장음표시 사용
41쪽
hns substantisis, & accidentibus, ut inquantitate, quae inseparabiliter comit' tur substantiam materialem, & in qualitate, quae modificat substantiam, secundum S.D. prima secundae quaest.49. art.3.
de singulariter in viventibus ,& etiam in non viventibus, detur maximum, supra quod non possit esse maius,& minimum, sub quo non possiit esse minus, tam in aetherogeneis, quam iri homoaeneis, di
hoc in per se existentibus, idest in iis
quae possunt separata esse a toto in esse,& conservari.
Secundo notandum,quod D.D. in duobus concordant, & in uno discordant. Concordant primo, quod minimum in- existens, idest, quod non habet existere, non datur, nee in homogeneis, nec in aetherogeneis, quia qEbet minima pars inexistens est corporea, & omne corporeum est diuisibile . Concordant secundo, quod in aetherogeneis datur minimuper se extilens, idest per se totum, quod ii diuidatur, non amplius conseruatur inesse , ut patet in animali; nam si animal diuideretur in plures partes, quia in eo
forma sibi determinat tantam quantitatem, pro rati virtute, ideo occumberet, quia eius forma non potest saluari in minori quantitate. Dis Uant vero,ut dixi supra, quia Scotus tenet non dari maximum, nec minimum, nec in homogeneis,nec in aetherogeneis, si sit inexi sies. Si vero sit existens , datur secundum ipsum in aetherogeneis, sed non in hommieneis. At oppositum docent S. D. in ist. 4.quaest. p. art. 3. 2. de Anima textu s. 8e p p. quaest. 7. artic. 3. rc ibid. Caiet. Item Capreolus in a. distin. I9. quaest. 1.
substantia orbis. Soncinas 8. Metaphysquxit. 3. Ferrariensis hic quasl. . de I uellus quaest. 19. Quam opinionem asseruit Themillius recepisse Theos rasium Aristotilis auditorem, Se in eius schola successorem, scilicet, quod datur in rebus naturalibus maximum, S: minimum, per se exiliens in homogeneis, de aethe- gciacis,ita ut res sub maiori, et man
ri iantitate non possit seruari.
a emo ergo i orandumquod de rebus natui bus dupliciter loqui possumis. Primo Physice, idest yt sunt res natur Ies , habentes determinaram materiam , formam, Se accidentia, idest qualitatem,& qualitates. Secundo Mathematice,scia licet ut tantum sunt quan & continua. si primo modo considerentur, dicimus omnium natura constantium esse dete minatam formam, materiam, & quantiatatem, ut habet Arist. a. de Anima. Si s cundo modo, nequaquam, quia quatum, ut quantum est, seu ut continuum, eli in
infinitum diuisibile in potentia. Sed cauene maris,diim dicimus quantu ut qua
tum non habere maximum, de mini nasi. Nam omne quantum Physice considera- RH tum, idest ut in rerum natura existit, sub rurati, determinata forma reperitur, & ideo P Q. semper sibi determinat quantitatem in hab-ρ maximum, Se in minimum,Vnde loquela' maximis do de quanto Mathematicae, non est de is
eo loqui prout est, sed prout per abstra ctionem a materia in qua est intelligi potest sinam sic dicitur a uisibile in infiniatum , non in adtu, quia venitur adult, mum,sed in potentia. Quarto notandum venit,quod res naturales bifariam considerari possunti mo secundum suam naturam tantum, &sic non videtur inconueniens, quod quocunque igne dato magno, si continuo ei apponatur combullitari quod maior no fiat, de ita si alia aqua addatur quae . Se cundo in ordine ad naturam uniuersale , quae unicuique rei terminos in esse, Se inperi tione statuit, de ita negamus igne de aquam posse augeri in infinitum, de exire propriam spheram, subintrando aliam , prout aqua subintraret sphera aeris, de ignis, si elevaretur usque ad conis cauum orbis lunae, S: sic tollerentur et menta , & alia magna inconuenientia si
Quoad secundum. Prima conclusio C lusio
est. In rebus naturalibus viventibus, da- prima. tur maximum, de minimum. Probatur primo ex Arist. hic in textu 36. dicente, neque sterpes, neque animalia, aut hora partes quantumcunque magnitudinis , aut paruitatis esse posse, qu vi & de omnibus animatibus affirmat quarto de generatione animalium c. 4 de de omni inas
42쪽
Moindo probatur rationiblis. Prima. Determinata sorma, sibi determinat is
terminata accidentia. At omnes res habent suas determinatasse as ι Ergo de determinata accsdentia. Sed quantitas est Vnum de accidentibiis, res naturales coasequentibus, ergo erit determinata in maximum, & in minimum. Omnes propositiones sunt notae. Et ulterius m vir experientia probatur. Cum appareat hominem non crescere, ut montem, nec culices, ut ues, nec muschae, ut aquilae. 4erundo. Quaelibet forma exigit d remunatus positiones, extra quas non saluatur, per Ariit. 1. de Anima textudi Commentatorem libro de substantia orbis..Sed quantitas est prima,& necessaria dispositio materiae, ad formam recipiendam, & conseruandam. Ergo erit determinata ad maximum, &minimum. Tertio. Quis dicet formam Elephantis posse saluari in tam parua quantitate, ouantum est granum milii ρ Nam si diuticiamus partes eius homogeneas, ut ca nem in carnem, doneruos in neritos, &ossa in olla, in minima, & minima quantitate, non solum perueniemus ad quantitatem grani miiij, sed etiam ad minore.ctitas. Secanda conclusio est. In rebus inania secumia. homogeneis, &atherogeneisd tur maximum, & minimum. Probatur primoier Arist. Σ.de Gen dicente, quod ex minima parte aeris nota ir minima producii xim decem partes ignis, propter eius raritatem. Item primo de Gen. m. . vltimo dicit ,mixitionem fieri non possie, nisi miscibi reducantur ad minimum, ita ut minimum unius, tangat minimum sterius, te dat exemplum de grano o dei, quod non potest misceri cum grano frumenti,nisi fiat farina, quinest minima eius pars. Et de sensu ge sensato care
ait; quod cies sensibiles sunt diuisib
Ies ad diuisionem suppositorum,& in eis enitur ad minima, qua resoluiuitiarin continentia, ut minimus sapor infusis mari . Quod clarius affirmat primo dei Gen. cap. de mixstione exemplificando de Sulla vini posita, in mille amphoris aquae. Item in tempore ponat minimu 4. Pnys. idest nune indivisibile, & in motu
niat , quod in entibus diuisibilibus deumniendum est ad unum primum , quod est minimum indivisibile, di septimo Polit.
cap. . arbitratus est,ciuitates debere ha- re certos limites, adducendo pro ratione , quia eos habent omnia animalia ,&plantae.Hanc sententiam habuit etiani Auermes 3. Metaph. tex. i . ubi dixit, minimam partem ignis csse composita, ex materia, & forma, & minimum cal rem,esse terminatum per se. Quod & Ω- teairs. Phys Comm.9& 9.& 8.Phys.
Secundo principaliter probatur rati nibus. Primo. Quale est compositum, ta Iesiunt partes componentes. Sed omne compolitum est finitum, S: determin tum Ergo & eius partes Minor est clara. Maior est Comm. prinio Phy tex.36. de secundo de Anima tex. r. & Protatur, quia ex iis coalescit. Secundo. Omnis trasmutatio,mixssio, generatio, & corruptio rerum natura Ilum non sunt, nisi ad maximum, & minimum reducantur. Non enim ignis fiet cinis, vel extinguetur, nisi ad minimum sit reduetiis; nec aqua fiet aer, nec acrignis, nisi reducantur ad maximam raritatem. Ergo.
Tertio. Demus minimum habens eam tes in quas ut in minores possit diuidi. Tunc quaero dum in minorcs diuiditur. Aut corrumpitur, aut non . Si non, non ieit minimum, quia dicimus illud minimum esse, quod sub minori non potest durare. Si corrumpitur. Ergo erat minimum, & sic habemus intentum.
Ad primum dicimus, quod nutritiua
suos fines tenet, ultra quos non progreditur, ut conspicimus in omnibus animantibus, quae cum ad certam quantitatem creverint,amplius no cremant. Sed
hsc determinata quantitas in indivisibili non est posita, sed latitudinem habet, ut patet in Gigantibus in natura humana, & in Oceano in aqua. & per hoc patet
ad secundunt. Ad tertium primo negamus Crocodiu Iuui semper crescere ; nam sic nunquam moreretur, quia alitiua resarciret calidum,& humidum radicate, in quibus collocata est vita animatis, Se sic serpetuus fieret. Secundo dicitur,quod dato,& no concesso illii semper nutriri,& crescere, tamen non sequitur,quod pint excedere fines ius speciei,ia tota sua latitudinu
43쪽
sumptos,unde non fiet maior monte,vel esset determinata quantis. se 'indo dia elephante. citur, φ AUL ibi loquitur de uno igne
Ad quartum dicimus, quod Arist. ibi per a regationem, prout etiam acce accusat Anaxagoram ponentem res per uus lapidum ex infinita lapidum apposialectionem generari. Ait enim,quod cum tione posset fieri infinitus. Nos autem da sectio , Se diuisio sit infinita, sequeretur mus maximum,& minimum in uno sim- minore camis , minor posse generari, pliciter. Sed tertio dicitur , quod etiam quod falsiim est. Unde argumentum pro ignis habet determinatam magnitudine nobis facit. sreundum sitam natura & in ordine ad Ad quintum dicimus,quod dato maxi- causam uniuersalem, & ideo & si vide
mani quantitatem viventis esse quinque tur posse comburere omne combustibia oibitorum,si ei addatur cubitus, cum te , non tamen hoc est verum in ordinebet,quia excederet suum maximum, sed ad naturam uniuersalem,*ra unicuique
in quarto gradu viuet,si nondum peree- suos fines positit,& per hoc patet ad dotiit ad minimam suam suantitatem. cimum . . .
Ad sextum primo dicitur, quod du- Ad undecimum dicitur, quod illa tu
plex est corruptio. Prima dicitur natur melactio est intra latitudinem quantit lita,&ab intrinseco, Se hac alteratio prae- tis animalis Dercussi,nam si extra eam es- cedit, ut dispositio ad corruptionem. Se- set, animal corrumperetur. cunda dicitur violenta, & hanc non prae- Ad duodecimum dicitur, quod data cedit alteratio laccessiva, sed subita mu- minima parie materiae sustipientis cal ratio. Argumentum procedit de pi: quod diuisio partium millimi,Viriu 1 gerit vices alterationis. Sed quod partes 8. Phys. tex ar. dum dicit, quod conc minimi non corrumpantur arguit Sc uatio, descisio lapidis fit tota fimul ue de ius,in secundo dict.secunda q. s. quiano quamuis alteratio sit motus continuus, corrumpuntur nisi in continens.At quod in materia habente gradus per partes sin continens corrumpantur ab extrinse- tamen quia in minimo non sunt paries inco est, unde eo remoto, de omni corru- aia , ideo secundum eas non susciper ptiuo externo, non corrumperentur. Sed turpartibiliter. Sed & possumus dicere,
uicitur, quod ab extrinseco corrumpiam quod in minimo in instanti introducer tur causaliter, scilicet a diuisione , vel tur, sed successive intenderetur, nam eia continente , vel ab alio corruptiuo, sed set in ultima dispositione ex sua paruit formalateria intrinsecum terminatetur te ad calorem, sed non periectum. corruptio, quia sub minori quantitate Ad tertiumdecimum dicendum, quod minima forma stare non potet t. potest dari minima pars corrumpenda, Ad septimum dicitur, quod Philos ex postquam non erit vivens. propriis non loquitur, sed ex sententia Au quam indecimum negatur, Podillorum,qui omnia diffiniebant in re e- partes lint eiusdem sermae cu toto. Sunt tu, dicentes, omne graue, esse grauius equidem eiusdem generis, sed non eius- aliquo . dem serinae,& dispositionis. quia in toto Ad octauum dicimus, quod ibi Philos, uniuntur, se habent subsilientiam i diffinit quantum Mathematice conside- tius, sed quia secundum seno iubsistunt, ratum, ia non Physice, quia sic sibi ven- ideo non conseruantur. dicat minimam quantitatem, quod est Ad quintum iecinium dicitur, quod quod S. D. docet. partes sunt priores toto causaliter ; Sed Ad nonu aliqui dicunt primo, ibi Phy- totum est prius partibus sermaliter. &los.arguere ex concessis ab his,qui dice- quo ad subsistentiam. bant augmentum vise ab igne, & ignem Addecimusextum dicitur, quod aliud posse augeri in infinitum, apponendo ei est quod pars sit eiussem naturr cu toto, notium combustibile. Arguit ergo, quod N aliud quod habeat id omne, quod totutic possit dari auamentuni ignis in infini- sibi vendicat, ut est subsistere. Primum rvm,di ita non omni u natura constantia est verum, de secundum filium. Nos sumus in secunda
44쪽
Ad decimum septimum dicendum ,
qu bd in motu non datur minimum res-pem magnitudinis supra quam fit , si oonsideretur Mathematice, sed Physice
Vtrum totum ae inguatur realiter a Hii pestibus .
Hanc quaestionem habes in septinio Metaph. quaest et . C A P V T V. . LECTIO XIV.
S. D. X. rus igitur emtraria Pinripia facimit.
Postquam Phylos longa disessione
contra antiquos de principsis rerum naturalium disputauit, hic intendit veritatem secundum propriam sententiam manifestare, incipiendo a contrarietate primorum principiorum. Princi- Primo ergo ponit hanc conclusionem. διαν/ra omnes cotraria principia faciunt. Hanc dupliciter probat. Primo ex communi Asi seunt antiquorum sensu, ut sic sorinetur ratio. ιδ raria Illud est communiter tenendum, cui omnes assentiunt. Sed huic principio, quod principia sint contraria omnes ei alientiunt. Ergo prima principia sunt cotraria . Minotem probat discurrendo per opiniones Antiquorum. Nam Parmenides& Melissus, qui innaturaliter sunt locuti ponentes unu in principium, tu hoc immobile secundum veritatem, secundum existimationem tamen hominum, & secundum sensum posuerunt plura principia contraria, scilicet calidum, S: frigidii. Ita qui naturaliter sunt locuti. Alia posuerunt rarum, se densum principia naturalium . Alij xacuum,&plenum, vacuuin,& inane, S: abi rectium, rucirculare, ae omnia opponuntur. Secundo hoc prome Arist probabili, sed non demonstrati ratione sic. De ratione primorum principiorum tria sunt. Primum, quod non
sint ex alijs ; Secundum, quia non sint
ex alterutris', idest unum non fiat alio, & tertium, quod omnia alia sint ex ipsis. Sed lim tria coireniunt principijs
rerum naturalium. Ergo M. Minorem
infra probabit. Maiorem autem hic sie ostendit. Nam quod prima principia non sint ex aliis patet, quia sunt prima principia . Ergo ex ali)s prioribus esse non possunt. Item probat quod non sint ex alterutris, quia contrariu non fit ex conistrario , verbi gratia, calidum non fit ex frigido. Tertium probat, scilicet, quod omnia fiunt ex ipsis. Propterea quod in omni mutatione, & motu terminus iquo, & torminus ad quem sunt coirtrarii. bed quodlibet fit ex suo termino co-trario per se, de a quo, nam album non fit ex musico, nisi per accidens, inquantuaccidit quod nigrum,ex quo per se fit, si muscum. Tandem Phylos. oliendit conuenientiam, & disconuenientiam in ass- gnatione principiorum, quae res Parum refcri. Dubia risca supravita.
ACcidit autem primum dubium hic man
quomodo antiqui potueri ut figu- ratι ni-rasra re contrarias, ut circulare, recto, est ut eis imponit Phylos. Nam quantitati contra- nihil est contrarium, ex cap. de quant, risi pomtate in praedicamentis. Figurς sunt qua- tive. tae. Ergo non possunt esse colatrariae. Secundo. Aristot.de Coelo, se mundo voluit figurae circulari nihil esse contra-rrum . Ergo male in hoc assensit Antiquis , dicendo circulare esse contrai tu in recto . Secundo dubitatur circa conditiones contrariorum principiorum. Nam non
videntur realiter assignatae a Plinos. Primo, quia inquit, quodlibet fieri ex suo
contrario, huic autem p bitat, quod contrarium corrupapit contrarium, Se troii
illud facit. Secundo. Quia secunda condisio videtur cum tertia pugnare . Nam in secunda conditione dixit, quod contraria non fiunt ex alterutris, idcis, unum Con- eutrarium non fit ex altero, in tertia autem alia.
affirmauit, quod omnia sint ex ipsis. Nam h simul non stant,quod omnia fiant ex contrarijs, & quoa unum contrarium non fiat cx Ho.
45쪽
R aprinuam dubium respondentali ut dies post mane. zt per has restansiones
duplicem esse contrarietatem. Prima dicit ut secundum imositatem, seu secundum commune n exstimationem. Seeunda dicitur secundum veritatem. Addunt duplicem ein contra ietatem setet neum. veritatem. Primam nuncupant perse-eiam . propterea quod gallaec perse si condi ionibus verae contrarietatis. Sucundam vocant imperfectam,& priuatiuam, prout minus persectum dicitur co-trarium magis perfecto, quia ipsum priuat tali perfectione. His stantibus respondent, quod quantitati nihil est contrariuvera, Se persecta contrarietate,quia talis contrarietas that inter sormas positi uas, activas,actu existentes, te se expellentes ab eodem subiecto; non tamen inconuetiit, quod una quantitas sit alteri contraria contrarietate priuatiua, cum una sit altera nobilior, α talis cotrarietas reperietur in omnibus praedicamentis. Sed
quis poterit dicere, hic Phylos. loqui secundam placita Antiquorum, prout faciebant adlu'in propositum,non curando ea examiuare, ut extra proprium t cum, Se per hoc patet ad secundum.
Ad secundum dubium principale. & simultae politi it adduci respolisiones, pro nunc tamen sufficiat veriores recensere. Od ergo unum contrarium non fiat ex alio dupliciter potest intelligi. Primo per transmutationem formalem , ut sit sensus. Caliditas fit frigiditas.Secundo secundum terminum a quo, ut sit sensus. Calidum v. q. fit cx fmgido tanquam extermino a quo, idest calida inripit trani mutari a frigido. Primum non est intentum, sed secundum . secundo respondetur, quod unum contrarium fiat ex alio bitariam potest intelligi. Primo in abstracto, de intransitive. v. g. caliditas fit frigiditas.Secundo in concreto,& subicetiue,
annuendo quod subiectu .ccessive transit de contrario in contrarium, ut manus de frigiditate, ad caliditatem. P. imo e go ni o virum contrarium non fit ex alis. Secundo vero modo utiq. prout C. serientia docet. Tertio respodetur, quod y ex contrario, non significat causam materialem, vel e Gethiam, sed denotat ordine: 't sit sensus.Vnum contrariumst ex alio, idest post aliud,ut frigidum fit post calidum, dici post nisea . & meria patet ad primum. Ad secundum dicimus , quod conditiones ani gnatae non opponuntur, quia dum asserit Philosoplitis rem fieri ex suo em rario, intelligit tamquam ex termino a quo, vel ut ly.ex,notat ordinem, velut dicit expulsionem a subiecto. At ego dicerem, quod hac Minuicem notar
girant, quod contraria non sani ex altoriitris, quod omnia fiant ex ipsis, quia duo sunt de ratione contrariorum. Primum, quod sint contraria, & sic in eo in quo sunt contraria, unum non fit ex alio.
Secundum est, quod sint principia, D sie habent quod illud quoia generatur ex
contrariss , fiat contrarieta;e priuatiua , quia domus v.f. non fit ex domo, ses ex non domo. Erit ergo verum diebim Phylos respectit tertii, ex contrariis fiendi,
non autem respecta contrariorum,ado uicein comparatorum.
T T Idetur quod non . Nam prima priny opia non sunt ex aliis,ut hic asser Phylos. Sed prima contraria sint ex aliis,
quia prima contraria continetur sub ge nere a quo sunt. Nam diis niuntur quod sint duae formae sub eodem genere dcc. Secundo. Prima principia rerum sulit
materia, Se forma, quae sunt subitantiae. sed subflantiae nihil eli contrarium per Phy los lib. de praedicamentis cap. det
sub latitia. Tertio. Caelum est ens naturale. Sed coelum non est ex contrariis, aliter esset corruptibile, nam omne compositum ex contrariis, naturaliter est conuptibile.
Quarto. Principia in ent in re composita . At contraria non possunt esse in
Quinto. Ad generationem rei suffestprincipiti serinale aetatium, quod est mrma, & passuum, quod eit materia. Sed materia, & se a non sunt contraria , cum unum contrarium non sit persectio
46쪽
alterius, di forma sit persectio niateriae . a dare esse,& ideo priuatio dicitur priu- Ergo Sexto. Privatio est unum principium contrariorum, per Aristot. Sed priuatio nihil est. Ergo non potest esse principis. Septimo. vel ly ex significat terminua quo, vel partem componentem. Si primum, unum contrarium fit ex altero, ut a termino a quo, ut forma ex priuatione.
Si secundum priuatio non est principiit,
cum non sit pars compositi. O lauo. Forma equi fit ex materia, cum educatur ex eius potentia, & ex priuatruo, cum generatio sit a priuati ne serinae ad formam ipsam. Ergo. Nono . Vel hic diffiniuntur principia viiii iersalia in uniuersali, vel singularia in singulari ; Non secundum, n singularia non intrent compositionem omnia rerum. Si primum, ratio uniuersalis secundario conuenit singularibus. At haec
ratio principio: im, quod omnia fiunt ex ipsis non conii enit principijs singularibus,non enim ex materia, forma, te priuatione Sortis, omnia alia fiunt. Ergo. Decimo. Probatur quod prima contraria , non sint rerum naturalium principia. Nam prima contraria fiant quatuor
prima qualitates, scilicet calidum, frigidum, humidum, & siccum. At ex iis res
naturales non fiunt. Ergo. Vndecimo. In omni genere datur una prima contrarietas, per Arist. tex. so. &16. Ergo etiam in generibus accidentiu . Sed res naturales non fiunt ex accidentitibus Ergo res ita ut ales non sunt ex contrariis.
Duodecimo. Forma substantialis incona muni sumpta, ita & priuatio in communi accerta,ri iora sunt forma substantiali, se priuatione formae sub iantialis,
ex quibus res naturales g nerantur. Empo prima contraria hic ab Arist. posta, scilicet sernia sibilantialis, & priuari et iisde sermae, non sunt prima principia.
Pro resolui: one huius quaest. Primo notandum venit, quod pi incipium sicundum Am. s. Mi taph. eli illud ex quo primo res fit, si est Princ pium cssendi, vel primo ex quo res cognoscitur, si est principium cognoscendi, ideo in plus se habet quam causa. Nam causa dicitur dare esse,&dit tingui realiter ab eis: tu. Principium vero dicit ordinem.& prrscindit
cipium rerum naturalium, εἴ non causa.
Apud Graecos tame a saepe pro eodem
Secundo nota dum, quod primcipiaret Matreia sunt in duplici disserentia.' aea enim et forma
sunt extrinseca, ut efficiens, di finis. Alia sci pranvero sunt iii trinseca, ut materia, sorma cipia in-& priuatio,& de iis tantuloqui inui hic. trinseca Tertio notandum, quod principia im rerum. triti seca adhuc sunt in duplici disseren- Erρ tuatia. Quaedam enim dicuntur principia in si s ιesse, de in fieri, quia concurrunt ad tran- sed αδ insinutationem, & generati em rei, Detiam manent in re genita, SI transmutata,&hax si imater: a,S forma. Quoddam vero vocatur principium intrinsecum transmutationis in fieri, quia necessario concurrit ad transmutatione ira,
sed non inesse, quiano inanet in rc tran-
smutata, & tale eli priuatio, cum tu hil generetur Ex praeexiliente , sed ex non praexiliente. . Non enim homo fit homo, dum e t homo, sed ex non hora: ae, ne
Quario notandum circa quartam con 6 m. ditionem contrariorii, scilicet quod ci δε-
traria no: i sint ex atris hoc bifariam pos . se ilitet lai. Primo quod non sint ex at is rincipiis quomodolibet nec Metaphvsicis, ut eli Deus, & transcendentia, nec Logicis, ut sunt genus,&d 'fercntiae. S
cundo quod non sint ex aliis p. incipi sPhysicis, scilicet quod prima materia nosit ex alia materia, se forma ex alia so nia, & priuatio ex es a priuatio ae, & in hoc sensu loquitur Phylosoph. te lion m
Quin o nota dum, quod principia sint rans ea a contraria dupliciter poteri intelligi. PIi- trariamo contrarietate positiva, & Phy sica,
quς eli inter duas forni. as,activas, inutuo urite expellentes ab eodem subiecio. Secu.ido contrarietate priuatiua, quae IcPQ itur inter habitum, &priuationem, N inter magis perfectum, de minus persecto, prout minus pcisce tina, porcii aliquo mcdo dici pr. uatio magis pcrsccii. A'-bertus primo modo intelligat pi incipia
rerum naturalium esse contraria, scis ire is defcndimus hanc contrarietat m c ste cundo modo, quia contrarietas repe ita
in principiis rerum naturalium, siat inter priuatione na. de formam. E i Axto
47쪽
Sexto nota vli nn est, quod omnes illae tres coditio aes recte sunt assignatae primis p cipi is nata ratis tram mutationis. Nam per hoc quod principia non sunt exaltz utris exchidimus elenienta, Se alia composita quae ex se vici sim fieri solent. Per noc vero quod non sint ex aliis, &omnia sint ex ipsis cxcluduntur ea, quae compo itionem ex materia, & forma noad im tulit, ut sunt subitantiae separate, figmenta, &alia similia. Quo ad secundum principale . Prima conclusio est. Prima principia sunt contraria. Vide probationes supra. Secunda concitilio. Haec contrarietas .eIt pi ivativa. Probatur ut supra.
Ad prima iam dictum e. , quod principia rerum naturalium non sunt ex aliis principii, Physicis, no a negando de Metaphysicis, & Logicis. Secundo respon- clant alii, quod alio modo genus est principium contrariorum, & alio modo masteria, forma, & priuatio sunt principia rerum. Genus enim eit veluti principiuformale participationis, N: di sinitionis
formarum contrari: .im. Materia auteni 5 r. sunt pri respia naturalis transmut
tionis, & de his tantii in principiis, im tutus eli hic Philosoph. Sed & teitio: citur,quod Privatio, Ne forma ut ore nuntur priuat ue in nullo sunt genere determinate, de secundum caussitatem, sed omne genus circuli sit.quia ita quolibet aenere sunt contraria priuative. Auseo induin respondetur, quod sui stantia non est subitantiae contraria rositive, sed bene priuatiue, ea contrarietate, qua contrariantur magis perfectum, de mimis perse tum. Nam h c contrarietas m oimai praedicinento reperitur. Sed
de secundo dicitur, quod subitantia ut subitantia non est sub tantiae contraria , sed bene vi est aflecta his, vel aliis qualitatibus contrariis. Ad tertiuin dicitur primo, quod pr positio Phylos verificatur de re naturali Per generationem naturalem producta, reducendo nempe successive materiam de pura potentia ad pei sectum aream, modo caelum non est productum per g ne rationem . sed per simplicem emanationem seu dicamus creationem . M n-do respondent alii propositionem Phylos. sol tim valere de re transmutabili,
corruptibili, non autem de intransnaut bili, D incorruptibili, vicit caeluin. Te tio respondent ali i, quod & si in cςlo non
sint diuersa principia intrinseca contra ria, cum forma caeli totum appetitu eius materiae satiet, tamen in eo sunt diuersa principia extrinseca, ideli diuersa ubi, quia aliquando coctum est in oriente, aliquando in meridie, SI Vel tandem qua to dicas, quod in caelo sunt principia naturalia , ut sunt rei naturalis in elle constitutiva, scilicet materia, de forma, u priuatio alterius forniae, sine potentia tamead aliam formam , unde in eo non sunt haec principia, ut sunt in transinu ratione.
Ad quartum di bina est, quod principia essendi scilicet materia,& sorma manent in re facta non autem priuatio, quae est principium tantum in fieri, seu in
Ad quintum negatur maior, scilicet quod ad deneratione rei sussiciant principium activum. & passuum nam adhue
requiritur,quod materia sit oriuata se ma introducenda, aliter non neret gen ratio, sed facta esse intelligeretur. Min rem omnes admittunt praeter Aquarium
hie in additionibus ad quastio. Ferrariensis, suilinet enim niateriam , & sormanicile contraria, te ad rationem rellandet, quod contraria sunt in duplici uti ferentia Quaedam enim sunt prima idest caliditas, irigiditas, siccitas, Se humiditas, Malia sunt secunda, ut dulce. amarum, Se similia Item subdit quod duplex est contrarietas. Prima dici ciar positiva, vel negativa, alia talis quod habet tres conditiones allignatas hic a Phylosop. primis principiis,modo inquit quod materia, Se
forma contrariantur secundo modo, de si non primo modo,quod dupliciter probat primo. Quia materia non eli ex alia materia, neque ex forma, & omnia quae fiunt sunt ex ipsa. Secundo quia per Aristotelem si unum contrariorum fue i it inretum natura,oportet & aliud esse. Ergo si forma est, materia quoque erit. certe hςe opinio siciit longe distat a communi sententia, ita est Arist. contraria , qui non excogitauit talem contrariet tem, Se semper affirmauit contrarietate principiorum naturalium stare inter se inam, Id priuationem. Ad primam ergo eius rationem dicitur, quod ex materia
48쪽
non est compositiam, re ex contrario, sed vi ex stibi edio contrariorum . Ad secundum patet, quod Arist. loquebatur de contrarietate siciua, & nos loquimur de privativa. Ad sextum dicimus,quod priuatio co- notatiue importat proximam potentiamia hoc. ut materia suscipiat formam.
Ad septimum dicitur, quod ly ex
utrumque signi irat, scilicet terminum a quo, 3c partem con ponetem, sed diuer-nmode. Nam i atione priuatiqnis signis*cat terminum a quo, at ratione partis componentis significat materiam. Ad octauum aicitur,ouod sorma equi non fit ex matcria, sed caeducitur ex eius potentia, virtute agentis, unde materia remanet materia,Se so a fit eius achis. Ex priuatione autem sit tanquam ex te mino a quo, ut ly ex non significat pamtem componentem, sed ordinem, idest
forma fit actius materiae illa forma pri
Ad nonum dicitur, quod principia hiesumuntur primo ut sunt communia, &secundario ut sunt singularia huius, vel alterius rei naturalis, nec opus est tunc
quod ut singularia sunt omnia fiant ex ipsis, haec enim ad ea ut uniuersalia sunt spectant, sed quod sinsularia sint ex illis. Ad decimii primo in citur, quod quattuor primae qualitates sunt positive contrarii. At nos hic loquimur de cotrarietate priuatiua,quae stit inter formam, iacius priuationem. Ad undecimum dicitur,quod in omni
genere datur una colatrar.etas Logica,qus fit per oppositas dii serentias,ex Aristot. Io. Metaph. tex. 23. Nos autem hieloquimur de contrarietate Physica, quae est in transmutatione, immo omnis contrarictas accidentium reducitur ad contrarietatem priuatiuam Physicam, idest in esse,quia una species alteri comparata est ea perfectior, vel imperfectior. Ad duodecimum dicitur, quod illa prioritas est secundum praedicat nem, nos autem hic loquimur de prioritate in generatione, de productione reali rei
s. D. undecima. Ceresequens vero est ut dicamus, utrum sint duo, aut tria. Tex. Ist.
Ostenso quod principia sunt contra
ria, incipit Phylos determinare denumero principiorum. A textu ergo so. v sq. ad 1 s. ex textibus quattuor cones u- .siones habemus, cu suis probationibus. Prima ergo conclusio est. Principia Prtatἰ- rerum naturalium non sunt unum tan- pia rer17tum. Probatur. Principia rerum natur, non funelium sunt contraria ut supra ostensum unum.
est. Sed virum non sibi ipsi contrariatur. Ergo unum tantum non e it principium
Secunda coclusio est. Principia rerum N.e naturalium non sunt infinita. Probatur quadrupliciter. Primo.Ignoratis principiis, ignoram r id quod est ex principiis.
Si ergo principia rerum naturalium sunt infinita, cum infinitum sit ignotu, sequitur quod nulla res naturalis sit scibilis. Secundo. In quolibet genere est tantum una prima contrarietas. Sed laxe nostat nisi inter duas diiserentias diuidentes idem genus. Ergo principia rerum non erunt infinita. Tertio. Frultra fit per plura, quod aque bene potest fieri per pauciora. Sed melius res naturales fiunt per principia finita, quam per infinita, unde infra Pr habimus,qum tantum sint tria. Ergo. Et hinc est quod Empedocles melius dixit assignando rebus principia finita, quam Anaxagoras,qui ea fecit infinita. Quam to . Prima principia sunt prima contraria. Ergo si princiyia sint infinita, omnia principia erunt prima contraria. Sed hoc est falsum , cum dentur secunda contraria, ex primia composita. Tertia conclusio est. Haec principia no Nee o sunt duo tantum. Prohatur tripliciter totum. Primo. Contiarium in abstracto sumptu non transmutatur in aliud contrarium abstractum v. g. caliditas non fit frigidiutas. Sed contraria dcbent fieri circa idem
successue, scut caliditas, de semiditasti t
49쪽
fi a iit circa eandena manum . Ergo eis subi triendo im eli aliud principium , in quo
unum alteri succedat. Secundo. Si duo tantum sunt princi- Ita rerum, Se haec sunt contraria . Igitur ubstantia erit pollerior accidentibus. Nam contraria sunt accidentia. Ergo ad
inueniendum est tertium principium , quod sit subitantia, idest materia .
Tettio. Probat aust rita e antiquorum, qui hac unam tertiam naturam posuerunt, inter quos melius dixerunt, qui medium quod iam inter aere: n , & a qua secet unt, quam qui extrema constituerunt, idest ignem Sc terram. Quarta conclusio est. Principia rerum non tulit plura tribus. Probatur primo.
Quia suscit quod in generatione virum sit principium passivum, x aliud activu, quod incipiat a priuatione. Ergo materia quae eli principium passuum, & forma quae eli principium activum, Se priuatio quae est principium ut a quo, sussiciunt ad generationem cuiuslibet rei naturalis.
Secundo probatur. Quia si essent plura tribus, ellent plures primae contrarietates. Hoc falsum ut supra. Ergo.
Circa supradicta autem primo notandum venit circa primam rationem, quod duplex est contrarietas. Prima dicitur positiva, te realis, Se haec reperitur inter duas formas reales, mutuo se expellentes ab eodem subiecto. Secunda dicitur rationis, ut esse dextrum, & sini-itru in respectu sede iis, cui secundum diuersas rationes possunt eidem couenire. De prima autem loquutus est Aristot. Senon de secunda, quia prima iacit ad ge
Secundo notandum circa illam propositionem. Friis ira fit per plura quod p teil fieri per pauciora, addendum est, Sexque bene. Hoc autem prouenit, quia natura abhori et lupersuum.
D V B I A. SEd contra supradicta dubitatur. Et
primo contra id quod dixit Phylositi quol: bct genere cilla unam primam
con rapti talem. Nam contra arguitur. Iii codem genere sunt multa co . trariet cest verbi gratia, in genere lubuantia:
te non sensitiuum, rationale, & irrati nate, & sic discurrendo ner alia genera. Ergo in eodem genere sunt plures conistrarietate v.
Secundo dubitatur , circa id, quod supponit, scilicet. Principia se per manere . Nam contra stat, quod principia
rerum naturalium sunt contraria. Macontraria non possunt in eo de simul manere. Ergo principia non semper manet.
Omnes propositiones sunt Phylosophi. Tertio dubitatur circa aliud eius diactum, idest, quod si non sun oneretur
cotrariis tertia natura, sequeretur, lilia principia non essent acciuentia, Se sui, stantia iis esset posterior. Nam contra. Forma Ribstanties is,& priuatio in generatione subitantiali non sunt accidentia, Ze tamen sunt contraria. Ergo falsum est di tum Phyloso. quod omnia contraria sint accidentia. Quarto dubitatur circa alteram propositionem. Quod duabus e trariet tibus eadem natura non subiicitur, unde necessarium est, ut detur una natuta iis subiecta. Contra. Idem subiectum mul- ijs contrarietatibus sub icitur, verbi gratia, eadem manus subiicitur caliditati,&frigiditati, albedini, de nigredini. Igitur eadem natura pluribas contrarietatibus subiicitur . Quintum dubium oritur circa id quod Plimc annuit,quod principia contraria differunt genere, sed secundum prius,&pol ferius. Nam contra. Quodlibet pra dicamentu habet distincta principia et nere . Ergo principia non solum diit Grunt secundum prius, Se posterius, sed
Ad primum dubium. Primo responderi potest, quod de contrarietate dupliaciter loqui cotingit. Primo de generio. Secundo de specifica. D celum ergo est, quod una est contrarietas generica, sub qua multae specificae cotine itur. Aristori autem solum genericas negauit. Argumentum vero de specificis procedit . cundo respciadetur,quod Phylos hic t qui turde contrarietate priuatilia,& non cepositiva, in quolibet aut en Pindicamento est tantum 'na contrarietas priuatiua, verbi gratia subitantiae, de non subitantiali corporis, non corporis . scd melius
50쪽
mellas videtur dicendum, Phylos hic naturam se biectam eadem ratione,
non loqui de omni contrarietate reper-ra,vel reperibili in omni praedicamento, sessolunt de primo ut annuit S. D.& liscreperitur in praedicamento substantiae. Ad secundum dubium,omisiis quilaisidam responsionibus fessis in doctrina D. Tho. Primo respondet Aegidius, quod materia, serma, & priuati', dupliciter considerari possunt. Primo in communi. Secundo in particulari, scilicet pro h vel illa priuatione, pro hac, vel illa materia, & forma, tunc dicit, quod prine, pia communia, de quibus Phylos. loquitur semper manent i no autem si in particulari sumantur. Sed instat Iauellas c trahanc res sionem,quod haec perina
nentia non est realis , de qua loquitur Phylosoph. sed rationis,quae longe est ascientia hae reali. Respondet ergo ipse, quod prima principia dicuntur sempermanere, prout non fiunt ex prioribus principijs contrariis, quia prima mat ria non fit ex alia materia, ita prima so
mi,& prima priuatio, Se hoc ad differentiam secundorum corrariorum, quae fiut ex prioribus, de primis contrariis. Sed dicere p'ssumus, quod duo sunt de ratione principiorum. scilicet & quod sint principia, & quod sint contraria. Vt principia ergo semper manent, loquendo de principus in esse, fieri, ex quibus coalescit comp'situm , principia aute omnia quae sunt in fieri non semper manet, quia priuatio desinit i quod principia habent ut contraria sunt. Ad tertium dicitur,quod haec propostri . Omnia contraria sunt accidentia, simpliciter non est vera, sed apud illos tantum contra quos Phylos di l putabat. Na apud Antiquos increbuerat opinio, 'noci omnes formae essent accidentia, vemtet ex primo de meratione. Non est ergo, propositio assumenda, ut demente Arist. ablolute, sed ut ex suppositis Antiquorum assumpta. veritas tamen est, quod contraria propria, &positive sint
qualitates,& accidentia,non autem contraria conmiuniter, &priuatiue,ut contrariantur forma substatialis,& priuatio. Ad quartum dicendum, quod Phylos loquitur de primis contrariis, unde ii es.sent quatuor prima contraria,qua rati
ne duo prinia sibi vinci cat teruata
duo alia hoc sibi arrogarent, non enim esset maior ratio de duobus, qua de aliis. Veritas tamen stat, quod subiectum se
sistens potest pluribus contrariis sibi es successive, seu non simul. At vltimum dicendum, quod Phylos non loquitur de quibus que principiis cuiuslibet generis, sed de ijs quς sunt de
praedicamento substantiae, in quo sunt multae contrarietates, sed una prima respectu cuius aliae dicatur secundit prius, ac pollerius. Hsc autem dubia ex forni litate textuum ab aliis deducta. actura pta sunt.
Virum tria sint principia rerum natura materia, formAE, O priuatio.
Videtur quod non. Nam ad genera
tionem rerum naturalium concurrunt causa et sectiva,& finalis. Ergo non erunt tantum tria principia rerum naturalium .
Secundo. Non minus in generatione necessarium et , quod forma rei corrumpendae recedat, quam quod in aduentu nouae serinae, priuatio ad sit. Quia, si illa serma prior non abesset, generatio non fieret. Ergo quatuor sunt principia, scilicet forma recedens, forma succedens, materia, & priuatio. Tertio . Forma non introducitur nisi in materia distasita. Ergo ultra materia, sermana, & priuationem, requiritur diaspositio materiae. Quarto. Generatio per se terminatur ad compositum. Ergo non per se, sed consequutive terminatur ad formam. Ergo forma non erit principium per se. Quinto. Omnes mutationes recipiunt speciem a termino ad quem, se non a termino a quo,ut est priuatio. Ergo Priauatio deficit a numero principiorum re
rum naturalium . Sexto. In creatione Adam, sueriit m
teria, forma,& priuatio, de tamen Acin non fuit per generationem productiis.