장음표시 사용
361쪽
seentia non omni oecasione & tempore uti debe-l maius honum levius perserendo malum eonsequimus. Sunt enim injuriae quaedam leves, quae-l potest. Si enim satius est levis iniuriae, etiam n eam sati, graves quae vel tolerari possitiat sine sum-bis ab aequali illatae, patientia defungi, quam vin-mo vel propriae personae vel familia, detrimento. l dicandi nosmet ipsos aut tuendi causa vim adhibe-Leves iniuriae tolerandae potius, quam vi depel- re, magis rationi & aequitati convenit, ut tales nostendae ; praesertim si conferamus magna in-l praebeamus erga summos imperantes. facile com- cominoda & pericula, quae Reipub. imminent: pensari possunt damna ex injuria injuste nobi ex ejusmodi resistentia, cum parvo dammo, quod j illata , interventu meliorum , ut inquit Taci-eet ejusmodi injuria, si perseratur, pervenit ad ci-ltus. Sunt publica quandoque privatis anteponen-ves. Praeterquam quod etiam nobis commen- da bonis. dat lex moralis, & rationis dictamen a Chri-l Leniter ex m/rito quicquia patiar ferendam elesto repetitum, ideoque approbatum in Evange- Qua venit indigne paena, dolanda venit. lio, oportere hominem propter levem injuriam Ovid. is Dist Oenon. aes Pari non illico, omnem exuentem patientiam, ad vim, Veniunt in tali casu multa ponderangae circum N arma confugere, di paratum csse ad eam vin- stantiae , quae bono civi agendorum regulam dicandam , vel a se depcllendam e praesertim si praescribunt
II. I. Et naturaliter quidem omnes ad arcendam a se injuriam jus habent resistendi, ut supra diximus. Sed civili societate ad tuendam tranquillitatem instituta, statim civitati jus quoddam majus in nos & nostra nascitur, quatenus ad finem illum id necessarium est. Potest igitur civitas jus illud resistendi promiscuum publicae pacis & ordinis causa prohibere: Et quin voluerit dubitandum non est, cum aliter non posset fi ncm suum consequi. Nam si maneat promiscuum illud resistendi jus, non jam civitas crit, sed diliociata multitudo, qualis illa Cyclopum.
infusa turba, nemo ubi audit neminem
Et Aboriginum, qui Sallustio tradente, genus hominum agreste, sine legibus, sine ii aperio, liberum atque solutum: & apud eundem alio loco Getuli qui neque moribus, neque lege aut imperio cujus'.
Uemadmodum leges naturae cuique curam, δε conservationem sui agendam non eommendant scium, sed&praecipiunt; ita etiam quioque naturaliter se tueri potest adversus vim & iniuriam illatam,& consequenter resistendi jus habet eam sibi inserentibus, vel inferre comminantibus. Defensio enim sui potissimum in jute resistendi.&conservatio in defensione consistit; itaque posita una, de alteram poni necesse est. Verum cum illud
sistendi jus quod quisque naturaliter habet, sapis- sine causa est ut publica pax, & tranquillitas, hine
qua nulla societas humana diu sublinere potest, quia, ea sublata, societas distrahitur mutuis discol- otia atque bellis, & dissociata est multiiugo. Hine necesse habuerunt homines, in civilem societatem coalescentes,ad pacem & tranquillitatem, quae in statu naturali propter illam cuique a natura concessam resistendi sicultatem, perturbatur,obtinendam , renunciare hinc libertati, quod etiam secerunt submittendo se imperio, & voluntati eius, quem societati praefecerunt, & cui curam demandarunt, ut provideret, ne quid publica tranquillitas detrimenti caperet: itaque qui civitati praeest,eam limitare,& certi seventibus1.s resistendi concedere potest, cujus est judicare, & definire qualis & quanta hujus restandi potestatis portio cuique assignanda fle tribuenda, quo tempore &l loco, atque quo modo ea utenda, luit. pro ut arbitratus fuerit expedire tranquillitati publicae. V rum in totum tamen tolli posse jus resistendi a ciavitate, vel qui eam repraesentat. principe auti summo magistratu, cum Authore statuere nequeo. LI nec
362쪽
nec etiam homines, in societatem coalescentes, idicietatis, ut promiscuum resistendi jus, quia dis Voluisse mihi persuadeo. Societatem civilem po-itrahit, imo tollit societatem, tollatur a princi 1 IIimum excitarunt, ut semet ipsos in securit ipe civitatis, sed non in totum prohibeatur & cui tem assererent, re valerent ad arcenda commu-lque privato adimatur; tam late non patet pol nibus viribus a se ea pericula, quibus obnoxiiistas summat quia ea quibusdam eventibus utemerant in naturae statu. Atqui societas civilis suta di sibi facultatem reservasse cives sive populus prae-sstere nequit sne tranquillitate, nee tranquilli-lsumendus est. Quippe quoniam securitas detas sine summo imperio, nec imperium lae,erilconservatio sui incauta suerit, quamobrem in eisne submissione voluntatis, nee submissio volun-ivitatem coaluerit, cujusque defensio vero resistentatis sine renunciatione issius libertatis naturalis, di jus potissima pars sit, deterioris longe condi- quae cuique tribuebat ius resstendi ad depellen-itionis esset iam membrum civitatis, quam insta-dam a se injuriam & vim. Hinc omnia illa,quae hie tu naturali degens, in quo potest a se naturali enumeravimus, expetierunt propter societatisiter depellere omnem injuriam , de reinere il- conservationem; conservationem vero societatis iam sbi inserentibus, quam potestatem, euique ob conserVationem&defensonem sui, qui finis a natura concessam, jam civitatis membro adi- est primarius, tranquillitas publica secundarius: munt quicunque statuunt civibus nullum pro tantum itaque detrahere de jure resistendi volue-lsus resstendi jus esse reliquum, vel saltem a sum-runt, quantum civitas judicaret ad obtinendum s-imo imperante eripi posse. Quod axioma multas nem secundarium necessarium Inservit autem iniquas & a ratione & aequitate alienissimas ill tranquillati publicae, adeoque conservationi so-ltiones producit,de quibus in seq.quaedam dicenda
1. Ita ut dixi habent mores omnium civitatum: Generale pactum est societatis humidie, inquit Augustinus, Regibus obedire.
Rex est suo utens jure, ni ibi obnoxius. Sophocles:
Nam principes fiunt: ohsequentani. quippe ni Euripides:
Imperia habentum perferenda institia est. Adde quod supra ex Tacito in hanc rem adduximus: cujus & hoc est; Principi summum rerum arbitrium Dii dederunt, subditis obstequii gloria relicta est. Hic quoque. Indigna digna habenda sunt Rex quae facit.
e Equum atque iniquum regis imperium feras:
Quod ex Sophocle si pium, qui dixerat:
Et quod apud Sallustium est: Impune quidvis facere, id est regem es.
VErissima te exempla adducta, modo sano ri, cujus opera smilia sunt boni pastoris, qui sense intelligantur. Rex juste imperium civium, tanquam pastor, omnium curam habet. tractans nullius obnoxius est judicio vel cens 4pro eorum salute & securitate invigilare non d rae, ipsus jussa leges civibus esse debent, quibus4sinit, qui non deglubit eos, sed tondet exigenteresistere nequeunt e repub. est ut imperii ratio necessitate; qui publica commoda privatis ante- uni tantum reddatur. Rex utens suo jure, omni-lponit, qui non iniqua & injusta imperat, sed bus civibus superior est, nemo ei aequalis; hinc atqua &tionesta. Reges enim vocati a recte agen- restate legitime imperanti, summum nefas du-ldo & imperando, quamobrem recte faciendo recendum. Verum regem bonum juste imperaret is nomen tuetur. Senecat autem dictum po- dicimus, juxta Xenophon. lib. s. d. prodia C - tius concilium est, quam juris regula, & intes-ligendum Diuiti sed by Cooste
363쪽
ligendum eo sensu, quasi nobis studere velit, ut potius perseramus quasdam regis injurias,& condonemus leviora principi delicta . cujus eura tranquillitas societatis, unde cujusque privatis lus N vitae securitas pendet, continetur, quam ut statim in eum insurgamus Praesertim cum
& nosseum quisque in multis Iahitur, & ofi cium non ita accurate iuxta leges sibi impositas erga socium exequitur, & ipse quandoque privatorum delicta dissimulare mavult, quam in auth
3. Hinc ubique majestas, id est dignitas, sive populi, sive unius qui summo iungitur imperio, tot legibus, tot ecenis defenditur: quae L Mi constare non potest si maneat resistendi licentia.' Miles qui castigare 'ta .
volenti se centurioni restiterit, si vitem tenuit, militiam mutat: si ex D. Gre industria fregit, vel manum centurioni intulit, capite punitur
Et apud Aristotelem est, H γρχ --αντ-γlωω. svlassistratum tas miligerens aliquem verbera it, re reserandus non est.
Qinmadmodum summum imperium introductum est ad incolumitatem securit remque generis humani; ita ejus summopere interest, ut majestas de dignitas eorum sit invi labilis , qui eo ornati sunt, quod & supr. ann latum. Illibata autem nee intacta conservari potest, nisi nefas este ducamus resistere summo imperanti, atque eo ipso quo imperium in principem collocavimus, smul statuamus nobis imponi obligationem, qua tenemur ejus parere jussis citra reluctantiam, siclendo, vel omittengo, quod ab eo imperatur. Nam in eo consistit vis imperii, & summae maiestatis ae dignitatis defensio adversum omnes nequissimorum hominum pravas machinationes, di nefandas coniuratio
III. In lege Hebraea mortis supplicio damnatur qui inobediens DM fuerit aut summo Pontifici, aut ei qui extra ordinem rector populi a ' Deo esset constitutus. Quod vero apud Samuelem est de jure regis, omnino recte inspicienti apparet, nec de jure vcro intelligendum, id i S min. est, de facultate noneste & juste aliquid agendi, longe enim alia vi- η' vendi ratio praescribitur regi in ea parte legis, quae est de ossicio regis) Drio neque nudum faetium indicari: nihil enim esset in eo eximium , cum injurias facere etiam privati privatis soleant: sed factum quod esse- ibi. etum aliquem juris habeat, id est non resistendi obligationem. Ideo additur, populum pressum istis injuriis Dei opem imploraturum, quia scilicet humana remedia nulla exstarent. Sic ergo hoc jus vo-D Gcatur, quomodo praetor jus reddere dicitur, etiam cum inique
memadmodum, ut suo loco annotavimus, l.Deus hominem creavit animal foetale, id lest aptum ad colendam cum sit simillimis acie- ltatem in omni tranquillitate & concorgia, atque
pr pter multorum Dominum male composta de
sideria viv socictas aliqua potest subsistere nisi constituto summo imperio civili, quod, sceleribus constituendo supplicia, ejusmodi tranquillitatem, de proinde inter homines societatem conservare possiti hinc etiam Deum voluisse tanquam necessarium consequens statuere necesse habemus, ut eiusmodi imperium esset sanctum ab improboum hominum violatione i nam sine illa sanctiatate omnis potestas concideret, & cum ea quo rue societas humana, tanquam suo sundamento estituta: inviolabilis autem esse nequit,s euique competeret principi vel summo magistratui resistendi, eorum jussa negligendi. N imperata exequi recusandi, vel in eum insurgendi stib aliquo vel injuriae aut iniquitatis praetextu, facultas. Quamobrem etiam divina jura in summae ma)estatis violatores, & rebelles imperantibus gravissimas statuerunt pomas. ut videre est loco ab Authore allegato ue I8. Qui tamen sanci sensu interpretandus, scit de iis quae recte& iuste imperantur , quod autem si manifeste iniqua & in.
364쪽
justa, statuo non obligatus populus censeri debeat ad ea facienda, vel etiam ad non resistendum Jo- suae imperio, si ad exequenda iniqua voluisset populum ipso facto cogere. Erat quidem lege Hebraea poena mortis statuta in rebelles, & contumaces erga principem seu summum magistratum,ejus mandata exequi detrectantes. Qua lege damnati dicebantur damnati ratio regni, quemadmodum
apud Romanos majelasis. Verum lex illa pertinet ad ejusmodi actum, qui viqim includit ut patet ex voce rebellis, ideo ad Oniseste iniqua imperata exequi. civem recusantem non pirtinet.
Rebellis enim dici nequit, qui obsequium non
praestat, vel resistit non habenti imperium. Hi ne ad hunc locum annotant interpretes, populum obsequium promittere quatenus a Deo ipse imperator non desciverit, neque alia quam recta a que saluti ae tranquillitati communi utilia & cum lege Dei convenientia pnescripserit atque imp rarit. Unde additur in lege Drat. I7. I 2. mortis poena dignum qui nolit obedire sacerdotis imperio, qua eo tempore mini ras Domino Deo tuo
Qui facit quod Deus ab eo reposcit, ideoque quod justum & rectum, quia secundum verbum Domini decernentis. Vult itaque Dominus sacro sanctam haberi authotitatem J udicum, te imperium summorum imperantium legitime, id est secundum Dei verbum, quod imperii summi e ercendi debet esse mensura®ula, illud exerceri,
sub poena mortis. Nihil huic obstare potest quae
habentur de jure Regis apud Samuelem, quia quae ibi deseribuntur, non juste & honeste a rege potuissent aut jure regio, sed imperata tamen & in actum deducta, quamvis injusta, perferenda potius incommoda, quae ex ejusmodi mandatis, &nctis summorum imperantium in cives redum dant, quam ut resisterent principi, quem sum ma inaestas superiorem efficit omnibus civibus,
cujus est imperare quod optat, subjectis iussaeetequendi imposta obligatione . ita ut sacrilestii instar videatur habendum disputare de pote-ltate principis, multo itaque magis crimen existimandum res stere ejus imperio. Nonnulli eorum sententiam veritati, & sensui istiua lo ei magis consentientem arbitrantur , qui statuunt, non describi a Samuele nudum regis factum, & consequenter nec jus regium, vel vitiosam aliquam consuetudinem , quae apud illas gentes, ad quarum similitudinem regem exoptabat populus, obtinebat, sed verum jus regium, quod a Deo concessum regibus , quo&ad majestatem regiam tuendam, & exigente Reipub. necessitate ad eius conservationem communemque salutem utilitatemque asserendam in securitatem, iuste & honeste, salva itaque conscientia, utendi facultatem habet. Quod facile eo stabit, si singulas juris regis partes quae a Samuele enarrantur , diligenter examinemus. Filios subjectorum in totius regni publicum commodum usurpare nulla vetant jura. Praecursores, ammigeros , aurigas, tribunos, centuriones, quando utilitas ac necessitas Reipub. exigit, unde verosbi eos sumeret, nisi e civibus. Filias sbi unguentarias, secarias, & panificas facere, secun-
dum cujusque regionis morem fle consuetudii nem, quid iniqui, quid injusti vel inhonesti H
l bebit. Segetes & vineas ad sustentanda Onerat Rei b. vel etiam regiae similiae , cui sua debet constare majestas & dignitas, sibi vindicare non
iniquum videtur. Nonne in bona subjectorum eminens dominium regi p ut ea tollere possit in usum Reipub. quae iniqua videntur extra castim necessitatis, licita sunt Reipub. neces state exisente, quae Omnes leges & obligationem quam imponunt solvit, aurum & argentum caeteraque pretiosa suppellex censetur iuxta Philo nem magis regis esse, quam eorum, apud quos
in area altervantur. Aonia enim omnaa in civita
f. habi anti vim ritat domesticia sunt reaeum bene imperiantrum, ait Isocrates. Posta itaque Reipub. necessitate, & maiestate regis exercitium juris, a Samuele descripti, exigente, nihil iniqui, nihil inhonesti & injusti continere vidctur, positis, ut ita dicam, terminis habilibus ; nam &usus ejusmodi potestatis potest aliquando in ab usum mutari, ideoque & jus legitimum quando
que in usurpativum, scit . quando pro lubitu e tra casum necessitatis Rex descripta jura exercere vellet,ut solebant Reges orientis,cui etiam impune non pareri, imo etiam resisti posse tanquam suae potestatis limites maxime excedenti, itaque jus dicenti extra territorium. Si itaque de casu neces.sitatis intelligamus quae apud Samuelum habentur,' sicultas juste de honine ea omnia agendi regi competere videtur, cui res stere summum nefas merito habetur. Non obstat locus Detit II. Iq. ubi longe alia vitae agendae ratio regi
praescribitur; non enim ibi describitur quid REYpro potestate sibi concessa exigente necessitate, &Reipub. utilitate suadente facere possit, verum quam vivendi regulam sequi oporteat regem qua regem, quamvis enim vita instituendae de degendae ratio debeat esse conveniens tantae majestati, i potest Rex peccare tamen in excessu, quem probul bet Deus,quamobrem abrogat quidem Moses regit nimium fastum, non diminuit tamen authorit tem , equos vetat multiplicare ad numerum exce dentem, impensas augere inutiles, unde gravissimorum Onerum injusta impositio, libidinem dehortatur, quae semper illicita,& subjecti, sepissime damnosa sed quem in finem illa adjungit Samuel
verba, in clamauis in die ilia a fame regis Celli, quem elegestis vobis, quam ut injustam dominationem se depinxisse demonstret. Qiam obrem enim clamaret populus, nisi ob tyrannidem regis, qua oppressus quam ue perserre coactus erat. Verum respondent illam implorationem divini aves illi non respicere injurias Ee in justam dominationem aut abusum regiae potestatis , verum impatientiam populi hac denot ri , cui, regibus parere non lueto , videretur potentia regum 8e tantus fastus nimis praVii &intolerabilis, ideoque sub democratia Ae judicum imperio, quo majori libertate sui solitus, monarchicum liatum pertaesus Dei ope imploraturum praedicit, ut pristinam velit Reipub. imponere agministrationis se a m , sve Dem cratiam seu Aristocratiam. Absurdum itaque eLset
365쪽
set ex hisce verbis fleducere illam consequentiam, tenerenturillud aequo animo perferre, ita ut etiani populus implorabit auxilium divinum ad se libe-lsi non responderet eventuis majoris libertatis des randum a potestate regia , ergo Samuel sermo-Jcidine iam antea experti populi desiderio, ejunnem habet de injusta dominatione, vel tantum modi Reip. tamen status non erat justa resistendi facto aliquo regis injusto, iure divino nec humano causa. Postquam enim populus sibi electione talem probato, non de vero iure regio, cum jam de- regem constituisset, ipsi eadem quoque imperii monstravimus musam populi qucretis praebere tribuenda jura, quae invito ei auferri nequeunt. potuisse adstrictam sub regibus libertatem, ide 4Quamobrem non videtur mihi hunc locum proque sibi imperium displicuisse. Quemadmo-Jbare, quod Authori probandum incumbit, scit. dum Avidius Cassius iactabat eausam armorum, resistendi facultatem non habere populum,etiamsi quae in M. Antonium susceperat, fuisse, quod si iniquissima suaecunque peragenda ipsi Reet im-hwtis impresum displiceret, quod nonposset ferre no- ponat, nee se tueri posse adversusprincipis inju
men imperatorium.Uerum nos statuimus a Samue-irias, sed aequo animo perserendas, ideoque nul
le non describi verum jus regium,sed quod Regestium ipsis 8se restigium nisi ad preces quibus di Orientis sibi usurpaverant & vindicaverant inpo- vinum auxilium implorate necesse habet, ut velit pulos, ad quorum similitudinem sibi regem ex-lse liberare ab injusta regis dominatione. Quippe poposcerant, ideoque ultro sese subjecerant ejus- est hie casus specialis. modi imperio, quamvis tyrannico, & proindet V. i. In novo scedere Christus praecipiens dari Caesari quae Caesaris sunt, intelligi voluit a suae disciplinae sectatoribus non minorem , si non majorem, obedientiam cum patientia s si opus st) conjunctam summis potestatibus doberi, quam ab Hebraeis regibus Hebraeis debebatur; quod latius exsequens optimus ejus interpres Paulus Apostolus, ossicia subditorum late describens, inter alia, Qui obsistit ,ερ inquit, potestati, Dei ordinationi obsistit: tum ero qui obsistunt, Hi ipsis rem 'demnatioum accipient. Addit mox, Dei enim minister est qui testate fungitur tuo bono. Deinde, quapropter necesse emubjici, non solum propter iram, sed . propter conscientiam. In subjectione includit non resistendi necessitatem, neque eam selum quae ex formidine majoris mali oritur, sed quae ex ipso sensu ossicii nostri manat, neque hominibus tantum, sed &Deo nos obligat. Rationes addit duas: primam, quod Deum ordinem illum imperandi, & parcndi approbaverit, & olim in lege Hebraea, & nunc in Evangelio, quare potestates publicae eo loco nobis habendae sunt quas ab ipse Deo essent constitutae. Nostra enim
facimus, quibus auctoritatem nostram impartimur. Alteram, quod hic ordo nostro bono inserviat.
AUthor hie iterum incidit in errorem saepiuslimperium, quod civitates & Respub. eonsera nobis refutatum, inducens Christum tan- vat; ita eadem imperii jura , eadem de obliga- quam novum legistatorem hie, & multis aliis hu-itio, qua eives ad Obedientiam, summis impeius operis locist quasi in Evangelio a Christo rantibus debitam exhibendam tenentur, quod majorem obedientiam cum patientia conjunctam,tenim summum est, augumentum per magis, vel quam Hebraei suis regibus, praestare obstricti es- minus, tanquam gradus, non patitur, quin dici semus superioribus magistratibus ae potestatibus,tdeberet, vel minus, vel magis summum, em qualem exigit societatis clxilis conservatio . &lnon summum. Christus itaque praecipiens dare communis utilitas ae salus, 3c rectae rationis di-l tiri quae Caesaris sunt, non aliquid novi inctamen , fle idcirco ex iure naturali descendensimajori gradu praecipit, sed inculcat quae jus natu- obligatio, per se immutabilis omni tempore, &srae, quod recta rationis dictamen est, exigit vel in omni regiminis sorma, quae semper summumspraecipit, non suum itaque praeceptum proponit, aliquod imperium praesupponit, commune om-lsed quid naturalis lex imperet, explicat, & quasinibus societatibus eivilibus, & eandem optem- repetit. Quemadmodum effigies Caesaris nummo petandi obligationis mensuram producit. Quem- impressa reserebat summam majestatem, & pote admodum unum idemque est summum illud statem penes Imperatorem residere, disciplinae
366쪽
sitae adjectatores suo responso admonet, ut luesta mus Rom. I 3. Cuiusmodi obedientia includit divina & humana jura debitam flammis m gistra-lsubjectionem, subsectio non resstendi necessit tibus obedieturam exhibeant, ei omnibus summaestem. Resistendi enim licentia omne in distra- majestatis iuribus uti frui permittant, sine qui-lhit societatem, S idcirco qui voluit ut homibus nullum diu potest subsilere imperium, Nines se conservarent, etiam voluit ut summa conia consequenter ei necessario, di in perabiliter co- stitueretur aliqua potestas, quae nobis praestaret haerentibus. Verum cum ad icit, de diate Deo quaeiomnem securitatem adversus ea quae consera alio- Dei sum, manifeste testatur quousque magistra-ini nostrae, & societati nocitura videntur. Nuliatibus obedientia debita a civibus pateat atque si sellam potestatem haberi poste docet ipsa ratio, nisi e utendat. Obediendum Caesari se continenti in-inos subiiciamus in omnibus summo imperanti, tra iura propria, nec Dei jura sibi usurpanti. Ita-lquae honesta dc recta, & societatis conservationique si quid potestas humana praecipiat contrariu miconsentanca;nulla vero Rusmodi subiectio sublata legi divinae, ei impune non paretur, quia Deo, resistendi licentia, ergo qui approbavit constitu coram quo respectu obligationis, quae ει iure divi- tionem summae potestatis civilis, etiam volueno descendit, princeps & cives sibi aequales sunt &lut ei subjecti simus, ideoque vetat omnem res ejus lem conditionis , ideoque alter in alterumisendi licentiam. Habet itaque Apostolus seria nullum habet imperium, potius parendum, quamimonem de legitima potestate, eamque a Deo or-
hominibus juxta illud Apostoli. In caeteris veroldinatam dicit, & idcirco qui ei obsituit, Dei ordi- Reioub. administrationem spectantibus omninoinationi obcstit . eoque sensi Dei ministrum superiorum jussis obtemperandum, juxta divinaivocat, cui subjici& civium intrest, eum proptiratque humana jura commendat Christus, eo enimlsalutem propriam, tum etiam conscientiain, quaeiplo, quo, humana necessitate exigente, recta ra- nobis dictat obtemperandum divinat voluntati; tio ad coetus celebrangos, & societates excitandas,lobtemperamus autem nos subjiciendo potestat
sine quibus neque vita transei, nec homini cum bus supereminentibus recte & juste imperantia homine commercium, vel societas, ad quam eo-ybus, quo sensu a Deo esse dicuntur. Undelendam sociale animal eum effia iit rerum omnialTheophylactus eae Chrysestomo. uuid ais ρ anum Avihor, intercedere nequit, mortales im- omnis a Deo elemo princeps non de mulis, ait, pulit ipse Deus, qui homini imposuit obliga-lprincipibus, sed re ipsa loquor: Aios parere, aliostionem se conservandi, quamobrem esus naturae imperara, me omnia Arsum deorsum ferri, ius indidit artes stimulos, qui eum ad se tuendum,tros piemi iuvinis opus est, non enim dixit, non& conservandum vehementer impellerent, simultest princeps, sed non est potesas nisi a Deo, tit is quoque ei saeuitatem tribuit adhibendi illa media, prine pasti istelluas loqvia, ut cum sapientes dicant,
sine quibus se conservare nequit, quem in finem non fine numine τιrum cum uxore con tingi, non derationis quoque participem fecit, cujus vi possetistupro ari libidine, sed justo mafrimonio loquuntur. eligere de indagare me3ia ejusmodi, quae huic stii omnes ut in potestates, sis parris in filium, fetis
inserviunt, ideoque de ipse constituisse videri de- mamati in uxorem, in ue adeo quae in sermotibus, bet, quae, recta suadente rationes, homines intro- apibus gruistis, piscibussunt, a Deo ordinaris sum.
duxerunt, atqui jam dictaverit homini recta ratio Maniscitum itaque est Apostolum loqui de iust, conservationem sui ipsius haberi non posse, ni sil& legitima potestate; s enim omnem potestatem,
in secietatem civilem coalescant, de coetus eumide omne imperium , quantumvis iniustum de inusui simillimis celebrent, societatem autem subialquum, a Deo esse diceret, di propterea ei nos subsistere non posse sine suo sundamento, quod e stljectos esse debere praeciperet,potius omnem impe-
summum imperium. imperium autem nullum es-irandi de parenti veram rationem everteret . quam
sectum praestare, nisi cives omnem necessariam &lcommendaret, atque etiam iniquitatis insimi aret legitimam, quam societatis fabrica atque stru-somnis justitia & aequitatis auitiorem , quod Jesura exigit, obcdientiam, summis imperantibus f surdissimum Aimi. Hi ne & alibi Tertull. ait, praestent; hinc omnis potestas recte dicitur a Deos omnes hujus se ii potestat/s Q dignitates non so esse , eique obediendi obligationem divinam i Ium a lenis , veram in inimicas Dei esse, quod per quoque voluntatem civibus imponere. Quo illas a risus Dei servos suraticaa consulta sunt. sensu intelligenda nobis videntur , quae dicit sermonem habens de magistratibus Ethnicis, Apostolus de alio quoque loco interpretati suta quos de a Damone esse alibi pronunciat.
r. Atqui, dicat aliquis, injurias pati utile non est. Hic quidam,
vere magis quam ad sensum Apostoli, ut arbitror, apyosite dicunt, has quoque injurias utiles nobis esse, quia ista patientia sua non sit caritura mercede. Mihi videtur Apostolus considerasse finem universalem
isti ordini proposimim, qui est tranquillitas publica, in qua & singu
lorum comprehenditur. Et sane quin plerumque hoc bonum per potestates publicas consenuamur, dubitandum non cst: nemo enim sibi male vult: at imperantis felicitas in subditorum selicitate consistit. Sint
367쪽
Sint quibus imperes , ebat ille. Proverbium est apud Hebraeos : se potestas publica esset, alter alterum vidium deglutiret: qui sensus & apud
nisi reclores civitatum essent, feriorem Jeris piperemus vitam, non mordentes tantum, sed . Porantes alios alii.
LEVes sane pati injurias, quam eas vindicare resistendo prineipi, vel etiam coercendo regis potestatem, Reipub. saluti, unde & cujusque civis conservatio atque salus utilitasque pendet , utilius est e quoniam ejusmodi resistentia multa secum quandoque trahit incommoda, ut diYimus ,& Rcmpub. in summum adducit discrimen , imo misere bellis intestinis & civilibu, distordiis dilacerat, si non funditus evertat. Commendat quoque patientia Christiana ne ad vindictam simus nimis prompti, quae sirpissime velo necessiriae desensionis adversus principis illatam iniuriam de injustam dominationem, o
tegitur. Merces itaque, quam nobis ex nuta
di patienti, polliceri habemus, est propria securititas & utilitas, quae conjuncta est cum tranquillitate publica. Fortasse Author alio sensu patientiae suanimercedem tribuit, quasi per eam nobis merituri stimus singularem gratiam apud Deum, faciendo quod oportet; cujus generis obedientiam, quae omnem prohibet resistentiam, an exhibere summis teneamur magistatibus, est error, quem supra resutavimus. Qui itaque propriam salutem atque utilitatem amat,idem sentite debet,quid enim salvum, quid intactum ab improborum hominum manibus & crudelitate servari posset,sublato summo imperio, atqui eam consistere non posse iam diximus, si cuique ei resistendi competeret licentia . non facile extremo hoc utendum remedio monuimus. Huc pertinent illa Colot apud Plutarchump. II 24. Qui vitam, quι leges composiverunt, atque Iura , utque ruerentur urbes m imperiol magi ratuumparerent, instisuerunt, ii in aranquil-j lo a odum ae rato nos coeocaveranti tumuli istisque liberaverunt. Ista si qtiis aboleret, ferarum porro vitam Oicturi essemus, Cr quisque obvsum qiκmi qua tamitim non rivorasurus. Hine oli in Periae,
cum Rex decessisset e vita, quoque deinceps sinet lege Ae imperio vitam egerunt, ut discerent reipsa, i quantum malum asserat desectus legum de imperii, caedes, rapinas, &si quid deterius introducens , ut sint regum custodes fideliores apud Se-i xtum Empiricum Moers. Agathemat. I. r.
3. Quod si quando nimia sormidine aut iracundia aliisve affectibus transversi agantur rectores, quo minus rectam ineant viam quae ad G III
tranquillitatem ducit, id inter minus frequentia habendum est; e sdia quae, ut ait Tacitus, interventu meliorum pensantur. LegeS autem : C. ,
satis habent id quod plerumque accidit respicere, ut ajebat Theophra- δερὰ stus, quo & illud Catonis pertinet: Nulla lex satis commoda est: id modo
quaeritur, si maiori parti . injumma prodest. quae autem rarius contingunt, ii '' communibus tamen regulis constringenda sunt, quia etsi ratio legis xxxiv.
in isto speciali facto specialiter locum non habeat, manet tamen ratio 1is. ii in sua generalitate, cui specialia subjici fas est. Id enim satius quam
sne norma Vivere, aut normam cujusque arbitrio permitti . Seneca apposite ad hanc rem, Satius erat a paucis etiam justum excusationem non accipi,
quam ob omnibus aliquam tentari.
DIximus summam potestatem vel imperium lprincipem non Deo similem reddere, ab humanis imbecillitatibus exemptum, sed hominem esse, licet longe supra communem hominis conditionem majestate evectus, ideoque nihil humani ab eo sit alienum. Quamobrem etiam qua dam vitia humanae principis naturae condonanda, nec statim arripienda tanquam causa justae rebel-llionis de resistentiae, sed perserenda ut catera na-lturae mala 8e incommoda, quae interventu meliorum pensantur. Potius est minus malum per serre , quam dum huic mederi conamur, nos majori incommodo ac periculo expoucre, quod saepius metuendum propter incertum eventum Acexitum, quem habere solent ejusmodi remedia, quae ejus generis malo corrigendo adhiberi necesse est. Hine affirmat vir prudens apud Plutarch. nullam Reipub. formam meliorem esse bello civiii.
368쪽
i. Frereia regum lagenia apud Tacit. licet quandoque ipsis deum illae virtutes, quas in optimo &bono principe, ossicium, quod tibi, qua principi,
incumbit erga cives, justo imperandi modo, explente, desideramus; non enim semper utiles principum mutationes. Si quidam a recto tramite desectant reges, attamen non generalis illa regula, quae dimi non resistendum esse regibus, in summis potestatibus mutanda : hoc enim non adeo sequens est, quamobrem non ideo interverti debet regendi & parendi ordo, istiusmodi generali S universali sanctione inductus, contraria lege tritibuente res stendi principi licentiam civibus. Sicilismodi casus singularis extat, viri prudentis est judicare quid sbi faciendum incumbat, ponderatis temporis, laci, personat, officii, juris, aliisque
id genus rerum circumstantiis. quae omnia legibus aliquando nequeunt comprehendi, quae tantum
respicere solent id, quod plerumque accidit. Praei sumitur princeps, quia ejus selicitas posita in selicitate civium, & salute Reipub. imperio quoquel ad illam tuendam usurus: quod silecus accidit,l praeter opinionem est, di legis, obsequium regit praestare praecipientis, intentionem: unde I. io Ri LII. neque senatusconsulta, neque leges ita scribi possunt, ut omnes casus, qui quandoque inciderint, comprehendaqtur. Sed senacit ea, quae plerumque accidunt, contineri. vid. Bolognet. d. IV.jurma t. eap. 29. Unde & recte insertur, licet princeps aliquando quaedam admittat contraria boni principis oscio, idcoque nec specialis lex statim serenda, quae libertatem cuique eoncederet resistendi summae majestati, sed valet lex generalis , prohibens resisten/i licentiam, excepta ratamen atrocissima de intolerabili iniuria. Verum ejusmodi casum perraro extiturum praesumitur, ideoque lex ejus non habet rationem.
. Locum & hic habere debet illa nunquam sitis memorata Periclis apud Thucydidem sententia: Sic existimo, etiam singidis hominibus plus eam prodesse cistitatem qu e tota refles habeat, quum s qua prisatis floreat titilitatibus , ipsa autem tinthersim laboret. qui enim domesticas fortuitit, bene collocatas habet, patria tamen epersa, percat e necesse es: Contra vero, etiamsi quis in beata reputaca parum felix est, multo tamen facibus per illam incolumis fervallir. Quare cum cipitas quιdem singulorum postit fustenture calamitates, sugub autem publicas non item; quid es cur non uni persin iis confidere, ipsamque tueri oporteat, nec id facere quod vos facitis, rim quasi attoniti Delura rei amiliaris alutem tria tis rei publice s Quem sensum breviter ita explicat Livius: Resipubbcu iuc lumis . primatis res sadia acile praestat: publica prodendo tua nequicquam serpes.
connectit cipitates, qKod gulorum , di bipat; quare . publice e priuatim utilius est
rit , facit hoc cumsuae salutis peracido. Eodem & illa Jamblichi pertinent:
Non disjuncti est priuata utilitas a publica, imo in bono communi fingi lare etiam continetur: . ut in animalibus taeteraque natura, ita in ciuitatibus in totius saltite
Uemadmodum a conservatione totius cu- l quam, nisi rarism habita --σε Arrianus E p .jusque partis, ex quibus conflatur totum,l Meto lib. 2. cap. Io. Omnisvis bonis expedιt salvam salus dependet; hinc qui semetipsum salvum ve- ese Rempub inquit Philo. Hinc publicae salutilit civis, prius curare debet ut civitas vel Respub. privata incolumitas est postponenda. Turpe stoeret incolumis & ab interitu vindicetur, quia enim est pluris privatum quempiam, quam civi-& ipse interire necesse habeat, eversa Repub. talem facete universam, est apud Xenoph. Huc
coid est quin cisium professo ' ne qvid priori 1 etiam pertinent illa Casaris apud Dionem lib. 3 8.
tirile dueri, Cr de niata re, tanquam emanciparus, μι sim quiuem, ait, nemo omnism ita potest la-δIderer: sta ira in manus aut pes, s ratione ute-i ιis rebus uti, in non idem eum Repus. corruente pre rentur in nisu tim oruinem inretiuerent, nun- east at Rempublicam, f propera successe inmur, quam concitaremur aliter nec demerarent quie-l Giamprimioram omnes calamitatess Imare.
369쪽
1. In publicis autem praecipuum haud dubie est ordo ille, quem dixi, imperandi parendique; is vero cum privata resistendi licentia consistere nequit. Explicare libet hoc ipsum nobili Dionis Cassi loco:
existimo, ut rector cidiitatis siubditis cedat, neques m ese ad salutemsquodparere postum est Pelit imperare. cogitate enim quis futurussit ordo infamilia, si a junioribu encisternantur: undes itas aegrotautibus, si non per omnia Medicis pareant: qhid tuti navigantibus , si plebs nautica gubernantium Jussu contemnut. Nutura quippe id uecessarium es hominibus salutare, ut abi quidem imperent, alii Pero
dinem imperandi & parendi non posset rium sine subjectis, nee subjecti sine imperio consistere, manente penes cives resistendi li- l concipi possitnt; sublata autem subjectione, evarentia, supra demonstravimus, atque hoc exem- nescit obsequendi necessitas; vanum autem implo confirmat Author Resistendi enim facultis ' perivm sne obsequii obligatione. Praeterquam iacit subjectum aequalem principi, & consequen-l quod & summam eonfusionem illam licentiam ter intervertit imperandi & parendi ordinem, i parere necesse si, quae tandem universiis pes quia aequalitas, tollendo potestatem imperandi, i fundet Rempub tollit quoque subiectionem a nullum enim impe- l6. Paulo comitem addamus Petrum: cujus haec sunt verba: iugem honorate. Scria, subditi estote cum omni timore dominis , non solum bonis 1 Di'. aequis, sed etiam duris. Hoc enim cedit gratiae, siquis propter conficientiam .
Dei fusteri ininstiam injuste a clus. quae enim gloria est si peccantes . colaphis caesi jubli intus sed i bene agentes, . tamen male habiti subsistitis , hoc cedit
vobis gratiae apud Deum. Confirmat mox hoc a Christi exemplo. Idemque sensus in Clementis constitutionibus his verbis exprimitur: ο δή γ
timens=nullane herosuo velit,quamvis impio,quampis injusto. Notanda hic duo: quod dicitur subjectionem dominis deberi etiam duris, idem ad reges quoque reserendum: Nam quod sequitur, ei fundamento superstructum, non minus silditorum quam servorum ossicium respicit. Ac deinde talem a nobis requiri subjectionem quae injuriarum patientiam secum ferat: sicut de parentibus dici solet. Ames parentem, s aequus est: si non, feras. Et Eretriensis quidam adolescens qui Zenonis scholam diu frequentaverat, quid ibi didicisset rogatus respondit; 'γώ-αει φερον, iram par G YVtris ferre. De Ly simacho Justinus: Magno animo regis, Pelat parentis, mu' tumeliam tulit. Et apud Livium est: Tt parentum si itiam, iis patriae, patiendo referendo leniendum esse. Apud Tacitum: Ferenda regum ingenia: & An Lalibi: bonos ii Eratores pota expetendos, qualebunque tolerandos. Apud Persas, laudante Claudiano:
Quamvis crudelibui aquoraretur dominis.
370쪽
Νon quascunque summorum imperantiumIquatenus opponit bonis & aequis iniquos Aeinjuries stitim civibus vel subsectis iu-linjustos, iniuriis cives assicientes, non quibus-stam rebellionis, & resistendi causam praebere, sta-icunque, sed quae perferri possunt, quae licet gratuimus su p. quippe non solum bonis & aequis,lves, non tamen adeo intolerabiles sunt, ut praeia sed etiam duris dominis, quo nomine etiam ma-lstaret, eas vindicando, illam patientiam, quae vel gistratus denotari recte Author opinatur, o, aequitas, vel communis Reipub. salus exigit aedientiam praestandam loco allegato Petrus docet. bonis civibus, vel Christi a disciplina a suae se-Verum qui duri domini λ qui vel rigidi laborum i Etatoribus requirit, exuere. Interpretanda sunt Α- justo graviorum exactores sunt, qui nihil huma-lpostoli verba eo sensu, ne noceant societati hu-nitatis, vel parum clementiae di benevolentiae ser imanat & securitati humani generis, quam salvam vis exhibent, parci alimoniae distributores, quia voluit ipse Deus. De eiusmodi itaque subjectioneque eos tractant inhumaniter. Quid si autemicum injuriarum patientia conjuncta, sermonem ultra modum seviunt domini in servos, di tyran-lhabere Apostoluin arbitror, quae subsistere potestnicam potestatem exercent reges in cives, nonicum humani generis & societatis civilis, a qua duri dicendi vel asperi, sed crudeles humani ge-iejus salus&securitas pendet, conservatione. UMmeris hostes, uranni, cum quibus nulla nobis s litaque erit mensura alterius. Eo sensu quoque incietas, nec commercium ossiciorum, quae homo telligenda, quae lubet Augustinus. Ita a plebia homini debet, ideoque multo minus eorum cru-lbus principes, semis domini frendι, ωι μι desitatem & belluinam feritatem perferre tene-iexercitarione toti πιι sustineamur temporessa, Crmur; illis enim non competit nec nomen domi-lsperemur ate . Huc quoque pertinent quae ha-norum,nec regum. Praeterquam quod in omnibuslbet Simplicius in o A. eap. 3 7. Lu timis aurem conditio civium non adeo duracsi, quam serum CV Germanis principιbus parere in omndus popuIus rum, ideoque non obstricti ad tantam injuriarum debet, Cr alacriser ollemperare Cr venerari eos, patientiam censeri debent, quam servi, quorum uι sui proxime secundum Deum maxima in Remis in o mi Phus longe deterior conditio est. Quam pia. beneficia conferunt, de paulo post. Sin amem eonditionis disserentiam etiam annotav it Tertul-iverbo tantum principes erunt, Cr magistrinus olfi lianus, cum inquit: Amus resanae os esse debere,scia negligenti improbandi quιdem sitierunt, ut sumnem Deumpectem, ubi domini usu parant, quamlimprobi, sed quod magistratus convenit, eis pra- liberos. Etiamservis, ait lus permittit, scit. propter4 3ῶιmvir ur inprincipatum in eis defravimus, majorem suhectionem, quam liberis circa idora, non iis in rabias pareamus, qvibus animus non laeditur. At ea colant, sed vi dominis suis ministrent Cr lim-sIEschylus Prometheo vincto, κέίροι pliciterpaream. Iam nunc, qui de Iosepho Cr Da- κωλο, -m, Me, ἱρῶν , οἷ μ
niele araeumentaris, scito non semper comparancia esse Gog:ου,--Verum e tria stimuIos mem- vetera m nova, rudia Cr patria, carpta Cr explicι ,lbra portendes, quum cernas monanham iasperum
ser lia cr liberalia: nam ilii etiam eanditione se nemiis obnax um. Et Plato Epist. q. Ea me viriant, tu vero nullius servus, in quamum solius te circa paιriam vir prudens esse debeι. ut ita repre- Christi, qui se etiam captistrare seculi tiberamiι,4hendas civitatis errares, si neque frustra si repre ex forma aomantea vere debebis. Commendatis Uurus, neque ob reprehensionis sudium per iurus itaque Apostolus subsectionem cum civibus, tum vim aurem patriae per Reiptib. maras onem aseret etiam servis, non qualemcunque, nec in eodem nunquam, quiando absque expulsione in caede es- gradu, sed pro cujusque conditione & qualitate: vium emendari non possit, sed quietem etet, toto itaque non herilem civibus, nec civilem scrvisique preciali in optama m sibi, erpa Via. Hesiodi subicctionem imponit; utrique tamen subjectio-l N Homeri monitum, ne cum potentioribus co
nem injungit, quae inseri patientiam injuriarum, itendamus quia duris etiam dominis obtemperandum vult, l
V. 1. Nec ab hac lege Domini discedit consuetudo veterum Christianorum, optima legis interpres. Nam quanquam pessimi saepe
homines imperium Romanum tenuerunt, nec defuerunt qui obtentu adjuvandae reipublicae iis se opponerent, nunquam tamen eorum c natibus se adjunxerunt Christiani. In Clementis constitutionibus est. θ, ἐ-: δεα , regia potestati resissere nefas. Tertullianus Apologe
tico : Unde Cassii, ct Nigri ct Albini ' unde qui inter duas lauros ob dent
Caesarem Z unde qui faucibus ejus exprimendis palaestricam exercent ' unis qui armati palatium irrumpunt, omnibus De Sigeriis sc diserte habet imanu scriptus qui est apud omni laude ornatissimos juvenes Pulcanos ac Parthe-