장음표시 사용
311쪽
asserit Arist. primo de caelo tex. Iro. I 22. di i l . Sed claria lucorruptibilia sunt in-en: ra. Ergo non possunt non esse. Ergoorum causa non poterit cile primum
pres tu dicit quod prima principia corporum caelestium, quae sunt intestigentiae non habent causam. Ergo primum principium horum non erit caula. Undecimo. Idem Aritt. s. Metaphystex.6. a firmat esse multa necessaria, quae nullam caulam habent. Ergo. Duodecimo. Subit intiae quae nullam Potentiam palluia trabent sunt suuna esse,
nec illud halwnt ab alio per participationem, quia sic et Ie esset actus S cllcntia , sotcntia. Sed subitantiae scparatae nulinam se habent potentiam pastiuam secundum Arist. 1.2. Metaphysicor. tex.3o. Ergo &C. Decim tertio. Arillot. a. diuinorum mitquam concludit dari substantiam, sine magnitudine impalli illem, & inaltei abilem, mouentem tempore infinito, & infinitae virtutis, in tex r. mouet disti cultvtem,an haec subitantia sit una, vel plures, Nan text. 3. determinat esse plures. Sed labitantiae infinitae virtutis hoc habent, quod una non dependet ab alia, per cuia-uem. Ergo.
Decimoquarto. Illud quod intrinsece est ne larium,ab alio non habet esse enfective. At intelligentiae sunt entia in se intrinsece formaliter incorruptibilia , &necessaria. Ergo non habent esse a primo Principio. Minor est Ariit.o. Metaphys.
di 43. Maior probatur, quia quod ab alio est,ta fit,potest non esse. Decimo ruinto. In aeternis, re pers ctis idem est esse,& posse cile, quia in cis Potentia non est distincta ab esse ; At si perpetua a Deo sunt ei secti uc habent potentiam ad esse,ia ad non esse. Ergo serpetua non sunt ab alio ei sective . Minor est nota, Maior eli Arillot. 9. Metaphys.
Decimosexto. Arist .a. Phys. text. sq. ex communi Philosophorum lentetia d ducit ex nihilo nihil fieri, & ideo esse in omni factione supponetam aliquam sit, stantiar quam materiam vicit. Ergo in
teria elt improducta. Decimo septimo. si tonas mundus esset
a Deo esset i ei simplicem ema utron LimSed lirc apud Arist. non daturi litissi a data i uit totus promtus I hilosi phi, in hoc 8. facti, ad probandiati a tui iuratcm in ius. Ergo Sc. Decimo octauo. Dum Aristot. causam
cistasium definit, cam 1 zr esse principiumotus di finit, ut p.rict te indo Phy s. Se quinto Metaphys sed aeterna non possunt oste producta per motum, quia quae permotum producuntur non sitiit aer cina, ut
patet ex dicti, Philosophi in hoc octauocaP. l. Sc a. Ergo primum principium notieli caula ut feci rua torius , iuueis. DecimonDno . Si Deus producere has omnes, illas produceret per aliqua n. a
ctioilem transeuntem ita Externam mat
riam, sed actio tiansietis non est in Deo formaliter, ut docent Iheologi. Ergo &GUigesimo. Quod conuenit alicui peressentiam, non ei coli uenit ab alio, vel per aliud. sed omnibus rc bus coii uenit esse talis naturae per es sciatiam suam, ut quod homo per ei sentiam sit animal latior ale. Ergo deci . vigesimo primo. Primum in vir umque genere, non est necctiarium quod sit causa effectiva omnium eorum quae sunt in illo genere, nam albedo quae si pirumum colorum, non est caula ei sestitui Omnium coloruin, sed exemplaris, vel si
natis . Ergo nec propter hoc quia Deus est primum principi uin, potest deduci quod sit principium Oecituum, N: e fies e
Quoniam de eisicientia mundi, &Pr ductione omnium creaturarum supra su- se egimus, ideo non erit h: e multum laborandum in ponendis i. indamentis , sud illico procedendum est ad probationem notae conclusionis, omittcndo quae Phil. lirc liti ei aliter dixit, di supra a nobis suae explicata. Conclusio igitur a firmativa est. Datur virum prunum principium Immobsele . Q sod est causa effectiva omnium rorum. Haec ponitur contra Comment. &asseclas Comment. I. 32.Metaphys. inter quos est Greg. de Arimino a. dist. i.
Nam hi dicunt,quod vel loquimur de rebus generationi, te corruptioni subiectis, vel de incorruptibilibus, & sempiternis.
A de primis, concedunt Deum esse cat fam
312쪽
sim essecthiam , Se finalem omnium illorum . Si de secundis, allirmant eum esse tantum causam finalem, non vero effecti-
mus Deum de mente Arist. & secundum veritatem esse causam finalem,& cifecti-uam omnium rerum corruptibilium, de
incorrupti inlium. Probatur. Ergo primo de mente Arist. Nam primo Politicorum cap. quinto ait, Deum fecisse omnia propter hominem, quod de assirmat secundo Phys tex. 1 . Item a d th cap. 1 . dicit Daemones etiam csse opus Dei, de secundo de generatione tex. sq. asserit Deum omnia compleuisse, quibusdam dando aeternitatem, &aliis continuam succeis nem in diuersis indiuiduis,& tex.s I. ait, tot principia in rebus sempiternis requiri, quot sunt in primis, ideli in elementis
nempe, materiam, formam, Se efficiens. Et ad Alexandrum saepe contestatur omnia esse Dei opera, tum, terram,animantia,S: omnibus vitam dare, regere,ac gubernare omnia, ac conseruare.
Secundo probatur ex octauo Phys.lex. I s. ubi reprehendens Democritum, &Empedoclem, opinantes nulli rei semul. ternae esse assignandam aliquam caulain subdit. Quod autem in omnibus non recte, etenim trigonum semper habet dii bus rectis aequales angulos, sed tamen ex perpetuitate huiusmoui altera causa .ret ergo quod sempiternorum, idest co porum caelestium, de substantiarum separata facit aliquam causam. Sed commentillae λ:pliciter respondent. Primo quod ibi Arist. l uitur piternis complexis, idest propositionitas
sempiternae veritatis,non vero de incomplexis subsistentibus, ut sunt intelligentiae. Secundo quod dato quod loqueretur
de incomplexis, veri ficaretur non de causa effectiva, sed de finali. Tertio quod dato quod etiam loquatur de habente causam effecti uani,non tamen sequitur,quod
de intelligentiis loquatur, sed de succese
suis,ut est motus,ta tempus. Sed contra
primam responsionem liat. Primo, quod ibi loquitur expresse Aristoti contra Deo mocritum de mora aere hic autem 1 6 est quid complexum , sed incomplexuna.
Secundo, quia necessitas complexorum
dependet ab existentia subiecti,& praediacati,quae secundum se, Se ut in rerum n tura existunt sunt in complexa, unde ad primam radicem pergen aum est. Contra
secundam est primo, quod ero subiecta
materia concludendum est ibi Arist.loqui de causa et sectiva, quia propositiones ex quibus deducitur conclutio eam inferiit , per modum causae escientis, de non finalis. Secundo, quia habere tres in trigono,de quo ibi exemplificat Arist. no prouenit ex causa finali, sed effectiva. Tertio, quia quae habent causam finalem, habent et ' causam effectivam. Nam definitio finis id explicat. Finis enim dicitur id cuius gratia aliquid sit effective. C t ratertiam responsionem est exemplum de triangulo, qui est reuermanens, unde siverificatur in successivis, non redditur falsa in permanentibus. Tertio principaliter. Ariit r. Metaph.
tex. . sic scribit. Uiurmqtiodque vero in
xime instim aliorum dicitur, secundum quod de in aliis inest uni uocatio, ut puta ignis calidiis mus, etenim est causa aliisuc caloris, quare est verissimum,quod posterioribus causa est, ut sint vera. At per
eundem Arist. I 1. Meth. tex.37. Deus est
maxime ens, de veram. Ergo Deus est causa omnium effectuum. Respondent aduersarii, Deum esse maxime ens, de verum, sed non effective. Sed contra primo stat exemplum depimmo calido, quod sicut primum calidu est causa omnium calidorum, ita de Deus omnium entium. Primum autem calidum est causa effectiva omnium calidorum. sciscundo, quia si dicatur Deus causa finalis, erit de et sectiva, ut supra. Tertio, quia si
Deus est causa conseruatiua omnium, e
go & effectilia,quia ad eundem pertinentcsse, de conseruase.
Quarto principaliter, ex codem texta elicitur tale argumentum. Quod est tale per essentiam, est causa effectiva omniurn aliorum, quae sunt talia per participati nem , ut calidum per essentiam, omnium pari icipantiuna caliditatem. Sed Deus diacitur ens per essentia, Se bonus per es Ientiam dec. Ergo erit causa effectiva omniualiora, quae sunt talia per participatione.
313쪽
Quinto Omne necessarium, aut est
necessa iuni ex se, aut ex alio , sed Deus
non e it necessarium ex alio, ergo ex te.
At Deus di itinguitur ab omni alio, quod non cit Deus. Ergo illa erunt necessaria ab alio. Maior est Arist. s. diuinorum tex. 6. Respoizdet Ariminensis, Ariit loqui de necessario complexo, idest de propositi nibus necessariis, qlia sunt demonstrabiles coiiclusiones. At contra eum itant verba sequentia Arist. quae sunt illa. Quare primum, & proprie neccisariunt quidem
simplex, & in in uniter illa verba CXI' nuntur de prima causa. Sexto si. Metaphy cap. a.docet Deum esse omnium caulam, & principium , &tex. 3 3. ab eo dependire callina, S: naturam . Qua verba si Auerroillae voluerint exponet e de causa finali, obstabit verbuprincipii, ril causae, de dependentiae nomen, &qilia quae habent caulam finale, habent etiam causam cstectivam. Et iniu-per,quod idem Arist. tex. sa. facit Deum causam ordinis uniuersi ei sectivain, quod autem est causa pallionis, est etiam causa subiecti, ouia mutuo se coii sequutitur. Si igitur ordo uniuersi est pallio uniuersi, Seetscitur a Deo, ergo Dcua erit quoque causa uniuersi.
Septimo. Vel intelligentiae de quibus est principalis difficultas habent esse a se, vel a Deo. Si a Deo, habemus intentum . Si dicatur a se, ad quid reserui tur ad Deum, ut ad causam finalem, ut dicunt contrarii. Nam ordinari in Deum, est in esse, motu, & conseruatione d Pendere a Deo, necesse Propter se. Sed propter Deum.
Octauo . Vel omnes intelligentiae sunt
atque persectae, vel non . si primum, erὐo nulla est subordinatio inter eas, &cinii
quenter tollitur ordo mouentium,& m
bili uni, superiorum, de inferiorum, cO ceditur confusio possibilis intereas, immo dis lolutio totius uniuersi , s non concordarent ad inuicem. Si secundum, idest si non sunt aeque persectae, & distinguuiatur per esse magis perlactum, Se minus periectum, necessse erit, ut minus peri ciae depenMant in esse,in quo stat propria persectio naturae a primo perfecto, &summo omnium duce, Deo ipso. Nono, per Arist. tertio Phys. Si daretur
corpua infinium non inci nisi vuum
quia contineret eminenter omnem persi ctionem corporum At Deus est infiuitumens, cotinens omnium cntium pcrfectio nes , ut dicitur hic tex. 62. Pigon iis stirisi vitum . Cum ergo dentur plura eu-tia,ab illo uno dependere,dicendum Crit.
Ad pii numi dicimus, quod currit de
uno de genere quantitatis, nos autem diacimus Deum vile unum unitate formalli, de ii an sic inde utati.
Ad secundum d: citur, quod minor procedit de mouente de necessitate naturae , Deus autem est primum mouens libet v. Vel sccundo dicito, quod concludit eum operari necet sario, de codem modo , e suppositioiae, non absolute, ut docuimus supra. Tertio dic 'm quod multitudo prouenit immediate ab Uc uno, ut in Gusa, quia el git calum, ut agat ad plura. Ad tertium diximus supra, nos negare posse esse piocessum in infinitum in in
uentibus,quia secunda mouentia non mouent nisi mota a prima, unde concludi
mus dari primum, de non supponimus,
rid qua itum dicimus, quod articuli dei non pollunt a priori,& demon lirat: ne potissma probari, sed bene a poller i ri ostendi, & ex prii acipiis naturalibus
conuinci, apud eos qui ea concedunt. Secundo dicitur, cum S. D. p. p.quall. a. artis
a. quod Deum esse, est quoil pra an buluin ad articulos fidei, pra ambula a tem luimne naturali possunt probari. Sed
adde, quod ponitur inter ari: culos, v t facit ipsum omnipotentem, creatorem &c. ad hoc ut sicut per rationem naturalcm de laoc habemus aliquam euidentiam a stractivam, non intuitiuam, ita per fidem de hoc habeamus omnimodam adlias sionem, di tetriamus firm:ssimam sen
Ad quintum dicendum,quia maior valet quando illa bona sunt finita, de possibilia, modo Deus est infinitum bonum, Se multa infinita Nina esse non possum, nec expedit, nec possibile cfla plura prima principia. Ad sextum primo dicitur, quod inter homines unus principatur, qui vices Dei in terris obtinet, idest summus Pontifex. Secundo dicitur, quod homo est similis maiori mundo quo ad hoe,quod anima in regit o cs pota M inccriores,sicut
314쪽
psimis p inspium omnia in seriora. rtio dicitur, quod alia cit ratio de homine, di alia de pilino princ ' o mouente, B c. Nam hom: ucs naturali ordine vir ruersi non sunt ad inuice subordinati, sicut sunt
Ad septimum dicimus, Deum dominari dominio dispotico, cui non licet resistere,nec possibile est,sicut manus no potest resistere animae eam volenti mouere. Sed per hoc non tollitur libertas quo ad poterat:am liberam, & actum eius liberum ,
de si tolli possit, & impediri quo ad exe-ortioncni nam quamuis donarnium eius absolutum sit per independentiam , tameparticipat de politico quo ad actiones, quia agit in omnibus causis se dum e rum naturam, de conditionem, ita ut in liberis operetur libere, ia in necessariis necessario. Ad octauum dicimus, Arist.negare motum fieri, dic. cum nouitate citenui, non sine nouitate essendi, ut supra est dictum. Ad nonum dicendum, quod incorruptibilia dicuntur ingenita omnino per naturalem transnrutationem, & motum, materiam supponentem, non vero quod non
situ genita,& produm, per simplicem e-
Ad deciniumprimo dicitur , quod duo de intelligentiis ibi dicit Arist. Primum,
quisa sunt principia,&causae motuum celestium . becundum, quod in eis non est processus in infinitum, unde venitur ad primum independens, & causa aliorum. Dum ergo dixit intelligentias non habe Te causam,eas primo modo considerau it,ideli, ut caiisae sunt caelestium motu si, non dicuntur effectus, sed causae, at secundo modo non negat immo affirmat ens dopendere a primo principio. Alii dicunti quod ibi accipitur plurale pro singulari, di sit sensus,quod primum principiu non
habet causam, sed est causa omnium. Noe autem sape Arist. secit,dum de intelligentiis loquitur, ut patet I a. Mel. tex. 3o. de alibi, agit enim de eis, ut de uno genere tertio alij dicunt ibi non esse de causa a Diu te seiunonem,sed de non habere causam ad esse in aliquo tempore, Se in alio non, unde es ensus. Intellistentiae non habent causam, ut aliquando sint, & ali-llando no, sed ipsae per motum sunt cau-
'tiri inscriora sinisti aliquaudo non sint. Alii dicunt, quod intelligitur quo ad motum. non habent causam, ut sint mob: lia, sed ipsae sunt causae in tiuae. Almi d:cunt, hoc non esse ii telligendi ina positive pro omnibus intelligenti; s, sed non repugnanter pro aliquo superi ri. s. pro Deo, qui nullo modo habet caiisam, prout ctiam dixit idem Arist. 7. Met. tex. i.quod in separatis a materia, quod
quid eli, idem est cum eo cuius est, hoc est natura,& suppositum, quod tamen iroesi abiblute verum,irisi in Deo ipso. Ad undecimum dicitur sicut ad decimum. sumit en rni ibi plurale, pro singulari, de losuitur non repugnanter stando in primo, ideli Deo. Ad duodecimum dicitur ad minoremquhd valet non repugnanter, idest, pro primo, ideit Deo, qui est actus purus. ω-ciindo dicitur, quod duplex eli potentia palliua . Prima drcitur propria,&esi potentia materiae. Secunum comuniter pro-nt essentia esse comparata habet rationepotentiae. Primam negat in omnibus f paratis a materia. Secundam vero in s
lo Deo, qu i est actus simplicillimus.
Ad decimuintertium dicendum, quod Aristot. in tex. 3. derutrilinat plures esse substantias immateriales, sempiternas, Scim passibiles, non vero 'timi plures, qui sint, sint infinitae virtutis livensitie, hoc enim voluit esse intelligedum tantum deprima cum posuerit unam tantum infinitam virtutem in infinito principio, omnia alia regentem, de mouentem, Ze est responsio Caietan . in quaest. de infinitate
primi motoris, de Ferra I. contra gentes
Ad decimumqtiarnim negatur minor de causa extri ii seca, ut est Deus. Secundo
dicitur ad probationem, quod illud quod ab alio fit posse non else, potest dupliciter intelligi. Primo esteetiue, ideli pote it
non proiiuci, & hoc verum est, unde diacimus Deum libere omnia creat se. Secundo elle, Se non esse ab intrinseco, quia. s. habet esse corruptibile, de hoc negamns
cum Arit L in intelligentiis differentibus per hoc a corruptibilibus, quod eorum esse non est in potentia ab intrinseco ad non es Ie, ut est esse corruptibilium. Ad decimumquintum dictum est saepe, qu bd ex nihilo nihil fit per generatione , non vero per simplicem emanauonem .
315쪽
pe quod valet de agente partieulari, & G
nitae virtutis, non vero de uniuersali in Gnrtae virtutis, qui potuit omnia creare ex nihilo .
Ad decimum sextum diximus etiam si pra quod rationes Arist. sunt essicaces ad contrad: cendu antiquis, yonentibus mundum faetiam ex chaos, vel aliqua materia, non vero absolute, quia non concludunt
Ad decimuinoetauum dicimus primo, quod illa definitio causae per motum agentis eis definitio causae particularis, no vni uerialis. 1ecundo dicitur, quod potentia activa dicitur principium transmutandi non Elum Hlysicae, sed etiam Metaphysicae, ru sic intellexit Aristot.quamuri permotum, ut per rem nobis notiorem dim-nitionem explicuerit.Tertio dicitur,quod
ibi non di finiuit potentiam adtiuam ablis
late, unde 9.diurnorum dixit, potvntia inesse ampliores ambitus, quam potentia agens per motum.
Ad Jecim uni nonum dicendum, quod actio transiens bifaliam cosiderari potet LPrimo serinaliter otio ad id quod orcit ad extra. & in subiecto, in quo ponitur terminatiue, & sic non dicitur esse in Deo, quia actio Dei est aeterna,infinita, S: diuina subitantia. Secuta docauialiter, &e D liue,ideli, ut habet causam,& sic ponitur in Deo, ut eficit creaturas, ta dicitur creatio passiva.
Ad vigesimum dicitur, quo s ly per esi sentiam duo significare potest. Prunoide quod itidepEdenter. Secundo idem, quod
iii trinsece . Primo modo esse Deo conuenit solum per essentiam. Secundo autem modo omnibus rebus creatis, in quo sensu procedit argumentum.
Ad vigesimumprimum dicitur, quod quamuis illa maxima Iressit verificari, tiam de causa exemplari, & finali, tamen necesse est, quod etia veri ficetur in causa ei sectiva, ia si hoc eli verum, maxime in prima, quae includit omnem causalitatem,propter infinitam suam perfectione.
Vιrum motores corporum calesium meueantur per Meldens.
V Idetur quod sic. Omne quod est in
, quod per sic mouetur, Per accidens moueriar. sed motores torporum caelestium sunt in ipsis corporibus cael
stibus alioquin ι . um non ulcerctur m uete seipsum. Ergo mouentur Per acciadens . Secundo. Secundum Arist. aut motor orbis inferioris via itur orbi ab eo moto, ut forma unitur matcriae, aut sicut minorunitur mob:li, toti mobili luam virtutem applicando. At troque modo est moueri per accidens, ut dicit hic Philos tex. sa. Ergo mouetur per accidens. Tertio. Arist. hic posuit discrimen inter prirnum motorem ablolute, & mot res orbium , quod primus absolute non mouetur,nec per se, nec per accidens, ii Drioi es vero utiquC. Ergo, M.
Quarto. Omne per participationem reducitur ad illud quod eu tale per es c
tram, Sed omnia mobilia,& mouentia i ferrora mouciat, se mouentur perparti spatiotium. Ergo ilitelligentiam ciat,&mouentur per essentiam. Quinto. Iii relligentiae magis uniuntur caelo uuam mima nobis,ut sicitur sc n-do caeli, comitu tu.tertio. A anima nostra propter vulonem quam habet cum corpore ad erus motum mouetur per accidens . Ergo, de intelligetitia admotum orbis.
Sexto. Quod ita est hie,quod non alibi
modo, & deinde alibi, & non hic mou tur totaliter, ut patet. Sed Angeli quandoque sunt in uno loco, & quandoque in alio, , t docent scripturae, patres, & e rum actio. Ergo per se mouzntur. Septimo. bi motores orbium dicerentur moueri per accidens, per hoc solum quod motus eorum recipitur in orbe, non vero quod in eis aliquo modo recipiatum, sequeretur, quod sicut unus talis motor, sic dicitur mobilis per accidens, ita etiam possit dici spharicus, Iucidus, & quantus, quia omnia ista insunt orbibus quibus appropriantur. Sed hoc eis falsum . Ergo motores orbium non dicentur moueri per accidens denominatione extrinseca, sed intrinseca. Octauo. Si motores orbium dicerentur solum moueri per accidens, quia mobilia quibus applicantur dicuntur moueri. E go & primus motor dicetur moueri per accidens, quia primo mobili applicariar.
sed hoc pegat Philas m primo motore.
316쪽
Ergo negandum est etiam in inferioribus, di sic dicuntur alio modo moueri, quia, scilicet molientur ad motum ipso
Pro resolutione huius quaestionis. Primo considerandum venit, quod multismod:s possinus imaginari motorem orbis,calo vniri, Se sic ipsum mouere. Primo enim possumus imaginari ipsum vnim ci, ut anima cali. Secundo, ut sormadae is est e, & non vitam. Tertio ut motorvinitur mobili. Primum Pro nunc exclusum elle voltimus, nam i .ifra Oil demus caelii in non esse animatum an iura informante. Secundum vero nec potest ita e ,
tum quia forma dans esse est pars eius cui est esse, at intelligentia, eii totum subsistens. Item talis sorma defatigatur in mouendo, non sic intelligentia &e. Intelligi-
Secundo ergo notandum venit, quod etiam multipliciter possumus imaginari sibilantiam separatam mouere caelum. Primo de loco ad locum. Secundo circa totum sic, quod totum caelum non mutet locum, quia circulariter mouetur in coisdem loco, sed solum dicatur mutare locusecundum partes, quia quandoque pars orientalis secundum se , erit in meridie, vel occidente, hoc autem bifariam accidere po est. Primo quasi intrinsece, idest non deserendo partem motam, ut si imaginemur intelligentiam csse applicatam rii orientali, & ita mouere illam, ut quando illa est in oriente, re intelligentia sit in oriente, & quado in meridie in meridie, &sic discurrendo. Secundo quasi exti in sece, considerando Angelum itare
immobilem iii aliquo loco, verbi gratiam
oriente, vel in connexo caeli, de sic moue. caeli patiem, poli Part m, sicut figulirsimmotus stando, rotam mouet. Primo
modo non intelligimus intelligentiam totum caelum mouere deserendo illud de
loco ad locum fecit dum totum, cum constet caelum secundum totum non mutare
locum . Quare etiam dato quod uniretur ei ut forma non diceretur in rigore m ueri per accidens,quia quod sic mouetur, mouetur a d motum mobilis, per se loc liter transeuntis secundum se, de loco ad
locum, secundum totum, unde, M. unde
anima intellectiva no dicitur moueri per
accidens in homine. nisi homo secuta
totum mutet locum, non vero si lautum manum, vel P dem moueat, quia non intelligitur proprie, tu tu rigore imata moueri suci udum accideias, nisi suum adaequatiam subiectu in mutet locum. S cundo ergo mo φὶ dicitur intelligentia moueri . scilicet mouendo caelum circa i cum . Mouendo ergo sic caelum, dicimus eam et se applicata immobil ter viat parti, ita ut semper stet ei coniuncta, deferendo cain de oriente ad meri siem, occidentem, imum caeli, & iterum ad orientem eam reducendo, sic enim inoueretur per accidens ad motum Partis, quia pars , se intelligentia haberent unionem ira obilis, de mouentis, & ita sicut pars mutat et i cum, ita & motor. Dicendum igitur erir, quod intelligentia mouet caelum sicut figulus rotam, figulus autem non rotatur cum rota, tu ideo denominatione uitrinseca non dicitur moueri per accidens, sed tantum denominatione extrinseca, idest quia quod movetiir ab Angelo, idest colum mutat lociam per accidens, idest, sc-cundum diuersas suas pat tes. Ideo quarto notandum est, quod cum Angelus non uniatur caelo secundum eia se, sed tantum secundum applicationem virtutis, quia scilicet applicat suani vi tutem caelo, quod mouet,ideo non est necesse, quod Angelus moueat ur, sed tantum, quod vimis eius moueat. ni fariam autem possunius considerare Angelum suam virtutem applicare caelo. Primo toti caelo, ita ut in toto agat. Secundo uni parti, per quam totum moueat, non unitantum praci se, sed indi linite, scilicet
quod semper unam contactu vir tutis tangat . Primo modo mouendo, nullo modod .citur moueri, quia intelligitur totum c. tium correspondere sibi, ut tota sphaera eius activitatis, Angelus autem non iliciatur aliquo modo moueri dum intra sphξ-rain suς activitatis aliquid operatur, qua uis dii tersum, verbi gratia in una parte incendat, in alia frigefaciat. At secundo modo mouendo non dicitur quidem secundum se moueri, quia ipse non moti tur, sed mouet tangendo virtute, & non comitando motum supposito, tamen magis qua primo modo potest dici moueri, quia. dicit ordinem sic ad partes quae secundum diuersa ubi dicuntur mutare locum,sed haec est denormnatio extrinseca.
317쪽
Quo ad secundum principale ponitur
haec conclusio. Intelligentia mouens o hem , non mouetur per accidens, ad in tum orbis.Probatur primo.Tunc mouens mouetur, quando tangit secundum suam subitantiam motum, ut patet in anima respectu corporis. At intelligentia non tangit orbem secundum suam substantiam, quia non est ei applicata, ut intendimus.1 rgo ad motum orbis non mouetur per
Secundo. Quod est mobile per accides rc ducitur ad illud quod ad mobile per se, quia dirod eli per accidens, reducitur ad id quod est per se, per Arist. a. Plir si cor. Sed intelligentia nullo modo reducitur ut cius pars ad mobile per se, sicut facit
anima nostia ad motu corporis, Ergo &c. Tertio. Probatur authoritate Arist. I 2. Metaphys. tex. . & hic tex. 3. ubi v
cat eas immobiles, & infatigabiles. Ad primum negatur minor de ei se in
calo , ut forma dans else, vel dans nautatio iem caelo. Q nod autem caelum dicatur
mouere seipium, dupliciter poteti intelligi. Primo ab intrinseco, edactive,&hoe ult falsum. Secimeo ab extrinseco Metiue, de palliue ab intrinsem, scilicet quod habet potentiam mobilistatis, de hoeeli verum, unde verius dicitur esse primum mobile, quam primum mouens. Ad secundum negatur minor, quando
illa virio est mouentis ab extrinseco, sci- Iicet non suscipientis motum, sed tantum dantis, & sic ab extrinseco, & improprie motor orbis planetae potest dici moueri per accidens. Ad tertium Alexander videtur distin. Euere, quod moueri per acccidens stat dupliciter. Primo ab alio, quia scilicet sunt in orbibus ab alio motis, ut orbes
planetarum mouentur a motore primi caeli, mouente moto diurno 24. horarum. Secundo motu ab ipsis motoribus caus to, sicut anima causat motum corporis, di ad motum eius mouetur. Secundo m do dicit Ariit. negare eos moueri per accidens, primo autem modo concedere, ad disserentiam primi motoris, quia nutula mouetur. At Simplicius negat Aristota ipsos moueri per accidens, de tantum concedere quod moueantur ab alio potest aurem motor orbis inferioris moueri ab
alio, &non moueri Per accidens, quia
non mutat locum sicut mutat corpus nitatum ab anima, &haec re nsio conso mior est textui, S: dictis superioribus. Ad quartu dicimus ad maiorem, quod
valet quando una forma, vel una ratio apta nata est duobus conuenire , uni peressentiam, alteri per participationem, noautem valet in disparatis, unde mouere per essentiam conuenit primo motori, Seper participationem motoribus planet rum, non vero moueri, quia est praedica tum disparatum.
Ad quintum dicitur, quod intelligentia
magis uniatur orbi,quam anima corpori.
potest dupliciter iiitelligi. Primo, ut lymagis idem sonat, quos immobilius. S cui ido ut significat idem quod intimius. Primum est verum, quia illa non suseipit contrarium disolutiuum , sicut facit unio
animae cum corpore. Sectinduin est Bl- suin, quia anima dat esse corpori, non motor orbi.
Ad sextum dicimus, quod valet de A
gelis non applicatis orbibus, de quibus est disputatio. p. p. quaest. s 3. de his enim non est hic locutus Arithoi. isti eitim m uentur per se localite quia non sunt ii mensi, & habent sphaeram determinatam suae activitatis. Ad septimum . Primo dicitur, esse disrarem rationem, quia motus no est praedicatum repugnans intelligentiae, sicut sunt praedicata dicta, quae quantitati conueniunt. Secundo dicitur, quod mot, causatur ab intelligentia in orbibus , n autem figura, &c sed haec sunt a dat te esse. Ad octauum dicendum, quod moueri per accidens ab extrinseco conuenit intelligentiis,& non primo motori,qui alia etiam mouentiae ab alio, idest a primo motore, &quia virtus earum recipitur in suo orbe tantum, unde habet appropriationem , non sic motiva virtus primi motoris, &ne cogitemus ipsum ab alio moueri, non dicimus, ipsum aliquo modo moueri per accidenS.
D v B I A SVnt etiam multa dubia de his, quae dia
cta sunt iupra Philos unde ad maiorum cxplicationem. Dabitatur. Primo circa tex. s. ubi diacitura
318쪽
esturi ima Hiiri eredimer. unum mo- sint is homninet misuenx immobile proprer perpetuitatem ni corpori or mlari moto circa locum. generationis. Contra . Qualibet genera- Ei hoc non est sinsulare in primm tio habetsuam causam, ut generatio M- toro . i amnis hominem. Ergo quaeroida Ad hoc dicitii quod primus motordia alia causa. rinis omino immobilis ut supra dixi-Ad i 'dieitur, *:od prater causim finis, quia a ri illo monerire, unde quod se lidam,& in latam danda est cau- .eitur omni immobile duci obtinet .sa prima, quae sit causa perpetuitatis, nam Primum iure suae narinae, quia est primus hoc, illud agus non sunt causae γ motor omnino mouens, a nullo inmus, tuae generationis , sed temporalis. Ergo 3e hoe ei conueni, secundum se. Secundanda est causa una prima perpetua, quae dum iure eius quod mouet, quia est y ea perpetuitatem . . mum mobile, uno motu tantiam mobile, semiado dubitatur. Circa eundem rex. idest motu diurno.Nὸm motores orbium ibi dicitur,quod unum est primum prin- ω si mouent suos orbes motu proprio , cipium. Eris deducitur omnia esia Iba qui est ab occidente in orientem, mouentur tammicum seis orbibus, vel moueri possuntollem, Se sic non repugnat in motus per accidens o At primum mobile mouetur tantum motu Sumo. 8e a nullo
mouetur, unde eius motor non habet suod cum eo, aliquo modo moueatur, 'de
ideo non dicitur moueri, nee per se, nec per accide is qua de re in apparet eius excellenti'Sceminentia. . .
natura sunt efiis esse s . At hoc est salsum, quia ratio causalitatis quibusdam comenit per se. Respondetur de facili , hoe esse verum in suo ordine, non vero in ordine. ad primum principium, unde eis conuenit non per se primo. Commentitiae tamen rei Grent,quorundam este causam effe- am , & quorundam priarum Princi-4 sium per modum finis. - Tertio dubitatur circa text. 4'. ubi ex motu aeterno primi caeli, ostendit mot om aetemum. At hoc eit contra kl quod diximus in initio huius i ibri, scilicet quod
Arrit. demonitrat aeternitatem de momin communi, non de primo inc v. M Respo etur, quod. Diuutiooetam dia ἀπ' erit o. amia onstrauit aeternitatem de motu incom- - an rmuni, hκ aut illam ostenditi ubi in es h l . lax. - nrii primo mobili , , quod aeth cavsomnis momitiani ostendit rinos quod rus motus , di ideo virum uesiam biennia I, ratum mouens est immobile --
hic motus primum Analogatum- nmtu. mus moturperpetuiri, hic in tens . in Quarto dubitatuta circa texe m. 'hi - pie ostendem di sit minus moturri deditatur,primum principiunt miri meri, pule primum inobile. Dicit , go quod . nec per se,nec Per accidens. Cintra. Aut unores ipro prirnus motor mouee. dent dicitur primo, quod prunus motod non in P Ua
mouetur, nec per se, nee per accidens, quia semita sum suam substantiam est an uisibilis. Aut secundo, quia non migrprimo mobili secundum esse . 'utorinti quia primum mobile non mutat locum. bi priuauni, hoc etiam convcnu animae , quae est indivisibilis, unde dicitur tota in toto, &mta in qualibet corporis parte, raramen mouetur per accidςnyτ si se- c d im, ii 'etiam conuenit intellige tiis mouentibus orbes planetarum i tς .esse pri inub conrimius, de permulis, udeo viden rum venit, an sit moriis coatis
- In textu autem 1 M incipiendo incitaremus nam sit primus motus, poni me conclusionem. Motiis holis evomnium primus. Hane multipliciter pre primo sic. Tres sunt species motus sinuctum est in quinto' scilicet augmentiam,se de crementum, alteratio, re inonis localis . Sed augmentum praecin alteratio , Heumtus loco alteratione,ergo motus E tium, hoc id conuenit e supradi talis est ui primis ...bimore embat
319쪽
rtinisqiis ad hanepartem , stilicet quod
ineratio prscedit a Finerrium,quia augmentatio fit ex in principio , idest ex cibis diuersis secundimi substat . tiam ab alito in Principio , similibus vero
in fine nutrition: s, quando calor naturalis alterauit cilms, & illos conuertit in substantiam aliti, qti Q non fit nisi per ab terationeni. Uod vero loci inlatatio p Predat aliciationem Protat, quia quod
-modo alteratur , yrnis noualterabatur, qWia ab alterante utitabat, modo vero cimaςratur, quia ei/ppr inquatit at appropinquatio sic niu per mutati eua lces. In eodem quoque textu eas iniu conclusonem se rida ratione sic Drobat. Om-stim antiquos rarii. densum suac mulampia, retriam, pro quam imum congregationem, S disgregationein praecede tium partitam. At cougrcgatio, & disgr ratio non fit nisi cuinmutatione loci, ut iretes distaurus congregentur, &cinitae disgregentur, Bd se parentur . di augmentum sit sine acquisiti e partium , &decrementum sitie deperduisme, lus important mutationem loci, ergo motus t
vilis erit prior alter oue, & augmento. in textu 36 17. 8.ec 9. idem persitatit aliis rationibus sapp to, quod prius tri-yliciter dicatur. Primo per independe tiam, quia potest esse sine alio, ut animal sine homine. Secundo per prioritaten temporis . ut Adam nitritin Abram o Tettio secundimperfectionem , ut si
staritia sie dicitur prior acta te, idest post tiora atriiseriir imulus dicendus est prior, qvi alios prae vitnatura idest per independentiam , te porridi perse e. Talis est motus calis. Ergo est rarior aliis motibus. Maior est clara, ex linctione moris. Minor, Drobatur de prioritate naturae. Primo.. Motus iami continuus, natura est prior minus continuo. Motus localis est magistacinuus alijsmotibus. Ergo erit eis priscnsura. Maisem probat, quia motus r
cipit m ustatem spatii,de temporis,&hac rein motus totais, non vero alii
trimus, ut intia ostendetur. Quartoti
idem probat,qur ratio etiam mitia pro- . han in motum localem esse a sin eperindependentiam sic. ille motus peruadeperiae ani est prior, qui sine iub
motus laesis esse sine momines rationis, te auginenti ut patet in corporibus caelestibus, qui solum mouentur . nisu locali, motus vero alterationis, de
Umenti miliunt esse sine motu i
eali caeloriri quia eo non existente, non essent alii motus. Ergo est prio Quinto idem sic probat. Is motus prismi, qui solis cor ribus perpetuis inest. Talis motus localis, qui inest corporibus calvitibus perpetuis. Ergo motus localis erit prior, de te re, ad hoc enim facit hoc artumentum. Notat autem Phil mi motus localis dicarur primus stat duplicito. Primovi hoe in liuiduo , de hoc est
falsim, quia prius eius materia per pra uia dis crationes alteiatur, fit, de RG
tur,anteli in motu Iocali in catur . S
cundo absolute, Sc sie minus localis est primus,se non dicitur genitus, sed prima
causa generationis . Sexto id probat,
sed de pri eritate perfectionis tripliciter. Primo ratione subiecti, quia nisul mou tur motu locali nisi sit perfectum, Q plantae, conchae, spongiae, Se alia quaeulaticiamentis motruis carent, sint imperes. m. Secundo ratione mutationis, quia motus alimenti,& decrementi mutat sic motum cinna uisitione, vel deperditi ne, vel vibitantiae, vel eorum, quae subinstantiae insint. at motus localis non mutat substantiam, inua est ad Iocum exissentem extra labitantiam. Tertio rati
ne princim motus, quia, scilicet id quod
is ipsi moue maxime se mouet, securiis adum motum localem, de sic motus localis dicitor primus. In textu si . inquirit, qui nam motus
Iocalis sit primus, ledicit illum esse, qui
est colimus,le perpetuus, unde talis motus citariaris,quia prster illum nullus alius motus potest eis: perpetuus . I extu ergo 62. probae praeter motu localeni, nullum alium motum posse elueterpetuo contudium. Hoc sit probat. Nurulus motus qui sit de contrario in contra- 'rium potest esse perpetuo continuus . At omnis motus praeter circulare elide comtrario in contrarium. Ergo milius mora
pririer circulare poterit esse perpetuus
Maiorem iudicio meo ost ii, quia cum omnis motus habeat terminum, oportet
ut quandoque dicat sibi echam subter no verbi gratia, a iam sis albedine, antequam
320쪽
i am transeat ad nigredinem, quies auteinest in tempore, tu sic tempus intercedit in motu de contrario ita contrarium. Minorem declarat, quia imitatio est interens,& non ens, uterino inter contrarias qualitates .augni tum, &diminutio inter Mecrana, & impersemin quantita.
rem viventium,qui sunt motus inter contraria, seu inter op sita, , contraria tem extendamus aia quamcunque προ- stionem. Sed quoniam contra supradi-' clam rationem umella tres obiecti Des deo eas sinuit . Prima est, quod alia
quis posset dicere,quod generatio, & corruptio non sunt coirmae, ideo possunt simul esse. Respondet, fod suntorem sitae , sed meopposita Possunt esse simul Secunda est,qim videtur talium, mobile debere quiescere in termino a quo, quia tune non est , quia quod generatur, Mon est. Respondet,quod ibi est,ut in te mino a quo,qui fuit motus ad quem prae cedentis motus. & quod se scit,quod i aliquando quiesceri Gub opposito. Tertia est, quoniam dictum est motus esse a
varios , & postea dicti est, unum incia Pere a quiete contraria, sic enim videtur unum habere duo contraria. Respondet, sufficere quod motus opponat altari in
eui, & quieti, de Di re dieium est in s.
In textu M. proin nullimi motum k Calem praeter circularem posse esse perpetuum uc. omnis motus allis, aut est remis,aut circularis,aut mixtus ex vumque, ut qui fit per chordam, & arcini Sed nec rectis, nec araxcita possium esse continuo perpetui. Ergo erit solus circula. ras . Maior patet ex suffcienti diuisone. Minorem probat derecti . Nam monurectus,vel est simplex, idest de contrariora contrarium, vel renexus, ut ab M in Ra B, in A, idest motus conuerius. At omnes hi motus sunt contrarii inter se,
se impediunt, & motus contrarit,ut rim est,non potant essecontinui. E m . Secundo hoc probat in textu ss. Q. Illi motus non sunt continui, inter quos mediat quies . At inter motum rectum
Se finem , de eonsequenter non suntοῦ
In tex 6. mouet dubium, &sbluit diae se, di ostendendo, quod punctum in medio , cum non sit aetii non potest dic re,nee sinportare quietem, bene in primcipio, & in sine motus, & in summa d brum, quod valde ni curum est, reviluiatur qui O, discrimen esse dum mobile
est ii medio motus, de in terminis, quia in medio motus est actus eius,ut existentis inpotentia , cum cotinua te entia laterminum, & ideo tunc non intelligi me quiescere,at in terminis utique,quia tune intelligitur motus terminatus in actu, Se ideo cinare motum, di hoc prosequitur Phil tex. or.&68. Inter. . ostendit, quod in tempore constituendum est quoddam instans me dium,habens rationem finis, ratione prin,ris, & rationem principh, ratione post rioris,& hoc quia res, quae generatur per
corruptionem praece tum dispositi mim acquirit primitin sit eo, quod est principium sequentis esh, & propriet
rum. Hoc autem instans, quod est finis praeteriti, & principium nituri re unum est,fe duplex ratione. P sequitur ostem. dendo tempus non componi ex instantiabus,& motum simplicem, de reflexum tatae motus cotinim quod parum reseret.
ruetur quod non. Generatio V praestantior est motu Iocali. Ergo
motus localix non est prior . sequela n ea. Antecedens pisatur. Monu accipiespe m a termino 'm terminus gen
rationis est sibilaeua & motus localis obc qi est eidens. Substantia autem nobilior, leprior est accidente, ut dicitiis . Metapi LSecundo. Cui magis cauenit ratiommiat quies . At Inter motum rectum, . Secundo. Cui magis rebuenit ratio
Ze reflexum c de quo videtur dubitatis motus, illud tale dicitur m or mi
mediat quies,etiam in circulo. Ergo non ius. Sed aliis motibus a .locali conuenit sunt continui. Maior est nota. Minorem mus ratio,idest dissinitio motus, scilicet probat, Primo, quia experimur mobilia esse actum existentis in potentia, qui in his reflexionibus retardari. Secundo alii motus sunt in potentia ad aliquia πι--MN. Maia scilicet liab t principiti, trias viri de mobile secundum locum so