장음표시 사용
381쪽
1. Simile videri potest factum Maccabaeorum: nam quod quidam
haec arma eo titulo defendunt quasi Antiochus non rex sed invalor fuerit , vanum puto: cum nusquam in omni historia Maccabaei , & quicorum partes sequebantur, Antiochum alio quam regis nomine compellent ι & merito sane, cum jam pridem Macedonum imperia agnovissent Hebraei, in quorum jus Antiochus successerat. Nam quod lex vetat alienigenam populo praefici, de voluntaria ructione intelligendum est, non de co quod temporum necessitate adductus populus facere cogebatur. Quod vero clunt alii, usos Maccabaeos jure populi, cui αὐτω μία deberetur, ne id quidem firmum. Nam Iudaei primum a Nabuchodonosore devicti jure belli ex eodem jure succesi ribus Chaldaeorum Medis & Persis paruerant: quorum torum impe- . i. rium ad Macedonas devenit. Hinc Judaei Tacito vocantur, Dum ' Asimos penes Med quec Persas 0riens fuit, 'Ab ima parastermentum. Nec quicquam ab Alexandro ejusque successoribus stipulati sint, sed sine olla conditione in eorum ditionem venerunt, scutante sub ditione Darii fuerant. inod si & Iudaei interdum ritus sios & leges palam exercere permissi sunt, id fuit ex regum beneficio jus precarium, non ex lege aliqua imperio addita. Nihil ergo est quod Maccabaeos tueatur praeter summum certissimumque periculum: quamdiu scilicet intra sui desendendi terminos ita se continuerunt, ut in loca devia exemplo Davidissecederent, quaerendae securitati ; nec arma expedirent, nisi ultro oppuguati.
Xemsum Mactabaeorum, ab Authore add tesset a populo Judaico & proinde summa maje-M. Etiam, ut probaret in summa necessitate eLissas adnue penes populum resideret, Qui du-vibus resistendi licentiam competere, quidam res sibi elisere poterat ad se tuendum adversum commentatores hie non quadrare statuunt, quia omnem vim hostilem, quos e Maccabaeis ele non adeo liquidum est an Mathathias &Macca-lgisse videntur. Quibus rationibus adjiciunt ex-bai restiterint principi legitimo , an regni t templum probationis loco adduci non posse, cum justo invaseri; tum quia Mathathias non videtur petitum sit ex Apoetyphis. Verum rationes nosiisse persona aliqua privata, sed princeps, & ela-istri authoris longe hilae preponderare facile le-rissimus & magnus in populo. Cui alii addunt,ictori, eas diligenter examinanti, & eum illis, quas quod ea tempestate nondum sceptrum ablatum iam descripsimus, conserenti , eontabit.
6. Illa interim cautio tenenda est, etiam in tali periculo personae regis parcendum: quod qui factum a Davide putant non ex os licii necessitate, sed ex sublimiore proposito, falluntur. Ipse enim David aperte dixit, insontem neminem esse posse qui manus regi inserret. 2 Nimirum sciebat scriptum in lege: Diis, id est Judicibus fiammis, non D . .
maledices, Principi in populo tuo non multa res. in qua lege mentio facta
specialis enimentium potestatum, ostendit aliquid praecipi speciale. Quare optatus Mileuitanus de hoc Davidis tacto loquens, Usubat,
382쪽
ait, plena dipinorum memoria mandatorum. Et verba Davidi haec tribuit :Hbybum hostem ruincere, Ied prius es Apina praecepta servare.
Si personae regis parcendum, quatenus rex est , ergo nec ei resistendum; nam regem dicimus qui toto populo superior est; s superior, ergo ei resisti nullo modo potest. Quamobrem eo casu, quo resstendi principi licentiam civibus tribuimus, non tanquam superior habendus, sed aequalis civi cui infert injuriam, ideoque non magisci parcengum videtur, quam injusto invasoti &cuilibet Hosti, injuste in me irruenti, nam principi , qua principi, civis nunquam jure resistit, quia ipsum principis seu regis nomen justum imperii habendi titulum & exercendi modum den tat, cui ressti nunquam licet. Quamobrem re-lnet; ad illud potest responderi. Quamquam Davi-dem persequeretur Saul,attamen semetipsum quia privatus contra regem quidem defendere, sed eum
neutiquam offendere vcl in eum insurgere, multo . minus occidere extra casum necesssitatis poterat. Atqui necessitas non cogebat eum interimere
regem alto sopore oppressum , quia nullum ipsis eo imminebat periculum, potius ostendisse regem quam se defendisse in certissimo mortisticulo constitutum, viὀeri debuisset: nam quamvis Davidem insequeretur, metuens fortasse, nesbi imperium potius eripere , quam exsecet mallet, & proinde sibi instilias struenti potagio imperio opponatur aniusta& superba domina-ltius praevenire quam ab co praeveniri ratus, e metio apud sallustium. Hinc & Livius ait, eum So dio eum toti re conaretur, qui metus licet injuvio Tustio justa γ Iegitima rura occidisse em Pli-istus esset respectu Davidis justus tamen per se Munius, a vers. natura sunt asmιnatio in principaras. quando esse potest, verum tamen non justa ali- Tyrannum vero & iniquum principem sese indi- quem persequendi causa, nisi quis indiciis luce elagirum propria culpa re cntem imperio, eoque se rioribus suum animum declaraverit hostilem δexucntcm, occidere licram, multi viri eruditi mecum sentiunt, di supr. Ciceronis testimonio probavimus. Cui etiam addi potest illud Seneca: Vistima haud ulla amptior
Potest m Uiue opima massina Iovi,
Quamobrem Hercules non alio magis nomine adleonsiderari tantum poterat, qui vitam eriperei condonandum tamen aliquid ejusmodi timori. non inaustum nec illegitimum insulaectos ea escebat imperium, quare venerandus & sanctus habendus tanquam Rex legitimus , uncius a Deo super populum suum. Designatus Rex quidemi David erat verum vivente Saulo tanquam privatus Deos fama sublatus, quam quod tot tyrannos, toti principi suo legitimo sine summo piaculo nequi humana facie & forma belluas, interfecerit. Hinc l Dat. E. Rabbinis admquoque Boxhorn. instit. Poris. q. tibi tamen iasummum inι artatis gr-- evecta tyrannis primcipum, Q modest a , patientia, CP supplicationita, nihil ost professum, tollere principes, aut eos Macere, eortimque imperium exuere Iicisum exasti m mus. Contra quem enim licet se defendere etiam vi & armis, eum quoque & occidere fas erit; atqui contra regem iniquum se defendere etiam armis quidam statuunt, etiam concedere necesse habent personam regis quoque interfici posRabbinis asstinant nonnulli Davidem manus suas Sauli cxde polluere noluisse non tam pietate,quam quidem civili prudentia,ut alios scit suo exemplo doceret sanctam& inviolabilem summam majestatem esse, atque eo animis civium majorem devotionem & reverentiam erga se ipsum, utpote qui tantae maiestatis designatus proximus successor, imprimeret,ianquam certivimum summi imperii. quod ad se devolutum iri necesse erat, muni mentum. Quod in lege scriptum; mis,scit .summi, magistratibus vel iudicibus non maledices, Cr prin- se, nec magis parcendum principi, quam com- ροι ι vulo βο non mialedices, nihil hic ponderis muni hosti 1 sic enim argumentatur Cicero' ad prodiandum non laedendam principis personam: pro Rabirio. Si intersei Saturniniam nefas fili nam maleflictio est res per se illicita, quia prox; utpote qui sacrosanctus , quia Trib. ) armasiumra se contra Saturninum fine statere non possum. Si armis ure sumtis comedis, interfectiam jura concedas meus est. Quod Davidis exemplum attimum laedere, vel ipso actu, vel verbis, vel animo Ae voto repugnat charitati & dilectioni ideoque
. , L. 7. At falsa maledicta ne in privatum quidem licet jacere: in regem ergo veris quoque abstinendum. Quia, ut ait scriptor problematum,
quae Aristotelis nomen praeserunt: μαγρω ἰν αρχοντα, εἰς viis πόλιν υ sies.
Qui rectori madedicit, in ciuitatem est inserius. quod si voce laedendus non eis, manu certe multo minus: unde dc poenitentia tactum Davi dem legi-
ire. mus, quod Vestem ejus violasset: tantam intclligebat personae istius
esse senti itudinem. nec immerito. nam cum sumimum imperium non
possit non multorum odiis patere, securitas fungentis peculi aliter fuit
383쪽
28 munienda. quod Romani etiam in Tribunis plebis constituerunt, ut id est inviolabiles essent. Inter Essenorum dicta erat, reges sanctos habendos: & insisne illud apud Homerum:
Nam pro populi pastore timebat Ne quid ei accideret. Nec immerito, ut apud Cestium est, regium nomengentes, qmesiub regi
multas e que bonas haec optima es, regem colendum oe adorandum, ira Dei cundias pisantis e Gem. Plutarchus Agide : ου-ουδε νενομουμον βο-λέως σωiaab ταε necyas nec licitum re A corpori manus inferre.
IMO &veris quoque in privatum maledictis abstinendum; nam omnis laesio proximi prohibita , quia, ut jam diximus, per se mala, repugnans dilectioni. Concedimus tamen Authori maiorem Personat Principis sanctitatem, quam alicujus privati, ideoque gravior injuria, quamo rem & severius vindicanda, quae insertur Resi, qua Regi, quam privato. Actum enim esset de locietate civili & publica authoritate, a qua singui tum salus & securitas pendet, si summa m jestas exponeretur privatorum odiis & injuriis.
8. Illa quaestio gravior, an quantum Davidi, an quantum Maccabaeis licuit liceat & Christianis, quorum magister crucem subire toties jubens, exactiorem patientiam videtur requirere. Certe ubi superio-1 p. r. res ob religionem mortem intentant Christianis, Christus fugam con- V, p,
cedit, his scilicet, quos officii necessitudo nulli loco alligat: ultra fugam l l 2'
nihil. Petrus vero Christum ait, cum pateretur, nobis reliquisse exemplum quod sequamur, qui cum peccato vacaret, & doli omnis immunis esset, convitia comitiis non reposuit, neque inter patiendum minatus est, sed rem permisit juste judicanti. Idem gratias agendas Deo ait,& gaudendum Christianis, si, tanquam Christiani, poenis subdantur. Et hac maxime patientia invaluisse Christianam religionem legimuS.
INcidimus hic in illam quaestionem, quam ex tribuenda videtur civi. Quoniam vero reli- iis, qua de amplitudine summae potestatis dixi, gio aὰ animae salutem spectat, quae a nullius, sicili negotio decidendam arbitror, an resistere li- nisi divina, voluntate & gratia pendet; hineceat principi, ob religionem mortem intentanti. non est sori humani hominem cogere vi sum Negativam sententiam tueri videtur Author i mi imperii, sub comminatione poenae graviss- Quam omni aequitati, rectae rationis dictamini de mae, ut fidem vel religionem amplectatur, quam sano iudicio contrariam probare conabor. Primo i summus imperans ei praescribit, conscientiae suae salsum jam saepius annotavimus quod Author sta- dictamini contrariam. Quippe cum fide, si Dei tuai majorem a Christianis patientiam exigi.quo-ldonum, a solo Deo potest instillari homini; aliarum magister singulare admirandae patientiae ex-l qui quisque putat salutem se suam aeternam per emplar fuit, ipsis imitandum, quam in V. T. a i fidem, quam intus habet, & cujus coram homi- Davide aliisque vitis piis e Judaeorum gente. nibus publice per cultum externum professo-Quanto anima eorpore praestantior, eo quo- l nem facit, obtinere & operari; ergo qui vimque gravior inauria, quae infertur illi, quam huic, i inserre vult conscientiar, idem est, ae si velletia idcirco eo major licentia resistendi principi l aliquem privare aetema salute , atque ita ani
384쪽
mam perdere: cuiusmoὁi injuriae depellendae, &arcendae proportionata videtur concedenda civibus sicultas, & proinde major, ae vel saltem non
minor, Principi, illam inserenti, resistendi potestas, quam corpus nostrum male tractanti, vel alia quacunque ratione aliquid intentanti, quod temporali nostrae saluti noceat, vel perniciosum futurum. Atqui hujus conservanta causa in extrema necessitate ipse Author concedit principi resistere licitum. multo ergo magis concedendum, cum animae salus in summum vocatur discrimen. subsistit hic imperium, quod
ex consensu eivium derivandum, quia illud ipsum nec transferri potuit, nec etiam voluis.
se, si potuisset, praesumendus est populus; descit ergo populi voluntas & ratione impotentiae,& ratione intentionis. Atqui summum, quod possidet princeps, imperium, habet a populo, e go non potest majus dominium possidere, quam rubuit populus, a quo imperium in ipsum transetit arg. i. a s. f. de R. Quemadmodum circa moralia nulla competit principi dis nendi s
cultas, ita etiam nec circa ea, quae animae salutem
siectant. Quippe cum Deus voluerit ut quisque salutem suam Operaretur in timore & tribulatio-Ne , etiam cujusque arbitrio reliquit quibui id vellet effficere mediis. media autem ea sunt, qute conscientia mihi dictat ab obtinendam salutem necessaria , ita ut humanae potestati non competat jus praescribendi regulas, suibus unumquemque velit alligatum salutem suam ope rari, contrarias mediis, quae adhibenda mihi dictat conscientia. Quamobrem rejicimus impii Dsmum& absurdissimum juxta ae salsissimum illud Hob si dogma, statuentis fuerariter ob
diendtim principi in minoia religionis Cr eutius dAini, etiam ei, cui conseiantia dictat lege dis
na aditer determininum. Leviat. cap. q2. 43.
Quia singulis civibus judicium de religione &cultu divino denegat, de quo statim. Injustum S usurpatum imperium ac dominium statuimus, quod Principes in animum & conscientiam sbi
arrogare velant. Re era usurpatum, quia nunquam delatum , nec deserti potuit. Injustum merito, quia omni justae possessionis titulo de se itutum. Ubi autem deci justus titulus, ratio juris prohibet possidentes dominium acquireret. 24. g. δε rei vina. I. . C. da acquiri possess. Quippe quoniam nullus imperii justus titulus potest excogitari, quam populi consensus& voluntas sequitur, ubi haec deficit, deesse quoque justum titulum. Atqui ratione imperii in conscientiam, quantum animi salutem spectat. descit
consensus; ergo corruit quoque imperium, tanquam justo titulo gestitutum. Quamobrem si de facto illud imperium exercere velit princeps, jure ei resistunt cives, quasi privato, sibi injuriam
inserenti. Quamvis vero homines statuamus h bete jus in conscientiam etiam transferendi imperium , constat tamen ex intentione non v luisse majus conferre in ptincipem imperium, vel libertatis naturalis majorem partem amittere,
vel quam abjicere necesse iubebant ad obtinendum finem, quo impulsi, in civitatem coaluere.
Quoniam autem isse Gis non ad anima beatitudinem, sed temporalem hominis salutem & eo servationem pertinet, ulterius extendi imperium humanum nec ratio, nec juris benignitas patitur a quo autem subsistit populi voluntas , eo etiam
imperium finire debet: & quid si voluissent, non
potuissent, ut diximus, quia obstat delationis i possibilitas, quoniam ejusmodi imperium non cadit in commercium, ideoque nec consensu, vel pacto seu contractu, vel praescriptione, vel alio
id onus iusto imperii acquirendi titulo acquirituri quod enim nullius est, id ut alicujus fieret, nulla valet efficere obligatio l. Iga. g. de R. I. unde concludimus principi,vim inferre conscientiae volenti, quas privato, iniuriam inserenti, quia destituitur imperio,&idcirco majestatem,qua omnibus civibus superior est, amittit Ac exuit, posse resisti; imo etiam vi & armis resistere posse principi ci vem, quem as amplectendam religionem, conscientiae suae dictamini contrariam, cogere vult, rationem & omnia jura permittere mihi persuageo.
Posset obiici Christianam doctrinam di persecti Dsmum exemplar Christum commendare nobis tolerantiam & patientiam,& ideirco nos Obligari ad perserenda potius mala, quae propter eam nobis inseruntur, quam ad ea vi depellenda, ne majestatem principis,qua sancta& inviolabilis est violemus. Respondeo Christianam religionem docere quidem tolerantiam, eamque etiam laudibilem,&Christiano decere: verum eo usque ea non obligat, ut justam desensionem non liceat Opponere injustae ossensioni principis, necessitate exigente. Concedo patientiam rationi consentaneam etiam esse in obligatione; verum ins nitam, vel etiam
talem , quam exigit a discipulis suis Christus, &ipse praestitit, etiam omnibus impositam, qui Christianorum sacris initiati sunt, mihi persu
dere nequeo. Temporis enim ratio re reliquae ei cumstatiae videntur majoris patientiae & tolerantiae sagitisse testimonia, illustriori quodam modo primis illis temporibus exhibenda, quibus G cntilismus ubique hominum animos obsidebat Virtutum mensura sese a Gentilibus distinguere volucre Apostoli & Christianae doctrinae sectat
res. Deinde etiam voluit Christus eos magis magisque ad patientiam adhortari , ut ostenderet regnum suum non esse de hoe mundo, vel doctrinam, quam adeo immaniter & crudeliter mise-uebantur ImperatorcsEthniei,ullam redolere s itionem, vel nomines ad rebellionem, tumultus.& intestina incitare bella; sed esse pacis eam & imperare patientiam ac tolerantiam. Cui accedit,
quod &supra dictum, non consultum fuisse Apostolis violenta defensone ad majorem barbariem& crudelitatem in Christianos irritare principes , a veri Dei notitia alienos , sub quorum imperio
immanem saevitiam & inauditam crudelitatem perserre coacti erant. Hine ex duobus malis minimum eligendum. Pati autcm satius ducebant
quascunque injurias, quam obstinata defensione
persecutiones aggravare. Necessitari cedere temporupis inservire si resipientis habisum, ait Cic. in Epist. adfam. Ponderandae itaque circumstantiae temporum, locorum, & etiam distinguenda
385쪽
commendatio sive dodit a aliqua a praecepto, &lege. Haec involvit obligationem & necessitatem; illa adhortationem & commendationem, a qua est omnis coactio & imperium; commendationem sequi possumus; quod praecipitur, exequi &
facere debemus. Verum notandum quamvis vi
religio possit defendi , non tamen ea propagari ipsam posse, & idcirco summa ratione nititur defensio violentae opposita propagationi, quae sit armis. Non enim intruditur pietas, sed instillatur, mentibus; non impingitur, sed infunditur, non imperatur, sed suadetur de docetur. Non a vi &armis dependet, sed divina voluntate, quae hominis animum praeparat, & ad recipiendam doctrinam ac fidem reddit idoneum ; quamobrem non coactum, sed voluntarium militem elegit Christus. Non debent injici mentibus vincula. lvoluntates ad studium verat religirinis allici di in- vitari debent, non cogi; non imperari, sed suaderi
oportet,quae ad animae salutem pertinent. Coactio imperium includit, suasio libertatem, quae cuique in materia sdei & religionis concedi debet, ita ut possit amplecti ea, quae cum conscientia conveniunt, religionis dogmata, contraria micere. Hine inquit Theodotius & Valentianus l. I. C.
de sum. irinis. Decere arbitramur nostrum imperium subditos no θυι de r Illione commonesiacare.
Cogere itaque sui imperii non esse existimat. Sed libertas, quam cuique concedimus circa religionem, limitanda ita est, ne noceat religioni receptae 3e publica authoritate confrmatae aut introductae, sua dogmata disseminando in vulgus, ad publicam perturbandam religionem , di idcirco tollendam pacem & tranquillitatem Reipub. vid. quae annotavimus au n. 38. Pro M. Verum liatuit Author s vis aliqua nobis religio nis causa inseratur, vel etiam mortis poena intentetur, Christum fugam quidem ad illam declinam
dam concedere, neutiquam v rci vim vi repel
lendi, & idcirco principi resistendi sicultatem tribuere. Consultius sane est periculo se susta subtrahere, quando sne magno detrimento fieri po-tcst , quam vim vi repellendo se innumeris periculis exponere. Sed probandum est Christum nihil ultra fugam concedere, quando in ea necessitate constituti sumus, ut vel sine summo no i siro damno, vel etiam omnino non fuga nostiae saluti consulere possimus , nis optemperando iniustis summi imperantis mandatis , vel per s serendo mala & injuriam nobis imminentem,l principe ob religionem nobis vim inserente, vel intentante mortem di defenso enim iuris est naturalis , quoa nemini eripere uoluisse Christum ex eo patet, quia non ad solvendam,s sed implendam legem naturalem , sive mor lem , venit. Ipsa etiam declinandi fuga malumi imminens, licentia a Christo concessa satis innuit, eum non ad omnem patientiam obligare voluisset sua doctrinae sequentes, sed eam, quam dictat recta ratio, & postulat aequitas.
9. Quare Cl1ristianis veteribus, qui recentes ab Apostolorum de Apostolicorum virorum disciplina eorum praescripta dc intelligebant melius dc perfectius implebant, summam injuriam fieri puto ab iis qui
quo minus ipsi se defenderent in certis limo mortis periculo, Vires putant illis, non animum defuisse. Imprudens certe Ec impudens fuisset Tertullianus, s apud l mperatores, qui ejus rei ignari esse non pote
rant , ita confidenter ausus esset mentiri: Si enim bostes is apertos, non tantum irindices occultos agere vellimus, deesse nobis vis numerorum ct copiarum ' Plures nimirum Mauri or Marcomanni, i que Parthi, vel quanta cumque unius tamen loci , suorum inium gentes, quam totiis orbis i Externi
sumus, ct vesta omnia implevimus, urbes, infulas, caselia, municipia, conciliabula, castra Vfa, tribus, ncurivi, palatium, senatum, forum: sola vobis reliquimus templa. Cui besio non idonei, non prompti fuissemus, etiam copiis impares, qui tam libenter trucidamur, si non apud sam disciplinam magis occidi liceret quam occidere t Sequitur hic quoque magistrum sium Cyprianus, de aperte praedicat; Inde est, quod nemo nostrum, quando metri appresen itur, reluctatura nec se adversus injustam violentiam vesiram , quamvis nimius se copiosus noster sit populus, ulciscitur. Patiente acie de
secutura ultione securitas. Innoc*tes nocentibus cedunt. Et Lactantius: L . .
confidimus enim majestati ejus, qui tam contemtu ui possit ulcisci, qua ervorum fborum labores , injurias. Et ideo cum tam nefanda perpetimur, ne verbo quidem reluctamur: sed Deo remittimus ultionem. Nec aliud spectavit
386쪽
belsum fuscipiat cui belgare fas est: non enim fas es omnibus. Esusdem est
Li, 6. illud: Quoties imperatores in erroresunt, leges a tuendum errorem contra ve-
. 0 ritatem condunt, per quas justi examinantur es coronantur. Idem alibi: ccxvi. Ita a plebibus principes ct a fervis domini ferendi sunt, uisub exercitatione D.c.. i. tolerantia sustineantur temporalia, ct sperentur aeterna. cauod veterum D ii. Christianorum exemplo alibi sic explicat: Neque tunc civitas Chrisi, '' quamvis adhuc peregrinaretur in terris, ct haberet tam magnorum agmirea populorum adversus impios persecutores, pro temporalisalute pugnavit, δε m.
tius ut obtineret aternam, non repugnavit. Ligabantur, includebantur, cadebantur, torquebantur, urebantur, laniabantur, trucidabantur, multipli
cabantur. Non erat eis pro flute pugnare, nisi falutem pro salute conte
' Eterum Christianorum exempla non iniqtiam ob nimiam martyris ambιtionem.Pmterquam Omnibus imitanda diximus supra , atque e iquod functioni di oscio sacerdotali, vel ecclesiarum patientiam & paratum ad quaevis mala oblitico non conveniens putabant, arma tradtire, &religionem, quam profitebantur, perserenda ani- vi propagare,vel etiam defendere doctrinam suam. mum, magis adscribendum impotentiae, quam Hinc TModoretus contra gentes jactat. A te spontaneae obediendi doctrinae Christiano deside- Oreo, Graea, satiem nobis ostendite unum spaΥ-rio , qua teneri se putabant ad quasvis injurias tim civem , qui pro tuendo Lycurgi legibus; ω- summorum imperantium aequo animo potius num Athemensem, qui pro Soloms; Locrensem, perserendas,quam ut reinerent principi, qui Deliqui pro Latiuti; Cretensem qui pro Minois subire vice in terris fungitur : plus enim solatii & re- mortem perιvierit. Nems autem vestrum ala nomissionis injuriarum spes inpatientia, quam au-4bis ostendere poterit. At nos comra vobis ostenis xiiii in resistentia & defensione. Quoniam enim dimus pro p. catorum sutorisque nostri legibus vi- erant plerique homines humiles & viles, alieno i rorum mυIirium ae multa musa marrem sevio
subiecti imperio, destituti armis, duce, mast-smamsubiisse. Cui addi possunt quae legimus apud stratibus , ideoque nulla usi forma regiminis, Minutium an ORevia, cum inquit: Vos ipsi fer- sine qua nihil quicqium recte geri vel suscipi po- risi ad ea iam Muciam Sc moiam , qui ctim er-test, s resistere voluissent injuriis imperatorum, O set in Ruem, periisset in hastatus, nisi deaeream
verendum suisset, ne eos irritassent magis, & con- perdidisset. Et quia eae nostris non sotam Δαιν - , sequenter gravioribus malis, & injuriis obrueren- seu torum corpus uri aceremari Re uitis e tiliariatur. Cui etiam accedebat, quod nonnulli cen- mbas pertulerim, cum damitti praesertim haberent sebant Christum ad majorem patientiam obli-sis su potestater miras cum Mucio, vel cum Ap. gasse suos discipulos, quam vel olim Israelitae, velliis , aut Regulo eomparo. Pueri in muliercula etiam gentiles iure naturae obligati erant, quam nostra emos, tormenta, feras, m omnes su μι- opinionem salsam de contrariam sacrae scriptu- eiorum terricolas inspirata patientia doloris 1 rae, atque etiam doctrina Christi probare conatiidumt. Et verosimile etiam nonnullos in eam ad- fuimus . & consequenter eorum patientiam non ductos fuisse opinionem, quas eiusnodi patientia possumus nobis proponere tanquam exemplumi ibi viam patefacerent. qua ad vitae aeterna & salu- imitandum di cui addi possunt quae habet in suisitis possessionem pervenirent, ideoque eo majori commentariis Grenoviust non vires illis modosed constantia & quas obdurato animo perferre malam animum re eias defvisse, adeoque nec ροιαιsse, quaevis maluisse , quam resstendo hoc praemio mc I potui m, voluis, non tam quis silicitum, suae patientiae privari.
IO. Nec minus egregia sunt qu.ae in candem sententiam habet Cyrillus in locum Jon annis de gladio Petri. Thebaea legio, ut adhanos docent, militibus constabat sexies mille sexcentis sexaginta sex Christianis omnibus: Qui, cum Maximianus Caedar apud Octodu
rum exercitum compelleret sacra diis falsis facere, primum Agaunum iter arripuerunt: & cum eo misisset Imperator caui eos ad sacrificandum venire juberet, ipsique se id facturos negassent, Maximianus de
387쪽
cimum quemque jussit interfici per apparitores: qui nemine repugnante facile imperium simi exsecuti.
DE inaudita Maximiani erudelitate 3c saevibi de mora. persecu . cap. 9. seqq. tia, qua usus est in Christianos, vide Lastant. I11. Mauritius ejus legionis primicerius, a quo Agaunum vicus Mauritii dictus est postea, narrante Eucherio Episcopo Lugdunens, eo tempore commilitones sic allocutus legi mr : stuam timui, ne qm quum, quod armatis facile es, specie defensionis , beatifimis funeribus manus obviam serere tentareti jam mihi ad hujus rei interdictum Christi nostri parabatur exemplum, qui exemtum Pagina Apostoli gladium propriae vocis jusione recondidit: docens, majorem armis omnibus Christiame confidentiae esse virtutem, ne qhi quam mortuli operi mortalibus dextris obsisteret, quin imo coepti operis fidem perenni religi ne compleret. Cum hoc supplicio peracto Imperator sisperstitibus ea)em
quae ante praTiperet; uc Omnes respondent: Milites quidem, Caesar, tui sumus, ebria defensionem reipublicae Romanae arma suscepimus: nec unquam acit defertores bessorum aut proditores misitire fumus , aut igna formidinis meruimus sit bire laxitium. Tuis etiam obtemperaremus praeceptis, nisi instituti lexibus Christianis d. ouum cultus es aras semper pollutas sanguine vitaremus. Comperimus praecepisse te, ut aut sacrilegiispollueres Christianos, aut de denis intersectis nos helles terrere: Non inquiras longius latitantes: Nos omnes Christianos esse cognosce: habebis potestati titie siubdita omnium corpora: auflorem perosum revicientes Christi in
Non quaeritur quidnam censuerint & secerint Reipub. semper perniciossimis, iis nimium inveteres Christiani, verum quid facere po-ldulgentes, eam sibi eripere, imo penitus eradi- tuerint. Exempla quae Author adfert probant eare animum induxerant, quasi a principis po-quidcm factum , sed jus non statuunt. Atque testate 3ependeret ejusmodi religionis profes-jam rationes annotavimus, quae in causaesse po-lsionem civibus injungere, quam introducere pla- tuerint , cur maluerint injurias sibi illatas patien-icet. Non inscior, quemadmodum annotavitia desungi, quam eas vindicare: nam, ut recteimus supra, spectare ad imperium Principis, cui annotavit Doctissimus Cronovius, imperat scura publicae tranquillitatis conservandae com- res, iam ad Christianam conversi religionem, &amissa est, religionem sive publicum Dei cultum ipsi Reipub. gubernaculo admoti, sui defensio-l introducere &statuere, non solum ut imbuanturnem promere adversus vim & impetum etiamteives dogmatibus, quae quodammodo ad societ summi imperantis sibi lieitum esse, ipso secto de-itis civilis tranquillitatem pertinent, quorum in monstrarunt. Cujus exempla adducere supervainumero lant , fimmas potestates a Deo est, ide caneum foret, cum neminem ea fugere possint, ni-lque Dei oriunarioni eum rasi ere, qui summis im-s plane si hospes inhistoriis. Etiam non inscior imperantibus νevit, Deo dandum quou Dei, C nostro seculo in quibusdam regionibus, necessit, sari quod Caesari debemus . colendam justitiam , te coactos cives, insurrexisse ad conservanssam re- proximum ἁιIuendum; sed etiam iis, quibus ar-ligionem, ejusque professionis faciendae secuit ibitratur aeternam salutem & animae tranquillitatem, S exercitium tuendum, ac sbi illibatumitem comparari, sed ita, ut ad ea dogmata am- reservandum adversus vim & potentiam suorumiplectenda , quae saluti animae inserviunt , non principutri, qui, fortasse impulsi detestandis quo- cogantur cives , sed ea ipsa persuadeantur. rundam Ecclesasticorum crvdclissimis consiliis,
ir. Tum Exuperius legionis signifer siceam allocutus ibidem nar-
388쪽
ratur: Tlnere me, commilitones optimi, secularum quidem bellorum perspicitis: sed non ad haec arma propoco, non ad i ac bella animos Pesbos Pirtutemque compello. Aliud vobis genus eligendum es praeliorum. Non 1 r bos gladios potestti ad regna caelestia operare. Deinde I mperatori haec nuntiari subet: Non norm Persum te , Imperator , armapit ipse, qrue fortis a es in periculis, desperatio,
Tenemus ecce arma . non re timus quia mori magis quam lancere volumus, crinnocentes interire quam noxii pipere praeoptamus. Et postea: Tela proficimus: exu vias quidem aenerassatellis tuus; sed armatum me catholica pectus inperuet. 13. Sequitur post haec laniena in non repugnantes, in cujus narratione haec sunt Eucherii verba: Ne jugii punirentur multitudo non obtinuit cum inultum male editur multorum) ess oleat quod multitudo delinquit. In veteri Matyrologio res eadem sic narratur: Caedebantar itaque passisn gladiis non reclamantes, sed . depositis armis cenices persecutoribus Pel intectam corpus offerentes, non pet ipsa horum multitudine; non armorum motione elati sent, titferro conarentur asserere justitiae causam, sed hoc solum neministentes, fle illum const- teri qui nec reclamando ad occisionem ductus est, . tanquam agnus non aperuit os uum, ipsi quoque tanquamgrex Dominicarum orium laniatri si tanquam ab irruenti s
tupis p si sunt.1 . Valens impie & crudeliter saeviit in eos qui secundum sacras literas & Patrum traditionem . . QV M profitebantur, quorum quamvis maxima multitudo, nunquam se armis tutata est
EX Martyrum exemplis male consequentiamdcduci, quas idem omnes Christiani imitari essent obstricti, mecum quoque preter alios
viros eruditos sentire videtur Hora ius de eia qui. Lb. 2 p. 32. Quod Martyres concernis, inquit, qui potius habuerunι υιιam ponere , quam via gerere morem dominis impiis, vel ii em re fera: id eo haud pertinet, quasi eae lege Christiana prasessioni is haefuerint Alrim: quum nulli praevium a Deo inveniamus, ut fine omni circumspectione truciant spiritum, quatim tibiaeris 'ranno. Di ine dum igitur potius quod nec fugere, nee ob pauci- ratem se tueri potuerint. disperga hine inde rearn mitivis areissa, tit facile in umum hau asseni comaregari omnia ejus membra, pοιemer insper Proni conjunsionem Lispare GV opprιmere vatibant. N ressitatis igit. ιnevitalitas ιυι , quod deprehoqivolentes ponerem vitiam e non mandati, in se sponteo liment uulandos, & paulo post. Verum animvero mtilia perperrantur a piis in dilectis Des h minibus, Pa laudariri interdum potius era iaranda , quam imiranda, Cr iuea ia commknem effulam trahenta nonsuat. Martyrum igitur, concludit, exempla si mularem aequitatis listidem haberi. Interpretanda vero muriquam sunt, quasi perpessi talia fiat propter nuatam 1Mreres 'redio Liarem , cui acti possunt rationes quas statim allegavimus.
I s. Certe ubi patientia nobis praescribitur, sepe adduci videmus,& a Thebaeis militibus adductum jam audivimus Christi exemplum,
ut nobis imitandum, cujus patientia ad mortem se extendit. Rc qui ita animam perdit, is vere eam acquisivisse a Christo pronuntiatur. Diximus summum imperium tenentibus resisti jure non posse. Nunc quaedam sunt quae lectorem monere debemus, ne putet in hanc legem delinquere eos qui revera non delinquunt.
LAudabile nobis Christum proponere imi- l omnium virtutum, ut, quantum seri natura hu-t-ndum tanquaen persectissim exemplar i mana, vitam nostram instituamus conformem re-
389쪽
gulae & normae, quam Christus observavit in t litus vitae cursu. Verum hic notare possumus, quae ipse Author habet cap. praeced. g. 3. n. 8. ubi in
dasiti sit, non tamen omnia 6 modi esse, ut aut ex IVe vensam, aut legem faciam Quemadmodum Christi spontanea vitae cum morte suis pro inumicis commutatio, ut ibi annotauimus, longe
alium finem habuit, quam obligare suos discipulos, & disciplinae suae sectatores suo exemplo ad se imitandum abjiciendo propriam defensi nem pro inimicis iisque facultatem concedere prolubitu grassindi,& saeviendi in corpus, & membra nos ra, vitamque adimendi; ita etiam alium finem habet Christi ad mortem usque patientia, quam
obligare doctrinam suam amplectentes, ut eadem patientia utantur, & quaecunque mala potius, imo mortem subeant, quam resstrant iis, quae nos illis assiciunt praesertim summis imperantibus.Quemadmodum ipse Author statuit Christum pro inii micis non mortuum esse, quasi obligatum Ad id lege aliqua communi nobis cum Christo, sed ripacti peculiaris, ideoque peculiarem producentis
obligationem inter paciscentes, quod ad alios, e dem pacto non comprehensos, neutiquam pertinet. Sic etiam patientia illa Christi ad mortem usique non potest esse mensura de regula patientiae, quam recta ratio & lex , omnibus hominibus communis, Iexigit, & idcirco perperam Christi patientia ab Authore adducitur, quasi nobis eam imitandi obligatio incumberet.
VIII. Primum ergo, qui principes sub populo sunt, sive ab initio
talem acceperunt potestatem, sive postea ita convenit, ut Lacedae
mone, si peccent in leges ac Rempublicam, non tantum vi repelli possunt, sed, si opus sit, puniri morte: quod Pausaniae regi Lacedaemoniorum contigit. Atque hujus generis cum fuerint vetustissima per Italiam regna, mirum non est, si post narrata crudelissima Megentii facinora subjungat Virgilius: Ergo omnis furiis furrexit Etruria justis: Regem ad supplicium praesenti morte repscunt.
in nulla sit regula, quin suas exceptiones tabeat, sic etiam ab eo, quod generaliter proposuerat Author, scit. summum imperium tenemribus resisti jure nonpose, excepit quosdam casus, qui quando incidunt, tribuunt civibus saeuit tem resistendi summis potestatibus. Et primum quidem ait, quando principes populi sublunt potestati & imperio, vel ea lege imperium acceperunt, vel postea ita conventum inter principem &populum: ut Lacedaemone principes,a3mittentes aliquid, quod contra leges erat, & commvngm Reipub. utilitatem securitatemque ladebat, poterant vocari ad capitis judicium, & dignitate vel imperio exui. Sed observandum, ut annotatum ad eap. praceaens. revera summum imperium in Repub. Lacedaemoniorum fuisse penes populum, regesque magis nomine & titulo ,quam re seu imperio , reges suisse, ideoque non mirum quod in
eos, peccantes in leges vel Rempublicam animais veriere potuerit populus, tanquam privatum aliquod Reipub. membrum .Quamobrem non vide
tur mihi hoe exemplum applicari posse ad nostram quaestionem, quae agit de eo casu, quo inferior jus nanciscitur resistendi principi, populo superiori,& plenum atque absolutum tabenti imperium. Praeterquam quod Rex Pausanias, quem Author hie adducit tanquam exemplum, non suerit regia dignitate ornatus , ut annotavit Doctissimus Gmnovius, sed regis Plistarchi, Leonida geniti, tutor & patruelis. quein vide ut & alia ab eo addu
IX. Secundo, si rex, aut alius quis, imperium abdicavit, aut manifeste habet pro derelicto, in eum post id tempus omnia licent quae in privatum. Sed minime pro derelicto habere rem censendus est qui
Non met hoc probatione. Non quemadmoldum lumma majestas regem Leit superiorem populo, sine qua eateris esset aequesis; ita, ea abiecta, redit ad priorem statum naturalem, in quo quia nascitur, aequalis conditione di statu cateria sui simillimis. Idem autem est an expresse princeps abdicet imperium,vel an ex satis manifestis indiciis perspiciant cives eum regnum deseruissi, & proderelicto babere. Quemadmodum voluntatis est imperium delatura accipere, ita & illud abdicare.
390쪽
nifestum est indicium regni det licti, quando I cipem , qui fortasse luxuriae & voluptatibu,
Rex sponte sua clam excedit regno, nullis electis deditus, non tanta deligentia, quam boni prinia personis, quibus Reipub negotia committat suo l cipis officium postulat , publica negotia tra- nomine administranda. Posset fortasse mihi ob- l ctat. Quemadmodum quaedam vitia tintoti igni jici regem excedentem regno nemine constituto, i tatis LMigio condonanda; ita etiam , quam qui suci nomine Rempub. administre ejus admi- I vis non ea exacta diligentia imperii negotia cuia nisirationem,quasi tacito quodam consensu penes t ret, de Rempub. administret, qua oportet, initaeos residere voluille, presumendum, quos partici-lquum sane esset ex eo statim conficere principem pes publicorum gerendorum negotiorum se prae- i habere pro derelicto imperium, atque hoc prae sente sacere solitus fuerit, & consequenter ejus- textu eum exuere summa majestate. nemo, ni modi furtivam regis discessionem non habendam si summa in necessitate conititutus, abiecille prae
pro manifesto indieio derelicti imperii. Sed vide- i sumendus est id, quod habet suntino in pretio,
tur milii responderi posse, Imperium non esse ejus t Quamobrem nec privatum, nec suarum rerum generis, ut transeat in eum, quem non constet dominium & proprietatem abiicere voluiste eest
expresso consensu ad illud admissum, idque sis istimare debemus, nisi ex manifestis in dieii, re libertatis, quam, veluti rem inaestimabilem &48c testimoniis constet dominum rem suam amia ab omnibus vitam iuxta habitam, nemo sicile a 4plius esse nolle, ideoque cam ab iciat, ues de se jecisse presumitur, se alieno submittendo impe- rat. Pro derel/cto autem habetur, quia domi irio, niti accedat expressus tranferentis consensus,i mole a feceraι, us ad in numero rertim se rem
vel indicia omni exceptione majora testentur illudiesse nolis, ait Imp. g. 47. f. de rer. aliis. Sed iste delatum, &, exigente summa necessitate, trans, animus, ut diximus, non ficile prasumendus, ni tum praesimi debere. Quemadmodum itaque ex-Jsi, ut diximus, accedant iusta indicia. Quorum inpressis consensu transferri debeat, antequam quis numero haberi non debet negligentior eura staillis in alium sibi competere possit praetendere, ve administratio rerum suarum; quamobrem, si ita nemo, absente rege, sibi summi imperii exerci-icontingat, ut imprudentibus in via quaedam extum, & moderamen vindieare potest, nis acce-icidant, vel rbeda currente, non intelligentibus dat consensus regis quasdam personas designan- dominis, cadant, quia vel non satis diligenter euiatis ad administranda imperii negotia suo nomine istodita, vel observata, pro derelicto haberi vetanti& consequenter a populo ut tales habendas &lsura. Verum quemadmodum Icti distingue evenerandas,quo non facto, censetur imperium ab-lselent inter culpam latam, levem, & levissimam. jecisse, ideoque pro derelicto habete potest po-iut sua cuique sit proportionata poena. Sic tutor se pulus, sbique illud iterum vi Adieare & transferreispectus, remotus ob latam culpam, si intimis, ob in alium. Quid si dicamus non statim pro dersiculpam leviorem non aeque, ut ait Imp. g. s. in 7
licto habendum, quod ex ignorantia potuisset idide sustes. tiar. eod m o distinguendum interesse factum. Respondeo eam ignorantiam esse negligentiam latam vel levem. Levis negligentia juris; quae nemini prodest: eui etiam accedit, principis in administrandis regni negotiis contaquod eo ipso, quo clam aufugit, satis indicat se donanda ipsi videtur, & consequenter non inter curam imperii abjecisse: si enim tanquam suum pretanda, quas pro derelicto imperium haberet.
voluisset retinere, et Iam ejus curam, bonum ut Verum lata ejus neglentia alium preducit juria oportet principem, habuisset. sic Poloni, post-ieffectum; ita ut, nullus dubitem, quin princep, quam Henricus III. certior factus de obitu fia- omnem plane absiciens Reipub. curam . quamvis tris Caroli IX. cl1m Crescivia cum paucis egre-lispius a populo sit monitus, ne velit deserere putadiens , regno Poloniae eaecessisset , quas proiblicam & eommvncm civium utilitatem ac secuta derelicto imperium habuere susa ejus clandesti-lritatem, negligendo curare ea, quae ad ejus con-na, Henricum regno excidisse sequenti anno servationem necessaria sunt, eenseatur satis maia declarentibus primoribus. AEnam Suismia inisestum indicium dedisse unde cognost,tur, Angusti Reaia sororem, mutaem sine amnqua-lpro derelicto eum habere imperium . ideoque geniariam, rus o conlituum, eique Sephanti lipsum removeri posse a populo. Licet vero de- Rathoritim τυ iis iaprincipem, natione H-- reliquendi imperii non habeat animum, idque
Iarum, maritum iustinant, as regem eadem δε- testetur coram populo, attamen censetur habere
creto renunciam, ut apud Thumum legimusti mperium pro quas derelicto per suam negligeniatis. 6r. Recte vero addit Author neutiquamiliam, quae debet considerari veluti factum, pro censendum pro derelicto imperium habere prin-itestationi contrarium.
ro ij X. Tertio, existimat Barci us, si rex regnum alienet, aut alii - 6- subjiciat, amitti ab eo regnum. Ego hic subsisto. Nam talis actus, si regnum electione aut successoria lege deferatur, nullus est: quae autem
nulla sunt nullum habent juris effectum. Unde & de usustuctuario, cui regem talem similem diximus, verior mihi videtur Juris consultorum sententia, si extraneo jus suum cedat, nihil cum agere. Et quodUU F dicitur ad dominum proprietatis reverti usumfluctum, intelligendum