장음표시 사용
51쪽
PRO LEGO MENA.i3. Accedit, quod illa quoque ipsa principia Deus datis legibus magis
conspicua secit, etiam iis quibus imbecillior est ad ratiocinandum vis animi ι & in diversa trahentes impetus, qui nobis ipsis, quique aliis consulunt, vagari vetuit, illos quippe vehementiores addictius regens & fine ac
JUs illud naturale sive socialem innatis nobis justi atque honesti principiis profluens, di perrectae rationis dictamen nobis innotescens, merito juris divini venire nomine vel ex eo patet,
quod eadem illa principia Deus, in lapideis tabulis & litteris sacris descripta, hominibus quasi
A novo promulgare voluit; partim, ut magis conspicua saceret iis, quibus ad ratiocinandum animi vis imbecillior est; partim, ut ejusmodi quasi renovatione hominem admoneret eorum, quae lex naturalis sve rectae rationis dictamina ab eo exigunt; ne aliquo ignorantiae velo scelera &vitia sua posset obtegere. Quia enim legis naturalis notitia post lapsum magis magisque Obscur ta fuit & vitiata, adeo ut contra rectae rationis dictamina, sive justi & honesti nobis innata primcipia , varia scelera & eorrupti pravique mores invenirentur, placuit Deo lesem naturae intactam atque illibatam ab improborum hominum pravis cupiditatibus & nes dis iacinoribus co terrare, eique restituere debitam reverentiam ac servantiam; quamobrem naturales illas nobis insculptas notitias, lapsu hominis densissmis involutas tenebris, iterum de novo datis legibus illustrare atque eonsrmare voluit, ab una par te addita para comminatione literis testata, si quis negligeret ea, quae moralibus sue naturalibus, id est, divinis legibus continentur; ab altera adiecta praemiorum pollicitatione, si quis
Meret ea, quae ipsi lex imponebat facienda. Histe enim duobus vinciais totius humana societatis contineri salus videtur. Metu enim poena efficititur, ne hominis in diversa trahentes impetus in socii perniciem est quando erumpanti. Praemi tum exhortatione ad ossicia revocatur, &ad ea, quae leges naturae ex unt, in omni vitae parte praestanda&exequenda impellitur, atque ita societatis humanae tranquillitas N pax conseri tur, & legibus moralibus prestatur debita reverentia di Obedientia. Rectissime dixit Solon, tempub. duabus rebus contineri, premio nimic& poena. Quibus sublatis diu consistere reinpub. non posse jam olim preditavit Demosthenes. Aeproinde rogatus Antisthenes, qua res civitati seu hominum societati portendebat exitium, cum in his, respondit, non est bonorum ac malorum discrimen, namque recte factis praemia, malesciis ae steteribus debentur supplieia. Q re Paulus Apostolus, principes & magiste ius ad vindictam malefactorum, ad laudem vero bonorum missos, asirmat. Tendunt itaque eo te es tum naturales sive divinae, tum civiles, ut juste di honeste homines vitam transgendo societas humana, a qua nostra pendet beatitudo temporanea, conservetur integra, atque ut praestando obedientiam naturae dictamini Deo tribuamus quod ipsi debemus, tum etiam quae socio sive secundum justitiam expletricem, sue attributricem debita exhibeamus officia , quoniam permutatio ossiciorum sit maximum atque arctissimum i societatis humana vinculum. Ut itaque ho-l mo sese ema omnes leges morales gereret, quemadmogum decet, & supremus hujus universi conditor Deus ab eo existi, secundumi suam sanctitatem, justitiam, & bonitatem, viva voce, vel per Moysem, homini quas de novo natura praecepta tidit, ut ad illorum executionem & prestationem magis impelleretur, idque ipsum imprimis fecit promulgando dec logo, qui est quasi compcndium juris moralis, sive divini necessarii, & a nobis consder ri merito potest tanquam tabella, in qua depicta vel descripta sunt preeipua hominis ossicia,
quae tum Deo ut creatori, tum proximo suo tan-
luam erusdem generationis vinculo sibi destincto
a . Sed & historia sacra, praeter id quod in praeceptis consistit, affe
ctum illum socialem non parum etiam eo excitat, quod nos docet ab iisdem primis parentibus ortos homines omnes, ita ut eo quoque sensu dici - i, recte possit quod .dio dixit Florentinus, cognationem inter nos a naturaisjust. constitutam; cui consequens sit, hominem homini insidiari nefas esse. IV Inter homines quasi Dii quidam sunt parentes, quibus proinde non infinitum, sed sui generis obsequium debetur.
VErum praeterquam quod naturae dictamina, l mant, ut homo praestaret ea, quae eum ratIon qua merito divina precepta vocari jam satis j iis, tum etiam socialis natura exigit. Illa magis demonstratum a nobis putamus, omnia eo coli, generalia sunt, utpote quae pertinent ad omnes
52쪽
quascunque hominis actiones, quae vel ad Deum, vel ad nosmetipsos, uel ad socium spectant. Haec masis specialia, quia tantum societati humanae inserviunt, hominemque ad eam colendam servandamque impellunt, quo tendunt innati isti stimuli, quibus non solum homines, sed&bruta animalia naturae quodam impetu ad socistatis custodiam serunturi praeter, inquam, haec praecepta moralia sive divina, affectum hune s cietatis vehementiorem in nobis efficit sacra H-ctoria, utpote ex qua perspicimus totum humanum genus unum idemque nascendi habere principium , id est, ab iisdem primis parentibus Ortos omnes homines, cum omnes ab uno patre Ad mo processerint, quamobrem nihil unum unitam 1imile est, tamque par, quam omnes inter nosmetipsos sumus. Hinc inquit Florentinus, naturam, quae communis est omnium parens, necessitudinem quandam & cognationem internos constituisse ι. 3 .f. de just. e uri Cognati
enim appellati quasi ex uno nati, aut quas commune nascendi habuerint initium. l. I. g. I. f. anes. g. Cognaei ab eo dici putantur, quod quasi
M a commaniterve nari, vela, eodem orti progenia
tiis sunt l. q. f. I .f. de grad. - . Quamobrem violare alterum prohibemur naturae lege. Hoeenim, inquit Cicero, natura praescribit, ut homo homini, quioanque si, ob eam ipsam ea sim, quod sit homo, consultum velit. Cui naturali e nationi accedit illa quae a nascendi conditione pve sanguinis vinculo originem habet, cujus respectu homines sibi invicem, vel magis,
vel minus devineiuntur, atque pro mensura obligationis ester alteri haec vel illa tenetur praestare officia. Arctissima autem necessitudo illa est, quae inter parentes & liberos intercedit, propter a ctissimum illud generationis vinculum ut pote quod omnia omnino comprehendit osse ia, quae somo homini secundum diversam qualiutatem , quae cuique inhaeret, debet e quamobrem illud ipsum non solum ossicia necemtudiis nis& cognationis, sed & obedientia atque o sequii continet. Sunt enim inter homines quasi Dii parentes, utpote qui imitari Deum videantur vitam dando, quemadmodum enim Deo ex jure creandi competit supremuira atque independens dominium in res a se productas, atque ex eo dominio derivatur obsequium , quod debemus creatori nostro sine exceptione, ita di parentes ex jure generandi supremum quidem, verum deisndens dominium nabent in liberos suos, quia a productos, quibusque consequenter reverentiam , honorem, & obsequium dciant, non tamen insnitum, sed limitatum, eatenus scis. ut in Omnibus eoruin jussis eminentis, ut ita dieam,& indepengentis Dei imperii habeatur ratio. ita ut nunquam imperium paternum sis p
rentum in liberos possit aliquid injungere , quod contrarium esset imperio divino; magis enim Deo obediendum quam hominibus. R tione enim imperii divini, cessat ille honor, a que reverentia parentibus debita, quia homines Dbi invicem aequales sunt respectu divini imperii. ι .i s. Deinde vero, cum juris natum sit stare pactis, necessarius enim, erat inter homines aliquis se obligandi modus, neque vero allus modus naturalis fingi potest,) ab hoc ipso fonte jura civilia fluxerunt. Nam miti qui se coetui alicui aggregaverant, aut homini hominibusque subjecerant, 're
hi aut expresse promiserant, aut ex negotii natura tacite promisisse debebant intelligi ; secuturos se id quod aut coetus pars major aut hi quibus delata potestas erat constituissent.
QVoniam vero omnia ossicia, vat interia l
. mines mutuo sunt excercencia, non ejus
generis sunt, ut ea pleno, id est, persecto jure
alter ab altero exigere queat, propter mutuam lobligationem , qua circa eorum praestationem flages naturales homines sbi invicem devinx runt; verum quaedam eorum ejusmodi sunt, ut exhiberi nobis eadem nisi precario postulare ii queamus , cujus naturae sunt humanitatis &chaiaritatis o scia; hinc ipsa naturalis ratio alium obligandi modum excogitavIt, quo nobis rus lacquireremus ad petenda ea, quibus quidem indigemus . verum iure naturae nullo acti extrinseco humano interveniente ad eorum praestati nem socium interpellare nequimus. Cui Meedit
quod eum diversa sint hominum ingenia, ita ut nonnulli propter nimium propriae utilitatis st dium non adeo proni sint ad bene elendum
aliis & aliena commoda promovenda . nise, inde lucrum aliquod in se redundaturum pr videant, vel paria Denescia recipiengi spem habeant: quidam iterum recusant ossiciorum in se collationem, nis alter uicissim a se quadam ascipiat, necesse est, ut ejusmodi praestationes a conventione aliqua vel pactione formam acti piant atque determinentur. Ρωerquam quod videatur cuique arbitrio relictum , qua rationepotissimum proprio commodo eonsulere velit,& consequenter quisque, tanquam propriae utrulitatis & necessitatis summus arbiter, siculi rem habet hujusmodi media aghibere, quae hiae consulere sibi videntur. Eo pertinent itaque pacta & conventiones, quibus homines sibi procurant ea qua jure suci a socio exigere ne
53쪽
queunt, &eonsecuenter obligationes, quae ex l conjungit animos. Hine olim in sia danda a
illis oriuntur, eandem habent vim, quam iis tri- eipiendaque dextrae conjungebantur. Fidem it Mere solemus, quae ammediate a legibus natu-lque servare, id est, praestare ea quae promisimus. Ne descendentes mutuam obligationem conti-l sive pacio, sive conventione aliqua interposita. nent. Quamobrem juris naturae esse dicimus sta- natura sive divina juxta & humana jura praeeire pactis, sive agimplere ea quae pactis & con- piunt. Hinc Isocrates adversus Callimachum. Inventionibus contrahentes sibi invicem debent.Jsederibus Q pasis tanta vis est, ut pleraque res
Quippe quemadmogum permutatione ossicio-itum Graecorum rum A barorum ex pactis meam rum , quibus mutuae inὰigentiae de necessitati ventis tramfigantur. His enam freti convenimus, succurritur , humana societas conservari natu- commercia agitamus. Per haec inter nos contrusiara voluit, ita quoque injunxit hominibus ne- mus, per hisceum privaras inimicitias, tum comcessitatem praestandi ea, quae sibi invicem de-imunia bella deponimias. Hoc uno tamquam eam bent, vel ex sola obligatione naturali, vel ex pa- muni bono homines omnes usi non de imas. Pria
cto de conventione obligationi naturali ade-tquam promistus, inquit Seneca , delibera, incta, tanquam adminiculum, quo supplemus cum promiserisfacies, Cr mati mihi stieeesum d quod Aelicit obligationi naturali ad producen-isse, Pam faem. Etiam hosti est aquMs, qui ha-dam actionem , qua convenire possumus pro-lbet in confli dem. Fidem enim νι perdis, nihil missa adimplere recusantem: quat enim fueruntipotest ultro perdere. Et Epist. 88. Fides, inquit, voluntatis , cujusmodi sunt omnia illa osscia,Jsarissimώm humami pectoris bonum est, nulla n quae pudori & humanitati charitatique homi-ieestine iaci fatendum cogitur , nulla cor Nilumnum relicta sunt, sunt necessitatis interpositoipraemio. Ure, eade, occide, non prodam, sed
pacto , quia hae ratione adversus alium , eu- quo magis secreta quaerit Aur, es illa aetitis eam ius ex voluntate pendebat praestatio sive exec adam. Hinc ait Ulpianus I. I. olf de eon'. pectin. tio , mihi paciscendo novum jus consensu ejuslPraetorem nasuraei quilini, qua canitituta ex camacquiro, mutuam Obligationem producens, & sensufacta custodis, quonιam rame est fidem fast
consequenter ejusdem efficaciae , cujus omnes re. Quamobrem non audiendum esse respondit sunt obligationes mutuae per ipsam naturam n JPapinianus I. as. f. eod. qui vult constitutae rei
his impositae. Eo itaque ipso quo nobis socis fidem frangere. Is nasina debes quem jure 'emium talis custodiam injungit natura, pariter nos dare variet, cujus Idem secuti sumas. ι. g. da obligat ut pactis stemus, sive fidem datam serve iReg. Iur. Natura, id est, jure naturae sive gem mus, partim quia hac ratione indigentiat hum tium , cum nemo jure gentium debeat, quinnae, quae societatis finis est, mutua ope succum & naturae teneatur, quoniam jus gentium, utritur , partim quia pax & tranquillitas conser-4supra notavimus, nihil aliud est,quam quod natuvatur administrando justitiam, id est, suum cuia resis ratio inter gentes constituit, a qua de ipsumque tribuendo nulla diu potest societas subsiste- naturae jus gerivatur debetur id quod naturare sublata justitia, ea enim est arctissimum ejus aequum est solvi, ut ibi annotavit GloK. Om- vinculum & eoagulum e quo rupto status belliane enim debetur natura quod vel pacto, vel co introducitur: in quo homo homini supus in m iventione, vel nuda promissione aliquis petere tuam advolat pernielem: quae enim alia crebrioripotest, quoniam jus ex consensu nostra in alium belli causa, quam fiat violatio, atque promissa transiit ah persequendum illud, quod vel dare. serum adimplendorum omissio vel recusatio pavet sacere, vel praestare fide interposita quis pro- tibi itaque exulat justitia, ibi pax & tranquilli- misita sufficit enim per consensum voluntatistas demigrarunt, & consequenter nulla potest declaratio ad obligationem naturalem necessario subsistere societas a ibi autem justitia exulat,dproducendam, qua vel alteri obligamus, vel qui ubi violatui fides, fundamentum enim justi- nobis obligatur. Consentientes in aliquam rem, tiae est fides, sublita itaque sti tollitur m linquit Modestinus, ex consensu obligari eetu que justitia , tollitur autem fides quoties pactis luntate nostra videmur I. 32. g. q. f. de obtig. Crnon statur, id est, quoties non servatur fides;aelion. Sin divina iura consulamus, non deerunt data. ut supra disputavimus. Hinc Cicero,inobis exempla, qua comprobant eo jure, nona. os'. cap. 7. Fundamentum Justitia est Mes, Ultantum obligare pacta inter diversos principes
est, dictorum conventorumquου constant a m --s& populos inita, verum non impunitos scire. ια. Ex quo, quam iam hoc vivebitur fortassesqui ea violare audent, sanestum. imo sepissime cuipiam aurius, tamen audeamus imitari Stoicos, ejusmodi violatores poenas dedisse. Viae a So. αι studiose exquirunt unde verba sint ductis, creda- cap. 2I. Ab hoc autem Obligandi modo, quomusque, quia fat quia dictum est, appellaram tenemur fidem datam servare, sive stare pactis.
dem, id est, cum quae dicuntur, di promittun- civilia quoque jura tanquam ex sonte suo fluxissetur, atque conveniuntur, praestantur atque se istatuit Author noster, scit. quatenus illi,qui a navantur, vere di sincere, ut virum probum&h iturali societate recessi sunt, di in civilem coaliti nestum decet: iungit enim stis hominem homi- tacite vel expresse intelliguntur promisisse, seseni,& consequenter societatem conservat; e con-lid ipsum executuros, quod major pars populi. tra eius violatio parit dissidentiam, unde disco ivel illi penes quem sumnium residet imperium alae, rixae, irae,&postremo belli status. Quam- constituisse, & consequenter sese executuros,
rem sdes vita & anima, imo fundamentumlquicquid imperans societatis saluti utile fore societatis humana merito ilicitur , utpote quae judicans, ipsis injungit, vel legibus statuit.
54쪽
Cum enim nulla potest substare societas, ubi concordia , id est , animorum de voluntatum unio esulat, necesse est ut praesumantur homines sibi invicem promissse sese obtemperaturos voluntati vel majoris partis , vel istius hominis , quem tuendae societati praeficerunt; qui enim vult consequens, etiam antecedens velle intelligendus , sine quo consequens obtinere nequit; quare qui in civitatem coaluerunt praesumendi sunt ea Omnia voluisse, vel promisisse, quae ad eiusmodi societatem colendam atque conservandam sunt necessaria. Quae prominsio ejusmodi sive pactum, vel expressum, vel tacitum, ex ipsa negotii natura, vel societatis fabrica profluens, cives primo sibi invicem, deinde etiam summo imperanti obligat ad facienda, quae civitas sive eam repraesentans summua imperans iubet sugienda vero quae vetat. Sublata enim ejusmodi obedientia sive voluntatum submissione, tollitur illa animorum unio , quae arctissimum societatis vinculum atque coagulum est. Meri to igitur dieitur iste obligandi modus, quo tenemur stare pactis conventis, ejus iuris, quod civile appellamus, sons, quatenus cuiusque civitatis proprium. Ex eo enim deducenda potestas leges condendi & promulgandi, quippe cum ea
conditione deserri Imperium intelligi debet. ut
summus imperans videat ne quid resp. aliquid detrimenti capiat, necessario huic delationi de bet inesse qusmodi potestas, quae omnia concedit summo imperanti facienda, quae saluti s cietatis inservire iudicat, eique adnexum est pactum, quo intelligimus voluisse nostras voluntates unius voluntati submittere, ut prolubitu& arbitrio ge cuiusque voluntate summus imperans posset disponere, & ea uti ad procurandam totius societatis salutem. Delationi inest, jura condendi, leges promulgandi, negotia cinuibus imponendi, di quicquid e civitate est, diligenter summaque cum vigilantia & industria procurandi potestas. Submissioni adnexa est plena & prompta obedientia, quae consistit in exequencio quicquid vel legibus , vel principis rescripto, vel edicto sancitum, vel alia qua cunque declaratione voluntatis summi imperantis nobis imponitur faciendum. Illi enim imp randi , nisis obseqvindi gloria relicta est, ut inquit Tacitus. Utrumque fundatum in illa tacita sive expressa promissione, qua cives sbi invicem obligati sunt ad amplectenda omnia, quae ad societatem civilem colen tam eo servaniamque n cessaria esse summus imperans arbitratur.
16. Qiuod ergo dicitur non Carneadi tantum, sed aliis, Utilitas justi prope mater , a qui,
si accurate loquamur, verum non est: nam naturalis juris mater est ipsa humana natura, quae nos, etiamsi re nulla indigeremus, ad societatem mutuam appetendam ferret: civilis vero juris mater est ipsa ex consensu
obligatio, quae cum ex naturali jure vim suam habeat, potest natura hujus quoque iuris quasi proavia dici. Sed naturali juri utilitas accedit: voluit
enim naturae Auctor nos singulos&infirmos esse,& multarum rerum ad vitam recte ducendam egentes, quo magis ad colendam societatem raperemur: juri autem civili occasionem dedit utilitas: nam illa quam diximus consociatio, aut subjecto utilitatis alicujus causia coepit institui. Deinde& qui jura pretescribunt aliis, in eo utilitatem aliquam spectare selent, aut
UTilitatem non posse dici iusti&aequi m
trem satis ea evincunt, quae supra disputavimus, scit. quando ejusmodi utilitas in delibera tionem eagit, quae ab honestate ἡisjuncta omnia ad se rapit, nihil in commune de re. Quoniam enim, ut dicere incepimus, nobis non s sum nati sumus, sed etiam ut aliis, id est, nostrismillimis prodesemus, quamobrem cognati mem inter homines naturam constituisse Florentinus testatur, voluit eadem natura permutandis Usciis, quae in suo cuique tribuendo maxime consistunt, ut justitia & aequitas inter homines tanquam ejusdem originis participes, Ac naturalis societatis ex eadem origine promanantis membra exerreretur, quae justitiae & aequitatis distributionem & exercitationem tollit utiliatas , quoniam nullis nisi propriis consulat comis modis, & consequenter potius justitiae noverca, quam mater dicenda videtur. Et quid si verum esset justum non natura, sed sanctione hominum e propriae utilitati inservientium, tamen perperam ea justi & aequi mater diceretur; utpote quae potius occasonem praebuisse videri deset. quamobrem homines ad propriam utilitatem promovendam natura proni, vi rationis, cujus participes eos finxit Deus, quae sibi utilia, quae non euent giscernentes , iura quaedam sancive runt, ac leges constituerunt, quas suadebat utili tatis
55쪽
tatis ratio sive deliberatio. QEre ipsa ratio, non recta tamen, sed illa animi vis, per quam consequentia cernimus, causas rerum videmus,earum-oue progrcssus N antecesIOnes non ignoramus, similitudines comparamus, rebus praesentibus adjungimus atque annectimus suturas, perspicimusque ea quae nobis utilia , quae nocitura sunt, atque secun m ea totius vitae cursum dirigimus, ea inquam ratiocinandi facultas justi
de aequi, cujus utilitas mensuras, norma, & regula sive moderatrix est, sons & origo potius ita tuenda est. Feruntur ad utilitates suas bruta animalia, verum ratione carentia legibus quoque carent, quibus ea vel acquiri, de acquisita conservari debet, quas vi rationis excogitavit homo.
Rationem hic sontem eius juris, quod sibi utilitate finxisse homines fingit Carneades , statuo, quia mihi res est cum Atheo, qui nulla iam ittens jura nisi ab humano profecta arbitrio, nullum quoque agnoscat Deum, authorem istius juris,
quod recte ratiocinantes naturale, ideoque immutabile vocant, quia ab immutabili natura, id est, Deo naturae pisce, immediate prosectum de hominibus innatum communicatumque, quia ejusdem naturae participes, quatenus ad imaginem prima Originis ereati sunt. Quamobrem superius probare conati sumus nestum aliud post
se inveniri vel eaecogitari justitiae de aequit iis principium vel originem, . quam ipsum
Deum, de communem naturam, a quo ordiendum, quoties de justode aequo, honesto& utili sermo habendus est. Hine nostri Authoris
opinionem, statuentis juris naturalis matremese ipsam humanam naturam, amplecti nequeo, utpote quae potius subjectum est, cui leges naturae praescriptae sunt, quam causa esse iens ac ejusmodi iura sive leges producens; cui accedit, quod leges & jura in se contineant vim obligandi, qua aliunde debet proficisci, quam ab ipsa natura humana, quae obligatur obtemperare sua rationis dictaminibus. Obligandi potestas, de obligationis exequenta necessitas, non in unam eandemque ciaere possunt personam,
quia, secundum tritum illud, nemo tibi obligari potest, propterea quod oblisatus censeri non potest, qui pro arbitrio semetipsum obligationis vinculo phtest liberare. Quae obligatio immediate ex Dei natura sive imagine nobis communicata procedit, quia inest ips natura justidi aequi, cujus principia, propter illam participationem divinae imaginis, naturae humanae i nata sunt; ideo, naturalia commode dici ponsunt; quare, ut dicere incepimus, natura humana
non tanquam iuris naturae mater & Origo, verum
tanquam subsectum est, cui, quia iuris capaci, leges naturae promulgata sunt, qua de ratione originis di obligationis referri debent ad Deum tanquam primum principium. Ipsa divina natura
caul originis, imperium vero divinum causa obligationis, utriusque principium ipse Deus,
subjestiam natura humana, tanquam tabula cui inscripta est lex naturae, non origo typi impres-s, ut optime inquit osander. Sed idem minus recte statuit Aut rem nostrum errare, quan
go juris ei Vilis matrem voeat ex consensu obligationem, potiusque oppostum dicendum, de inverso Ordine se pronunciandum videri. Jus
civile esse matrem, ex qua obligatio oritur civialis. Observandum enim hominum consensum in mutuam societatem conspirantium, quo v
luere summum imperium, quod singulis in statu
naturae concessum est, natura in unum, vel plures
conserendo, seque voluntati summi imperantis subiiciendo , societatem civilem excitare, esse
principium illius imperii, ex quo juraci milia di-
manant , quemadmodum leges naturae profluunt ab imperio divino, de conse uenter quemadmodum iste consensus est causa istius imporii, quod sundamentum est, quo societatis civilis fabrica innititur, ita idem ille consensus debet Alci ejus juris origo, quod di manat a potestate summi imperantis, cuius persona re-raesentat totam civitatem sngulaque ejus me ra, atque ex eodem consensu, quo obligantur obtemperare imperio ejus , quem tuendar de conservanta societati praefecerunt, pro videre ne respub. aliquid capiat detrimenti, ortiatur obligatio, quo exequi tenentur cives ea
quae civitatis princeps iussit atque sancivit: cujusmodi sinctiones vocantur ieges ei viles , quod ratim primipi placuit legis habet vir rem I. I. f. de eo . pris. ut te , inquit Juri
consultus, cum lege Hira , qua de imperio ejus lata est , populus es Cr in eum omne suum imperium CV po Ualem conferat. Quodcunque uiatur imperator per epi'olam Orsubscription- ρ ruit , vel cognoscens decrevit, vel de piam intemiscvrus est, vel edicto praeopst, legem esse colat.
Lex est quia ita praecepit, praecipit quia sum
inum habet imperium, summum vero habet imperium , quia in eum illud ccimmuni consensu contulit populus; consensus itaque populi, & imperii, Ae obligationis civilis, quae ex sanctionibus descendit, causa& origo. Quippe, ut saepius diximus, qui consentit in antecedens , praesumengus est quoque consens si se in consequens , sine quo antecedens haberi nequit; idcirco merito Obligatio ex consensu, vel expresso, vel tacito, qua cives cum summo imperanti tenentur obedientiam debitam praestare, tum sibi invicem geuinciuntur ejus mandata sive leges habere ratas, iuris civilis mater & origo dicitur. Hujus vero juris proaviam
jus naturae eo sensu pronunciat Author ex consensu Obligationem, quo juris civilis eandem matrem nuncupamus, scit quemadmodum jus naturae praecipit pactis standum, de adimplenda esse
ea quae intervcniente consensu nostro dare, vel facere, vel exequi promisimus, sive expresse, sive tacite; ita etiam jus civile, postquam mortales libertatis naturalis jacturam facientes in civiatatem coaluerunt, imperium, quo quisque in statu naturali gaudebat abjicientes , aliquod co ei lium convituerunt, vel unum aliquod eleg runt ex sese membrum, in quod Oinne contes
re imperium, cujus voluntati quisque sese ita subjecit, vel subjecisse praesumendus est, ut ratum habere & exequi voluisse omne id quod sum-
56쪽
. mus imperans, vel decrevit, vel constituit, velite semper conjuncta est, quae alterum non laeta rescripsi, sin civitque,nullus dubitare queat; ejus- dit, neque honestati inimica est , suum cuimodi eni in Obsequium adeo necessarium est, ut que tribuens, pro mensura necessitudinis, quae
nulla posset diu subsistere civitas eo sublato, dethomini cum homine intercedit. Quoniam enim
consequenter eo momento, quo excitare volue- naturae opifex nos ita finxit, ut naturae quodam runt mortales civitates, praesumendi sunt voluisse impetu ad utilitatem feramur, a rationis dici quoque sese obligare ad exequenda omnia, sine mine alienum esse nequit, quando eam proin quibus civitatis salus & pav conservari nequit Isucre, quantum possumus, conamur, modo limquae autem ejus consereationi inserviunt, tui inestatis obligationem ab utilitate non separ mi imperantis restina arbitrio & voluntati, cu- mus. Quoniam vero naturalis illa societas, quae jus placitum nobis agendorum norma est& re- in statu naturae obtinet, quamvis legibus naturae
gula, modo ea mente nobis declarare voluisse con- munita, non Omnem tamen securit tem tra
siet, ut huic obtemperaremus. Eo enim animo iniquillitatemque praestabat, propter proclive h civitatem mortales cosutile jam dictum, ut uni-iminum ad nocendum in senium, quod multo us voluntas estet pro voluntate omnium, atque rum periculorum sepistitiae causa erat, ad quae in ea omnia consensisse, quae summus imperans, depellenda homo solus & infrinus non satis prout salutem reipub. efflagitare arbitratur, de- l virium habens, de aliis coepit mediis cogitare, crevit; qui consensus oblisationem parit ad exe- l quibus sese a tot incomm dis de malis , qui- quenda summi imperantis placita. de pro lege Ob- bus in statu naturae degens expositus erat, Ii- servanda. Submissioni enim voluntariae ei viuini raret; itaque in societatem civilem coaluerunt illud pactum annexum credi debet,quo unusquis- mortales, cui incndat aliquem e multitudineque eorum sese obligavit de non resstcndo v lpraefecerunt, in quem, resti siendi juri suo renun-luntati ejus, quem tuendae societati praesecerunt; ciantes, & qu leni voluntati Ze arbitrio sese
cui facto standum esse ipsa dictat recta ratio, & subjicientes, potestatem puniendi cos, qui in-
consequenter merito jus naturae quasi proaviam iobedientes sese praeberent de civitatis tranquillia scit. causam remotiorem, vocat Author iuris ejus, talem perturbarent, justi& imperia sive sancti quod in eiWitate a summi imperantis profici si nes imperantis venerari atque adimplere recu-citur voluntate t quippe quod plurimum ei ad-liando, transtulerunt. Postulabat enim communis
sistat in eo ut rata sint, quae principi placuerunt,t& consequenter sisgulorum membrorum utilitas de legis baberent vigorem , quia in civitatem ejusmodi consociationem atque subjectionem, coalescendo mortales, necessario in illud con- quippe quae aliter haberi non pollet. E quibus sentire voluere, quoniam ejusmodi imperiitperspicimus,quia majorem utilitatem in s ingulos delatio societatis civilis sindamentum ac basistredundaturam ex societate ejusmodi ciuili praevi est, &consequenter obligatio, quae ex illa v ldebant, merito dixisse Authorem utilitatem prae luntaria dctatione oritur, quia est causa proximalbuisse Occasionem juri civisi, propterea quod eius- summi imperii, etiam juris civilis origo com- modi consociatio sine legibus ab imperiali sive mode dic t potest . a sanctione principali prosti- principali majestate descendentibus subsistere ne-ens; causa remotior jus naturae est, quod praecipitiquit: deinde quia summus imperans, cui in- exequendacile ca quae pacto uci conventione, s- cumbit providere ne societas aliquid detrimenve expressa, sive tacita, eontinentur. Verum initi capiat, in praescribengis atque promulganeo tamen jus civile a naturali maxime disseri,idis legibus maxime spectare silet utilitatem quod huic utilitas accedat, illius autem originiscivitatis, quae est unicus scopus vel saltem esse Neadem occasionem dederit. Quam distinctionemltibet ejus qui societati praeest omnes, inquit& Paulus JCtus probare uidetur is l. peniat. s. HlCic. a. Ost. Di νειροι. praefuturi sunt, duo Pliasa-
' φ. Wjar. cum inquit, Itis piaribus modis die inis praecepta teneam. Unum, ut utilitatem eivium tur. Uno mori, eum tu, Dod semper per quum Λe4sic ιueantur, ut quaecunqtie aganι aes eam referant, bonum est, )us aisi is, iis est jtis narurati. Altero obtri commodorum suorum. Alterum, ut totummodo, quod omnibus aut pluribus in quiaque civit Micorpus reipub. curent, ne, dum partem is quam tuem
te utile est, ua est jio eisiti. Utilitas vero, qua seleatur, reliquas deserant. Ut enim tutela, sicpraeis juri naturae comitem praebet, ex eodem iure deri- tio reipub. ad utilitaram eorum qui commisi sunt, vari non a ratione alienum mihi videtur. Quippe non avi eorum quibus commissa est, gerenda est. Sub cum Author naturae nos infrmos multisquetea tamen cautione, ne propriam utilitatem pro- rebus ad recte & beate vitam degendam egentes curando tertium injuria assciamus, quod fit qu
produxit, voluit, ut sibi invicem prodessent limities ab honesto id quod utile est seiungimus. O
mines, & mutua ope communi indigentiae se itime Scharroch. de o I cap. r. n. Io. Laudamus venirent; cum enim in Gem natos homines in- O privatos civitastim legislatores, qui eommunem
quit Cie. ut alii estis prodesse possent, & sim propriarum ei: tinum in Istiarem hiaret pro scopogulisngulorum utilitati consulerent . praecipien- l ferendaram Iuum, modo cum legibus natura contibus id ipsum naturae legibus, ut eo scit. magis ad s venientes ferunt, alias iniustitiae recte acersamur, societatem colendam cum sui similibus raperem l eriti tam in remp. suam iasium accersunt, in qu tur mortales. De ejusmodi itaque utilitate se iram n udicium Myusnodi feramur lues. Eo Ilimonem hic habet Author, non quae justitiam&itit in omni rep. honestatastutilitati suae studentium aequitatem tollit , verum quae cum ea coniun-lsi quia ex improsos scripta lex, in qua quicquam cta peri passu ambulat, scd. quae cum honest contra Ius ninura contineretur, quiam primum in
57쪽
Dilecta res est, qui prasum reip. η modi legem
tam repuiuinam eunt. Eaiam relatici, quae O
tinet inter homines & ejusdem locietatis cives qua tales , locum etiam sibi vindicat inter diversas nationes & civitates , & consequenter quemadmodum utilitatem propriam eum incommodo sui proximi promovere nulla permittunt jura, ita nec civitati permissum in laesionem atque perniciem alterius jura ac leges sancire, quibus propriae utilitati consultum velit. Apud omnes enim gentes ius naturae peraeque obtinet,
quod quia immutabile est, scripto sive civili jure
ab humana potestate dimanante mutari, multo vero minus tolli non potest. In quocunque enim statu mortales vivant, incumbit iis necessitas vitam transigendi juri naturae convenienter, qua
obligatione semetipsum, qualemcunque conditionem assumat, solvere non potest, quia semper homo manet, & qua talis ex vi errationis subjicitur divino imperio, cujus respectu obtemperare obligatus est legibus ex divina profluentibus natura , quas naturales nuncupamus, quia, ut diximus, in hominis insculptae natura, ita ut ab ejus natura ejusmodi obligatio, quae necessitatem obediendi & exequendi ea, qua legibus sancita sunt. involvit, separari nequeat. Ex quibus concludimus, quod, quia dispensari nequit de jure naturae, quoniam immutabile est, nunquam ab humana potestate aliquid sanciri, vel legibus posse constia tui juri naturae contrarium, & idcirco ius ab utialitate, exule honestate, sive civile, sive humanum, quod positivum vocamus , deduci non posse, quia essici nequit, ne in omnibus actionibus &negotiis humanis leges naturae locum habeant, quae praecipiunt utilitatem honestate metiemdam, quia nihil utile quod non honestum.
1 . Sed sicut cujusque civitatis jura utilitatem suae civitatis respiciunt,
ita inter civitates aut omnes aut plerasque ex consensu jura quaedam nasci potuerunt, & nata apparet, quae utilitatem respicerent non coetuum sina
gulorum, sed magnae illius universitatis. Et hoc jus est quod gentium dis tum Citur, quoties id nomen a jure naturali distinguimus, quam partem juris omisit Carneades, jus omne in naturale dc civile singulorum populorum muriois distribuens, cum tamen de eo jure quod inter populos versatur actu.
rus, s subjecit enim orationem de bellis & bello partis) hujus juris men-
' tionem facere Ommo debuisset.
Uemadmodum homo simul atque natus. st, sibi ipsi conciliatur, & tenerrimo erga se amore assicitur , quo contigit ut natura im- lpellitur ad fugienda quae sibi nocitura, appetenda vero quae sibi utilia fore ratione dijudicat: ita ejusdem utilitatis promovendae ratione in cruvitatem coaluit, atque summo sese subjecit imperio , quo posset defendi adversus ea quae sibi noxia praevidebat, eaque praestare quae utilit ii suae inservirenti ex qua imperii delatione d ducimus summi imperantis ossicium cons-stere in eo, ut quantum potest utilitatem ei vium promoveat, eamque pro scopo habeat se
rendarum legum, ut modo annotavimus, atque
eo sensu utilitatem occasionem iuri civili praebuisse merito statuimus ; eatenus ex eontensu civium orto, quatenus summum aliquod constituerunt imperium, quod ejusmodi leges, quibus utilitati civitatis, quae quasi legis anima est, consuli posset, serendi & promulgandi haberet potestatem, cui simul exequendi, quae praecipiuntur, inest sicultas, civibus obediendi relicta gloria , cum hujusmodi utilitatis consideratio causa fuerit societatis civilis, de idcirco tanquam ns ejus juris, quod civile dicitur, quo ea promovetur,' considerari potest, ortum ex consensu ciavitatem constituentium, scit civium; ita & inter civitates, vel omnes, vel plerasque, jura quadam ex consensu, vel expresso, vel tacito, oriri potuerunt, & revera orta apparct, quae non sngulorum coetuum, sed magnae illius universitatis, vel maximae ejus partis utilitatem respicerent. Quemadmodum enim singulorum civium utilitas dependet a communi utilitate totius civit
iis, & eam ob causam huic potissmum consul tum velle singula civitatis membra praesumenda: ita & sngularum civitatum salus atque utilitas quodammodo dependet ab utilitate quadam communi totius, vel maximae saltem partis, g neris humani, quod venit nomine magnae illius universtatis. Alter enim alterius in/iget opeatque auxilio, quia snguli, ut diximus, natura infirmi sumus; itaque . si misi ipsi eon sulere velim, oportet ut alienis commodis in-- viam : igem dicendum de sngulis civitatibus, vel nationibus, quamobrem S jura quaedam inter diversas nationes atque civitates o tinere cernimus, quae vel ex longa consue redine, vel expresso eonsensu derivanda arbi tramur , quibus communem utilitatem conia servare atque promovere voluisse manifeste declarant. )uri tamen naturae merito adscribenda, quoniam mentis discursu in consilium ad hibito introdum suere e licet aliquando gentium hoe jus dicatur, scit. quoties distinguitur a iure naturali, sumpto strictiori sensu iuris
58쪽
juris naturae vocabulo, quo signiscat illud jus,
quod dispositioni hominis non subiacet, utpote profluens immediate ex divina natura, ideo que pertinens ad eos actus , qui per se illienti vel liciti ab hominis voluntate neutiquam pendent, vel aliquam mutationem recipere possunt. Quod vero gentes praeeunte rectae rati his lumine Ob necessitatem communem, vel Ionea eonsuetudine, vel expressis aliquo consensu introduxerunt jus, illud, quatenus ex consensu de dispositione gentium ortum habere videtur, gentium sus nuncupari potest; naturale ta- me merito quoque vocatur, quatenus ex eodem juris sente , scit. rationis dictimine derivatum est. Hinc contractus, conventiones, pacta, Redera, permutationes, stipulationes, aliaque id genus negotia, quae Omnia necessitate hum na exigente introducta sunt, de ab hominis dispositione sormam acceperer a iure tamen naturae tanquam suo antecedente & causa principali
profluentia ; quippe ut inquit suis. Jure naturae communicatio hominum inter se mandatur igitur humanae communicationis modi quaerendi sunt eiusmodi vero modi hominum arbitrio relicti, At quatenus ab eodem introducti&inter omnes gentes saltem moratiores obtinent,
ex jure gentium orti videntur 1 itaque quoad originem 'adscribi potest juri naturae et verum quoad promulsandi de constituendi modum, quia eatenus ab hominum inuituto pendet, ideo gentium ius, ad distinctionem juris naturalis necessarii, vocatur. Quamvis aliter eodem posset venire nomine, sumpto in latiori significatione iuris naturae vocabulo, ad clariorem tamen juris publici intellectam eommode potesti denominari jus gentium a causi proxima, quae est diversarum gentium consensi is sive tacitus sive
expressus; quod circa ea vetiatur negotia, Sc n tractus qui inter diversas celebrantur nationes,
18. Male autem a Carneade stultitiae nomine justitia traducitur. Nam H.
sicut ipso fatente stultus non est civis qui in civitate jus civile sequitur, Q etiamsi ob ejus juris reverentiam quaedam sibi utilia omittere debeat; ita nec stultus est populus, qui non tanti facit suas utilitates, & propterea communia populorum jura negligat, par enim in utroque est ratio: nam sicut civis qui jus civile perrumpit utilitatis praesentis causa, id convellit non est. quo ipsius posteritatisque suae perpetuae utilitates continentur; sic & p pulus jura naturae gentiumque violans, suae quoque tranquillitatis in posterum rescindit munimenta. Tum vero etiamsi ex juris observatione nulla spectaretur utilitas, sapientiae, non stultitiae esset co ferri ad quod a
natura nostra nos duci sentimus.
Upra demonstravimus ejusmodi de iure n otum opinionem atque doctrinam, quam Carneades ejusque discipuli publice professi fuerunt , imo 8e hodie quidam profitentur, humano generi quam maxime perniciosam esse, utpote quae omnem tollit societatem, sdem, Ze amicitiae culturam; quia secundum ejusmodi disciplinam homo vitam instituens, omnem prorsus huma- lnitatem exuere debet, & bellum naturam indueta ire; ubi enim iustitia exulat, nulla potest coli s lcietas, Sconsequenter sublata justitia, successiti belli status, in quo id aequius quod validius. A qui illud axioma, quo contenditur nihil justum nisi quod utile. de justitiae matrem esse utilitatem, nulla habita ratione honestatis, omnem prorsustollit justitiam de aequitatem , sundamentum uo societas humana nititur; sequitur idem illia esse causam belli, & consequenter aut rem suum de inventorem Carneadem ejusque discipulos magna gementia captos evincit, quod opinionem foverint humano generi maxime damnosam. Quid enim magis utilitati hominis contrarium quam belli status, in quo omnes s cultates atque possessiones, siae quibus beate vivere non possumus, pravorum hominum invasonibus exponuntur: dempto enim metu ξα- narum, quas leges statuunt in malevolos & cinorosos, quid sanctum, quid intactum de illibatum ab eorum detestandis machinationibus conservari potest. Ex quibus perspicimus h
manae utilitatis promovendae autorem, ejus p tius oppugnatorem nuncupandum. Cum enim natura in mi simus, ita ut alter alterius ope atque auxilio ad beate vivendum indigeat , quid homini utilius, quam mutatione ossiciorum sibis i , id est, sui simillimos, devincere atque conciliare, & alienis inserviendo commodis propriam utilitatem promovere; id ipsum nobis praestat iuris naturae observantia, quod auribus nostris continuo insusurrat nihil utile quod non honestum, propriamque utilitatem no state metiendam; quod enim utilitas ad se rapit, id honestas in commune defert quo contingit ut hon stas cum utilitate eonjuncta societatis vinculum cst. Quando vero ab ea separatur, eam dissiavit de evertit. Temperat enim Ae moderatur hone- E 1 sta
59쪽
sta, nimium illud studium, quo ad utilitatem seruntur homines , eosque docet atque informat quaenam sbi mutuo praestare debeant ossicia, ut e gnatio illa, quam natura inter homines constituit, quae societatis omniumque ossiciorum, quae leges naturae praescribunt, causa atque origo est, subsistat. Quando itaque honestatem utilitatis mensuram dicimus, iustitiam significamus inter homines colendam, eamque nostrarum acti num debere esse normam & regulam, & idcirco nihil nobis utile esse nisi quod justum,aequum,&hone stum honeste enim vivit qui justitiae regulas, id est, naturae leges observat. Male itaque a Ca neade stultitiae nomine justitia traducitur: qu niam justitiam colendo propriam utilitatem pro movemus , ut ex ante dictis colligimus. Verum scivis stultus non est, qui leges civiles in civitate sequitur, etiamsi in quibusdam propriae utilitati renunciare debeat, ipso satente Carneade, qua obrem hominem in statu naturae degentem, vel populum aliquem, qui propriae utilitati commugulorum hominum in statu naturali consstit uti litas. Verum progrediamur ulterius, & cxami nemus ipsam naturam humanam, ejusque incli nationem, scit. rationalem, qua a brutis, caeterisque creaturis dis inguimur, de suila perspiciemus , etiamsi juris observatici nullam hominibus utilitatem praestaret, attamen iustitiae cui tum potius sapientiae quam stultitiae adscribendum, quia sentimus natura nostra nos eo se ri, quae, quatenus particeps divinae aurae, nos ducit ad illud quod summa sapientiae eonvenia ens est. Quippe cum iste motus a sapientissim
ente, quo nomine naruram sano sensu venire posse supra demonstravimus, naturae nostrae impressi is est, stultitiae nomine traduci non posse ex eo satis ipse Carneades perspiceret, quod, cum ipsi Athei naturam ad sui persectionem maxime tendere tanquam infallibile aliquod axi
ma credant, concedere necesse habent, qu tenus nostram naturam ejusdem universae naturae participem statuunt, eam tanquam totius
nia populorum jura anteponit, insanire dicere- partem laborare non posse vitio aliquo, quod mus. Quirie summo imperio non inter se con-i in totum cadere nequit; atqui stultitia est nexae diversae gentes considerari debent ratione summa imperfectio; ergo ad illam nos ferri non humanae societatis tanquam singuli cives in civi- posse natura ipsa evincit ratio; ex quibus contare,quibus eadem invicem suo modo ossicia pra- cludimus inclinationem humanae naturae ad justanda quae singulis civibus jus naturae praescribit,istitiam colendam sapientiae potius esse quam stulti titiae attribuendam, quia a natura proficiscitur, qua duce nullo pacto errari potest, ut inquit Cic. Quippe cum Omnis natura ag sui persectionem tendat, stultitia autem est summa impersectio, ergo propensio naturae ad juris observationem non est stultitia, quia contra naturam est natura ad stultitiam duci, quo sensu inquit Aug. malas
voluntares a Deo non esse, Pia confria nassuram
sunt, de Cis. Dei lii. s. cap. 9. Ejusmodi vero propensonem ad justum& bonum hominis naturae innatam, satis evincunt quae supra ad Ca neadis argumenta refutanda disputavimus, & i fia paulo altius repetemus.& consequenter par est in utroque ratio. Quippe quemadmodum qui jus civile utilitatis suae praesentistromovemia causa perrumpit,id convellit, quod societatis arctissimum vinculum est, & eonsequenter quo ipsius posteritatisque perpetuae titilitates eontinentur; rupto enim eius vinculo, societatis quoque corruit fabrica, qua sublata, omne utilitatis tutamen, cujus causa in societatem coaluere mortales, tollituri ita quoque &homo in statu naturae, uel populus sive civitas iura naturae & gentium violans, sbi hostes conciatando propriam tranquillitatem securitatemque
perturbat, in qua potissimum & civitatis, & umi9. Quare nec illud, Jura impenta metu injusti fateare necesse es: quod apud Platonem quidam ita explicat, metu accipiendae injuriae re- ertas leges, ac vi quadam homines ad justitiam colendam adigi, universa iter verum est: id enim ad ea dumtaxat instituta ac leges pertinet, quae ad metu Π- faciliorem juris executionem reperta sunt; sicut multi per se infirmi, nebas u at validioribus opprimerentur, conspirarunt ad instituenda ac communi-riae si bus viribus tuenda judicia, ut quibus singuli pares non erant, his universi praevalerent. Et hoc demum sensu commode accipi potest quod dicitur jus esse id quod validiori placuit; ut intelligamus fine suo externo carere jus, nisi vires ministras habeat, sicut Solon res consecit maximas, ut ipse praedicabat:
Vim jusque parilis copulans vinculi jugo.
REM Author statuit illud Horatii non adeo i notavimus leges niurar, quae cum ipsa naturalium unive saliter verum esse , quippe supra an-imana promulgantur, aliunde originem deriva
60쪽
quo avocari & deterreri deberet a vitiis: seria re. Verum nobis objici posset, hominis naturam vitiis adeo inquinatam atquc corruptam esse, ut nisi metu poenarum, quae legibus tum n turalibus tum civilibus sanciuntur in facinor sos , a malo deterrerentur , & ad iustitiae o servantiam impellerentur, verendum csset, ne singulis momentis in mutuam perniciem advol rent, atque nefandissima quotidie admitterent facinora. Quamobrem videtur metus suturi mali tum legibus naturalibus tum etiam civilibus serendis causam praebuisse. Quippe si
non esset ad vitia prona nominis natura, non
esset opus legibus, quae sua vitiis atque sceleribus decernunt supplicia , virtutibus praemia. Mirum ut huic objectioni respondeamus, repetenda ea quae alio loco de origine juris naturae disputavimus. Longe sane alia causa legum m talium quam civilium nuncupanda, illarum ma ter est ipsa justitia , ipsa bonitas di rectitudo tur enim amore naturali ad colendam justitiam, cujusmodi amor nulla indiget lege poenam com minante. Oderunt enim peccare boni virtutis amore,mesi autem formidine poenae Hinc des ni tur lex, quod si coercitio delictorum, quae sp
te vel ignorantia contrahuntur l. r. f. rist. Primi mortalium, quique his sensis nururam incorruptam
sequeba ur, eandem hausiani Cr ducem in legem, inquit Senec. epist. 9 i. Ita ut in summa beatitudine vita transigebatur , quippe honesta suopte ingenio petentes, nulla sibi a se invicem mala vel pericula imminebant, &sua enim quisque sorte contentus, sine cupiditate invadendi Ae deripiendi aliena, exiguum, quod ipsi sortuna largita erat, colebat, ita ut nullo opus imperio de legum comminatione ad mala& inhonesta cohibenda desideria, ne in perniciem alterius erumperent. Verum ubi exciderit homo integritatis statu, se
harum promulgationi teterrima hominum m rca prodiit aetas, omnium scelerum vitiorumque litia, di detectandis vitiis corrupta natura occata I Φ - - :
sionem praebuit. Quod naturae legibus sanctio adiecta poenalis,id ex accidenti si propter naturae humanae depravationem , non vero carum
scopus principalis: civilium verosegum snis est, ut poenarum metu homines ad justitiam colen- quam socrum legisatorem, & vindicem pec-dam adigantur, de revocentur ad officia, quae G l catorum, visitantem iniquitatem patrum in s-bi invicem praestare tenentur. In statu enim in tegro nullus metus poterat esse accipiendae iniumater, quae quasi contagio quaedam mortalium pectora invaserunt, atque hominem, alias initiss-mum animal, in omnium animalium seroci simmum mutarunt. Ita ut, quamvis rectae rati
nis dictamen ipsi repraesentabat creatorem tan-lios, in nepotes & abnepotes, atque comminantem aeternae mortis poenam legis divinae sue moriae, neque nulla vi opus, qua ad justitiam colen- l ratis transgressoribus; attamen quia ex infinita dam mortales quasi cogebantur; cum vitae integri
scelerisque puri sponte sua faciebant quae justa&recta erant. Cujusmodi hominis statum, qui aureus dicitur, Ee ipsi Gentiles sibi depinxerunt. Unde canit Virgil. lib. 7. . neid.
Sintimi gentem, Mia vineis nec legibus aquam, Sponte sua urierisque Dei se more tenenum. Et Ovid. m. I. Meramorphos Aurea prima sata estinas, quae vindice nutu,
Sponte suis, sine lege Jdem rectumque Giebant:
Paenia merusque aberant, nec verba minantia Do
inreligebantur; nec supplex turbia timebat iudicis rea sui: sederarii fine vinAeetati Et Tacit. i. Annae. Vetustismi more Iium, inquit , nutu -huc mala lisiuine , sine probro, aes
Iere, eoque Me aena m Mercitionibus agebant: ne
que praemiis opus erat, cum honesta suopte ingenio
pererentur, Cr as nihil eontra morem cuperent,nιhal per metum 2etainur. Legis tamen naturalis non expers erat homo, utpote quae constaeiga nos homunciones misericordia atque beni-snitate lento gradu Irocedit ad vindictam Deus.
ideoque non illico semper poena excipit peccat res, non adeo videntur deterreri homines ejusmodi divina quamvis terribili comminatione, quam metu praesentis alicujus supplicii in facinorosos legibus constituti: Hinc non adeo absurdum inlud, juris metu i usti inmenta, quando legibus civilibus applicatur. Cum enim propter tot muli tum hominum composta mala desideria vix praestent quae sbi invicem sive jure naturae sive alio quovis titulo debent, instituta ac leges repertarunt, qua sua sceleribus supplicia, virtutibus praemia decernentes, vel metu praesentis mali, vel spe suturi praemii, quemque ad justitiae cultum atque ad debita praestanda ossicia adigerent. Quam obrem ad excitandas civitates , & ad instituenda& communibus viribus tuenti judicia conspirarunt mortales, quia singuli in statu naturae in simi, jus suum a validioribus exigere ac eons
qui impares erant. Quo sensu dicitur jus esse. bat in sanctitate & imagine divina, ad quam erat quod validiori placuit, scit. quatenus jus ad enconditus, itaque naturam fiam integram & in- l sectum perduci nequit, nis vi summi alicujus
clinationem incorruptam sequens a lege nun- l imperii, quod suum cuique tribuere valet; hine quam aberrabat, quoniam semper sanctitati Deil enim multi iure suo privantur, quod satis virium convenienter operabatur, ideoque quod justum non habent aa tuenda jura sua contra validi & bonum erat, legis moralis sve naturalis Oia res. Quamobrem jurisis ictioni magistratus axjectum faciebat. Quippe divina ornatus imagi- i haeret imperium, quod mixtum vocamus, quone, in mente & voluntate erat summa rectitudo, & omnes organicae partes rite in obsequium compositae erant, ut inquit Calvin. Inst. lib. I. cap. Is . Quamobrem quamdiu istius imaginis
particeps, nil nis bonum & justum cupiebat; de
consequenter nullo poenarum metu opus erat,
magistratus iurisdictionem suam posset defende re , & exequi valeret, quae jurisdictionis videcrevit pronunciavitque, unde in l. D. δεο φ.