiJpecie eyusdem aequιι ate mitigantur, o ita coe centur, ut commune hoc jus quam minime laedant. Qioniam vero in tanta apud omnes nationes e
luimatione habitum est jus civile Romanum, non mirum , quod tam multi viri maximi ilulud commentariis suis illustrare vel contraditam ob oculos ponere aggressi sint, & excolendae huic disciplinae operam dederint. Latis enim IIx II. labb. cx quibus tanquam ex sente suo fluere coepit jus civile Romanum, necessiria erat prudentium interpretatio inquit Pomponiu, d org.Iur. Reipub.Rom. itaque initio non desuem decora ingenia, Di interpretando & disputando ius quotidie illustrarunt atque in melius productum posteris reliquerunt. Neque hodie desunt
viri auris scientia & doctrina forentissimi sed rari, qui jus illud, quod civile, id est, Romanum
votamus, sitis quotidie etianum ornare doctit commentariis suscipiunt, atque in eo inter
pretando aetatem consumunt. Verum proch dolori quam pauci admodum ad hane excolandam Spartam sese applicant eo quo dccet animo. Multi enim, qui ultra Iegum verba vix quicquam sapiunt, quasi illotis, ut ita dixerim, manibusi gum interpretationem sucipiunt, id est, non informato prius animo iis studiis, a quibus si quis non paratus, persectam juris cognitionem atque scientiam habere nequiti oportet enim qui iuris civilis scientiam aliquo cum Ductu profite-
26쪽
ri & interpretari velit, exercitatum esse in omni-bti, sere disciplinis, atque Historiis, antiquitati
bus, & veterum monumentis versatum, in quibus si quis hospes, in ipsa quoque juris mat
ria, quam interpretari atque docere vel commentariis & notis illustrare animum induxit rudem esse necesse est. Veterum juris condit rum exempluna nobis imitandum, quorum docta de quibuscunque rebus responsa nos docent, aurisconsultum Omni instructum esse oportere disciplinarum, atque studiorum genere. Hinc in
pandeltis perspicimus JCtos aliquando Medi ei, nonnunquam Philosophi , interdum Historiei
in decidendis controversis sustinuisse personam Hinc de partu septimestri aliquando respondit Paulus in I. ii . f. deflatu iam sic de Publio Ru tilio Joto, cusus Pomponius meminit . f. de orig. iur. temitur Cic. in Brina . eum suis te egregium Stoicae disciplinae Philosophum Rutilιus, inquit, in quodam tristι er severo genere dicenai versatus
es, natura vehemens er acer. Et deinde, muJta
opera, multaque indu hria Rutilius fuit, qua erat propterearratior, quod iciem magnum munus de jure responciendi sustinebat, sunt e us orationes jejuna, multa nuclara de jure, doctus vir, C r eis litteris e citius, pumetis audisor, prope perfe-
Elm in Sio eis. Et de Servii Sulpitii summi v
que jurisconsulti, cujus eod. Ioc. meminit Pomponius, ad omnes bonarum artium disciplinas
addiscendas adhibito studio, Cicero disputat in
Armo. Imprimis vero ad ornandum jus civile cum juris scientia eum conjunxisse studia Phil sophiae, litterarum, & artis quoque Oratoriae, tradit idem in Bruto, quamobrem hoc Ciceronis meruit elogium, cum inquit. Sic Brute existimo juris civilis magnum tisium, Q apud Scaevolam, erapud alios fuisse, artem in hoc uno quia numquam
eci siet ipsius juris seientia, nisi eam praeterea ἐ-ὰ osset ariem, quae doceret rem universiam tribuere in partes, cre Hic enim intulit is hanc arrem nivis artium maximam , quasi lucem , ad ea quae confuse ab aliis aut respondebantur, aut v
baritiam Diauer iram mihi viueris dirare inqui Brutus) isse, inquam, intelligis r sed is anxii
etiam in literarum scientium Q loquendi elegiam
tiam , quae ex scriptis ejus, quorum smilia nutu sunt, Dei lime perspicipo est. Sic quoque testatur
C. Mutium scaevolam, non solum iuris scientia, verum & omnis prudentiae genere praesitisse: quamobrem eum appellat hominem non solum iuris, sed&omnium disciplina eruditissimum. Et de P. Alfenio Varo. testatur Gellius oum non incuriosum sitisse rerum antiquarum lib. 6. cap. s. quamobrem & altius jura callere dieit Α-mian. Marcel lib. 3o. Et sic passim legimus vel res iurisconsultos, ut juris scientiam omnibus numeris absolutam sibi compararent, in omnium disciplinarum genere exercitatos suisse. Quorum vestigii, s jutis nostri commentatores & doctores inssterent, non adeo cruda & immatura hujus disciplinae, quam publice prostentur atque do cent, in lucem propellerent studia atque rerum argumenta , quibus nil nisi ignorantiam suam produnt, & semetipsos alienis risibus vel j
stis calumniis exponunt, propter innumeros quos admittunt saepissime errores, carum rerum
rudes atque ignari, sine quarum cognitione juris scientia , tanquam partibus suis, ex quibus constare debet, destituta, imperiecta merito dicitur & deformata. Praecipua vero pars hujus scientiae vocari ea potest, quae consistit in e gnitione atque notitia juris naturae sive gemtium, quod eadem venit appellatione. Jus enim gentium des nitur, quod naturalis natio inter Omnes homines constituit; vocatur jus gentium, quasi quo jure omnes gentes utuntur. I. 9.lf de just. Cr)ur. Quoniam vero jus civile ex naturalibus praeceptis sive gentium est collectum, ut perspicimus ex I. r. f. r. f. eis consequenter juri cruvili operam daturo nihil magis necessarium,quam ejus juris, quod gentium sive naturale vocamus, notitia. Ad unius exemplum alterunt introductum, magis a se invicem diversa ratione cibiecti& extrinIecae denominationis quam essentiae.
Illud magis universale & generale , hoc, magis speciale t hinc illud publicum, quia concernit
ea, quae inter diversas gentes aguntur. Hoe privatum , quia ad ea, quae inter privatos homines peraguntur negotia, spectat. Quo niam enim homines nondum in civitatem coaliti , verum segreges vel per fumilias divis, cujus paterfamilias erat caput & princeps, vivebant, itaque nullius imperio nee potestati subjecti, nullo sibi invictin jure devincti nis naturali, attamen mutuo saepissime indigebant auxiliosve eommercio , ipsa necessitas docuit mortales secundum ejus juris normam contractus celebrare , & cujuscunque generis negotia pers-cere t dictante illud ipsum.recta, qua praediti erant, ratione. Postquam vero diversa ob imcommoda hujus status perissi, in civitatem sinsocietatem civilem iecialescere voluerunt, ad ejusjuris normam jura sibi sancivere, tum quae ad totius civitatis utilitatem, cum quae ad sngulorum civium commoditatem & negotia pertinebant.
Idque vel addendo vel detrahendo juri naturali sive gentium, prout societatis utilitati co
sentaneum fore arbitrabantur, manente eodem juris usu inter civitates, qui antea obtinuerat in
ter singulos. Hoc ius publicum sive gentium, quia inter gentes diversas obtinet, igeoque magis uniuersale. Illud ius privatum, quia intra ei vitatis sive societatis limites observabatur, atque eiusdem
cives eorumque negotia tantum concernebat, ex
eodem attamen sonte proveniens. Inde Hobbes, lex naturesis dividit in naturalem hominum, &naturalem citharum, quae & dici potest lex gemtium. Praecepta utriusque rati sint f Sed quia eia vitates semel instilusa inauum proprietates hama num prasinales, lex, quam loquentes de hominum singulorum olficio, naturatim alcimus, applacara totis citaratibus, nationibus, 'egensibus , me tur jus gentium. cap. I . de eis. Hinc merito v
cat Grotius jus gentium, quod inter populos plures sive populorum rectores intercedit, ab ipsa natura protectum, atque legibus divini; constitutum. Resertur enim ius naturae ad Deum tanquam primum ejus authorem: Idem est, inquit
27쪽
Hierocles in P th .earm. vers 29. riniompare- facilius perscrutamur & indagamus. Mirum itare atque Deo. Nininia enim, quae rationis estpa Lque, cum tam multi viri docti & eruditi jus civiletieeps , cum splendorem suum , suamque lucem Romanum illustrare aggressi fuerint, ius illud soritia es , ea ipsa amplectitur, quae alvina Iex quod publicum sive gentium vocamus neglexest tuis, necdscrep.rt a Dei sententia animus, quι rint, & si quidam illud attigerint, quod nemo se dum Deum se habes. Voluit enim aliquandolillud universim ac certo ordine tractavisset aucto
Deus viva voce, ut ea magis afficerentur mo iris nostri aetate, cum tamen id seri generis hii tales , quasi ge novo promulgare tabulis inci- mani quam maxime intersit. Primus huic operiti praecepta, quae omnium mortalium cordi- manus admovit autor noster, illudque adeo se
bus insculpta sunt & ingenita , ut oculis qu iliciter perfecit, ut omnes viros doctrina&cru-tidie intuentes , quae ratio ipsis dictabat, ad ditione forentissimos in sui r ipiat admiratio illorum obsequium magis magisque induceren- l nemr Tanta enim in hoc opere, cujus pro istur. Ut olim in monte Sinai summus legisla- i nuitate nostri ingenii interpretationem sese tor jura sua populo dedit, de quidem eadem pimus, eruditio, doctrina 8e ingenii υis re illa, quae naturae lumen ipsis dictabat, ne ali-i condita est atque latet, ut vix humani ingenii quam ignorantim vel excusationis iustam ha - esse putem, eam perscrutari atque detegere, nitent causam, quoties Deus suarum legum trans-lsi summo gelabetur Olympo alter Grcitius .gressiones populo imputaret, cumque supinae qui nos eruditiores esse it. Multi sbi autori, ignorantiae,atque negligentiae convinceret. Cum mentem intelli re persuadunt, cum vix quic- autem jus gentium sive naturae si sons, ex quo justquam ultra verba ejus sapiant, non dissimiles civile Romanum di manavit, cuivis sicile consi liis, qui intelligendo seciunt, ut nihil intellire potest, quam utilis S necessaria sit ejus cogni-lgant: quo contigit, ut auctorem nostrum alitio atque scientia: utpote quae nobis Acilioremiquando carpendo, ejusque opinionem quibuL. pandit viam, qua ad iuris Romani notitiam per-ldam de rebus rejiciendo, crassam suam igno- venimus. Causa alicujus rei cognita , caetera rantiam prodant.
a. Vere enim Cicero pretestabilem hanc dixit scientiam, in foederibus, pactionibus, conditionibus populorum, regum e X terarumquc na-
ω tionum, in omni denique belli iure & pacis. Et Euripides hanc scien-pacu. tiam rerum divinarum & humanarum cognitioni praeponit - sic enim Theonoen compellari sicit: Nam turpe id esset, cum fias hominum ac Dei
Quod es eridique, justa te haud cognoscere.
MEerito praestabilem hane vocat scientiam i foedera, pactiones , conditiones sive conventi
Cicero sn orat. pro Basso cap. 6. utpote i nes, di placita populorum, aliique cusus m- quae concernit totum humanum genus. Ita- que generis, quae inter diversos principes sive n que quo magis est universale ejus objectum, eo j tioncs intercedunt contractus vel commercia gignior scientia juris particularix sue specia- l Alterius civium quacunque privata negotia, &lis, quae nisi unam Remp. respicit. Unde illa i societatis communis domestica utilitae; atque s des nitur quod si per totum mundum diffusillus, ut venditiones, permutationes, pacta, conscientia, omnibusque gentibus de populis com iventiones, stipulationes, testamenti factiones, munis. Haec versati tantum dicitur circa unius tum & tributorum & vectigalium aequa impos- alicujus populi jura legesque, quae ex universa- tio & exactio , praemiorum & poenarum justa Ii jurisprudentia tanquam sonte deducuntur,lproportio & distributio, aliaque id genus, quae itaque sibi locum vinilicat in eivium contracti- vel inter singulos eives, vel inter magistratumbus, omnibusque aliis negotiis, quae vel ad com-i& civem nestolia aguntur, horum omnium m munem reipub. statum, sive ut ita dicam, ejusideratriet & directrix debet esse justitiar qua vero conomiam & domestica negotia, vel inter-iratione potissimum secundum ejus normam Zenam regiminis simam spectant, &ut uno di- regulam, omnia, quaecunque publici vel privati eam verbo, hujus scientiae objectum est illud om-liuris sunt, sant, utriusque juris periti meditanturne, quod domi peragitur. Altera versatur circa ea latque interpretantur. Hic disciplina sve scientia quae foris cum aliis gentibus sive nationibus imprimis oportet instructos esse, qui ad reipub. contrahuntur atque geruntur vel in bello vel inis uni clauem, vel Regum Principumque compace. Utriusque scopus ut omnia juste vel se-lsiliis intersunt, de publicorum n otiorum sunt cundum rectae rationis dictamina, vel receptos ministri, ut secundum istius juris normam at- mores, &consuetudines peragantur atque con-iquc praecepta publicam utilitiatem, & principis, trabantur. Hujus generis sunt, ut Cicero inquit,4cujus perlonam sustinent, commoda ac jura
28쪽
defendere atque obtinere ea, qua decet dexteri- l guntur & desieruntur, ab inexpertis & hujus ditate de prudentia, noverint, quae lapius negli- l lciplinae rudibus ministris.
3. Atque eo magis necessaria est haec opera, quod & nostro taculo non desunt&olim non defuerunt qui hanc juris partem ita contemnerent quasi nihil ejus ptaeter inane nomen existeret. In omnium ferme Nultaviore est Euphemi dictum apud Thucydidem, Regi aut civitati imperium habenti nihil injustum quod utile: cui simile illud, in summa fortuna id aequius quod validius; & rempublicam sine injuria geri non posse.
Accedit, quod quae inter populos aut reges incidunt controversiae ser- me Martem habent arbitrum. Est autem non vulgi tantum haec opinio
bellum ab omni jure abesse longissime, sed & viris doetis ac prudentibus
saepe dicta excidunt quae talem opinionem foveant. Nihil enim frequen- . tius quam opposita inter se, jus & arma. Nam & Ennius dixit: Non ex jure manu confertum, sed magis ferro
Et Horatius ferociam Achillis sic describit:
Iura negat bi nata, nihil non arrogat armis.& alius alium cum bellum ordiretur sic loquentem inducit:
Hic pacem temerataque jura relinquo.
Antigonus senex irrisit hominem, qui sibi urbes alienas oppugnanti commentarium de justitia adferebat. Et Marius negabat prae armorum strepitu leges a se poste exaudiri. Ipse ille oris tam verecundi Pompejus, au.
sus est dicere: Armatus leges ut cogitem ξ
HUjus autem scientiae prosessionem & expli
cationem merito eo magis necessariam arbitratur autor, quod & olim non desierunt, neque
ti hoc nostro seculo desunt ejusmodi hominum societati noxia ingenia, quorum eo processit audacia & temeritas, ut negarint dari aliquod ius hominibus commune sive naturale, quod & gentium dicimus, intercedens inter diversos populos vel eorum rectores, quod gentibus certam praescribit normam , secundum quam commercia, contractus, foedera, pactiones aliaque id genus negotia. sve in bello sive in pace peraguntur&a qua formam recipiunt. Quamobrem jactant lsummo imperanti nihil injώstum quod uide ; --que in siumma fortuna su a ius quia vatiuitis: Iemptib. enim sine injuria geri non posse. Quis non videt, cui mens sana est in corpore sano, quam perniciosa sit ejusmodi doctrina humano generi, utpote quae omnem plane tollit inter homines societatem, belluinam vitae agendae rationem introducens. Quippe si illud jus naturae sue gentium est , quod qui ne propria utilitate metitur, necessario ferarum ritu& more vivendum sequitur: quae naturae sua Obedientes, omnia ad se rapere alteri eripiendo conantur, unde statum belli oriri, & continua praelia certaminaque de acquirendo, &acquitatum retinendo haberi neeesse est. Cum enim homo naturali amore erga se ipsum & innata quassim habendi eupiditateexpetat omnia , quae sibi utilia revidentur,eaque studiosissime persequatur; s hane naturae propensionem sequeretur, nulla habita ratione honesti vel decori vel ossetiquia alterum alteri praestare naturae leges voluere , quid esset humana societas, nisi distoeiata belluarum multitudo, in mutuam perniciem adu tantium. Quippe cum utilitas omnia ad se rapiat, ut inquit Cicero I. Q alteri nil exhibet, necesse est ut humanae societatis vinculum, quod in permutandis ossiciis, quae naturae lumen exhiabenda dictat, eonsstit, dissolvatur, quo contiagit , ut homo homini lupus de hostis eYistat, & id aequius habeatur quod validius. Quod si igitur
utilitas nobis erit regula & norma agendorum, oportet omnem prorsus humanitatem exuere.
qua sublata, quid erit status naturalis aliud quam status belli, id est, hominum per vim certantium, in quo serarum instar alter alterius imminet exitio. Qualem statum fingere Poeta voluere per seculum illud quod ferreum dicitur, quo ab obse vantia juris naturae & officiorum, quae secundum illud sibi invicem tenentur praestare mortales, recesium, libidine potius humana quam studio ae qui bonique vita agebatur. Sceletato enim ha-
29쪽
hendi amore & cupidine agitati mortales, id ju- justitia, ut ipsa se fundet usu in ceteras vis utes , sessum ducebant quod utile, cujusmodi utilitas istas expetet. Quemadmodum itaque justitia pe
merito belli mater dicenda. Et nostro hoc saecu-l tinet ad conservandam & tuendam hominumio, quo tota sere Europa in bellum ruit & ada societatem, sequenter ea sublata, tota corruit se ma convolat, qua alia tot bellorum causa exco- cietatis humanae sabrica; tollitur autem quando gitari potest, quam illa ab omni honestate& jure t omnia ad se reserunt homines utilitate non , summorum imperantium seiuneta utilitas λ Qum i nestate jus suum metientes; nihil in communeniain ipsis omnia videntur utilia, quae non deferentes; quod ipsam naturae rationem voluisse ex eo satis evincimus, quia illud civile sive s ciabile ejus naturat summus ille rerum eonditor& autor implantavit, acresque stimulos indidit, quibus ad societatem colendiam cum sui similli mis sertur atque rapitur. Quod fieri nequit si omnia ad nos rapere & propriae utilitati semper consulere vellemus. Optime Cicero I. OD. Non nos, solum nars sumus, ortusque nostri partem p.
possident vel habent ad gloriam vel magis augendam vel imperii snes propagandos, semper illos ad aliena rapienda & invadenda ferri necesse est. Quae utilitatis injusta plane & belluina acquirendae eatio , si juris naturalis omnium h . minum mentibus tanquam tabulis inscripti r verentia non moderetur , nulla humana sociotas , nulla Respub. vel civitas diu conservati potest. Est enim, ut diximus, ejus juris observan- l tria vindicat , partem amici: atque ut placet Sisi. tia humanae societatis , quae ex tot populis 3 icis) quae in terris gignuntur , is usum hominum gentibus constat, quasi commune aliquod vinculum, quo universum illud de vastum corpus continetur, quo dissoluto, nihil magis sanctum, nihil inviolatum, nihil ab improborum hominum machinationibus intactum haberi potest. Ita Boe- Her in notis suis ia Gratii proluom. Non possem e semini fluuia civitates, 'esingulorum imp
νιa, nis aliquid esset, quod commeret universum corpus communi aliquo vinculo, quod non potest eis a evitari aliud, nisi jtis omnibus eom Me,
quale solum est, de quo agimus; Scit. Jure nam
rae omnibus mortali Dus innato, quod apud omnes gentes peraeque eustoditur, &consequenter Iussentium dicitur merito, omnium, pergit, enim mer suemium bella existerent, in W mum ab ota servortia juris narumalis esset recessum. Et paulo post; uuotiens Juris naturadis respous apud omnes nationes popuIosque viguit, totiens beata pace mundus titulinur. At, ubi quaevis natio, quoiseisitas Fbi tendere, inqua istuci communatatu μα-χae vinculum iussere cepit, bestia bellis , e
des eaedibus continuabantur : Donec ad insuram
di iuris cupidinem reaitum est. Illustrant haec quae apud Ciceronem legimus de D. lib. s. eum inquit. In omni honesto nihil est iam ill
'e , me quod latius pateat, quam conjunctio in re homines hominum, in quasi quaedam, C
communicinio utilitarum , cr Uo caritaε generis humam e quae nata a primo sinu, quo a procreat ν4M nati diligistin, Cr tota domus coquio, Crsi e conjun ιιur, serpis sensim foras cognationiabus primum, tum amitatibus, drinae iam cisiis, po vicinisatilus, tum civιbus, in iis, qua pala ce socii, atque amici sunt, Linde totius complexu sentis iam inis. Qua animi assectio sitim cuique tria buens , atque iam, quia aico, societatem eo j ilion sum ne munifieo, Craeque tuens, justia ιia iucitur, cui adjuncta sunt pietas, bonitas, Id raditas, benignitas. Omitas, quaeque sunt generis
Urim. Atqvi haec ita justitia propria sunt, ut
μι minutum resiquarum commiania. Nam eum Rhominis nisura generatast, in habeat quι - -- natum quo civile, atque populare , quod Graeci πλ κον vocarit: quidquid agri quaque virius, iu
omninoe σι, homines autem hominum causere
rasos, in ipsi inter se aliti alii prodesse ροὴ ni, in
hoc naturam debemus ducem sequi, Q communes utilitates in meaium Urere, mulaIione osciorum , tamdo, accipiendor tum aridus, tum opera, tum Deutiaribus devincire hominum inter homines scieratem. Verum exulant omnia ab eo statu ossi
eia , ubi illud obtinet axioma generi humano quam maxime perniciosum, nihil isti iam quod utile: in summa fortuna id aequius Dod valia diis r L consequenter omnis societas subvertitur humana: exule enim juris naturae observantia, desciscunt a natura humana homines, &in belluas degenerant, cum quibus neque societas neque coetus celebrari possunt. Optime Euripides , jam olim in hac sementia fui, miram h
num aliis esse natum: cujus vero animus pecuniae imhias , id est, qui, propriae utilitati tantum inse vit, is Cr Reipia. est inutilis, in ta commercia
dissilis, sibi ipsi optimus. Nullus dubito quin
ex hisce sicile perspiciinus, generis humani
summopere intere e , ut ejusmodi pereiciosas societati humanae opiniones salsissimas esse osti damus, ne latius serpentes, quasi quaedam contagio hominum animos occupent, & sua labe aeveneno corrumpant contaminentque. Hine
imprimis necessiria hac opera, quam juris naturalis sive gentium explicationi autor noster
impendit, qui hujus juris existentiam & esse tiam, ut ita dicam, illudque tam in pace quam
bello sibi Ioeum vindicare adeo manifeste visque tot claris testimoniis & argumentis eum ex ipsa ratione , qua duce errari nequit, tum aliunde petitis, probavit atque demonstravit, ut quicquid adversarii opponant nulli ponderis esse luce videatur clarius. Quoniam vero, ut dicere incepimus, propter diversas hominum inclinationes, multorumque male composta desideria, non semper in pace agere liceat, verum aliquando multae incidunt inter mortales eonir
versiae, super ea, quae vel repetimus ab aliis, vel a nobis petuntur , contigit ut ejusmodi contro versae arbitrum & judices habeant vel ipsos liatigantes, vel tertium aliquem qui jugicis vice in-Crea, quam exposui, cariture, i ter eos sungitur: hic decidendi mos obtinet in inquefocierage humartia non abhorrebit: vie smque t civitatibus & societatibus t alter inter populos
30쪽
& reges saepissime sibi locum vendicat, qui cum nullum superiorem agnoscant, judicem Martem arbitrum constituunt. Quod certandi genus ali- , quando D in ipsa civitate obtinere diximus, sciss. lcum nulla si iudicem adeundi Occasio. Duo e leertandi genera describit Cic. i. ossis. quorum lunum dicit per desceΠαι onem, atinum per Simseri. In utroque vero sunt maxime servanda ea jura, quae rectae rationis dictamen, quod in totius vitae cursu, atque in omnibus negotiis, oportet esse normam & regulam, quae dirigit & modera tur hominum actiones,dictat. Hinc erronea plane illa, quae non tantum vulgi, sed & doctorum &prudentium quorundum est opinio. Scit. A amns jure tingissime esse bellum. Non possenae armorum Irepitu leaees exauciiri. Maximeque inter sese opposita jus manna. Tollit quidem bellum illud commercium , eamque conluetudinem, drossciorum permutationem, quae inter amicos, vicinos, cives,
es quibuscum pacem colimus, intercedit; verum non omnem prorsus tollit juris communionem,& humanitatem, quam & hostibus praestandam voluit ipse iuris naturae autor, & consequenter optimus ac salti nescius interpres Christus. -- time Cicero I. olf Sunt autem quaedam olficia etiam adversus eos serrainda, a quilin injuriam acceperis. Edenim ulciscendi, Cr puniendι modin. Et Lin II. cap. o. Neque su se quaera, quod hostilia Λαλφιρ- forent tesse enim 'viarim belli urae quae in facere, ita pati si fas ). Verum non permittunt
ea, ut ultra modum in hostes saeviamus. Unde Atheniensium legati de crudelitate & saevitia Philippi regis Maccdonum querentes, inquiunt eo Ioe. Sara ex , dirui tecta, pravis hominum pecorumque agi: misera m ιs, quam indigna piniam ii esse. Perum enimvero idse quaeri, quod is, qui
Romanos adienigenos in ta baros vocet, aino om
nia simul dimina humanaque iura poetaerit, in pri re popuIasione cum inferno dias, secun cum semperis bellum nefarium serit: omnia septilera m numenta e diruta esse in Milus, amnιum nuriusmia es, nulliuε ossa terra tui: delabrassi fuis. qua quondam pagatim habιωκια in parvis illis e festis virisque eonsecrata, ne in uriam urbem quia demeontributi m Messui aeserta reliquerint. Ci ea ea omnia templa PHIippum insestos circumturilei es: semiustam trancarissimulacra Detim inter prostrarosjacerepostes templorum, o c. Haec omnia a legatis dicta quasi contra jus sentium, &belli jura gesta. Sunt itaque belli sicuti & pacis
jura, quae apud omnes gentes, saltem moratiores observantur, quae & ipscim naturae dictat lumen, cujus omnes participes, consequenter peraeque ad ea servanda teneamur.
. in Christianis scriptoribus plurima ejus sensus occurrunt: pro multis unum Tertulliani sumciat: Dolus, asperitas, injustitia , propria negotia
praeliorum Qui ita sentiunt, dubium non est quin opposituri sint nobis illud ex Comoedia: Incerta hac si tu postules
Ratione certa facere , nihilo plus agas
Quam si des operam ut cum ratione infantas.
FAreor libenter multa belli tempore accidere, quae, si vellemus ad justitiae normam tanquamia lydium lapidem examinare, maxime ab ea sie
na esse animadvertcremur: tot enim mala, tam
horrenda, tam saeva, ex bellis etiam quae justa dicuntur , & quidem necessario oriuntur, ut qui illa omnia aci iustitiae normam redigere con tur, nihil aliud agere videatur quam cum rati ne insanire. Verum cum de iuri besse disputemus, potius de iis sermonem habemus, quae in bello seri jura volunt vel permittunt, quam quae Aesacto contra ea accidunt. Cum enim saepissia me in civitatibus ubi nullus armorum strepitus auditur, multa gerantur quae justitiae velo neutia quam obtegi possimi, propterea quod si co stans multitudo ex tot capitibus. quae singula suis agitantur cupiditatibus, & ad vitia omnes pronitum & rectores, tum etiam subjecti, impossibilest, ut nonnimquam a justitia deflectatur; multo
itaque magis s quaedam in bello justitiae minus
consentanea acci lant, humanae naturae vitiis &ambecillati condonanda, ubi & major aliquando est peccandi occasio, cum ob rabiem de iram, qua
agitati per vim certantium animi, multa admittantur si quando, quae sunt contra ius belli, tum etiam quia magis et dissoluta multitudo e runt, quorum ope & auxilio in bello utimur, a quibus prae armorum strepitu leges vix exaudiuntur. It que revera cum ratione insanimus, quando ab eo statu omnem plane justitiam exularet statuamus, quia nonnulla contra justitiae normam aguntur: Quemadmodum humanum est errare, & peccare , ita inhumanum est nullis urgeri vitiis, nullisque erroribus obnoxium esse. Et consequenter vitia erunt donee homines, sed optimus qui minimis urgetur. Tollenda itaque est haee opinio , bellum at omni jure Messe : Sunt enim belli, sit& pacis iura, & in eos, qui cognationem illam, quam inter homines naturam constituisse, & quamobrem hominem homini insidiari nefas esse tradit Florentinus, i. a. f. da inst. Criti. violando, hostilem adversus socium animum rebus & factis declarant, vis haud injusta est , si alia ratione cohiberi & ad oscium