장음표시 사용
291쪽
mam esse principium mouens in animalibus, ut vidimus. Ergo non compositum. . Quarto. Si dieatur quod movens quod in animatis est generans extrinsecum, &vt quo, sit ahima principium instin se . Obllabit,primo quod animata distinguu-tur ab inanimatis leuibus, & grauibus , quod grauia, & leuia mouentur a principio extrinseco , scilicet a generante ut quod, de a propria forma intrinseca urquo, animata vero ab intrinseco omnino mouentur. Ergo in eis non est petendum aliud principiumν otia anima. Quinto. Secundum doctrinam S. D. una tantum est anima in composito, quae est principium motus, mouens, & non mota. Ergo principium mouens in animali non erit nisi anima, Se sic non compositum ex anima, & materia. Probatur, quia sic esset Nipla mota. Sexto. Neque veru Sidetur esse, quod assirmat. S. D. 3. de anima quod in motu progressuo animalis Pars mouens non
est anima solum, sed illa pars inimati eo ris in qua est virtus sensitiva apprensiua,puta cerebrum. Nam motor debet esse realiter distinctiis a motoaed ista Pars virtus sensitiva apprehensiva no est realiter dillincta a toto animali, cum in eo caudatnr. Ergo falsum est assi impium. Pro intelligentia huius quaestionis primo notandum venit, quod circa prpsente dissicilitatem sent duae opiniones. Prima
attribuitur. Averroi hic, comment. 17.&Σ. de Anima, comment.37. Item Themisio, Simplicio,& Alexadro, scilicet quod id quod moliet in animali est anima, &id quod ni eiurest corpus, animal autem dicitur compositu in ex anima,& corpore. Secunda sententia est S. D.tertio de Anima lectis. Ferr. hic quast. io. Iauellia
uast. 8. Toleti quςst. q. di aliorum pluriu, cidu*et quod motor animalis est aliquid
compositum ex materia, forma. ndo ergo notandum venit, quod una tantum sorma datur in compotito, quae dicitur una secundum essentiam, sed multiplex secundum virtutem, ac caul Iitatem, quia ex continentia virtuali ii fraiorum Iprmarum agit, ac si esset ad quate,& praecise unaqueque illarum sor-anarum , unde in animato anima veget
aama ipsa vegetatiuaui qua dat,
nutrire, augeri, Se generare. Et Ita antarsensitiuadad omnes actiones animae vegetatiuae, ge ulterius proprias, quae sunt propriae animae sensitiuae, ut audire, vide .
re, & ita die de anima intellectiva rei iam selisitiuae, & vegetatiuae. Ideo este principium primum motus in animali,
Sed tertio notandum est, M aliud est esse principium motus in animali, Se aliud
ella in eo motorem. Esse principium activum motus, est esse id quo motoraliquid mouet, sicut anima est quo homo intelligit. Esse vero motorem, est mouere,& agere, viqii , quare moueri, & in
uere conuexit composito, esse vero principium activinar motus conuenit formae,
do pastiuuat materiae. Hinc oritur, quod animata pro principio activo motus habeant animam, & pro passivo materiam , sed pro motore habeant quoddam compositum ex materia & forma, 8e ita pro
in bili in actu exercito. Hoc aute mouens compositum, si mouet secundum apprehensionem sensitivam eritcerebrum Sessi secundum appetitum sensitiuum erit c0r, de hoc voluit annuere Aristot. in generali , dum dixit animata non esse continua , quia scilicet constant ex partibus
aetherogeneis. Quarto est ulterius notandum . quod duplex est motus naturalis animalis. Priamus dicitur progressivus, Se hic sequitur apprehensionem ,& appetitum animalis monentis se de loco ad locum propter apprehensionem alicuius conuenientiae iavno loco, de non in alio. Secundus diacitur simpliciter naturalis, quia naturalia ter inest sine aliqua apprehensione, vel desiderio, ut motus nutritionis, cordis , di similis. Loquendo igitur de primo m tu patet, quod illud est mouens, cuius peratio est apprehendere, de appetere, secundum Philosophum autem operati nes sensitiuae animae, non sunt solum ania
mae, sed compositi, ut legitur primo de
Anima tex. σε. Et ideo pars mouens erit
commosita. Loquendo vero de motu secundo modo,constat etiam quod erit cor, quod est pars composita, quod tamen cor mouetur ab anima, sicut instrumentum a causa principali . Dum ergo dixit Aristota text. 28. habere animalia in se
quod mouet,id quod mouetur, non debet
292쪽
dein intelligi de anima nis ut quo,&de actito idest valet de iaciat aliquid conuea.
committo ut quΡ, unde motor duplex m et quod,&non ut quo, scut conuenie erit, scilicet quod, de quo, & ita mobile, mouere animae. Nam corpori non con nam quo erit materia, AI quod corpus. uenites ealbiim , nisi per albedinem, Ze. illi Monotandum tamen,non esse in- tamen albedo non eli illa, quae dicatur conuenietas, quod illud quod per se mo- prim tb Secundum dicitur ad eandem uel per allud moueatur, sicut quod nauta maiorem, quod valet eo modo quo ei aliqui nauem mouet,dum eammouet, a n, quid convcnit, &ita quia conuenit ania ut moueatur, de ita anima quae Ῥrpus ut mae primo,& per se, sed ut quo esse prin- quo per te mouet, per corpus ab ea in cipium motus , ideo dicitur pi incipium tum moucatur qdia in eo est . Composito primum morus ut quo, sed non ut quia, autem Quo attribuuntur.Priinum per se, sed hoc erit coinposituna ex ria teria, dedi hoc eii mod per se mouetur, quia om- forma .
ne mobile per se est corpus, per Aristota Ad secissidum negatur sequela, nempes. Pnysicor. Secundum est quod dicatur verum est quod illud quoi conuenit coiri mouere , & moueri, & hoc ei conuenit posito per se primo,conveniat etia parti ratione partium, nam. respectu animae bus. Nam partes iune in duplici differe
respectu corporis mouetur, ut tia. inaedam enim diςuntur quantitatia quo,& rationis motoris per se mouet,& uae, idest constituentes corpus ut quantu, ratione mobilis , per se mouetur. de sic in illis verum eli, quod illiud ouod Secundo loco ponitur haec conclusio. conuenit toti, conuenit etiam partibus,
Motor ut quo intrinsecus in animali, eil ut si Sol eli lucidus qualibet pars eius inis quoddam compositum ex materia, & tegralis eris lucida, ibesi totu caluinori serma. Probatur m mo. Actus habet ra- tur,quaelibet pars eiris mouetur. ationem mouentis ut quo, re de anima te- vero dicuntur paries esumtiales, ex qui- status est Aristot. secundo de anima. At bus constat totum, ut quoddam essentia Ipraeter mouens quo datur mouens , ut te,& hae sunt materia, & forma, & in his quod . Hoc autem non potest esse nisi cor falsu est,quod id quod conuenit toti,con
compositum ex sua materia, se forma. uenit etia partibus. nam coposito conue- Probo minorem. Nam mouens nil moueri ut quoia, & non mateliae, nee
quod subsiliit, est ens vinctu, distingui- Armae. Secundo dicitur,quod illud quod
tura moto, & est primum in motu, Se conuenit toti, conuenit etia partibus, sed immediatum. Haec autem corda conum modo suo, unde toti conuenit moueri vennini, quod subsistit in corpore non quod, quia est ens in actu completo, for- inhaeret ut Meldens,elf ens in actu distin. mae vero ut quo active,& materiae ut quaciae complexionis, distincti sitas, & mo, passive . quia talis est natura ipserum. tua & figurae,ia est primum, de ultimum Ad tertium dicimus Comme a. de S. D.
InnaM, . . affirmare animam esse principium m Secundo. mpens debet esse disconise tus, non vero esse motorem ut quod . nuum amoto, per Arist. hic text. 3o. At Nota autem quod anima in motu non po- anima non potest dici discontinua a cor- test dici initrumentsi motus, de non pri
pore. ' enim dicatur cum Alexandro, & cipale principium c ut hie dicit sei r
Simplicio quod est discontinua, quia non hoc enim videtur pugnare cum Arit lota est quanta, 't eit corpus, obstabit, quod secundo de anima, ubi dicit eam ella quo
noc conuenit omni formae, etiam leuau dc sumus,uiuimus, de movemur primo, un- frausum tamen Aristot. dicit, hale esse de si cor mouet,in virtute animae moueris continua . di non econtra, &i o dicimus animam Tertio. Motor dicit totum quoddain. esse primum principium motus quo, MAt anima dicitur pars . Ergo non pote- eor tale motorem instrumentalem animaerit dici motor cooris, seu principium mouentem, ut quod . . Ad quartum dicendum, quod intacAd primum ergo dicitur ad maiorem, nimata, & si habeant principium quσquod valet de eo eui aliquid primo, di mouentur intrinsecum, i si propriam
293쪽
ramen habent principium motiuum s iam extrinsecum, mouens ut quod, idest generans, animata vero illud habent intrinsecum, idest eo vel cerebrum. Ad quintum iactum est, quod anima est principium omnis motus in animali, sed ut quo,& quod non est inconueniens muri moueat, & moueatur secundum ciuersas rationes, sciliret quod moueat verse, di moueatur r aliud. Ad sextum dicencum, sufficere, quod rars mouens dulii ruatura mota, non in esse rei, sed in esse mouentiu & moti .
V Idetur quod sie. Quod habet in se
principium activum sui moltis, a seipso mouetur, ut patet in viventibus, sed grauia, & leuia habens: in se principium activum sui motus, scilicet grauitatem,& leuitatem, ut concedunt S. D. &Comment. Eiso a seipsis mouentur . Secundo . Generans non mouet nisi mediante generato, ut te illat Averro tertio caeri, comment.13. nam generans grauia, & leuia non ea mouet nisi mediante ipsoru grauitate, & leuitate: sed quod movet per aliud,non per se mouet. Ergo generans haec non per se mouet. Ergo mouentur per se a proprias formis, quia hae sunt immediatae. Tertio Arist. hie texi r .comparat corvus habens grauitatem, domini habentiuientiam, & non consideranti. Sed ha- ns scientiam non indiget aliquo extriniem ad considerandum . Ergo nec
graue arae mouendum.Generalis autem Extrinsecum est.
Quano. Effectus in am,requirit cam-sam in astr.Si ergo graue mouetur deo sum, vel mouetur a remouente prohibes, aut a centro attrahente, aut a generante, aut a se ipso. Non primum quia remoues prohibens mouet tantum per accidens. Non secundum, quia dato vacuo in certo adhuc graue ad illud moueretur. Non tritum, quia contingit generans esse' corruptum. Ergo a seipso moueretur. Quinto. Comment. ex mente Aristot.. quarto cali tex. commeruit . at quod i
pis mouet se in quantum est grauis inctu. Ergo per grauitatem& non a g
Sexto. Morus ab extrinseco in sine remittitur, idest quia tunc mouens magis abeo distat. Sed motus grauium,3e leuiuin fine intenditur , eum suo loco appropinquant. Ergo eorum motus non erit a generan p.
timo. Arist. quinto Phys. tex. 89. dicit, quod contrarietas: grauium, gel uium eli activa in motu, contrarietas umro duri,& mollis passiva. Ergo grauia, de lauia se mouent acthie. Octauo .. Illud dicitur, habere potentiam activam ad motum, qui potest linsiim causare ubique, de semper, remotis tantu impedientivus, At grauitas in graui semper, & ubique potest causare motum remotis impedimentis, ut patet. Erragraue, & ita leue mouetur a proprisis tormis, & qualitatibus. δNono. Mouens immediatum, &pr ximum de hoc enim controuertitur, an
sit gerans est invii cum moto. At pi test contingere suod graue, verbi gratia lapis generetur inferius de postea in suciscessu temporis proiiciatur superius, de ibi stet qer aliquod tempus, ta tandem
remoto impedimento descendet inferius, patet enim tiano mouens non esse simulctim moto, sed multum ab eo distare. EOgo non mouetur a generante.
Decimo. Sicut se nabet aqua calefacti dum se reducit ad frigiditatem, ita se habet graue , vel leue dum suae naturae relinquitur. Sed aqua seipsa reducit se ad frigiditatem, Ergo&graue, vel leue ad suum locum. Undecimo. Natura in naturalibus est principium motus illorum per se,& pr prium. At grauia & leuia habent suam naturam sormam essentialem, di qualit tes quibus mediantibus suma agit, ut forma grauis mediante grauitate. ENO a se ipsis mouentur, & non ab extrinseco . scilicet a generante, maior est Aristot.t. Physicor. Minor est nota, &concessa ab
Duodecimo. Athidest disputare a quo generantur grauia, Se leuia, & aliud a
quo moueantur, nam generans eli primum principium,Se mouens proximum. Hic tam Ffrimus an a generante no
294쪽
ptimo,ῆee in getaeratione, sed immedim mutus argenti viui ori sit grave, iidete, &quoad motuna, moueantur. Disum. Probatur. Quia generans mouet Decimolemo . Quilibet actus habet ad suum terminum, & quietem . At suum immediatum principium sed actus argentum vivum sua natura non habet primi,idest esse est principium generans. quietem . Ergo non acuis secundi t. motus . vigesimo secundo . Quod ab extrinis
Decimoquarto. pansformam,datomis eo mouetur,aut pellitur,aut trahitur,auenia consequentia formam, per formam, voluitur, aut venitur, per Arist. . huius limi dans rationalitatem, dat risibilitate, tex.&e. At gravia, te leuia nullo horum Per rationalitatem immediace. Ergo ge- modorum mouentur, cum hi motus sine nerans dans formam graui, vel levi, dat contra naturam,& motus illorum L metiam eis ut sint principia immediata mo dum naturam .
tus, Se sic generans erit primum eorum Pro resolutione huius quaestionis, in principium, de non Dmximum . substanti non admodum difficilis, aliqua Decimoquin ad est immediatu prin- primo annotabo , secundo loco nostram captum morus grauium, &leuit ira, quod conclusionem probabo, tertio faciam s
eli immediatum principium quietis illo- tis argumentis. rum . Sed forma est immediatum princi- Primo ergo notandum venit pro ex
tum quietis terrae in centro ,& ignis in plicatione terminorum positorum in tiaua sphaera. Ergo &e. . tulo quaestionis, quod per grauia &leuia
Decimos cxto. Non minus natis ale est intelligimus omnia corpora continua , igni calefacere, mi am sursum moueri. idest iiiiii larium partium, quae sunt ina- Nec minus naturalis est motus lapidis de- nimata, ut expresse ex mente Philos Horsum,quam sit motus dilationis, &con- supra deducitur . Secundus terminus es striistionis cordis,& respirationis. Sed hi ly moueanriar,motu, scilicet naturali,seu motus non dicuntur esse a generante im- secundum naturam. Nam quae mouentur mediate 3 ergo nec motus grauium, & ab extrinseco sunt iu duplici differentia; Ieulum. Quaedam enim mouentur ab extrinseco Pecimoleptimo. Contrarium non po- per violentiam, quia mouens in elanὀneeu dici generans , nec mouens sui con- imprimit aliquam formam,qua mediantetraris. Sed contingit ex graui generari dicatur ea mouere. Quaedam vero m leue, ut ex lapide, ignis, &ignem tunc ueptiir ab externo mouetate, sed cum i stirsum tendere. Ergo non potest hic mois pressone sermae,vel qualitatis naturalis . tu uici a generante. Primo modo mota, sunt mota contra n
sic generans posset turam, vicit lapis proiectus sursum, s
etiam dici principium corruptionis, ver- cundo modo secuncium naturam, ut leuebi gratia. Sortes pater genuit Platonem sursum,de graue deorsum, Se hoc secui nitum, At accidere potest quod Plato ca- do modo quaerimus, an grauia, &leuia dat ex alto. Ergo tunc dicetur pater eius moueantur a generante imprimente fompraecipitare illum ex alto, quod non vi- mam, aut moueantur 1 suas sormis a g detu r verum. nec dicendam. nerante linpressis.Et aduerte quod adden cimo nono. Omne mouens molienis dum est in tittito,An moueantiir a gen domouetur secundum Aristol. 7. huius rante immediate, &per se, non ingen text.3. Sed dum grauia,&leuia mouen- ratione ipsonam,quando generantur,sed tur, non est necessarium quod generans in motu, quando genita de loco ad locum moueatur, cum possit etiam ei te corru- mouentur. Dixi immediate, quia nullus. Ergo. cst qui dubitare recte valeat,quod primo Vigesiluo. Sic generans esset causa om- moueantur a generante dante form- . nis motus grauium, Seleuium hoc fal- quia dans formam, dat etiam omnia conis
sum, quia motus illorum potest et se ad sequetitia sormam, sed quod in quolibet
impediendum vacuum, Maior videtur motu illorum generans irrimediate cum nota, Minor probatur, quia haec pertinet serina concurrat, hoc controuersum est.
ad naturam uniuersalem. Dixi per se, quia elementa in quibus vigesimo primo. bic esset causa etiam maxime apparet rauo motu grauium ,
295쪽
derari sub motu . primo enim considerantur ut effective mora,& sic dicimus ea moueri a triplici mouente. Primum dicitur uniueri alii simi im, &hoc est calum, quod ea mouet naturaliter, Se non per violentiam, quia primus motus est causa aliorum motuum, ut Primum in genere motus Secundu dicitur particulare quod,
idest subsilens, saltem in princi Pio mortus, & hoc est generans. Tertium dicitur particulare quo, & hoc est forma grauis,
de leuis cum luis proprietatibus grauitatis, & leuitatis. Secundo considerantur, vi finaliter, de quodammodo formari mota, & sic moueatitur a suis locis nMu-xalibus,ad quae mouentur,ut ad suas perfectiones, & quietem naturalem. Vnaqueque enim res perficitur in suo locoriaturali, in quo conseruatur. Tertio possint considerari, ut mota per accidens Per remotionem impedimenti detinentisca extra locum suum, dum sunt in aestu essetitiali, & in potentia tantum accidentali ad eum , & silc dicuntur moueri a r mouente prohibens, illico enim quod impedimentum tollitur, subito motus sequitur. Quarto considerantur, ut adiuuata inmotum sic mouentur a medio, ut
in septimo ostendimus. Tertius terminus est ly a generante, per generans autem Duellus intellexit Caelum, sed male,D niam calum est generale, de uniuerses .
di remotum generans,de proprio autem,
di proximo disputationem lacimus. Erie ergo sensus quaestionis. An grauia, Ze s
uia inanimatae, de continua moueantur motu naturali namediate,&per se,1 generante non uniuersali, sed proprio,idest ab eo Dod ut proprium, id proximum Generans concurrit ad ei monem rei, non dumrogeneratur,& est in tentia
ellantiali, idest ad esse. sed dum solum ethin potentia accidentali, scilicet ad motum , sui loci naturalis.
Secundo notandum venit, quod circae praesentem difficultatem fuerunt plures modi dicendi ia Nain. Empedocses teste Mutilaeaeli tex. 8 s. dixit grauiae, ge leuia
a caelo mouerr, quod est verutra de motu circulari, non vero de motu . Nam verbi
gratia de mota ignis bifariam loliui mutanus. Primo , ut ei comienit secundum
si unaturam, tisic se movet recta su
sum, stillare ad spherani suam secundi
ve participat naturam superioris, & ve est in sphaera sua, S: sic ei conuenit in
Seoindus modus dicendi fuit Aead
micoriim,cuna qui , Lenardus, S: Th lomeus conseruiunt, dum elementis animam dant. Per quam moueri cicuntur,
de dum partes elementi extra su uni locis seu spliaeram reperiuntur, dicunt deam rvi ab anima totius elementi. .ae opinio cum principiis puri pateticis non a
Tertius modus dicendi fuit quorunda dicentium , quod grauis, deleuia per se
mouent medium, i it aerem, vel aquam ipsa autem per accidens. scilicet a i mo tum medii mouenturo Sed hoc est falsum ..
Primo, quia omne mobile per se, habet motioren7per se . Gravia, de leuia suntentia per se mobilia, de secundummat ramHr Arist. hic. Ergo habet motorem
per se, medium autem in et per acciadens. Secundo. Medii ini non mouet nisi
motum, unde per aduersarios est causa motus grallium, de levitim per accidens s Sed motum per accidens habet motorem Perseo Tertio, quia graue , de leue non mouentur a medio nisi prius moueant medium , unde restat videndum quom do se moueant, Se se mouendo, moueant medium per se, de moueantur a medio Per auxilium
inarius modiis dicendi fuit solo, Semultorum hic dicentium, quod grauia, MIeciae mouentur tantum naturaliter passi-ue, quia habet in se principium passiviunx sui motus . 8e non adiuum, ita ut secundum hos semia grauium, & leuium non sit principium activum motus ipsorum,
sed tantum habeant grauia, Se leuia quoa possint moueri naturaliter a generante. Sed hoc est contra S. D: hic, ruina. dist. I 2.quaest. Iart.2. quastiuncula prima, se Arist. dicentes,levitatem, bc ἶrauitatem, in grauibus, Si leuibus esse principia acto ua motus ipsorum. Secundo, quia grauiaras, Se leuitas sine naturales potentiae ..
Ergo principia actionum: Et quamuis
Arist.α. de Seneratione cap. z. tex. s. duxerir, grauitatem, de leuitatem non es σ1Ormas aeti uas,tamen patet, ouod ibi negat, eas etle formas a uas m producem
296쪽
Dcere primae qualitates, Doniam calor I roducit calorem, & Ugiditas generat
rigiditatem , non tamen negauit quod active ad motum nota concurrant, vi ctia experientia testatur, unde maior grauitas vclociorem causat motum in graui,&ita maior leuitas in leui. intus igitur modus dicendi cui munus scitu dignum omittam suit Seoti int. distinet. a. quaest. 19. Greg. distinct s. qua l. r. l. Mayronis dist. I . quaest.s. Achilini lib.3.de elementis quaest.x. Iand. hic ouaest. ix. Alberti de saxonia qiixit s. Nipni, Se Burid cap.praesenti. Pererii lib. racap. t s. vallesii contro. II.& a. aQZenonem, Ze quorundam aliorum est, quod
grauia, & leuia a seipsis moueantur, &non a generante. Ultimus modus dicendimit Arist. hie, & . de caelo tex. 2 s. deus. S. D. ibidem, de p.p. quaest.2. intc.I.q. I 8. artic. r. in diit. t 2. quaest. 3. art. a. quinctiuncula prima ,&3. contra gentes cap.ror. Capreo. in a.distin. quaest. . artic.3. trian. p.p. ut supra. perr. hic & primo contra gentes, p. s. Alta Magni hic c. .
tractatu E. Aegidi; .Ruuii hic, quaest a. Iauelli, te sere omni u inte*retum Arist. scilicet quod mouentur a generantu ut quod, quod, a p ria vero forma ut quo, mediante potentia grauitatis, deleuitatis. Tertio ergo notandum venit,quod generans grauia,& leuia ad hoc ut moueantur in sua loca generat etiam ea cum omnibus his quae lunt necessaria ad illii m tum, quia quodlibet generans est detem minatum, ut dicitur secundo Physicor. Se ideo unum uno modo generat, & aliud
alio modo,quare uiuentia ex determinato semine sunt, & inanimata a determinato generante, dante formam, Se consequentia ad illam. Cum ergo in motu horum tria praecipua sint, scilicet generans, forma grauis, vel leuis, cum suis qualitatibus, &corpus graue, vel leue, quod
est illud quod mouetur, dicimus quod si
graue consideretur in ordine ad gen rantem, & sormam suam, habet proportionem ad illam mobilis ad mouentem, si autem forma consideretur in ordine ad generantem habet rationem moti, idest geniti, si vero consideretur in ordine ad utrunque,scilicet ad generantem, de in
bile graue, Melti sabit r. aera mor
ti, &mouentis, motivi est producta a
generante, & mouentis , quia concurrit cum generante ad motum, unde generasse habebit ut mouens quod , & forma ut mouens quo, idest mediante quo gen rans mouet, sed formae istae substantiales movebunt immediate per potentias, Δ:qualitates proprias, idest per grauitatem, di leuitatem. Nec mihi obiicias, quod sienec generans, nec forma substantialis grauis, vel leuis mouehit immediate .uia restandetur, quod duplex est imm latio. Prima dicitur suppositi,& illa non est necessaria in toto motu, sed in initio
tantum. Secunda dicitur virtutis, quia . scilicet virtus mouereis ducat Per totum motum, & sic generans nam et immediate, narino immediatius quam serma, quia quanto virtus est superior. ia inde potentior, tanto dicitur immediatior . Nec iterum instes, quod haec virtus non est
nisi sormae aῖentis per medias qualitates, quia respondetur , quod in productione grauis tria inspicimus. Primum est generans , qui Irer propriam virtutem g nerat,&producit leue, vel grave. Secundum est torma , cum suis qualitatibus, getertium est totum compositum, scilicet graue &leue. In generatione igitur grauis non solum est virtus data graui, vel leui, sed actio generantis, quam dicimus
virtualiter durare in toto motu grauium, Nieuium, quamuis generans sit corruptum,quia forma non mouet, nisi ita vi tute illius actionis. Quinto igitur animaduertendum v nitas men csse inter generationem animatoriam, & inanimatorum, nam aniamatorum persectio stat in operationibus,& motu, unde his cessantibus in mouen- te,dicimus illum esse vita priuatum. Pe sectio vero inanimatorum grauium, &leuium in quiete posita est, unde non nisi per violentiam a propriis locis dimouentur, & dimota non quiescunt, nisi ad sua
loca reducantur. Hinc oritur, quod generatio viventium dicitur persecta iundamentaliter, sed non terminatitie,quia generans dat eis fundamentum, idest virtutem se perficiendi in suis operationibus
ad quos mouentur,pro loco,& tempore. At inanimata a generante consequuntur
omnem suam persectionem,ex vi sur ge- rationis . quia generans dat eis non
297쪽
rum virtutem admoturi sed etiam te
minum , cum ea ex vi generationis adsuunt locii in moueat, R ideo actiones vimentium non attribuuntur generanti, si-atti ibuuntur motus grauium, &qeuham .
Qito ad secundum principale conclu- socii. Gravia, Ricula mouentur , ut quod a generante. Probatur primo ex- pretiis kerbis Artiti luc dicenti 5,de qua to de caelo, quod grauia,S: lc uia non m uent seipsa , sed mouentur a generante .
Respondent Aduersat ij dupliciter Pri .mo , quod Philost loquitur ea motu adactii mellentialem, scilicet ad generatio . nem, Se non ad actum accidentalem cilicet ad terminum motus. Secundo, quod .intelligit ab eis negare talem motum ex seiplo , scit:cet mmc animalium se in uentium appcti tu,sc apprehensione. Sed hae responsiones iugae iuuat. Nam contra
primam liat. Primo , quod ibi Artil. l qititur non degen cratione, sed de motu ad sensum illius propositionis, quod omne quod mouetur,ab alio mouetur Quis dubitat quod genitum non habeat gen
rantem Ad quod propositum esset quod
omne quod mouetu diuiditur in partem mouentem, ia motam, quod continuum . non potest se mouere,& similia. Secundo totus dilairsus Aristot. tendit ad probandum quod unum datur primum mouens immobile. Ergo non disputatur de feri, de generatione grauium, Sc levium, sed de motu ipsorum. Vis etiam rationis Arist. in hoc stat. Nec animata, nec in nimata , scilicet gravia , de leuia mouent se ipsa, sed ab alio mouentur. Ergo commune quod mouetui, ab alio n ouetur,&in mouentibus, te motis non sit procelsus in infinitum, deueniendum erit ad unum primum mouens immobile, Contra secundam responsionem stat vis omnium quatuor rationum Aristor. quae tendit ad ostendendum non modum motus distinctum per apprehensionem, & non, sed a seipso, vel ab alio, Consi matur, quia Ariit. duo dicit de his. Primum quod non moueant seipsa. Secundum quod mouentur ab alio, di exprimit a quo scilicet a
generante viile,eriam eundem Arist. tex. 17.1μ32. ia dc motu animalium cap.3.
Secundo. Quod movet se principali-
πHVt quia, uiuid Ait 2Guiriti locia sua; priuata vita ri non se mouent. sed
mouentur 1 generante; Minor est nota , Maior est Arist. hic tex. 29. i. de Anima
tex. 39. lib. a. de An una tex .i3. Se Plato
nis decimo de legibus & in Phidi o. Tertio. ij se movet pri0cipaliter
ab intrinseco,diuiditur in partem inouentem, de in partem motam, praeter materiam, Se formam, ut anima diuisiitur praeter materiam sormam in cor, quod mouet, ta corpus quod mouetur. Atia gracibus, ta lembus non dantur ilia. EGgo . Minor nota, quia sniat lasena genea. Maior est Arest. tex. 28. de supra a nobis
salit probata , tu declarata , id it quaesti
Quarto. Illud quod conuenit asscui ex
vi suae generationisi, conuenit ci Per g neratioue in . Sed mouς rha i toga sua n turalia conuenit grauibus, & leuibus ex vi sitae genetationis quia tion gesacramurnis cum illo motu p*rpetuo . & hiuari labili, ad disserentiavi an in atorum, ut tu pra ostensum est. Ergo. Maior patet,quii tunc res nonust, sed iit. Minor est nota,
& addesu in inlianti generationis hoc
imo. Quando duo ita necessario,ia inseparabiliter se consequuntur quod
simul in est e pota unitur, dans primum, latet iam se naum, sicut dans rationale, dat etiam ris bile ; Sed forma erauis,& leti is simul cum motu ad suum locum prodi citur. Ergo sicut serma grauis est a generante , ita motus eius ab eodem erit . .
Sexto. Aetiones sunt suppositorum 3 Sed motus est actio, ergo generantis, quod est suppositum, & non iorma. Minor est Ait ilol. 3o. Physicor. Maior est eiusdein i. Metaphys& r. Me hys. ubi
dici: ormam non Iresse essu primo, & per
se terminum actionis, sed compositum , quod autem est terminus ut quod, est etiam princ pium ut quod . Ad primum autem argumentum diciatur, quod maior valet de movete ut quo, quoia concedimus esse formam grauis ,
cum sua qualitate grauitatis, sed praeter principium quo, dicimus esse necessarium principium quod, de hoc ei se ge
Ad secundum dicitur, quod mouere mediante alio stat dupliciter. Primo in
298쪽
Mm quod,m et per aliud in es uod, in animatis est prine lam iriues inuina
in secum,&vt quo initiatiue, at in animatis est principium intrinsectam,& ut quo ter& tale non dicitur mouere immediate, immeditatione suppositi, nec virtutis, si
utatur solum virin te alterius, nou diltria endo illain. Secundo in diuerso genere, de modo, ita ut unum dicatur mouere
ut quod, & aliud ut quo, de sic trumque
potest suo modo mouere immediate, siminatiue etiam, hoc autem non potest eia se nisi a generante, dante utrumque si mul, unde inanimata dicuntur moueri Agenerante speciali modo.
Ad duodecimum dicimus, quod quan ,
t diximus de generante mouente per do actus primus, di secundus an separabi-Iormam,& qualitatem, ut est instrumen- liter,& in actu exercito se consequutitur, tuin formae . dans primum dat cliam secundum, hoc
Ra tertium dicendum,quod similitudo autem modo se habent esse levium, de non catin hoc,quod sicut intelligens per grauium, de motus cali. seipsunt i litelligit, ita graue perscipi in
moueatiar. sed in hoc stat, quod sicut habens habitum scietitiae stati in conlideiat, nisi aliquid impediat, ita etiam habens grauitatem statim mouetur, nisi aliquid impediat.
Ad quartum dicitur , quod mouetur a
generaute, neque neces larium est quod movens, de motum sint simul in toto m tu , sed tantum in initio, nam semen agit
ad generationem postqtiam decisum esta generante, etiam si generans sit corruptum . Secundo dicitur, quod de si generans sit corruptum supposito, non tamen
virtute, quae remanet in moto.
Ad quintum dicitur, quod Comm. ii tendit lapidem se mouere per grauitate, ut rex principrum quo, minus milies pa- Ad decimum quartum dicimus, gen
rans dare formam. & motum, per torinavi qlio, ipso concurrente ut qyod.
Ad cimum quintum idem dicimus, scilicet quod generans dat motu, d e qui tem ut quod, e forma ut quo, nam si in uet leue, vel graue, illud mouet, ut qui e stat in propria sphera. Ad dc cimum sextum aliqui negant maioren , Ndicut disparitatem stare in hoc, quod moueri conuenit graui, vel leui, ex vi suae generationis, Se ex instanti gens rationis , non sic calefacere. Sed & dicitur seciuido,quod illi motus sunt a generante ut quod, de si non ut quo. . Addecimum septimii dicendum, quod contrarium formaliter,ia virtualiter non
potest generare situm contrarium M. ad te, nain murra quo est forma, quae con- bene formaliter contrarium, non vero currat ut initrumentum generantis, ta virtualiter, ut quando ex petra generatur qualitas tormae secundum. ignis, nam tunc actio attribuatur aene- 'ria sextum dicitur, quod procedit de ranti &quo ad esse, & quo ad motum. motu causato ab intrinIeco , sitie impres- Ad decimum octaui ina dicenda, quod Iione formae naturaliter mouentis, qui generas biseriam considerari potest. Pri- motus dic: tur violentus, noster autem ino ut est talis naturae, 8e conditionis, Senaturalis est , R ideo intenditur in fine. Ad septimum dicitur, quod illa contrarietas et tactiva instrumentaliter,& ut quo, non ut quod .
. Ad octaueram dicimus, quod maior est vera hoc addito scilicet motu generantis, di non aliter, quia sine eo non habet so
ma talem virtutem,& potentia activam.
. Ad nonum dicimus , quod simul sunt virtute, & hoc sufficit. Ad decimum dicimus, quod aqua calefacta reducit se ad frigiditatem virtute generantis ut q'od, & a propria sorma reducitur cum sua qualitate frigiditatis, yt quo sc patet non dicitur praecipitare inium,
dum ex alto cadit,quia hoc non intendit. Secundo ut eli simpliciter generans dans grauitatem.& sic ut dat grauitatem dicitur esse causa praecipitationis tibi ed non ut dixi voluntaria, vel voluntarii, , sed naturalis , & extra suam intentionem. Ad decimum nonum dicitur,quod on
ne mouens in mouendo mouetur, saltem
in principio motus, & sic facit generans. Vel secundo dicas, quod dum gravia , de
leuia mouentur ut quo , mouetur & generans in ipsis, quia sempeΓ mouent, ud eius instrumenta.
Ad vigesimum dicitur, quod motu;
299쪽
rante, ut disposito a natura uniuersali ad ea mouendum, ut habeant debitum ordinem, di dispositionem in uniuerso. Ad vigesimum primum dicedum,quod algentum vivum mouetur , ut quoddam graue ad deorsum, qtiod autem illud non acquirat permanenter, causa est eius fluxibilitas, humiditas, & figura rotun . Nam grauitas illud mouet deorsum, ted quia conglobatum est, ideo non potest v flere, de ideo si non quiescit , graue non moueatur deorsum , sed quia impeditue ab eis figura rotunca. Ad vigesimum secundia dicitur, quod procedit de motu ab extrinseco,sine qualitate intrinsto, ia forma mouente, habent tamen similitudinem reductivam adpulsionem, ut aduertit S. D. septuno hi
ΡRo vltimo complemento in elligemtiae supradictorum textuum,quedam cubia remanent soluenda.
Primo ergo dubitatur, in quo sensu sit accipienda illa propositio Ariit. in septimo assu napta,& hic repetita. mire quod mouetur,ab alio mouetur. Vel en: m erit vera de motu Physico, qui corporibus conuenit,vel etiam erit vera de motu Metaphysico, ut est intellectio, volitio, sim-Ilex emanatio, ut est creatio, vel etiam taxus passionum ab essentia . sel etiam erit vera in motu per accidens, & paret tu, di communiter erit vera de omni mobili, vel de hoc; Est enim hoc explicandum, ut recte intelligatur. Immo non videtur vera in nullo genere motus. Nam si propositio Arist. esset vera, esset quia idem test esse simul in actu, &in potentia. At hoc est falsum in causis minuocis, quia idem potest esse in potentia esse tiali, ut est aqua calcfacta ad suam frigiditatem , M in actu virtualis, nuta, scilicet trabet in se suam vi autem reducendi se ad frigiditatem, unde idem sic potest mouere seipsum, & sic idem erit agens, & patiens,
mouens,& motum. Secundo. In viventibus mouens non distinguitur a mobiu, nam si distinguerentur esset per diuersas
Paries, quarum una moueat, Sc aliae in ueantur, ut in animalibus, cor, vel cere
la n,per immissionem spirituum Mum
lium videtur mouere Ceteras partes, hoe Mitem dato sequitur, quod pars mouens
non sit mota, nec etiain a generalite, cum Arist. inanimatis tantum attribuat moue
Circa intelligentiam huius propositi nis pauca dicam , quia in septimo ut lacte
quaestionem specialem de ea dixi. Nota dum est tamen primo, quod de veritate eius duae sunt opiniones. Prima est scoli. .dist. 3.quaest.7&9.Metaphysquaest. 34.& ibidem Antonii Andreae, Greg. in se cundo dis inch.6. Quaest I. amc. I 3. Iand. hic qitast. ii. N I .de calo tex. 28. Hi enim diremthanc propositionem non esse omnino veram, neque necessarium esse,quod id quod mouetur, realiter distinguendumst in partem mouentem,& motam, unde
idem potest mouere seipsum, quare ratio an probandum primum motorem inam bilem, fundata supra hac propositione, infirma est, Se debilis . Altera est sententia sustinens veritatem, de soliditatem huius propositionis,& hanc delandunt S. D. hic, de septimo
huius. Aegidius. Quod 3 quaest. I 6. p. I. distinct. 3. quaest. 3. Ferr. 1. contra Sentes cap. a z. Suarea I. Metaphysicor. disp.r8. sec. I. num. I . Onimb. de Ruuio hic, deest amplexanda, ut satis ab Arist. probata, N ut maxima ad probandam immobilitatem primi motoris assumpta. Secundo tamen notandum est, quod habet has exceptiones. Prima quod valet in motu Physico corporum compositorum ex duabus partibus, mouςnte, scilicet demota, non vero in motis motu Metaphysico proprie,&striete, nisi i diximus. quia non est necelle omnem intellecti nem, Se volitionem esse ab alio motoremouente. Secunda, quod non valet in his, quae naturali sequela fluunt ab es Dialia. Tertia quod nec valet de motu partium. quia ne sit processus in infinitum opus est deuenire ad unam, quae non moueatur ab extrinseco, sed seipsam moueat. Unde vorificatur de mouente ut quod, distincto imobili, & diuiso in partes integrantes,
non in essentiales quae non dicuntur m
Ad primum autem in contrarium uicitur primo susiicere ad verificandam propositionem Arist. quod idem non sit simul vi a stu, di in potentia, Inde ut est in po-
300쪽
tentia indiget motore ad reducendum se in actit, ideo dum aqua calida fit frigida,
mini 2tur tunc a generante ut quod , & a propria forma, de qualitate, ut diximus
supra Sed vide quae de hac re etiam dixtimus in norio Metaphys. Secundo dicitur quod idem non potest simul esse in actu,&potetia, sed necet se est ut distinguatur in mobile, & mouens, quando motus est Physicus, de quo loquimur, & supra haeratione se fundat Phil. Ad secundum dicimus, quod loquimur de motu perfecto, Ze rei subsistentis, de compIetae, scilicet quod omne quod moueriar, ut completum, ab alio comp eto,& subsistente ente mouetur, Pars autem est ens in completum, ut dixιmus. Secundo dubitatur circa tex. ro. in quo
Arist. dicit, quod falsum est velle putare animal non ab alio extrinseco moueri. Ergo falsum est quod in tex. ao. dicitur, quod a seipso mouetur. Respondetur quod pro nunc duplex est motus. Primus dicitur appetitiuub N hoc motu movetur animal ab extrinseco obiecto appetibili, quia bonum est in robus.Secundus dicitur localis, idest de loco ad locum, & sic dixit animal mouere seipsum, idest ab intrinseco, & non ab e
trinseco, ut molientur grauia, S leuia Tertio dubitatur circa tex. 27. in quo aTrmavit Philosoph. animal naturaliter se movete . Hoc autem videtur talsum, quia quod naturaliter mouetur, necessa rio mouetur. Animal autem secundum appetitum mouetur,& homo libere. E Lo non naturaliter, & necessario.
Ad hoc respondetur,quod naturale d pliciter sumitur. Primo ve distinguitiar contra violentum. Secundo vidistinguitur contra libere, Arist. accepit Iy nat raliter, ut idem senat quod no violenter, quia motus localis animalis , ut simplicia ter dicitur corporis grauis potest aliquomodo dici violentus , dum sursum duci tur, sed ut est motus corporis ani n quaquam, quia anima ut animae, potest mouere naturaliter corpus sursum, deo sum dec. de ad omnem positionem, ad quam est in potentia Quarto dubitatur contra text. 3 o. ubi dicitur,continuiuri non agere in se. Nam aqua est continua, de tamen habet partes
magitici Galla calidas,prout Aiax pro ir
miores calefacienti, & partes eius callodiores, agunt in minus calidas. Ad hoc dicitur, quia agere in se stat dupliciter . Primo per alterationem caurutam ab extrinseco, & hoc poteli etiam continuo conuenirC, ut argumen rum probat. Secundo per actionem pallium diastinctarum realiter,quarum una se halier, ut mouens, & alia ut mora, & sic dicitam est hoc conuenire tantum discontinuis . Quinto. Quaeritur, a quo voluntas moueatur ad appetendum fine in . Non enim videtur in ori ab auctore naturae is
sicut ut a pruno nrouente moueutur grauia, Seleuia, prout dixit S. D. P.P.q. Ios. artic. . &quaeit Io7. a c. a. & 3. contra gentes cap. 89. Caiet. p. a quaest .arz.A. Ferr. contra gentes ut supra. Aegidius r.
distinct as.quaest. .S cap. v. unica. Natuintiat Scotus in z. distanti. as. qtiaellio unica. Et Iand. non Conimb. hic. Primo, quod actiones vitales solum sunt a vivente, & non ab extrinseco, ut ethmotus grauium, &levium. Et secundo, quia actus volendi, & intelligendi non ordinantur ad obtinendam naturalem sit biecti dispositionem, de conseruationem, it ad haec ordinantur motus grauiuin isti levium. Ad hoc dicitur sustinendo sententiam .s.D. quod similitudo stat in hoc, quod sicut grauia, & laina diriguntur ii, finena cellatio, ut necessarium distinguitur
contra m xenter, di naturaliter mota a generante, ita voluntas mouetur ad sua finem necessatio specificatiue, de non indifferenter,sicut mouetur ad media,unde primum ar mentum non tangit sensum nostrum, rundatum supra proportione,
de non super indentitate. Ad secundum autem dicitur, quod voluntas. per ficitur in appetitu , 5c coniunctione cum ultimo fine. sicut etiam perficiuatur grauia, de lautarum in s