장음표시 사용
391쪽
legitimo tempore. Si tamen rex re ipsa etiam tradere regnum aut L .u--
subjicere moliatur, quin ei resisti in hoc possit non dubito. Aliud est
enim, ut diximus, imperium: aliud habendi modus, qui ne mutetur dinum. obstare potest populus: id enim sub imperio comprehensum non est. L Quo non male aptes illud Senecae in re non dissimili: Euipare, dum iu 'omnibus patri, in eo non parendum quo e citur ne pater sit.
Uare Rex regnum, quod non est in ejus p
trimonio, alienare nequeat,supra annotavimus Aa s. I r. n. 3. cap. 8raeced. Quod si autem alienaverit, eiusmodi alienatio habet effectum, ut amittatur ab eo regnum. Contra i ,
tum actum potius nullum ipso jure existimat Author, & idcirco nullum iuris habere essectum; quamobrem dicendum videtur , imperium non transferri, sed manere penes regem, illud trans-serte volentem, instar us luctuarii, cui regem, qui electione, vel successeria lege ad regnum pervenit, sinissem diximus, qui nihil agere dicitur cedendo jus suum extraneo. Sed verior mihi vi detur eorum sententia , qui statuunt dicto casu eontra leges Ditis nulliωτι, quod frequens in jure. Coneedo Viro Clariss Jctum loqui de tempore, futuro , verum non definitur certum aliquod tempus, quo reversurus est ususfructus ad dominum proprietatis; an post mortem ususructuarii, an vero statim & immediate post factam censonem: & proinde verbum reversuram simplici sensu, pro ut positum in lege, tempus suturum innificans,neutrum definit casum; commode etiam dici potest reversurus usuaructus, qui redit ad dominum statim, postquam cessio facia est extraneo , atque eo sensu accipiendum este hisee rationibus motus statuo. Iv. Quia Jctus habet sermonem de easti speciali, qui peculiarem amitti regnum: alienando enim regnum satis i producit juris e fictum, cui actionem praebet manifeste renunciat imperio ipso facto, vel de- cesso, facta ab Aufiuctuario, extraneos jure enim clarat sese illud pro derelicto habere. Adimere i communi & naturali, de quali modo, finitur usu autem alicui quod amplius nolit habere , nihil fiuctus morte usustuctuarii, atque ad pro-
aliud est, quain exequi voluntatem rem abiicere prietatis dominum revertit, qui eatus non opus
in animo habentis, de idcirco nulla ei si inj l habet speciali decisone. Quia, si percessionem, tia, si ea privetur. Nihil hic obstat quod dicitur j extraneo factam, ususfructus non statim amit-
g. g. in . vi usus usustuctuarium, jus suum extra- l teretur , non opus suisset eonflio, ut Mus-neo cedentem, nihil agere, quae verba interpre-lsructus mulieri iocetur, vel imaginarie vcnda- tanda secundum Authoris noliri S: aliorum Icto-itur, ut perspicimus ex ius tit. Puniri etiari non rum mentem; quas dixisset Imp. cedendo usu- videtur qui manet in eodem statu, in quo fuit fiuctum extraneo, non finiri, nee reverti ad 4 iante delictum delinquere enim videtur qui sor-mlnum proprietatem, aut transre secundum v hintatem domini seu possessoris ad extraneum, sed manere penes usuffuctuarium t at illa verba nihil agi, reserenda sunt ad mentem de intenti nem cedentis , 8e diversum exitum cessionis nihil enim agitur respectu extranei, quia non transi in eum ususDuctus, sed aliquid actum diei potest respcctu domini proprietatis, quoniam temerario isto cessionis conatu facit, ut ususfructus ad proprietatem revertatur, ut ait Catiuncula paraph. ad inst. de Uin. g. 3. & perspicimus ex l. s.ffae jur. dot. ubi Pomponius disertis flectatis verbis statuit cedendo extraneo usum- sinum, nihil ad eum trans re, sta ia dominum rasse jus in personam diutius victuram transferendo, deteriorem conditionem proprietatis sacere animum induxit utens fruens re de fructibus,
quos inde sbi aequirit, qui puniri dici potest lucrum siciens r quia fortasse alienatione invalidam oti lucro dcstituitur ipso jure, non potest venire nomine poenae ejusmodi lucri acquirendi erepta facultas, quia nihil aufertur quod habuit, ad compensandum delictum. sin ipso jure amittat regnum seu imperium instar usu fructuarii, ergo jure potest ei resisti, s cum effectu conatur, quod cessone sacta, non magis est in ejus dominio; imo etiamsi penes regem, non obstante te Lsone, concedamus manere imperium, quia ipso propria alis reversarum usu mei . Quae ver- jure nullus est actus, ideonue Rex maneat, atta-ba putat Author respicere tempus suturum, ita men jure ei resisti remeenset Author; quia exce- ut dicatur reverti usustuctus ad dominum tempore legitimo. Eodem sensu verba intelligenda, censet subtilissimus jutis antecessor Lugdino Bat.1 an Voetiatis. . quib. mod. Uusfr. amisi. ubi Resp. M AI DE. dici re esurum de faturo, cum ne a modus legitimus finiandi ιxtiterit, ad exclώ-sionem ejus, em cessus erin. Obst. puniendis redentis maritia. Resp punitur saris actas soli seu celsi virodit limites imperii Ae potestatis suae, quare impune ei resistitur, quia respectu busus actus tanquam privatus habendus, quoniam destiuuiis consensu populi, a quo, ut sapius diximus, omne derivatur imperium, Omnis majestas, quamobrem eo nititur tanquam suo iundamento, quo sublato, &ipsa concidit. XI. Quar-
392쪽
196 LIBERI. g. XI. g. XII. XI. Quarto, ait idem Barci us amitti regnum si rex vere hostili animo in totius populi exitium feratur, quod concedo; consistere enim simul non possunt voluntas imperandi & voluntas perdendi. Quare qui se hostem populi totius profitetur, is eo ipsi, abdicat regnum, sed vix videtur id accidere poste in rege mentis compote, qui uni populo imperet. Quod si pluribus populis imperet, accidere potest, ut unius populi in gratiam alterum v clit perditum, ut col nias ibi faciat.
QVoniam Rex constitutus, ut regetet rem-s ipse tutus esse nequit adversus coiiseitionem civi-pub. id est,ut veluti communis pater civium um , quia illa sanctitas circumscripta limitibus salutem ae utilitatem securitatemque tueretur ac communis salutis& securitatis tuendat, cui conia conservaret, diringendo omnia negotia civium- trario imperio utens princeps, hostem populi seque actiones ad eum finem obtinendum, qui se gerendo & prostendo, destituit ut illa sanctit hiit in causa quod Rex & princepq declaratus,lte, Ze idcirco cives iacultatem recuperant eum omnium consensu, sive expressa, sive tacita ele- coercendi, tanquam privatum, in quem licet antiactione, vel per continuationem successionis, quae madvertere civitati, poena delicto proportionata, prima illa constitutione a consensu expresso de-lsuo jure vel imperio , cujus exercitium consolirivanda, tanquam suo fundamento nititur. Quo-ldatur iterum cum proprietate, quae penes civit niam igitur summa potestas constituta est ad inco-stem, tanquam commune subjectum, residet, ut di-lumitatem generis humani, culti obsequium & I ctum alibi, eo sua culpa se exuente summo impe- reverentiam ac venerationem debemus, & quae sa-irante. Itaque non necesse, ut fingamus eo ipso,
erosancta habenda, quia sanctitate imperii civilis j quo hostem pro principe induit, civi quoque sublata est obsequii necessitatem corruere necesse,iobligationem, qua ei devinctus est , remis LN cum ea quoque concidit societas civilis & Rei-sse, quas non suo jure, sed consensu principis o pub. fabrica . quamobrem concipi nequit, quolsequii vinculo solveretur. Quippe nullo tunda- modo principis di hostis personam erga ci-imento eiusmodi sctio niti videtur de conssuem simul sustinere queat, & qua seonte postu-lquenter nunquam civi ei resistendi facultas eo-iet ut ipse sacrosanctus sit, qui civem inti spetere dici posset, quia quisquis in se ipso facile centem tanquam miseram belluam sua libidini l experitur, neminem, nisi coactum, abiicere impe- audet immosse Pusend. I. q. e. s. sacrosanctus estitium, quod tanto desderio ambiit, & idcireo. propter summam, qua detoratus est, majestatem; l acquisitum, non facile, nis summa exigente neces.summam autem majestatem intactam& illibatam j sitate, abdicaturum, quamobrem si ius restan- esse voluit populus, quia sine ea non posset subsi-ldi penderet ab illa sctione, nunquam conscien stere societas civilis; a qui societas civilis est in-stia ei vi dictare posset resstendi saeuitatem prinia stituta, ut se suasque possessiones in securitatem cipi, abutenti imperio, sbi vindicare jure nosse, quisque assereret, regis vel summi imperantis subiquia nunquam certo persuasus esse potest sibi
anspicio atque potestate. Hinc etiam summa obsequii necessitatem remissam, quam is irra majestas sacrosancta est, propter salutem civium nidem exerceat. eorumque securitatem, qua neglecta a principe,
XII. Quinto, si regnum committatur, sive ex selonia in eum Jus scudum est, sive ex clausula posita in ipsa delatione imperii, ut, si hoc aut hoc rex saciat, subditi omni obedientiae vinculo silvantur, tunc quoque rex in privatam persenam recidit.
NEloniasgniscat non solum rebellionem, sed i ctum, vel scelus eommissum in dominum, pri-x omnem culpam, fraudem, persiliam, impro- vetur seudo, utpote qui tanto beneficio sese in-bitatem vasalli in dominum, cujus vocis originem dignum reiaiderit. vid. Vult. benevolen-Cujacius, quem & alii seudista sequuntur, dedu- l tiam non tamen ipso jure amittit, ita ut Domi-cunt a Graeco vocabulo φηλωμα vel .l nus propria miliaritate vasallum seudo exuendi quo sgnificantur imposturae,fallaciae,& decepti l sicultatem habeat, sed oportet vasallum a iudines. De seudi autem natura, quae ei tanauam ' ee suo jure iudicialiter privari, etiamsi notorium inseperabile quid istaret, ut vasallum ob deli- esset delictum. de sua. cap. Io. conri. I. Amittitur
393쪽
titur etiamsi delationi si clausula adjecta com- haerent ipso jure delationi, sed, adjectae, idem missoria. Sed notandum, ut annotavimus supra, jus tribuunt conveniendi principem, ut prae semper illam clausulam naturaliter imperium cO-istet, quod promist facere, vel omittat omitte initari, quae subditis, rege imperio abutente facul-ire, ne iure suo cauod ista clausula sbi reserva tatem concedit expediendae propriae salutis cau- runt, uti necesse habeant: nunquam, ut diximus; si denegandi obsequium, ipsi debitum, eumquelperveniendum ad extrema, eaque saepe violenta exuendi imperio, adhibitis istiusmodi cauti iremedia, quin prius moderata adhibuise opornibus, quas suo loco allegavimus. Clausulae teat. etiam alim addi possunt a civibus , quae non in
ram populus aut senatus, regi in partem non suam involanti vis justa opponi poterit, qui eatenus imperium non habet. Quod locum habere censeo, etiamsi dictum sit, belli potestatem penes regem fore. id enim de bello externo intelligendum cst: cum alioqui quisquis imperii summi partem habeat, non possit non jus habere eam partem timendi. quod ubi fit, potest rex etiam suam imperii partem belli jure
SUmmae maiestis jura non pos dividi cum nisi perturbato ordine bene eonstitutae Reipub populo, demonstravimus, quia in una ea-lbellis intestinis&civilibus discordiis. Quippe qademque civitate penes duos summum reside- habet imperii partem independentem ab alio, illere imperium nequit, ita ut pro ea parte, quamietiam ipso jure habet facultatem & ius illam paria quisque obtinet, alter alterius imperio nonitem tuendi: cum autem summum imperium con- subjectus sit, & ita ambo respectu cujusque paue sortis impatiens sit, hinc omnibus rationibus altertis quam obtinent, sibi aequales snt, ita ut regi,lalteri conatur eripere partem, quam habet, per fas in partem, non suam, violanti, opponatur vis N nefas,per insidias,dolum,aliasque pravas machi-justa ab inaequali, sed sibi pari gaudente imperio, nationes, vel etiam vim apertam, unde distra- quamvis non eodem titulo ornatus, unde ite-ὶhitur statim in paries civitas&misere dilaceraturrum apparet populum non resistere regi, qua regi, factionibus , imo saepissime sunditus evertitur, sed ubi aequali, imperium non habenti in partem, & nullum avertendo interitui remedium, nisi populo aequisitam, sed inter monstrosas seu irre- ad unum vel plures indivisum imperium dese-gulares imperii Reipub. formas recensenda ejus- ratur. modi summi imperii divisio, quae concipi nequit,'
resisti regi possit, etiamsi eo pacto pars imperii retenta censeri non possit, certe retenta est aliqua libertas naturalis, & exempta regio imperio. Potest autem qui jus suum alienat & jus pactis immi
Sint quidam eventus, quo ipso jure resistendi in alium transferat, possit illud eerta quatim lege regi, eumoue exuendi imperio, facultas resedi circumscribere & pactis limitare vel imminuere, vata censeri debet populo,quem exprimere non est quae dictat ratio servanda, & paeiscentibus tribuit necesse, quia licet non eaeprimatur & expressis potestatem ius, sibi quodam pacto quaesitum, re verbis adjiciatur adjectus tamen videri debeti res-lservare atque tueri contra quoscunque, atquessendi autem eo in casu ficultas non diminuit imiaietiam socio, illud sbi eripere volenti, resistere, vel perium, nee illud dividit: nam illa non competit exietiam quod conventum praestare recusantem, Viparte imperii civilis, at retenta, verum ex natu-l& armis, necessitate exigente , cogere ad pro rati aure, quae cuique concedit de jure suo pro tu imissum adimplendum. bitu disponendi libertatem, ita ut qui jus suum
stat ut de invasore imperii videamus, non postquam longa possessione
394쪽
Suriri δε aut pacto jus nactus est, sed quamdiu durat injuste possidendi causa. 0 4, 64, Et quidem dum possidet, aetius imperii quos exercet vim habere pos- 16.is. sunt Obligandi, non ex ipsius jure quod nullum est, sed ex eo quod Lesi Mi δε omnino probabile lit eum qui jus imperandi habet, sive is est populus
t Lib. u. honores petere possent. Servandas tamen censuit, affirmans ut nos
V docet Quintilianus l) ita his legibus contineri statum civitatis, ut his solutis ipsa stare non posset. Florus de ejusdem Syllae actis: Lepidis
acta tamι Plira m indere parabat, nec immerito, si tamen posset ne magna clude reipublicie. Et mox: Expediebat .egrae quase lautaeque reipublicie requiescere plomodocumque, ne Pulnera curatione ipse rescinderentur. uri. ipse, sive rex, hVesenatus, id malle, Interim rata esle quae imperat, i. D. c. quam legibus judiciisque sublatis summam induci confusionem. Im- ' probat Cicero Syllanas leges, ut crudeles in proscriptorum liberos, ne
oeoniam homines qua, homines, sibi natu-
.ra aequales, alter in alterum nullum sibi icit vindicate imperium, nisi ex spontanea subjectione & consensu sese alieno imperio submittentis. Quamobrem omne imperium inj ssum nullam obsequii obligationem producere arbitramur, quod per violentiam in alterum quis
sibi acquisivit, illud abjicere jure potest, s quam
occasonem ejusmodi subiectus nanciscitur. Hine linvaseres imperii iure statuimus eo posse exui, e rumque jussis impune non pareri; quippe ex il- legitima& injusta causa non possunt deri pari Iegitimi essectus; cum imperium, consensu desti tutum, illegitimum est, quia usurpatum vi, non possunt actus, qui ab eo prosciscuntur, legitimii esse, & consequenter vim obligandi habere per se
suaque natura, ita ut civis,jussa S mandata invasoris exequi recusans, peccati reus sit, tanquam v luntati divinae, qur nobis necessitatem & obligationem imponit qua tenemur obsequium praestare
summis potestatibus, obsstens, cui si quis obsistit, Dei ordinationi Assit, & idcirco sese reddit ob
noxium condemnationi & irae divinae. Sermonem
enim habet Apostolusde potestate, a Deo ordinata , & proinde de ea quae justa est, legitimoque modo acquisita; ea conscientiam civium obligat ad obsequium praestandum legitimo suo principi, quia cum, tanquam a Deo populo praefectum, cujus voluntati nobis parendi atque morem gerendi necessitas incumbit, venerati indissolubili
vinculo tenemur. Legitimus vero modus nuti
lus alius excogitari potest, quam quae naturalis dictat ratio & idcirco quoque a Deo approbatus imo de introductus videri diei. quam consensus populi; quippe eo ipso, quo Deus hominem voluit nasci liberum, etiam ipsi tribuisse necessatio videri debet desiderium libertatem illam naturalem conservandi,nis sortior aliqua ratio ipsi suadeat illam abiicere, quae est sui conservatio, quae haberi nequit, nisi sese alieno subjiciat imperior ubi itaque non constat de eiusnodi sponta a subjectione, homo praesumitur sui juris, quare nemini
in eum competit imperium, iusto titulo acqui- stum. nullius itaque jussis vel mandatis conscientia obtemperare obligata , nisi rcciae ratio nis dictamini, unde sequitur peccati reum non esse qui iuuasori resistit, ejusque mandata, tanquam obligandi vim non habentia, exequi recusat. Huc pertinet quae habit vir Celeber. juris naturae N gentium peritissimus Sam. Ρ Gnd. Id. q. cap. 8. cum inquit, nullam ade sequium produci obri,ariorum , nisi Ieguimampore-I tem alter in me haear. Nam per solam virio itam potest qώiuem alicui - ferri extrinseca quaedam nece sitas aliquid pro mus, non utilem obli gatas , qua Timaeum et intrinsecum, animum ita fringens, ut, ni fecerat, peccata si reus. una si
vis a validiore intensetur, majora malo iacIm--λπιιque - ιιών quas facere ea ad quae πω Imriurer a quibus abhorret. Si qua tamen .sa dinur ,
nemini v tia venistir , se iniquam istam nacesDa rem p rrumpas. Sic quoque Scoti dei in lib. 3 4. q. statuit, eum qu per 'rannidem re timi occupasar , neque legem ferre udam posse, ne ue jusdιeere, quia tigo pacto cives in conscientia obii ι nisi forsanprascriptione .iui reipub. consensu legitimi
scriptione acquiri posse usurpatum imperium, quia legitima nulla prascriptio, nisi bona siles praecedat, justus praescribendi titulus, qualis esse nequit, quae ab invasione & usurpatione habet initium, quia hoc vitium, inhaerens, tractu temporis non potest purgari, quod enim non
valet ab initio , tracta temporis eonvalescere nequit. vid. I. I. Coa. da Utica'. tra form. I
x. Coa. de aequis. posses 8e l. 3. Cod. eomm de Uue. Quamobrem n postum subselibere nee Authoris, nee Pusendorsi opiniotii, sta tuentis imperium iuste exercentem , atque bo- ni principis ossicium explentem, pro legitimo principe habendum , quasi vitium imperii, in- juste occupati, tolleret justa ejus moderatio &iemi
395쪽
administratio,quia iustus imperii eonserendi nul-
Ius titulus, nisi consensus transserentis, vel legiti ma successo, quae initium habet a consensu; vel
etiamsi iusto bello scacquis tum, in quod etiam e sensile videri debet devisitas de debellatus populus , deficiente itaque vel expresso, velitacito consensu, descie quoque imperium. Oportet itaque ut voluntas populi, vel expressis uerbis vel tacite ex manifestis di jure seu tecta ratione indiciis probatis constans, accedat, ut imperium, vi vel
fraude, aliisque illegitimis modis de facto acquis tum, legitime obtineatur , 8e droinde imp nat civibus obsequii necessintem, eique parendi intrinsecam obligationem producat. Ab hoc vitio
consensu populi purgatur, si populus, vel pacto,
vel aliqua conventione , agnoscat imperium
quod de facto obtinet invasor, vel longa patientia declarat sese submisisse se ejus imperio, veluti legitimi principis regimini, praesertim cum habuerit potestatem eum exuendi imperio, s voluisset illud abjicere. Quamobrem quoniam i eite hac ratione videtur consensile in ejus imperium, censetur quoque sese obligasse ad prae-1fandum obsequium, summis legitime imperantibus,debitum. Finis enim, qui in causa it,cur imperio , iusto titulo acquisio, morem gerant, spectat communis salutis conservationem , atqui eam tueri & procurare velle perspiciunt invaserem ; ergo cum civitas rectore indiget, videntur potius ejus imperium agnoscere velle,
qui testatur se boni principis osscium imitari
animum induxisse , quam eum expellendo ad alium transserre, quem nondum constat bene vel male administraturum Rempub. Sed sortasse hoc possit habere locum, quando populus sui juris eu. Vetum quid si, pulso legitimo principe , imperii fata in se vertit, de pro rege se gerit Inon videtur populus qui legitimo suo principisgelitatem prastare obligatus est eumque agnoscere superiorem, ejus imperio, qui regni posses.sonem injusto de illegitimo modo sbi acquis vit, parere eique sese submittere posse, quia ejus modi submissione, & alteri obsequium praestando, legitimum principem suum exuit imperio Ipso
facto Quid enim magis rationi eontrarium, quam sne iusta causa alicui jus quaestum auserre summum imperium consensu civium sibi acquisivit princeps legitimus, cui obsequium praestare sese obligarent subjecti, quo solvere nequeunt semetipsos, nec valent alterum superiorem agnoscere, nisi consensu principis sui accedente,vel quando ipso iure summa masestate excidit,eaque sese indignum reddit, abutendo sibi delato imperio, aut illud abdicando. vel pro derellato habendo. sed dicendum videtur, quanquam ipso sie o agnoscant imperium usurpatoris extrinsece cum ejus mandata
exequendo ei obsequium praestent, eo tamen ipsos non exuere imperio legitimum principem, nec obedientiam ei denegare animo, quam factis praestare nequeunt; imo obsequi principi suo videricum ad communem salutem & securitatem conservandam, necessitate exigente, invaseris imperium potius agnoscant, quam ut illud, tanquam
injustum & illigitimum, aDjicere volentes, Rem-
pub. in summum adducerent discrimen , de prἱ-vatas possessiones ac fortunas cum vita, quae hisce longe praestantior, temere & incaute summo perieulo exponerent r praesumendum enim quemlibet principem, ex aequitate atque humanitate malle servare cives suos hac ratione,quam ipsos dum ipse
eos nequeat tueri adversus vim&impetum usu
patoris, obligare, at in certissimum perieulum sese, relae do, omnibus destituti viribus, invasori, conjicerent: nec etiam ulterius sese obligasse etiaves principi ratione fidei 3e obsequii praestandi
praesumendi, quam donec eos possit tueri di de sentadere contra quaecunque incommoda de mala, quae homini ab homine in naturae statu imminent: cuiusmodi ei ves tuendi potestate sato quodam o bato legitimo principe , cives iterum recuperant libertatem propriae salutis expediendae aliam quaerendi occalionem. Iniquum esset obliga tionem illam interpretari in incommodum fledamnum ejus, qui se obligavit ad agnoscendum
superiorem s eiusmodi submissione sese suas
que possessiones conservet 8e asserat in securitatem di necessitas enim solvit omne juris vinculum , quia semper eiusmodi casus , de quo nec cogitarunt, & quo impossibile est praestare quod pollicitum, exceptus videri debet. Huc pertinet quod est apud Livium , ubi Romani, implorantibus Petellinis auxilium, sileti necesse habebant, nihil jam Io inquis saetis in se prasidii
esset Haire domum, fideque au ultimum expleta,
eonsulere sbimet ipses in reliquum prasenti fortuna jusrum. Verum non possum subscribere opinioni eorum, qui putant praesumi principem
expulsum tantisper civibus remisse obligationem erga se, quoad sta ipsi viam iterum ad regnum aperiant, & quidem, quantum ad conservationem ipsorum,& declinandis periculis est necessarium. Et hactenus quoque duntaxat siles . quam invaseri cives dederunt, strinsere videtur ut illa sit temporaria, expirans, ubi regi expulsost ficultas regnum suum tecuperandi Pusend. lib. 7. cap. s. d/ jur. nai. gent. Quippe praeterquam quod ejusmodi silet datae interpretatio maxime damnosa videatur reipublicae, quia, cum invaserge sde civium erga se nunquam certus esse pos-st, semper ipsi erunt suspecti, & idcirco non
tanta aequitate , vel animi moderatione eos tractabit, sed rigido imperio 3e pene servili in eos
dominabitur, atque omnem licentiam & liberta
tem ipsis eripiet, ne, laxiori ipsis eoncessali, late, impetium, quod illegitimum eensent, principe legitimo superstite, abjiciendi Oecas nem artipiant. Huic etiam accedit, quod mentali, ejusmodi stii datae Ae jureiurando confirmatae limitatio repugnet religioni ac doctrinae Christia . nae atque juri naturae r promissio enim seu fides interposita super re ali se est interpretanda secundum mentem re intentionem ejus, qui eam ab altero exigendi ius habet, atque sese tam late extendit, quam honestas& recta dictat ratio, vel veros mile est illum eogitasse, cui sdem praestare obligamur. Jam vero manifestum est invaserema civibus non exegisse sdem temporariam, qua obligarentur sibi fideles esse de obsequium praesta Pp a te ι
396쪽
re, donee princeps legitimus, qui ad suos re- 1 deundi nunquam praesumitur deposuisse ani- lmum, nactus esset Occasionem imperium sibi iterum extorquendi; sed exegit fidem, quam debent ipso jure cives summis imperantibus, atque etiam ejusmodi fidem polliciti censentur, dum agnoscunt eius imperium, eique sese subiiciunt, qualis subjectio, quemadmodum non temporaria, sed perpetua est, scit. quamdiu sceptrum regnumque lienet, di boni principis ossicium explet, eo, lsequenter eodem quoque sensu & fides data, prasertim si jurejurando munita. Caveat sibi qui ljurisjurandi vim eiusmodi mentali reservatione eludere conaturus,& sciat non impune Deum permissurum se decipi; sed gravissimas daturum aliquando poenas, qui, aliud in lingua promptum, aliud in pectore clausum habens,sdem sallit. Quid vero, si vel morte ejus,qui imperium occupaverat,
vel alio casu, prineipi naturali & legitimo pateat aditus in regnum ὀicendo puto,populum non fieri sui iuris,sed cadere in potestatem legitimi principia qui quasi jure postliminii sibi recuperat imperium, sublata quippe necessitate,quae praestandi ipsos ob sequi 1 obligatione solvit, reviviscit prisca fides, quae pro tempore aliquo suspensa suit respectu
expulsi principis;cedendum enim necessitati S id circo facile condonandum civibus, quod & eommunis & privatae salutis conservandae intuitu sis no sese submittere necesse habuerint. Quamotarem Henricus VII. Rex Angliae aequitati maxime
consentaneum judicavit edicto statuere, in nemo, qai regis partes, tune defacto regnantu,se ιπιβου- να, propter ejusmodi crimen unquam ampeteretur, aut condemnaretur, vesprocessu legis, vesper actum
r. In his tamen quae ita necessaria non sunt, & pertinent ad raptorem in iniqua possessione firmandum, si sine gravi periculo potest non
pareri, parendum non est. Sed an talem raptorem imperii vi dejic re, aut denique occidere liceat, quaeritur.
UBi fides interposta, parendum in omnibus, quae a civibus exiguntur. & etiam praestanda quae exigit boni civis officium; quippe eo in casu non magis veluti raptor, sed legitimus princeps, consensu civium electus, constitari debet , quamvis, coacti necessitate, in ejus imperium consentire debuerint: coacta enim voluntas etiam voluntas est. Secus autem, si ad stim nondum praestandam adacti r tune enim nihil prae standum quam quod necessitas extorquere vid tur imo eo , casu licet adhibere omnia media, quibus cives se subducere eius imperio illegitimo posse putant, atque etiam violenta remedia adia bere licet, ut ex sequentibus patet.
XVI. 1. Ac primum, si bello injusto, & cui juris gentium requisita non adsint, imperium arripuerit, neque pactio ulla sequuta sit, aut fides illi data, sed sola vi retineatur possesso: videtur manere belli jus, ac proinde in eum licere quod in hostem licet,qui a quolibet etiam
γερρ . privato jure potest interfici. In reos majesaris, inquit Tertullianus, abi T. . putatas hostes omnis homo miles es. Sic & adversus militiae desertores, --- cunctis lus pro quiete communi exercendae publicae ultionis indultum
lla fide data, nec interposito pacto, in st tu belli raptor imperii & cives manent quamobrem licitum ipsi jure belli imperium, quod vi injusta sibi acquisivit, vi eripere, & qui
buscunque m 4ix eo raptorem exuere, etiam
ipsum tollendo e mede non tantum publica, sed N privata authoritate . quia pro hoste Reipub. habetur, quem interficere cuique ptivato licitum. qua membro quippe eivitatis, ejus defenso im-cumbit ipsi eo ipso, quod in civitatem adstiscitur. Boni civis enim est ossicium tueri praesentem Reipub. statum adversus omnes qui eum perturbare aut invenere conantur, ejusque ΠΙ- iturbatores & hostes deiicere, ac oppugnare, quantum vires serunt. vere autem ejus perturbat
tot de hostis habetur,qui,vel imperio sibi a plendo statum ejus mutare velit, vel auserendo ei, cui legitime illud delatum perturbat ejus tran3uillit tem , cujusmodi injusta invaso eivibus tribuit se cultatem in infinitum, id est, omnibus mediis recuperandi quod amissum, & quod ui possidetur vi iterum vindicare jure belli, donee interveniat conventio vel pactum, quod injustam illam ponsessionem quasi legitimare possit, accedente consensu ejus, penes quem est facultas de illa disponendi. XVII.
397쪽
XVII. Idem cum Plutarcho , qui ita sentit libro de sato ad Pisonem, statuendum censeo, si ante invasionem lex publica exstiterit quae unicuique potestatem facit occidendi eum qui hoc aut illud quod in aspectum cadit ausus fuerit; puta qui privatus satellitium sibi
circumdederit, arcem invaserit; qui civem indemnatum, aut non
legitimo judicio necaverit: qui magistratus sine justis sitffragiis creaverit. Tales leges multae exstabant in Graeciae civitatibus, ubi proinde justa censenda fuit talium tyrannorum interfecti O. Talis erat Athenis lex Solonis renovata post reditum ex Piraeeo, in eos qui statum popula
rem iustulissent, aut eo seblato honores gessissent. Ut & Romae lex Valeria, si quis injussu populi magistratum gereret: & lex Consularis
post decemvirale imperium, ne quis magistratum sine provocatione crearet. qui creassent, eum jus sesque esset occidi.
D Raeterquam quod iure communi civibus Ω- eustas tribuitur publicae salutis & securitatis tuenta causa interficere eum, qui in Rempub. hostilem suum animum declaravit; potest tamen lex casus quosdam speciales lege definire, quibus unicuique potestatem concedit eum occidendi, quem aliquid machinatum ex manifestis indiciis contra tranquillitatem & summam majestatem perspicimus: praestat enim principiis obstare, &ptaevenire malum, ac ipsum quali incunabulis odi primere , quam tali non obviam ire negotio, quod ubi jam vires accepit, sine summo saepissme Reipub. detrimento tolli nequit. Eius generis est lex Valerii Poplicolae apud Dionysium Halicar. Isb. s. qua sancitum, ne uas Roma magistrarum orerer, nis a populo πω sum, mi iis ρα pro ossa , si quis contrafacerer; Cr i m
cap s. Ejusmodi casus speciale, definiria lege, interest publicae tranquillitatis, quippe sitis, tyrannum Oceldendi facultatem concedens, non definiat erimina, quae reum suspectiun re dunt tyrannides sed cuivis e populo suo arbitri alterius quasdam molitiones tanquam indicia tyrannidem redolentia, & idcirco, lusiam eum occidendi eausam sbi praebentia, liceret judicare, eveniret, ut quot cives tot sere t ranni existe rent, qui in mutuam perniciem saepius privata vindictae causa advolarent, oua ratione cades cedibus sub praetextu extirpandae tyrannidis cum
XVIII. Nec minus licebit iva rem imperii interficere, si diserta n . auctoritas accedat ejus qui jus verum imperandi habet, sive is rex est,' sive senatus, sive populus. His annumerandi & regum puerorum tutus, qualis Ioasa crat JHada, cum Athaliam regno depelleret.
I Icebi antequam cives consenserint in imperium , quod invasor arripuit: nam eo ipso, quo cives sese ejus potestati submittunt, renunciant imperio principis expulsi r nemo enim duobu1 dominis servitium ti fidem praestare potest , R ipsa destituuntur mandata & leges etiam, antequam invasotis imperium agnoverint, vi o ligandi , & idcirco salva conscientia civis non potest interscere jure invasorem imperii, cui iam obsequium prestare promist, liret aecedat authoritas ejus, cui verum jus imperandi legitime& juste acquisium.
XIX. I. Extra haec ut privato vi dejicere aut interficere liceat
semmi imperii invaserem, probare non passum: Quia fieri potest, ut is qui jus habet imperii malit invaserem in posscssione relinqui,
quam periculosis & cruentis motibus occasionem dari, qui plerumque sequi .lent iis violatis aut intersectis qui validam habent factionem in populo, aut externos etiam amicos. Certe an rem in id periculum
398쪽
adduci velit rex aut populus incertum est, quorum sine cognita voluntate vis justa esse non potest. Favonius dicebat, εινα- ιον pejus esse bellum ciuile dominatu illegitimo. Et Cicero: Mihi pax omnis cum ciuibus bello cipiti utilior videtur. Mebat T. Quintius satius fuisse Lacedaemone tyrannum Nabidem relinqui, cum aliter opprimi non posset quam mina gravissima civitatis in ipsa vindicta libertatis periti rar. Nec alio spectat illud apud Aristophanem, leonem in civitate non alendum; si alitus sit, ferendum esse.
Νon oportet euique privato tam amplam dejiciendi invasorem libertatem ae licentiam competere, quam populo universo, vel etiam principi expulso, antequam fides sit interposita; quamobrem recte invasorem privata vi Hicendies interficiendi cuique eoncessa facultas circumscribitur suis limitibus, restringendo eam ad te eos casus a summo imperante, vel populo esus vicem gerente, vel a recta ratione, praescriptos. Quamvis legitimus princeps expulsus sit, 'violque tamen civis manet privatum universitatis membrum, subjectum civitati seu principi cujus est judicare, quidnam si Reipub. utilius, an inu sorem relinquere in possessione, an vero illum videjicere. Quippe cum ejusmodi violenta dejectio Rempub. saepissime in summum discrimen adducat , aequum est ne privato, nis in easbus expressis , deiiciendi invasorem licentia competat: ioportet enim omnes in id consentire cuius dubsu eventus posset universe damnum adferre; nee ipse quidem legitimus princeps populum Obligare potest, ut invasorem vi imperio exuat vel intersciat, si praesentissimum S: certissimum inde Reipub. immineret periculum. Et in casu dubio praesumitur, qui habet jus imperii, malle in vasorem in possessione relinqui, quam periculoss& cruentis motibus dari Oecasionem. Videtur relinquendum populi arbitrio , quidnam in ejusmodi casu, ponderatis omnibus circumstan ilia suadeat sibi faciendum civilis prudentia. Prae statenim sapius perferre illegitimum dominatum, quam incerto belli civilis eventui exponere universam Rempub. Quo pertinet illud apud Ni eetam moniatent με Imperaetorem, qua absit, Marendum; nec quι adsit, peliandum esse: si seri nequeat sine gravi Reipub. incommodo.
r. Prosecto gravissima cum sit deliberatio, libertas an pax placeat, ut Tacitus loquitur, & dissicillimum hoc --α Ciceroni, vi m-
ἔλα- ι An cum patria illegitimo imperio premitur, omnimodo danda
sit opera qus demendi, etiamsi cipitas eam ob rem in Iummum discrimen adducendu
1is: non debent singuli quod populi commune est judicium ad se rapere. Illud vero plane iniquum: .
Detrahimus dominos urbi fenire paratae. Sicut Sylla, interrogatus quid ita armatus patriam peteret, respon
dit, ἐλἀλει-- '- π προ-έντων, ut eam a tyrannis liberavi.
3. Melius Plato epistola ad Perdiccam Gadet, cujus verba Latine sic posuit Cicero: Tantum contendere in republica, quantum probare tuis ciuibus postis: Pim neque parenti neque patriae asserri oportere. Qui sensus & apud Sallustium exstat: I amri quidem regere patriam aut parentes, quanquam e possis e
delicta corrigas, tamen importunum es, cum refertim omnes rerum mutationes cri
dem, fugam, aliaque se ita portendant. Unde non longe abit illud Stal
lii apud Plutarchum in vita Bruti: τω φαύλους f ψωδους να- ὰ, ροὶ - --: aequum non esse ut vir prudem ac sapiens im
proborum & desipientium causa in pericula & turbas se conjiciat. Huc & Ambrosi illud non male reseras: Adyuvat hoc quoque ad profectumbome existimationis, si de potentis maribus eripias inopem , de morte damnat tim
399쪽
eruas, quantum sine confusimne feri potes ; ne , deamur jactantia magis facere a. r. . causa quam misericordis, grapiora inferre puluera dunt minoribus mederi des- εἶ - deramus. Thomas seditiosam esse dicit interdum quamvis tyrannici regiminis destructionem.
GRauissima sane deliberationis est, an peripub. statum tueri & defendere in animum indu- multa rerum discrimina libertatem, inju- xisse, concesssse quoque videli debet singulis ei sto invasoris imperio perditam & ereptam, re-lbus facultatem, quibuscunque eum conservandi petere & recuperare praelici, quam, perserendolmediis, praesertim, quando civitas factionibus di- tyrannidem, pace frui. Cuiuimodi deliberatioistracta, status mutationi proxima, ac tum in praecum pertineat ad universum Reipub. statum, ju-lcavendo imminenti Reipub. malo optime de Re dicium ejus non potest sibi privatus vindicare,spub. meretur, qui sua ope atque consilio,quocun- quia de eommuni agitur salute atque libertate, que modo illud avertendo, ad pristinum statum
quae, amissa, communibus viribus recuperanda,leam reducere arbitratur vid. quae annotavimus au
ideoque S communi quoque consensu de ejuslg. s. n. s. hisce addenda. Sed caveat sibi quisque ne vindicandae modo iniri debet consilium. Quippe quid incaute vel temere suscipiat,ne invidia, odio cum ad exequendum, quod pertinere judicatur ad se ira percitus, praeceps ruat ad arma capienda, de communem Reipub conservationem, universi intestina cienda bella tyrannum opprimendi eau- populi vites requirantur, quibus utendi ficultas se; quae enim per se licita, casu quodam & muta- nemini concessa , nisi cui se submisit populus,ltione temporis,illicita quandoque sunt,quia Rei idcireo singulorum civium, qui nullum imperium Pub. nocitura.Diligenter vero examinandus prae- in se invicem habent, ide'que nee in universum lens status & suturus, atque conserendum prauens coetum , nullius essectus esse posset judicium, incommodum cum illis periculis, quae rerum m quia illud sequi cateros nequit obligare, cum ipsertationes eomitantur necesse, ut ex ejusmodi consit subjectus universitati seu civitati, quae est uni-itemplatione perspiciamus, quid magis Reipub. u- versus populus. singulis quidem licet judicare,stile futurum videatur quod enim utilius,id ample- quid utile fore arbitrantur Reipublicae, sed nonlinendum: communem enim utilitatem propriis exequi quasi ejusmodi potestatem haberent, quae commodis anteponere, boni civis ossicium est. nemini cum effectu competit, nisi cuicum incum-lquamobrem non ad privatum, sed ad eommunebit, ne quid Respub. detrimenti capiat, provi, bonum reserenda,quae patriae ex amore suscipit dendi. Quamobrem nee privata authoestate Rem-lgenda. Quamobrem tantum quisque debet con- publicam,oppressam ab illegitimo imperio, sed ta-ltendere in Repub. civis, quantum sociis suis promen paciscam liberandi vi & armis sibi potestatem bare potest, quos non debet in certum periculum nemo arrogare potest, quia pax illa indicium esticonjicere; vim, patriae liberandae causa ab injusta populum praesentem statum praeserendum dubio dominatione, propria authoritate adhibendo, si hello arbitrari, in quo iudicio singulis acquiescen-imajus inde perspiciat Reipub. vulnus imminere, dum. Si ejusmodi Reipub. status non arrideat Duiquam ex praesenti statu & injusta dominatione in-husdam, alibi lares suos ae penates transferendi commodum. Civem oportet ae pari eum N eonstituendi libertatem habent.sed aliud dicen- cisibus jure visere, neque summissum γ' abjesum; dum uidetur, cum invasor imperii adhue ipsopctuinque sese eserentem: tum in Repub. ea velle, ais molitur libertatem magis magisque imminuere:Jtranquilla-hanoti sunι. Cie. r. of Nihil bona hoe enim casusvagulis concedendumquod unive leivi magis convenit, quam abesse a cisseitas conso licet populo in nam cum praesumitur populum, i troversis. Ad Θι. lib. s. epist. libertatis descedinem expertum, praesentem Rei-
. Non debet movere nos in contrariam sententiam factit in Ao- dis in Eglonem regem Moabitarum. nam aperte testatur sacra au' 2Giam,ctoritas , hunc a Deo ipso vindicem suscitatum, mandato scilicet I speciali. Neque vero constat hunc Moabitarum regem nullum jus i, imperandi ex pactione habuisse. Nam & in alios reges Deus per
quos volebat ministros sua judicia exsequebatur, ut per Jehun in Jo-
TEstatur quidem sacra scripturaDeum populo J Rex Moabitarum ips imposuerat, clastianti & au- Israeli, oppressis duro set itutis iugo, quod lxilium imploranti a Domino, suscitasse Ehud ad
400쪽
excogitandum opportunum medium occidendi tyrannum, in cujus imperium nondum consenia sile praesumi debeat populus, quia admodum duriter eos tractabat, metuens fortasse ne abjicerent
imperium suum, dulcedinem pristinae libertatis experti: N quid si agnovissent imperium, id ea
mente secisse dicendum, ut legitimo uteretur imperio , non irrannico, cui impune non parendum existimarunt, non quidem propria authoritate,
sed speciali mandato populi ut colligi posse videtur
portunam nancistbatur, ad rem sbi mandatam persciendam. Sed & ὁicendum videtur,tum populus aperte sepius testatus fuisset clamando ad Do minum, ut sibi placeret se liberare a manu & in uia sta irranni dominatione, etiam privata audi oritate quemvis suscipere potui se populi libcrationem,ex tacita quas cuique concessa facultate, eo ipso quod aperte testabatur populus, non amplius se perferre posse servitutem , in quam inviti tracti erant vi injusta . ideoque nihil tam vehementer desiderare, e textu. Nam quoniam nomine populi munera quam se in pristinam vindicare libertatem, quod regi Egloni obtulit Ehud, nequaquam dubitare ipse palam tentare nequibat,ne in majus se coniice- possiimus, quin ejusdem quoque autnoritate occi- ret periculum. Itaque s quis posset excogitare ali derit tyrannum , ejus relicto arbitrio Opportu- l quod medium, quod valeret populum magis secutarie sibi medium eligendi, quo potissimum sic i- l re liberare servili Wranni dominatione, eo uten nu, eetequi posse iudicaret. Cui maxime inser- l di cuique libertas ex praesumpta populi voluntate, viebat istorum munerum Oblatio, utpote qua ra- i tributa videtur dicenda. tione sibi ad regem aditu patefacto occasonem op-- ita. XX. Maxime autem in re controversa judicium sibi privatus su- II- mere non debet, sed possessionem sequi. Sic tributum solvi Caesari Christus jubebat, quia ejus imaginem nummus praeserebat, id est, quia in postes sione erat imperii.
Non habet Christi responsum praeesse suam
relationem ad Caesarem Augustum , eo tempore regnantem, ideoque nec ea mente datum puto, ut eo confrmarentur Imperii Romani
jura in Judaeos; verum nihil aliud eo Christum
fgniscare voluisse dicendum censeo , quam, quemadmodum imago, nummo impressa, resertius eudendae monetae apud eum res dere, eujus est imago; ita etiam testatur summum imperium
habete, cujus illa est, & idcirco ei obessiengum soluendo tributa , quae imponit vi summae potestatis rex seu princeps, quia nemini jus illud, nis summum habenti Imperium; atqui mihi , inquit Christus, constat ex ista imagine, jus illud habere Caesarem , ergo summum quoque
imperium oportet habere, tanquam necessarium consequens. Quem autem superiorem agnoscitis utendo nummo illo, ei quoque obedie tiam debetis solvendo quae vobis imperat tributa: cujus enim quis agnostit imperium, ejus quoque iussa sacessere sis est. Ubicumque enim νε-isma regis aer cfus obiinet, illic incola ru mi iam pro domina agnos N, est apud Maimon. ex ipsis Hebraeorum scholis desumtum. Consequentia argumenti, quo Christus utitur, ut inspiraret de instillaret hominum mentibus obedientiam superioribus praestandam, trahi potest quoque ad Cael sarem, quia eius imperium etiam agnoscebanti Judaei, non solliciti de possessione, nee imperii aequirendi titulo, modo ipsi se eo tueri possenti adversu, vim & injuriam improborum; nee etiam
in eo statu erant . ut potuissent sese opponere tantae majestati, quamobrem ei potius aequiescendum, quemadmodum ceteri cives N imperio Romano subjectae gentes nationesque secerant,
quam de possessionis de imperii acquirendi jureae titulo disputare, atque hae ratione Caesaris in se iram provocare, & in certissimum omnium mi. seriarum abyssum semet conjicere.