장음표시 사용
11쪽
in muratibus,oe motis post esse processus in infinitim.
et Utrum movens, o motu keant este ui. rue 3 Vtrum per avolutam Dei potentiam. Meus posscagere, ubi non est praesens . l Utrum ad solam tortiam speciem qualitatis sit ariteratio. 2673 et trem Omnes motus sint comparabiles adinvicem. 27 . Utrum regi De comparationum motuum sint recte assignatae. a D
Trum Thil. text. primo iurendat probare aeremitatem motus incommuni. 28a
Utrum consederatio perpetuitatis motus , sit necessaria ad intelligem dum primum principium esse. 28 3 Utrian creatis detur ad mentem Arist. 28 6 Utrum uniuersitas creaturarum semper fuerit. 28 3 Utrum possibile fuerit, mundum esse produ'm ab aetemo. 299 6 Ulpi m Alist. crediderit se demonstra1sestemitatem mkndi. 3i I Vtrum Deus agat de necessitate natura , aret libere. 3 ias Vtrum motus augmenti sit continuas. 3 aos ortim alteratio sit motus continuus. Raaio Utrum in animali pars intrinseca mouens, sit aliquod compositi . 1 1i Utrum grauia, o leuia a seipsis moueantur,vel a generante. 3II
, Au prima causa possit venirisiue secunda, sed non econtra.
3 An ventus moueat, O nou. 6 An ens per accidens careat necessitate. s An tria si it necessaria ad motum.
An Ars. sibi contradicat laudando Anaxagoram. k An sit intonueniens moueus mouerι eadem specie moras. 9 An sit Moce sim tu inlinitum iu generatione. . Io An quod mouetur per accidens possis per se , se mouere. II An quiescente toto pars possit moveri. 12 Vtrum set unum primum ens immobile, pr ipsit omniti entium. 3srra Utrum motores corporum catellium moueantur per accidens.
Dobia multa 1 I trum motus localis sit prior, c. alijs. Is Vtrum motus contrarios moriet quies. Dubia multa iro,
12쪽
F. MICHAELIS ZA NARDIORDINIS PRAEDICATORUM
plicanda, scilicet intutio scietiae, utilitas, orto, diuisio,proportio, via doctrinae, nomen libri,S n men Auctoris. Sed antequam otio ista explicentur,prius aliqua generalia opor
Primo ergo venit notandum nu id n Pἡitoo- minis, tu quid rei Philosophiae, ito quod phia ad Pitysica sit ianua realis Philosophiae, cus sit prima scaenici,que h:s temporibus nostris post Logicam addiscatur. Placuit igitur Aegyptiis vocare Philosophia amorem sapientiae. Haec autem diis nitio,scia licet quod Philosophia sit amor sapientie poteti bifamam intelligi. Primo formaliter, ita, ut sit amor sapictiliae formaliter, ita est fessa, prop:erea quod Philosophia cum sit se ictitia, tu Pusile tu sedet,
amor in voluntate collocatur. Sectan
do causaliter, luia scilicet Philosophia scautat deiiderium in honiane, ut de imperfecta rerum cognit:one , ad periecta quae sapientia dicitur alcendat.Stoici v ro, S: I latonici voluerunt Philosopli iam
ese diuinarum humanarumq. reruin co
gnitionem. Mu hac diuitutio non fiat pro partibus Philoso hiae nisi distribuisue, S: Pro tota Philo bphia collective . nam de diuinis rebus Metaphysica agit; de humanis vero Moralis,& Physica, Moralis quo ad mores,& Physica quo ad naturalia,cui etiam ad ungimus Mathem licam, quae secundum rem non abstrahit a materia ; Pythagoras autem apud D. Hieronimum in apologia contra Rufiiniim a s rmauit Philosophiam esse ino iis contemplationem . Quam diei uiti nem aliqui interpra tantur, ut per mortis contemplationem intellexerit separationem a rerum caducarirm consideratione ; Sqd haec io terpraetatio liare non potest, cum Philosophia ies perscri: tetur, ut sunt; inultae autem stini caducae, fu-xibiles ; Possumus igitur dicere 1 oluisse Pythagoram. quod vera cognitio rerum non tantum sillat in eas scire, sed potius in eas ordinare ad finesa totius humanae vitae. Vera tamen dii finitio Philosophiae est illa Ari s. io. Metaph. ubi sic eam vid tur di sirire. Philosophia est cognitio rerum, x t sunt,ideli ect cognitio rem .m persuas causas, de per sit a principia, vs l. ad clemeta, prout explicii it primo Physic rum, de sexto Metaphysice ς. Secundo notandum venit, quod si ten- Diustia sic est diuidetida scientia quadam eii funetia infinita, Se quaedam finita, in Lirita eis illa, qu est de obierio iiiiiiiito, ut eli Ilieologia,& laaec non e:t drcenda nec pr.rcise practica, nec praeci : e speculativa, lud cininenter utrunq. D ctiam sorinaliter, sed causaliter, de tamen magis eli speculatilia, quam praetica, ut d ct S. D. pii na
parte quaestione prima art. q. l in a Cro
est in. Ii qua cit uc ob c finito, idcii de
13쪽
eia 2 c eat o. itae aute ia vcl regis, ct ira ta licci eli de clite reali, vel eli ra- morialis,l: ita scilicet eii de clite rationis. at: on alis eis triplex, scilicet gram nati- a, quae agit de serino ne congruo, velii congruo stet horica quae tra tat de ser- Iriane ornato, vel inornato ; S: Logica is litae considerat ferinonem prout eis verus, vel salsus; Realis autem vel eli specillativa, vel pract:ca ; Si speculatiua elitriplex, scilicet Physica, Math. & Meta- physica, te qua diuitione vide, quae dixi tiras sexto Metaphylica. Si practica, erit moralis. Accedentes ergo ad octo illa exami-sciratia. nanda ut supra: Tertio noto circa intentionem , quod duplex eli intentio huius scientiae secundum fluod dupliciter diui-d:tur; N a quaedam est intenti O generalis totius Phylicae. & haec eli tractare dec rite mobili, ' and eli obiectum totius naturalis P idolo h e; nam in otio ad obiectam fertur. Alia dit intentio particularis scilicet huiuς, vel illius partis scientie natura is, prouc agit de eu te mobili sub tali, vel tali ratione contracta. verbi grat a in libris de coelo, & mando, de en remabili a dubi. Vsi ras QIarto notandam venit circa utilitatem nutus scientio, quod utile e .ipliciterfamitur. Primo proprie, prout illud dicitur utile, quod ii ou peopter se queritur, sed gratia alterius,a i quod seruiliter, in ira mea taliter ordinatur, de hoc utile proprie rc peritur in prac .cis; becundo
sumitur comm . in iter, pro ea re, que pro
pter sequςritur, se si alteri auxilium prsitar, hoc eit vel dirigendo, vel imperando, sc hoc utile quod & laudabile dicitur repetitur in scietitiis speculati uis, inter quas est Physica. Haec autem scientia ad
multa utilis eis. Primo enim eli utilis ratione nostri ad Metaph. proprcrea quod cx motu de quo cli hac scientia, vena-- mur cognitionem primi Motoris, ta numerum omnium intelligentiari: m. Secundo est utilis ad medicinam, ut infra olfendemus. Nam unico velim dicere pol sa n Vis eam cise utilem ad Omnes scientiast: e liue,quia agit de intellectit, quo Mi M.
H: ne dicimus primo, quod Physica irras emit omnibus practicis scient ijs.. i Π:no quia speculativa praefertur p: acti
cis . per Arist. sexto Metapli . cap. primo, di secundo,N io. Ethicorum cap. ς . ges set cundo, quia cognitio, ut cognitio,pra rtur operi. x'erum est tamen quod morales po: Dat esse utiliorbs, S: data corruptione morum, necessariores, sed non Crunt honorabiliores speculatiuis; nam per Ari: i. primo Votaph. honorabilius est speculari, quam d*ati, & si uti lius sit ditari quam hirculari. lacundo dic: mus, quod si Phytica eum spe latiuit
comparetur indad: e cedit locum . iet
ph. qu e cum sit ud febus uiuinis, diuina
scientia nuncupatur; Mathematicam vero praeit dign: tate, qui Hrca subitantia versatur, de Mathematica circa quanta, quae sunt accidentia. Sed tamen distinguenduin veait,quod nobilitas scientiae ex duobus poteli pensari. Primo ex nobilitate obiecti, lilia scilicet eli de nobiliori oblecto, de ite diximus primam et se Metaph. secundam Physicana, & tertiani Mathematicam. secundo ex certitudine demonstrationis, quia scilicet procedit
per certiorem demonstrationem, ita Mithematica videtur Cli e prima. ex eo quod dem Inli rationes Mathematicae satin primo gradu celtitudinis , cx Atatio. primo Ethicorum cap. r. re secando Vctaph sicae cap. 3. S ex s. D. opasc. 1 o. in Boetium, quaestione v'timi,arii c. primo. lSed mihi distinguendum vetiit, quod duplex eil certitudo. Primate tenet ex par te rei, prout ipsa apta nata eli parere sui cognitionem, si non pariat per accidens est idest res e tu non penetrantis naturam illius rei. Secunda se tenet ex ι parte noliri,quia res illa a nobis facilius, de firmius cognoscitur. t rimo modo certior eli Metaph. quoniam quanto magis inscientia cli de ei ite magis in asta, tan. o magis eli certa, separata autςin a materia , de ilitibus est Metaph. maxime sunt in a 'hi. Secunda erit Physica, quia est desubitantia, quae est magis in a tu, quam accidens deqtio est Mathematica, unde
non dicitur certior nisi ratione nostri. Quinto notanda sunt duo circa ordi- nem. Primo enim ad notandus eit ordo se inter paetes Philosephiae si e latruae, ut nunc iecludamus scientias morales. Secundo Uno an diis eli ordo repertus inter libros naturalis Philosophiae. Circa primum autem non est immorandum,
14쪽
quoniani de hoe ordine supra diximus Ad secundum primo absolute nega-
quoad dignitatem, i. de cui ne naturie, mus maiorem loque do de cognitione in-
sed de orAne doctrinae, qui facilioribus telluetitia, quae ex principijs completis
originem ducit agendum est. AmmO.aius exoritur, eam autem admittimus de co-
igitur in prafatione praedicabilium Pom gnitione sensitiva secundo rectius resportorii & Alta hic turpant quod primo detur negando minoremmam Mathem ducenda sit Physica, secundo Mathemati- tica secudum rem maxime sunt in prom- , D tertio Metaph. ratio autem Ammo ptu sensibus, S: maxime facillima ad e iiij est. Qiua Physica agit de non separa gnitionem, cum non indigeant penetratis a materia neq. secundum rem, ne l. se tione essentiae, Se proprietatum sicut incundum rationem, at Mathematica agit digent naturalia. Habeas tamen hic, o de separatis secundum rationem, sed non naturalis Philosophia prior est morali ex secundum rem, sicut Metaphisica conside S. D. 6. Ethicorum P. h. Leci. r. quiarat separata a materia secundum rem, de prius oportet scire rerum naturas,& pro
secundum rationem. Modo a minus a, prietates,itaturamq. animae,etu'. potenstracto procedimus ad magis abstractii, tias antequam de moribus qui ad eas per& per medium peruenimus ad sumn v I tinent sit agendum. dum Nec obstat ra-Ergo Physio quae minus abstrahit erit tio Theims iij tenentis contrarium in inbprima, Mathematica secunda ,& Meta- tio huius operis, dum arguit, quod nul- Physica tertia. . . . . ius redditur aptus ad studia Philosophiae, Ratio vero Alb. suit, quoniam a vici-oqui prius per virtutes ab asse ilias te nioribus sensibus ut a notioribus ordane renis anima non sciuiixit. Dicitur enim, doctrinae incipiendum eli. At Physica via qii etsi morum probitas nullum iuuet ciniora sunt sensibiis, cum sint maxime ad faciendum persectit in Philo. phum, sensata. Ergo ab his tanquam a noti scilices itellectu, & a iactu, non tamen ribus sxordiendum est. ob lat, quod sine moralibus virtutibus Sed aliis placitit, ouod Mathematica quis non possit esse subiit illimus Philoso- prima es et in adiscendo, secunda Physi- phus, silc latiue saltem. O,& tertia Metaphysica. Hoc probabant Sexto notandum velari circa diuisione, Dis c. primo per Arist. s. Ethicorum cap. 6. ubi quod ut annuit D. Tli. hic, diuiso scien dicit, quod pueri possunt esse Mathemati tiarum des sumenda vcnita diuersis abia ci,sed non Physci, quia Physica longam stractionibus, quia abstractio est ratio sub
expericiatiam rerum pollulat, Mathenaa- qua ens in diuersis sciem ijs consider tica non . tu vel realiter, vel applicato Sciendum
secundo quia Mathematica est de sen- csi ergo, quod scientia si e latiua, vel sibilibus per se, i .de quantitate, que cadit considerat ens ut est abstractum a motu,sib sensibus, Phy fica vero est de sensibili ex a materia secundum rem, se siccundum
bus per are dens,i. de substantia, quae sen rationem, vel ut est ablli actum tantum titur per aliud. Et quia in hanc senten- secundum rationem, S: non secundum tiam inclinat S. P. Opus cap. 7o quest. . renar xci ut non est alui ractum ne r. 1
a t. p. de s. Ethic. cap.8. ideo rationibus cundum rcm, neq. secund .im rationem;
factis pro prima opinione respondco. Si primo modo, talis crit scientia Meta- Ad primum ergo dicendum est, quod physica, quae est de ciuilvis separatis a maior abstractio, , et minor pr oritatem materia sccundum rem, & secundum ra- naturae, arguit, de qua inon loquimur, troinem, , t patet de intelligentiis; bi se- sed de prioritate doctrinae , secundum cundo modo talis erit Mathematica, quae uam a notioribus incipimus. secundo considerat quantum, verbi gratia lineamicitur ad minorern, quod de extremo ad 3 test longitudo sne latitudine, abstra- cxtiei iiii in t tanginus pei medium, si illa hcndo. i. non considerando illam lineam sat eiusdem generi , modo illae scientiae cise ligneam, vel ιι meam; Si tertio mo eo
sunt diuersorum generum. Tertio dic em Pnysica, quae est de rebus materialimus, quod cliam Mathema sica coace- bus, se nio bilibus, re ioco non trahit anunt ma uriam secundum rem, S si ab motu, de a materia, ne q. sccundum rem, ea diabant Ice induariatione in . neq; secuta duntiat onem. Si quis autem A a quaerat
15쪽
Qua rat iliu si em partium Philosophiaei alii ratis, re pollitemus omittendo multano a a l. la iduin necellaria, quod Ariit. in
principio primi Meteororii in sex partus prici pales Philosoplitae naturali assignat. Prima dicitur de motu,& principiis rerunati irati aeri, & haec absoluitur in oelio libris Phy si ruin . Secunda dicitur de cς lo, Sc mundo, in quatuor libros diuisi, di
an hae de coelo Σ mundo agit. Tertia dicitur de transmutatione, mi xltione elementorum,de generatione,& corru ptiore, Sc haec duos libros de generatione,& corruptioue comprehendit. Uarta
pars dicitur Metereologica, in qua ue imrellionibus Meteorologicis fit se imo, deaec haltat quatuor libros. Quinta dicitur de animalibus , de partibus animalium, Se de narii ra eorum, quae multos libros ambit. Sexta dicitur de plantis,
de qua ivllicetnr se scriptum m esse, sed
haec scripta adhuc non extant. Parua autem natui alia superioribus libris adiun-quirtur; Si quis autem cupit videre lon. gi'iem tractatiosicin de his partibus legat D Th in Proemio de celo, mi indo,& Pereri uni ui secundo lil, de Philos phia nadiurati . Squiras notatissimi circa proporti nem, qi md secu itum Stoicos tres partes sunt Philosopli ς, scilicet Logica, lithica,r o I. t 3 de Physica . Omparabant autem Physi-εια. cam cuidam animali, in quo principem lociim ei dabant, dicendo, ea in es sic olla huius atri malis, Logicam neruos, de Ethicam carnes. Insii per dixerunt Physicam
posse dici animam huius animalis, quia ipsa est veluti anima totius Plaetosophie. Alij vero tota ni Phil osophiam ouo alli mi labent dicendo, corticern esse Logica, albun, Ethicam, re rubeum P. lysicam . Insuper alii secerunt Philosophiam viridar: una pulchel rimunt, cuius supes dixerunt ei se Logicalia prscepta, quia sicut
sepibus cui insitire viridarium, ita argu
mentationibi: ,& disputationibus tuetur P. Plosophiam, Arbores huius dixeriintelle Physicam, se scii tris Ethicam, quia res naturales te praecipue homines, qui sui; t fines naturalium, si in t illi qui produo: ni fructus bouos, vel malos. Sed his metaphoris omittis, dicimus Physica n iabere propbrtionem cum Philolopho
partis ad totum, quia Pitysidi est pars Philosophiae.
Octauo notandum circa viam doctrinae, quod Arist. in hae scientia quando- Vraque utitur diuisiolae, quando Τ. di initio- mina. ne,sed ut plurimunt demonil ratione; Demonii ratio autem ut nouinius ex libris Poli: duplex est Prima dicitur a priori, quae proccd:t a causa ad cise tuni. Secun-d i dicitur a polleriori, quia proced i abessectu ad causam se hac secunda demonstratione ut plurimum utatur Philosophus, quia liaec apta inuenitur ad pen
trandam qualitatem. de naturam rerum nati irali nn, & ad ascendendum ad cognitionem primi moti .s, &primi motoris .
Nono notandum circa titulum libri, uquod hi libri sunt octo, Se vocali ur de bri.
Physico auditu , circa ouam a thunolo glain tripliciter immorabor. Primo adducendo opiniones multorum circa interpraetatione na tituli. Secundo eas improbando , A tertio veritatem apericu-
. Averro es igiti irmit in sententia, quod hi libri vocentur de naturali auditione non per se, sed per accidens ι na pse sunt de naturali sermone, sed quia accidit sermoni audiri, ideo p accidens dicu-tur de naturali auditione. Albertus v
ro dixit eos vocari de naturali auditi ne, quia qirae iii Physicis tractantur, ma-pis auditione quam demonitratione sen:
tur. At opinios. D. esl, quod vocentur
de Physico auditu, quia petr modum do-c:rinae discipulis traditi sunt. Nam Arist. consueuit hos libros oretenus discipulis
Alii vero lancin sententia,quo a apud
Gr os scripta Arist. in duplici dii serentia suerunt; Nam quaedam corii in dii sunt exoterica, i. vulgaria, nulla subtilitate, vel diligenti perio utatione tradita, ut sunt Rethorica, Istorica, de Poetica, dquori hitelligetitiam etiam rii des ad m: ttebantur . Alia vero dicta sunt aetr matica, i. au. cultatoria, quae cita magnis ei seu irati laus sint obuollata, non sitie Magistro concedebantur, Se inter hos libros conumerantur qui sunt de natura,de aninia, de intellige iis, de de ali is, quae coli iactur in bactaph. Se Ihysica, quae propterea dicuntur de Physico auditu. Lenes,
16쪽
ctur vero pererius lib. secundo de naturali Philosephia talis opinionis fiuit, ruod hi libri int: tulati sint ce Physico ait litu, non ab Ari: L sed ab aliquo eius discipulo, qui ab Arist. eos audiuit, 3c ducitur
hac ratione, quia nulli bi in Commentariis Aristi hoc titulo reperiuntur nominati . Tandem Ioannes Sepulueta negat partitionem factam in libros exotericos, α acromati eos, se eam nullam esse probat. Primo quia Arist. libros omnino disci limos exotericos vocat, ut patet primo Eth. ubi citat libros de Anima, se svocat exotericos ad Nicomacum, re in primo libro de moribus ad Eudemum, similiter libros Metaphisicos vocat exotericos I secundo quia a Laertio a ratissimo in uestigatore doctrinae Ariit. omissa
fuit haec diuisio. Tertio qui si libri Physci vocantur atromatici, quia difficultatibus sunt pleni , cur libri de Anima, iaMetaphisici non dicuntur de auditis,cum dii scilioribus quaestionibus sint implicati γQuo ad secundum Pererius ut supra
cap. ro. omnes adductas intepretationes reprehendit prster illam Gr rum. Contra Auermem initat,quia Arist. reiscit omnem modum dicendi Metaphoricum, qualis est ille. Contra Alb. pa-gnat, quia Aris firmistinis rationibus, . evalidissimis demonotrationibus doctrinam Physicam confirmauit; Contra D.
Th. insurgit, quia quod ipse pro ratione
alii auit, commune est Logicae,& M taphysicae. Contra Septi luedam argui uod non sine magna ratione disceden-uin eth a communi sententia D. D. At contra eum arguere possumus, quod in
re tam graui,& nablica non est immagianandum, quod aliquis discipulus Acili.
voluerit titulum eius libris imponere, quod magis esse incredibile confirma-xur,cum non sit existimandum Arist. hos libros sine titulo exponere voluisse, stat
Opinio ergo amplexamla sit illa Graecoruna, & D. Th. scilicet, quo i quia libri acromatici magnς erant difficultatis, ideo mos suit Aristotili eos per modum doctrinae tradere discipit lis; de ad ratione occurrimus dicendo,quod quamuis pluribus scientiis suerit communis
dissicultas, tamen hoc peculiare physicae attributum cli, aut quia Physica est fere
ianua aliarum scietiarii realium, aut quia Arist. voluit ostendere necessitatem irrigistri habendi in initio Phylosophiae naturalis, aut quia eos legit Alexandro M igno, unde legimus, quod cum A lexander conquaereretur cum ipso Atili. quod hos libros, quos sibi secreto legerat, postea diuulgasset, respondisse fatetur Aristotelem, quod si hos diuul Sassct, lautius tame:a sine ipso intellexistet. Ad primam autem rationem sepul-uede dicendum est, quo i de anima, cuteris di scilioribus dupliciter egit .dist.
Primo per rationes com ni uties. & ex
suppositis aliorum desuinptas, fecit mi aper propria rationes, Sc lecundum pro- propriam mentem ad luctas. Primo in do vocat scientiam de anima De. exot
ricas. secundo autem modo Acronarisca .
Ad secundum uicimus, quod noltra sententia fundata eli in perit isti nis Graecis, re Latinis, de quibus vide Pererium
loco supra citato. Ad tertium patet ex supradictis. Decimo notandum venit circi nomin a dilam oauctoris, quo s auctor horum libronini fuit Ariit. Stagiryta, Peripateticorii ni Pater,magni Alexandri Magister, Se inter Phylosophos P. inceps. Hie te te La retio in estis vita quali ingentos libros c6scripsit, sed inii ira temporum multi ex his perierunt, ita ut modo apad nos non extent nisi centum viginti.
Vtrum de νει 1 natura 'ibus δε-tur scientia.
Videtur quod non. Nam de etate per
accidens non est scientia per Arit'. primo Po: l. Sed entia naturalia sunt entia Per accidens . Ergo. Mino r probatur. Quia aggregatum ex rebus diaeribrima generiam eit ens per accidens sed entia naturalia conssuat ex rebus diuersorum generum scilicet ex substatuta, id accia dentibus sensibilibus. Ergo. Secundo. rrumibilium non e t scie-tia. Sed entia naturalia sunt corritori-bilia ; Ergo. Maior eli Arist. primo Pin.
17쪽
p. s. Minor probatiar, quia entia natura: ia in ateriam includunt. Materia autem est principium corruptionis. Ergo. Tertio. Scientia est de abstractis a materia , At entia naturalia non abstrahunt a materia, nec secundum rem, nec secui dum rationem, ut Patet . EFO.
Dario. Infinitum non est scibile, per . Apili. in hoc primo. At res naturales sunt infinitae, cum dicant singularia infinita.
Quinto. Sensibilitim non est scientia; .sed res naturales sunt sensibiles. Ergo. Maior cit A riit. primo Polleriorum, de secundo Ethycorum. Minor est eiusdem in sc cundo de Anima. Sexto. De illo eli scientia, quod po- teli mouere intellectum ad intelligendum. scd entia naturalia non poliunt mouere intellectum. Ergo. Maior est nota . Minor probatur, quia mouens est nobi lius re inota,& res naturales non sunt nobiliores intellectu. Ergo.
Septimo. Scientia eii habitus omnino certus, ex primo Polt. cap. seeundo. Sed res naturales de quibus cit Physica non sunt omnino certae, cum subiiciantur ancellitudini mutabilitatis. Ergo. Octauo. Phy sica agit de motu, de materia, de Tempore, de gen. & coi r. & de similibus non solum prout intelliguntur, verum etiam, ut sunt. Sed prout sunt, mutabit M& incerta sunt, ut experientia
Nono. Scientia essentiam rerum sci-bibym c noscit. At Phy sica non cognoscit ellentiam rerum naturalium. Erno. Maiorem nota. Minor est Arsit. s.
s. ubi dicit solum . Metaphysicam essentiam omnium rerum, etiam naturalium consacrare, S: pei lustrare, considerando eorum quod quid est. Decimo. Physica agit de materia accidentibus at secia. Ad materia talis eliens per accidens de quo non est scientia. Ergo. Maior est nota. Minor probatur, Quia accident:a adsunt, & ablunt subiecto, Erna non habeant esse fixum substantiae.
Undecimo. Maala est pars Physicae,
Dil M.igia non esi scicialia. Fruo nec Physica. Maior probatur ex di initioneniagiae Uua Cstiurn lib. 6. sc c. t 4 cap.
tr. quae est talis. Magis est pus pli I.
naturalis, quae ex mutua, & opportuna naturalium virium copulatione, docet opera extra omnem admirationis captum . Minor probatur ex Arist. primo
Magnorum mor. cap. I. & I. Ethic. cap.
i.&4 ubi docet omnem doctrinam esse ad inuentam gram alicuius boni. M Pa autem ad pernitiem hominum transit. Duodecimo. f. ei repunnat vere scibilia non sunt, iud tantum Geptoria cessentur. De I bysica multis erroribus contra catholica fidem pugnandibus scatet. Nam per Tertii danum ib. dς Haeret. perscrip. haeres a thyl. suboriuntur, Seper D. Hyer. aduersiis Pelag. Omnia haereticorum venena de Phylosophorum
Tertiodecimo. Caiisa fallax certam notitiam parere non potest, Sed causa radicalis cognitionis rerum naturalium est fallax enim sensus, qui sape decipitur. Ergo Quartodecimo. Quod repugnat communi fere concepti orampientum, illud non cit a firmidum ut verum, per Arist. primo Post. Sed quod de reb. naturalibus sit sci entia repugnat fere omni
scholae Phyl. una excepta Petipat. bErgo. Probatur minor. Nam Pythagorici apud Laertium in vita Pythagora fuerunt in sententia, suod de rebus naturalidus sit tantum opinio, ita Socratici, ex Socrate affirmaueriint nil certi de rebus naturalibus esse. Hoc idem dixerunt Ac demici apud D. Aug. lib. contra Ac demicos . ita Platonici ex Arist. 4. M taph. cap. 4 ex quo Plato posuit tantum ver talem in mundo intelligibili, in senobili velo solum secundum verisimilitudinem.
Pro enodatione huius quaestionis tria facio. Primo pono alia uas obseruationes pro fundamentis veritatis. Secundo cis addam duas conclusiones, quas rationiabus firmabo. Tertio diluam argume
Quo ad primum ergo primo obsem Opini
uanuum est, quod de scientia rerum ira nei. turalium tres apud Antiquos sueriint opilaiones. Prima sint Herae iti, de Crati linegantium omnem scieturam de rebus naturalibus. Mcunda sint Platon f, qui . scientiam barum rerum conccula, sed nopcr
18쪽
per propria species, sed perideas P de
quibus latis in Metaph ica. Tertia esto tiri Arist. Dre communiiar recepta talieet : quod O rebus naturalibus datum sei ei a re hanc se utini: r. Res na- Secundo ergo serendum quod per res turales natur iles intent imus res in sui dimotia sunt sta tione materiam inest identes, quia ut su- lG. perius diximus, Ppysica quae est de rebus
natur alibus non abstrahit a materia , ne l. secundum rem, neq. secundum rationem. Volumus ergo dicere, quod res naturales
indiuiduatae ex materia sunt scibiles, &di siribiles, nam materia abstracta a principiis indiuiduantibus non dicitur mate-ii ria sensibilis, sed intelligibilis, aliae potius α l dicenda eli materia Metaphorice, quam
proprie. a In uni- Tertio tamen sciendum, quod res na- uersali. turales duplis ter considerari possunt.
E Primo in particulari scilicet pro hac, vel illa re singulari, puta pro sorte, pro Pistone, vel Brianello, Secundo in vii mersa- . li sensiderando naturam prout in sintula-
ribus existit v. g. naturam humanam prout reperitur in Socrate , & Platone. Primo modo rebus naturat: bus non est scientia directe, quia sic concernunt materiam ut est initium corruptionis, & mutationis; Seciindo autem modo de eis est scientia, quia sic res naturales considerantur fecit noum suas rationes uniuersales, quae
cum sint sempiterne, Scinuariabiles, Line etiam scibiles. ad Quarto ergo notandum,quod in re na- sis ia tarallia communi considerata duo sunt. maxime Primum in natura, qtiae non abstrales ea materia, nec a principiis materialibus in uniuersali, sed bene in particulari, verbi gratia n6n abstrahit a'camibus , Se i-bois, sed bene ab his carnibus his oss-biis. Serendum est ratio, Ar di linitio tali naturae in uniuersali consideratae. Primo modo consideratur natura secundumeristentiam, & secundo modo secundum essentiam . Primo ergo modo natura potest dici corruptibilis, non secundum se, - sed prout existit in singularibus , Non . nim est necessarium uubd omne, qu bd existit in rebus sit singulare, sed quod vel sit
singulare, vel uniuersale singillari ratum V. g. quod natura humana, vel plantae sit sinpularietata in hoc Sorte, vel Platone, vel in nae, vel in illa planta. Secundo autem modo idest res naturales consideratae quoad essentiam sunt in corniptibiles, & maxime scibiles, nam scientia, & di sinitio' abstrahi in t ab actitati existentia. Quinto ergo ulterius notandum venit, Prim quod de aliquo haberi scientia bifariam νio. stat. Primo primario,& principaliter, per se, S: isecundum se v. g. quando cognosco triangulum habere tres angulos vel hominent esse rationalem. Secundo secundario, Se restexe i. per rationem superi ris sub quo continentur, ut dum cognoseo Isocnelem habere tres angulos vel Sortem, & Platonem esse rationales; hoc enim percipio per rationem communem, quia scilicet, sunt homines. Pri,no modo de rebus naturalibus habetur scientia in communi, & secundo in particulari, pr ut indiuidua continentur sub rationibus
communibus. Sexto igitur obseritandum ell, in Q in- Ε tellectus utitur re cognita uniuersali di pliciter. Primo obiective. i. vi re cognita, quia de ea format conceptum Propi ritur,
ut dum intelligit hominem esse Libilantiam animatam, sensibilem, & rationale. Sebanio, ut medio cosnoscenti, nam cum singulare quatenus singulare materiale
est sit directe, & primario sensibile, & notiitelligibile, intelle his tune utitur re viri
uel fili, taliquam medio cognoscetidi, applicando. i. rationem uniuerialem singularibus, v. g. diffinitionem hominis S tati, & Platoni; Primo modo de singularibus non est scientia. s. per proprium concepti ina, sed bene cst sensus. Sre Lindo autem modo secundario de eis eii scientia . prout intestiguntur contineri sub ratione communi, quae eis applicatur. Septimo memorandum est illud, quod diximus nono cap. primi. Post. qiiod dum dicimus renim uniuersalitam eis e sciet, uersati tiam, haec propositio potest habere qua- Otibus. druplicem sensum. Primus est,qirod icientia sit rerum uniuersalium, & hic sensus
non est verus, quia non reperitur uniuei
sale subsistens in rerum natura separatu iria si utaribus. Secundus est, quod Icientia sit viiii iersalitatum, Se hic sensus elifalsus inscientiis realibus, reverus in Logicalibus; Tertius sensus est quod scientia sit rerum, te uni tersalitatum tanqtiam duarum rerum, de uniuersalitatum tan
19쪽
reiicitur, quia ageregaturn non eli scibile nisi per accidens. Quartus f ensus estiali od scientia quidem sit rerum, sed non absolute , sed ut stant sub uniuersalitate sine qua sciri non possunt, & hic sensus
cst verus, & intentus . Quo ad secundum prima conclusio est. De i eous naturalibus in uniuersali consideratis datur scientia. Piobatur primo. Conclu- Reium incorruptibilium, de sempiterna Iro prela rum est scientia per Arist. primo I'olf N. r. cap. s. Sed res naturales in uniuersali consideratae sunt perpetuat, ia incorruptibiles cxcodein Arist. capit. de substantia. Ergo de eis est scientia.
Se udo. Quae habent propria principia, Z: proprias passiones de ipsis demon; trabiles, illa sunt scibilia,per Arist. primo
Post. cap. primo. Ac res natur ales habent
propria prinzipia, & proprias passiones,
ut compertum erit in successu huius scientiae. Ergo Sec. Tertio cognoscere cl&ctum per causa n est scire demonstrati-ile, S: lcientialiter. At l)hysica multos eia,nctus per suas causas ostendit, ut patet discurrenti per hanc scientiam. Ergo. eccunda conclusio est. De singularibus c st scientia secundario. Probatur. Cognoscens pactionem de superiori, potest candem demonstrare de inferiori, ut sub illo superiori continetur v. g. sciens triangulum habere tres, angulos potest eandema ationem. s. habere tres cognoscere in illa cheli, ut continetur sub triangulo. Sed de rebus naturalibus in uniuersali consideratis pcr se demonstrantur multae passiones primario. Igitur secundario hae polli intdemon trari de singularibus, ut sub illis
Argum3 Ad primuin respondetur ad probati
Oι nem Minoris, quod aggregatum ex rebusrur. diuersorum generum sit per accidens di plicitcr intelligi potest. Primo si intrins ce,& ex aquo utrunq; contineat, ut diceneo albus musicus in rceto. Secundo si v- num antrinscce, & es indextrinsece seu videterminatiuuin includatue Primuna aggregatum non est scibile nisi per accidciis, recundum autem sic, ut contingit in propolit ; nam Physicus considerat essentias ierunt naturalium it sunt determinatae per diuersas palliones, re accidentia. A alicund : in dicendum , quod res nati Ial ammo*materia in , iuucriali Eut
scibiles,& incorruptibiles, quavis in par
ticulari per accidens dicantur corrumpi. Sed contra hoc quod s naturales cons deratae in uniuersali, corrumpantur per accidens, ἱnstat Ioannes de Gandauo dupliciter . Primo, quia cui inest enum op-
eo torum per se, illi non inest aliud oppositum per accidens; sed uniuersalia per se sunt incorruptibilia. Ergo per accidens
non post uiri esse coiruptibilia. Secundo quia Arist. io. Metaph. habet,quod omne quod corrumpitur,per se est corruptibile.
Sed ad primum primo dicitur , quod alia quid conuenire alicui pei se dupliciter intelligi iuγtest. Primo in primo, vel in s cundo modo perscitatis, di sic vera est maior ; nam si homo per se est rationalis, &risibilis, non est per accidens irrationesis,& irrisibilis. Secundo in tertio modo perseitatis, videlicet absolute, de solitarie, de sic est falsa maior, nam natura uniuersalis per se solitarie considerata non est corra-ptibilis,sed prout est i hoc vel in illo corruptibili dicitur per aliud corruptibilis.
Secundo respondetiir, quod haec propositio: Cui conuenit unum oppositorum per se,ci aliud non conuenit per accidens, potest dupliciter intelligi. Primo secundum omnem considerationem, & hoc est falsum. Secundo secundum illam considerationem, secundum quam unum concertiit
aliud, de sic dicendum est, quod uniuers levi denudatum intelligitur a conditi nibus indiuiduantibus, neq. per se, neq. per accidens dicitur corruptibile, sed quatenus existit in singularibus per accidens dicitur corruptibila,quia scilicet id in quo est, corruptibile est. Ad secundum respondetur,quod ly per accidens bifariam intelligi potest. I uia ino ut idem sonat quod accidentaliter, &sic falsum est, quoia uniuersalia corrum- Pantur per accidens. Secundo ut idem sonat, quod per aliud, quia scilicet illud in quo est quod quidem per se corrumpi tur) sacit quod uniuersale in eo extilens dicatur per aliud corrumpi,idest ad corruptioneni alterius. Secundo respondetur,
quod propositio Phylos est vera in re singulari, de non in re uniuersali. Tertio re spondetur quod corruptibile, di incorruptibile duplicit cr considerari postiliat. Primo ut uti uia l. dicatur corruptibile, vel
incorruptibile, positive, intrinsece, & sc
20쪽
oindum stram naturam; secundo negatiue, quia scilicet incorruptibile ex se nohabet quod corrumpatur. Propositio e go PhiloLverificatur de corruptibili positive, nos autem ponimus uniuersale incorruptibile negative. Ad tertium principale dicitur, quod res naturales abstrahunt a materia in particulari ,&non in communi, ut explicatum est. Ad quartum dicendum, qu bd res naturales possunt habere infinitas differentias in Buiduales, si darentur infinita indiuidua, non vero uniuersales, quia tales sunt determ: natae , Uel secundo dicas , quod hoc esset secundum esse existentis, non vero quo ad esse essentiae, quia haesunt determinatae in genere.
Ad quintum dicendum ad maiorem, quod de rebus sensibilibus non est scientia in particulari, bene in uniuersali; Vel secundo dicendum, quod de eis non est scientia nisi reflexe vi sunt sensibiles, at vi intelligibiles bene, quia tunc intelliguntur secundum essentiam suam , Vel tertio dicendum, quod de si non sit scientia rerum sensibilium, est tamen scientia earum essentiarum, quae existunt in robus sensibilibus. Ad sextum dicendum ad probationem minoris, quod duplex est mobilitas. Prima dicitur simpliciter, & haec pensanda
est secundum excellentiam naturarum,& hoc modo res naturales non sunt nobiliores intellectu;Secunda dicitur secundum quid, prout unum se habet ut in ues, & aliud ut motum, & sic res natur les sub hac ratione possunt dici praestantiores intellectu; sed de his suo loco. Ad septimum primo dicitur ad min rem,quoa res naturales subiiciuntur mutationi in pariculari, se non in communi, de ideo dicuntur scibiles, certae, & necessariae in communi. Secundo dicitur,quod cum scientia Physica sit scientia quae non
ablirahit a motu, nec a materia, de consequenter nec a mutatione habet considerare mutabilia, sed sub ratione immutabili, idest quo ad connexionem praedicati cum subiecto, de nou quoad rem subit tactam in singulari. Ad octauum dicendum,quod agere de
tempore, motu, &c. prout sunt, potest
dupliciter intelligi. Primo ut sunt pro hae vel illa differenti a temporis,loci 5cc.
Secundo prout communiter sibi vendicant labiici tempori, mutationi &c. Primo modo ea considerat Phyl. reflexe, lesecundario; Secundo vero modo directe, de per se primo. Ad nonum dicendum ad minorem, quod considerare, essentiam rerum n turalium stat dupliciter. Primo in uniuersali, quo ad praedicata uniuersalia, &communia. Secundo in particulari, vesunt essentiae subiectae generationi, S mutabilitati. Primo modo eas considerat Metaphysicus, secundo Physicus; Vel secundo diras, quod Metaphysicus eas considerat ut cadunt sub eius abstractione,& Physicus ut sub sua sunt. Vel tertio addas, quod Metaphysicus eas persectius considerat, & Physicus proprius. Ad decimum dicendum, quod Phyceus cosiderat materiam per se ut eli pars compossiti, ut est pura potentia, ut cli substantia, Si quo ad similitia praedicata, sed
in ordine ad accidentia, non eam considerat per se primo,& directe ut facit secundum primam considerationem, est enim talis consideratio non per accidens sed per se, quia considei atur ut ei per se conuenit affici accidentibas, sed tamen et t. secundaria eius consideratio, quia prima attenditur iuxta naturam, de essentiam. Ad undecimum dicendum, quod duplex est magia. Prima dicitur demoniaca& superstitiosa, qus arte Daemonis varia veneficia aedificat. Secunda dicitur naturalis,quae res naturales & mirabili modo cognincit, de aptat. Prima damnatur, de secunda laudatur ; & ut scientia amplexatur apud S. D. q. 16. de malo tertio contra Gentes c. Io . quodlib. q. q.9.art. r. Albertum l. Eth. tract. 3. cap. 2. Pl
tonem in Alcibiade i. Ciceronem lib. I. de diuinatione. Ad duodecimum dicendum, quod illi errores non procedunt ex Philosophia secundum se, de recte inspecta, sed ex Philosophaltris male uteiitibus principijs veris Philosophiae. Vel hoc ei lenit quoad reuelata, de supranaturalia pro quanto Philosophi simplices rerum nataras inspiciunt selum,& non ea quae Deus
poteli iacere supernaturaliter in natura. Ad decimum tertium negatur minor.