장음표시 사용
281쪽
perate. Anne r eontingit, rem esse evidenter redibilem: R rem esse non evidenter credibilem r;osiit alit: r ut probabili. An recedens pretatur tum ilia p s in Therilogi in multis quaestioni bus pronuntiati probabile esse, hes ves illud esse de fle. tum quis authoritas non 'torsus eerta sed amen nia a , di se probabilis facit rem dictam
credibilem ; non evidenter, dc certitudinaliter, ergo ores, ibilitei. t qRespondeo, antes ens eum suis probationi bus transmittendo & consequentiam negando: nam smile estet. si astu meretur: continsit rem esse eredibiliter credibilem tergo eontingit, rem esse probabiliter probabilem. Ut porth addendo ereiadibilitet credibili, vel nugaret, vel credibile de se uitia .sso nihil fgniscatur; ita est in probabili. Credibile vero non destruitur per additur illud prolati Pennam sint quaedam ab in tallibili auth ritate eerto eredibilia; alia solum probabiliter e te dibilia ab authoritate magna, quae plerumque nou fallit texterum ut ex dictis liquet, in probabili x non sunt alia, quaerem emth probabilem reddari , 3c alia, quae probabiliter probab n. AdaeqI1ix Oeationes porto tollendas,& vitandas, illud hie noto 3e eoneedo, quod scut exterae tes existen es extra intellectum aliquando sint non certos bile, i sui opinabiles; ita ipsas nostras cogniti nem & seientiam. & opinionem, &sdem, & alias esse ali uiratido suum probabiles, & opinabiles, id est, solum per opinionem affirmabiles.
yi fur nobis liberami vinari. A aecede nitum n iorem explicati' em I nctu's sin i distincteque tracta
atque Theologis contra Ibiisse ; dum negavimus, nos uMeraequalia,& circa uii 3us prob bua opinati posse: dum ita m4ip mari ad solum verum ialtem
esim Listoiue proiiuntiavimus, opines inon esse in nobis. id est . non esse hobis liberum. At contra statue te videnrer philosep lii, & Theologi omnes; nam doce iri, iam, cum opinamur; ex incli nati Ohis, 3c de erm natione, ves etiam imperio furitatis duci, det tminarique ad agentiendum tini patri: ita s. Thoma a. a. t. Mi &alias: ita
exteri constituere videntur.' ' Quod brais s aliis, Dipliciter nunc persuadeti f. detur. Ptim, a priori; quia objectum opinionis tantam vim habere non potest ad moveniadum intellectum ad allcnsiuin ; quantam objectaceria vel scientiae , vel In dubitatae fidei: cum ter-rtim ,seu Pholi , quamn certum, aut non omnino e et tum I objectum autem Opinionas non sit omnino certum: ergo hie virtutis motivae desectus plendus est aliunde : ergo a Voluntate e nam non sit perest aliud. Confirmatur: ipse etiam alienis
sit stiuncificus, de deuionnatiuua dependet a vois
Tmtate quoad exereisum; nam domanstra mus , & univet fili ter habitibus utimur, cum volumus, ut est axioma ;& nemo nolens demonstrati ere allensius tapinativus plus pendet, quam quoad ratercitium aeum objectum illius minus possitier pendet quoad speciem: ergo opinari possumus vir
ca utrumque extremum propositum t ergo tam circa aequesta, quam circa minus.
Secundo arguitur e milὸ suspica li& temeth judieare est in nobis, dc liberum: sunt enim pecca ta r ergo polliamus non temerh sed recte judicare item postumus non suspicari malum de proximo ted bene p sumere, quoties vel suspicando, vel temere judicando peccamus: ergo 1 sortiori opinari est in nobis circa aequaliter, vel inaequaliter probabilia. Patet consiquentia; quia suspicando.& temere judicando praestatur aliquis aliensus: aeminus probabile, vel aequaliter plus multo mere tur, quam objectum suspicionis, vel judicii tem rarii nam horum objectum est minusquam proba
bile,& equaliter probabili praestari potest assensus.
Conurniatur. Primo, quia vel temere judicanti proponitur tamquam vero similior culpa prori vi & tunc non temere sed rationabiliter, re si e sine peccato iudicat : Vel proponitur tanquam minus 'erosi utilis, nunusque fundata l&tunc lic; et otia tellectus per assensu M sertu in min us veros; milia, nimiisq; fundata:ergo cessant quaecuinque supra allegavimus contra assensum minus probabi
is, velarque probabilis: & a fortiori postultius in haec furr per aisnsiim. Confirmatur. Secundo, quia minus probabilen tu urgravi sandamento: res, quam suspicamur , vel Amure judicamus, non gravi, sed levi funda mento nititur. Ergo si suspicari possumus, dite- merui Idicare , a laniori opinata valemus minus probabile: Led possumas etiam magis probabile. ErgRppinari est nobis totaliter liberum. Tirpo arguitur. Credere est nobis totaliter nis σ3Mi. I in iam loquendo de fide, qua Deo ere
dimus, ex perimcnto nota, & ab omnibus accepta est A 3llitu semetitia dicentis: Nis creore ress
'si vesciti. Idcirco plurimi tenent fidem istam essen ibis liber m quoad exercitium, & quoad speciem,ut est nos cuin credimus, potuisse & non eredere, Se ut iam rebus eredendis dissentire, si placui iaset rigo similiter nobis liberum est opinati. Con- - p a m loquendo de credere generaliter, multa ιςvitcs credunt i d qui cito credit ilium si corde ergo. redere possu inleviter,& levi tandamento:urgo a fortiori opinari possumus cum gravi Magamento: at de aequali per probabilibus G demulus probabili adest gravς fundamentum: hoc enim vocant notabile: ergo de his omnibus opinari postumus : ergo est libertas opinandi eis extrema opposita et ergo est omnino liberum opia
Quarto, dc postremo arguitur authoritate S. P. Ignat ut dicitum tu in epsi LGM. um υεν. β
dere in hanc potiar, quam in iliam prim volDHii tribuit S. Patur. Ergo in rebu non evidentibus, id est, probabilibus pia
282쪽
simus ines inare , es determinare insit 3 ad A quamlibet paritum. Ergo & in aequal- ν
babilia .re ad minus probabilia. .,Sed in cocitrarium obsat authoritas Aras uululoco ea tam de anima Thomae ibi atque Commentator iura. Id tenent Auctores citati supra: atque haec videtur esse communis lententia.
philamus rediri non ponerWaltera quo in metem, dua n n solum pollumus non noriethractum, sed possumus amorem D mittere,
k Ideo eis in ossi uri prinumpere:& in inress ctun6n solum non assentire rebus propositis indeisdem etiam dissentire Rursus utra M e libertas subdividi iuv&potest esse ver immediata, qua rebus urum e dem modo stantibus dc permanentabis, polium aut non amare; aut non a sentire; aut etiam odio habere, Et dissent det vel potest esse mediata I qualteri rebus iisdem eoddm modo stantibus, ac per
m flent aes , nequeam non amare, aut nequeam
saltem odio habere tamenisi hi liberiuri QR, in rebus propositis mutationem facere, qua indu cts nutatione omnit neeessitas tolla ur. Sic qui clausos vul6Habere, Mirabeto ulbs r v os immediate , & rebus sie stantibus nequit obiectam sibi albedinem di adia perire oculos poreli, dyM Widere. Similiter dum mi is in obiectam albedinem vult ullam intendere, nequit videre nigredinem ex adverso propositam : at potest inruiturire cinis verrere ζ Eceam videndi Similiter intellectus, qui solum respicit fundamenta unius paris, &nihil considerat contraria,n quit contrariam assitis maree,at potuisset contraria considerare: quae torte invenisset vera ;& tunc hane partem amrmate e
Thomae in Κε q. a. t. intellectum, fle volu notem se mutuh habere tamquam movens, & mobile; runt intellectus movetur voluntate ad mlelli ia eraeum, Ec eognostendum, & vieissim voluntas movetur ab intellectu ad volendum. Sed quisn ramim fibare prorsus viderer, quod idem Tespectu elus eis tanquam minens,& mobile compare rur, nam movet quidem, sed non movEm ab alio F de mobile movet , sed non movet mappa erirem di tradi moliem tollit subtili:& eniimi rictibne, dieefido intellinum esse movens secundum imum: Sc mobile secundum aliud; & similites voluntatem 3 & idcirco ncrae eomparatitur tamquam movens, & mobile mutis te emi
dum idem, sed secundum diversa: ne inula
ponsone ad 3. coneludit Voluntatem moreis intellechrum quoad exercitium actus, Intellectum ero movere voluntatem quantum ad de vinarionem, id est, quantum ad speciem actus pater , ait, quὸ non est em movens, ct moram sit -- extetis hujus doctrinae ad alium locum, quia ad praesens non attinent, te missis, ex illa selum eam pistillam deligamus, quae n6stri instituti
est. &qua totam motionem qua voluntas intellectum movet, ad exercitium actus refocat.
, & expunit a. a. q. a. m. s. O l . do
myu istum inc nobis liberum ,: dc volunta-xi- ω quoad assen . - Etenim assensua scientiat, do illi q9icunque simpli iter evidentes smium iunt no ε liberi quoad usum, in quantum habitibus quibuscumque etiam 'monstrandis diuussus, cum X MM , nec demonstramuim p. ideo re ' m uta est in uobis. Mi opinari, & credere profecto magis sunt in nobin irae quidem. λ μ ..docet esse libe rum quantum ad uium, dc praeteIe, etiam qua tum ad assensum: quod id idem ego de fida diωα
de nunc dic de opinari,&S. omasa. R. ν se. I. art. M alias eodem Quoad hoc modo de ceteri.
Verum , ut fghd , is fide, & in vinione non sollam usus, sed ipse etiam assensus subjaeet libeato asti trio; nam etiamsi actu consideremus motu vum vel fidei,vel opimonis, non cogimur e ne eessitamur ad assentum : ideoque in fide tam usus, quam assensus , & considerare, & assensum dare, utrumque est meritorium. Sed Quaeris , cur veritas divinae revelationis quae vel evidenti credibilitate, vel etiam, evidentia omnimoda moras adelia constit, u eum eo-ddmi Thoma ostendi: & cur similiter moi
fidenter eonstat adesse ;h oh etiam nos neessibi ii ad assensus ipsa ἡ opὀrtionatos fidei vel opiani disii 'quemaamodum veritas silentiae nobis innotescens nos 'ssensiliis neeessitat.& emit Ratio & dispultas desumitur ex iunt. s. i. misia ei p. quia vinnesiamιῶι Laisasire desid ranti . vetitat ni triplieitet demopstrat S. Tliomas r. Uthisis Ohioet; naturae ad cog fines moventur, Sc inclinantur, & clementa ad centrum: M'homo naturaliter scire rem desiderat, & qua
diu illam in se heseie, inclinatur de movetur ut
nee in Dmi me intellectus quiestit.: nam, iii xd rem disserit S. Tho m. i contruenti c. ecia A
quod est imperfectam in aliqua specie . desideri
non per hoe satiatur, sed potius per hane issim
propositionem incitatur ad procedendum us c. ad ipsa in scientiam rei propositae: nee est secum dum motum natura.m, ut facta Propositionu
283쪽
et i sententiam, sed ut pmcedat inquirendo uluterius , quousque ad cognitionem, & scientiam rei in se perveniat: qui est 1iarminus totius m tus intes lectus. Quod ergo interrupto ulteriorieramitae an tentiam ferat, & astensum re bus eatenus repraesentatis proportionatum pra stet; nequit ex ipse natura intellectus nasti , sed opus en alio principio determinante; quod solam potest eise voluntas. Non secus, atque in tertio jud io, cum judex nondum ad licuidam veritat cognitionem pervenit , debet ulterius inquirere taec ullam ferre sententiam: caeterum contingit, quod aliquando nulla sit spes plus cona periendKdc tune ex prudentia cogitur sistere,& at qui in ferre sententiam secundum habitam causa: co' 'itionem. Sic in re nostra intellectus adsistendum, & cum limitata rei cognitione aliquatit et judicandum , & opinandum cogitur voluntate; aliquindo eum vitio, quoties scilieet inqui en d qui plus erat: aliquando prudenter, oti a sussicienter quod sita fuit veritas nec est ulte rius inquiribilli: tamen senipes contra naturalem motu in intellectus, non secus, atque cum lapis, qui adceptrudi sertur, Id medio suitur.
Hi ne subliniis illa d finitio Augustini , quaeredere non aliud esse dixit, quam cum assensiuvet assent undo cogitare: quam cogitandi parti eulam S. Thomas inde dicto m exponit, quod intellectus oedendo res sibi non liquidas & manifestas, scin qu rus id, sed coagitatur: atque in de locus sempulis, & tentationibus contra fidem. Finis itaque motus intellectuν eli ad sciendum hei lacte rem iii se, dc qua a divi ad hunc hnem non
pei enit, ip a se non sistit, sed movetur: atque Idis in ered bilibus, fici opinabilibus ad assensum
fi landum rebus sibi nondum exploratis determinatur necessariba voluntat et quod multoties cum vitio est,&i debetib creditur,&in opini
nibus , contra quam ό poteret, sillitur cum manno veritatis praejudicio : quandoque prudens est; qua prudentia Academiet , de Sceptici carue- careat quutidie multi, dum indemonstra bilium qύχrusit de mons Gati finem, ut ad Μ t,pii declaratur : dum similiter Modernorum aliii a materia morali, de iri ea si conscieritiae semiarier; d demoli uarionem i, thimcant, nec idi pro bari putant, quod non detrivi stratur r quorum desinus, de i ii ora H G i. mis Oeae G Meraph. ι κθ. ali que ex ictis manifesta est. O .voluntatis. scilicet in o stando semper adesterioris p iculum aliquod Latteiri remotuminam. Pinari etitur ex I. m. intellesius poti, nam taliter tela mi periculo refugiu's. . . Ergo iba a s: non determi riariis opulandum , sed in distet voluntatis de minatione , quae ali uando prudenter, ali an eo imiush lan rex eum illi periculo exponat, occie iridis satis eonstat, quomodo credere, Sc opi nari pendeant a voluntate , ejusque determinatione quoad usum,& Praeterea etiam quoad as r risi qualiter a stitis, intellcyra , de visi
oisserant credibilia , & opinabilia, quantuni ad
vim movendi spectat. De caetero alias lat. probavi , fidem non esse liberam immediate quoad speciem actus , quasi credens potuerit immediate dissentiri rebus propositis, si voluisset ; dc quasi ego nune immediate pollini Calvinismo allens a dare, eum inter ea ea secta cxeditura cuique, I mihi maximἔproponatur ut evidenter incredibilis ex omnium sententia; & ex mea, & aliorum evidenter etiam salsa. Idem de opinione constat , nullam esse libertatem quoad speciem , ' tum prosatum sit superius, nos opinari non posse circa ἁ- qualiter probabile, nee item circa minus probabile cum rursus hae quis . non ex cogitationis meis nunc excogitatis, quae nihil iaciendae essent.
sed antiquissimis Plutosophorum, & s. Τhoniae principiis deductum videatur , intellectunt quoad
speciem actus immediate mobilem, Ac determinabilem a voluntate haud esse: in quo ipsa rerum declaratio maxima earum probatio esse potestide quo genere probandarum rerum alius occulistat sermo plenior. s. HI. Solario argumenuriam.
EX dictis patet solutio argumentorum; nani ad primum sitis declaratum est, & ebnees.sum, eredibilia , 5c opinabilia minori vi ga de te ad movendum intellectum, quam se ita, Mintellecta; inde tamen solum habetur dependentia a voluntate non solum quoad usum, sed etian quoad assensum; ut nos volum M ; quare ibi alligata potius consimant sententiam nostrais Inam soluin probant, intellectum plus pelidervoluntate, quod concedim se non autem probanti, intellectum immediate dependere , & esse determinabilem quoad spe mactus: quod nos negamus. ML diculurim'
Ad tertium similitet det lasaiam est, & cA es.sum, opinari esse in nobis, ut Gedere a Mutrumque esse nobis libet Uin qm modo.
liter veth qui leviter credunt, moveantur levisundamento, constabit ex Modiae nunc ad F. cundum algumentum, qRod paulo latius declarandum est, atqua solvendum , vitasqmmeI
mus : est ergo id nobis liberum. h cium tenendum videt p, in os nutiquantinoveri re levibus indiciis υς levibus; 3e otio tum levitas sit nobis nota, quidquam vel Judicandum, 'Aetiam dubitandum e sed tota res revocatur, quod indicia, vel sundamenta levia vitio nostron'his rideant ut, graviai sie vel indubitandum Vl etiam judicandum movemur Prima pars, quae multiplieiter ostendi posset; ex eo nunc breviter constat, quhd intellectus ita essentialiter staddictus viso, ut nihil omni libabeo egredi sciuas queat ullo voluntatis im ii.,
284쪽
oot usqnam visus queat tendere , serrique ad mus, quae ad illius probitatem lux dam'
ad non colorata. Idcircb nunquam objecto adhae-- ω . .
.ere plus potest , quam putat i Ilius motivnni metini, nee hominum dictis inhaerere tanquam destibnstratis asssensim dare tanquam a Deo revelatis : nec item incertis totis tanquam certis asi mite : nec omniso dubiis fidem ullam dare,&se in exteris emiversaliter verissima inductione. Ideo nec in consequent as notas committit: ideo nullum absurdum notum cone edit i nihil di nans admittit. Nee erso levia, quae videt esset via, pro govibus admi Lit: nec illis pIus movetur quam ea mereri aestimat. Sin minus ea prole. ibus aestimaret, ut siroponitur : nam tractamus de levibus notis , S simul pro gravibus aestimates', ea pria gravibu acceptando, & ipsis tan-ςdissi mribiis inhaereti do: quod non aliud λ- et, an si intellectus eamdem rem simul parvam , & magnam aestimaret, & granum synapis.
quod minimum videt, magnum smul montem haberet, timeretque opinando , ne ea dente in caput grano occideretii quis, sicut si laxum in caput caderet. Non ergo vel suspicando, vel temere judicando inde peccamus, quod vel in indi-
elis, vel fundamentis levibus , uuae tune plane videmus esse levia , & nihil probare , assensum aliquem immediath praestemus. Alioquin, ut supra notatum est , siquis dum temeth judicat, agnosceret , se temere judicare; idque mentaliter dicerer , perinhoc Ipsum , & pet hahe propriarn consessionem suum m-ximci honorem test teret'; nam diceret , leleuibus indieiis , & in lassiciendibus judica Aia, unde diceret, se male iudieare : &lie ho-horem an larret simul, εc resimieret; & proxi--nti condemnaret simul, & absolveret; nam hos ipsi , eum ab Ivere eum volumus , qui Ita iudicatus , ac damnatus fuit, satis sententiam absolutoriam ferimus dicendo eontra eum te mere , id est, levibus, &insumientibus indicus iudicatum Hisse. Eugo si hoe 4pLM a1 esset in mente temere iudieantis, inre m illa proximus latis defensus, & approbatus i non ergo laesis. Eino id sciendo εmeth iudieate non est temere
ferunt: in quo emam peccatur plurimum Tertia di positio est senectus ; nam lenex exl.
Rhetor. sunt valde suspicaces p- ρρο
pertique sunt multo plus mali , quam boni emin mundo. Haec disposito eulpabilis haud erused naturalis 1 tamen multoties decipJt, nee ob universalem sui, vel aliorum experiaentiam l lecti seni de aliquo in particulati mastiudicare ; nan hoc est prohibitum in Evangelio deberet in suam dispositionem , ae suspicaci ne 'tare flectendo a iudicando, vel suspieahao abit ineme quoties evidentia rei non necessitq: oria enim particularis ille, de quo suspicatus, re meae. non sibi, aut aliis , quos expertus est , existit smilis, sed est te ipsa innocens : at sanctius elimatos & nocentes absolvere quam unuis inno. centem tondemnare, ut leges sancte statuunt. PEx his citis patet solutio ad secundum argummentum,&isius confirmationem nam iii μα omuI;, &temere judicamus ex funda mergis quia dem re ipsa levibus , quae tamen non levia , se vel majora , vel gravia nobis videntur propter nostram dispositionem pravam , ut deeraratus est ,& etiam propter indiligentiana .Ex hos etiam contingit, nos multa ei th, & sic leviter credere. Undὲ nulltim est argumentum ad opinandum inter opposita e sed sellim sequituris nos opinati posse ex fundamentis te ipsa improbabilibus,quε tamen nobis tanquam probabilia promitantur,ti appareant. Argumentum deinde probat nimium tiara si ex suspirari , & temere judieate valet eo sequentia ad opinari, posse etiam ii iinprobabilia nota, seu non probabilia, stitieet ea, qp at levibus sollim sundamenti nituntur, & ideb ad, proba bilitatem non assii unti nam ut objeo jussit, temerε judicamus propter motiva via..t,
Aractavimus,sen, quomodo quis em
sienret eis k i x carit m mc revia nostra nimisi me incitur, quae prava dispositio
acit res nobis ali ter apparere; in quo timendum
pmpriam opinionem obedire possit, ac deti a superiori. Nunc ex ipsa autoritate objesta ebn- stat solutio , si admodum ven iamus, queri strirer a nam I . d re ineipit, quo docet, id fiexl
nobis ali ter apparere; in quo timendum m M. M. ML Os
ex hoc facilhana ili malum suspicatur Dictyonuntur tanquam sibi similes 3
vel proderari eri in malo omnes similes, de prur, c. . secunda dispostro, & ea rivi, si erga prox in triter invidiam, vel propter Ansionem aliquam:
leb peccator munus Scribis , & re uisaeis x isus est Christus , α
Te contra proximum sium, Rudiamus, inquira-
P sectb in sententii adferia nimvidebatur inquisitio ; & in ii ami, obviique euia libet videbatur esse responsio i & seiri insessum, quo possent ad per Μioneri pervenire, quod tamen vehementer scire optabane 'viam enim in opinabilibus pro , & contra siperiorem sentire, di judicare tam ponatur ab acti ei artis volisnimiarium unicuique, ut est mihi mod4'voltio Diti seribere, vellegere , de hoc modo sciendo vehementer solicitos eos esse , videSatur cinὲ , ne di- aliud, ab omni prudentia alienum, satisquainconsideratum. Rursus s. Pater hane libertatis
285쪽
nostrae obviam, ae brevem solutionem, expedi- firmat, &dicit rem ipsam substratam Z sti Imri Monemque reddere debuisset. est falsum ' quia de probabilioritate , quam ipse Sed Perli longe absit ita Aea reddenda tre Sipse opinans iusse ipso percipit, habet non o obabrationes praebet. quibus subditus ad idem cum lioritatem, sed evidentiam; ergo de illa non orii
supera re sentiendum permoveatur, quas multi natur. At de re ipsa veritatem non habet . non cuidem sciunt memoriter te aeteri in eo credant. A mori in G - - - m quidem sciunt me moi iter ; caeteri in eo credant, par est. Omnes autem illae ed resilvuntur, ut
ostendant, facilius esse, subditos falli, quam si-
perior si ideoque magi 'esse praesumendam v rita em in superiorum sensibus; quam in nostiis. Ergo modus ine linandi intellectum nostrum adsensa superiorum, non est ea minus vera, aut minus probabilia censendo, 3e retin do , quod ipsum esset contra persectionem es dientiae, sed ad illa tanquam errori minus obnoxia intellectum permovendo. Quae est nostra sententia. Pr terea de devota voluntate, q tantum illa possit ad ipsa objecta transmutanda, constat ex dictis.
dum enim scit, eam re ipsa ita esse , vel non esse. Ergo de illa verum dicere non potest: quod scilicet adhuc nes ita Tertio , quia omnis intellectus , dum opinatur adhuc est quaerens,&m via ad veritarem rei inveniendam , dc in eo dissert tum 1 fide diuina, tum i scientia , dc primorum principiorum intelligentia tergo nondum verum habet, nec ad voinritatem ipsam pertingit: ergo verum dicere non potest: nec item falsum propter eamdem rati nem a sortiori: ergo nihil dicere potest ergo neque opinari.
Quareth quia quicunque aliquid dicit, saltem
virtualiter, Sc exercite dicit, verum esse quod dicit: & sit reflectat expresia , & signate dicere potest: vir est, stim M. At circa probabilius hoc dicere non potest: nam pone probabilius es.seeli iocolatam non frangere jejunium et neqi. it enim dicere, verum est, λοιο -- - frangraei 1unium; ergo nec di re potest: ιι-- Mns ramum t nam hoc dicens viri ualiter dicertis illud.
Quinto, quia minus est probabilius esse, quini
verum esse; nam cum Ulcimus aliquid esse proababilius, sensus est, probabilius esse. id esse vorum: ergo sensus non est, id esse verum; ergo probabilius nondum est verum, sed aliquid munus, nec rem probabiliorem esse , est rem veram esse. Ergo intellectus dicere non porest , rem veram esse. Ergo solum dicere potest, rem probabiliorem esse. At de hoc non est opinio, sed scietiaria, dc experientia; nam loquimur de probabi- . liori respectu opinantis , qui consideratis omnibus hie & nune cerit, . Sc indubitate judicat, rem esse probabiliorem, quia ita sibi apparet: de qua apparentia habet sensui a ,& perceptionem. Sextb , quia voluntas non potest amare nisi bonum, vel verum , vel apparens aliquo genere bonitatis, vel honestae, vel delectabilis: & qu ties nescit , aliquid esse bonum, consultat. Si enee visus nisi colores veros, vel apparentes percipit ridem est de auditu, degustu, & taeteris sensibus. Erso nee intellectius affirmare , vel dia ere potest nisi verum , vel re ipsa tale, vel apparenter tale. At probabilioritas rei nec est; nee apparet veritas, sed est potius quasi sundata spes Uistio ista duo complectitur , quorum veritatis : non autem ejus habitio, & polusio. minetxpeditio ad unum reducitur. videtur nec apparentar quidem et Ergo sicut prius.
Ane uastionem seliolasticissimam esse. sicuti aliis, & metis scholat in in intelligen- litius eas uisti in acecssam necesse est Didiei tamen multis experientiis , esse omnino necessarium ad has de usu opinionum probabilium controversias . quod ies multae scholasticae plene tratientur, recteque sciantur. Etenim P ut alias hujus necessitatis causas nune praetermittam, inveniet quisque si ei m multis adversariorum de rebus moralibus disputa sit, eos aliquando in Ceelum extollere , ac ips fere scientiae aequiparare opiniones probabiles, dum illarum unim prudenti stimum esse.tuentur r Ubi veri, ad illos caiasis deventum fuerit , in quibus contra propriam opinionem absolvendi , operandi , eousulendiisque saeuitatem largiri volunt, omninis opitii nem dimitatiunt, a s illam ejus proprietatem sormidinis, atque ad celebrem particulam illam forti coniugiuit, humilitatem praetexunt, & opini nem cum dubio omnino eonsendunt. Quo n talo, qua monem dissicillimam aggrediamur. - a in s. l.
V IM esset repossibile opinari. enim inprimis , impossibile esse opinari, Deinde
videtur in intelligibilis natura opinionis. Utrum que tamen dirimetur per declarationem naturae opinionis. Quoad primum ergo videtur, esse im
Mimo ex doctrina jam adducta Aristotelis vi--rimne is nobis: Uerum enim, autfalsum direre neces
, ut de elaravimus, & propugnavimus. Ergo, ut intellectus opinetur, neeeue est verum, vel tal- niue te: at probabilius non est verum , sed solim orababilius est, esse verum: ergo circa er habitu opinari non possumus. Ergo circa nihil. Meuno, nam intellectus vel opinatur eirca .robabilioritatem ipsam, vel opinatur circa rem, ure est probabilior. Id est . vel intellectus opi ,s rmat. de dicit probabilioritatem, vel asse gram h , quia differentiae illae probabilis, vel probabilioris non sunt differentiae veri ipsum verum propriὲ contrahentes,sed sunt potius quid extraneum: & probabilius est quas verisimile.
non autem verum : quemadmodi m auri ealchum
est simile auro ; non autem aurum: quin im h milliath mintis; nam aurichaleum in apparentia est aurum, & eum auro eonfundi potest: at proba bilius , nee apparenter est verum, & solum essaliqua smilitudo , non autem omnimoda , & totalis similitudo, de apparentia veri: unde solum est comparandum eum auricalcho noto. Eigoseut auricalchum saltem notum n sere, nec apis patenter est aurum , nec differentia auri: se nec
differentia auiae se nec probabile aut probabi lius apparet verum nec sunt descientiae veli, se due
286쪽
ut summum semiapparentia, vel aliqua pars apparentiae veri. Quod autem casu re ipsa probabile , aut probabilius si verum , impertinens est admouendum intellectum, ut patet. it. R detur pratorea immelligibilis a rura opinionis.
materialiter assensus ipse sit formido, & accessivi simul, & recessus eertissimum est i ea duo ratio ne nostra distingui, nee nos intelligendo opinio nem esse assensum, intelligere esse , fugam, midinem. Ergo duo intestigimus in opinio se ilicet eam assentiri,& ali uid praeterea , stiliacer sormidinem, & tergiverrationem illa Tune
quaero e vel in assensu intelligimus, eum dicere,
EX eo praeterea videtur impossibile opinari; N s, Vςl non si secundum : non est assensu, . si quia in intelli stibili , & inex licabilis videtur Rr mlut certus
natura,scessen opinionis. Nam omnes vul- hic solum dicis, m est. Ergo in ly est non disse quotidie dicimus, assensum opinativum m x; ergo radem intella Utur utriusque assensis esse assensium cum so idine, quam formidinem explicare moris est per particulas illasforte, forsitan, atque similes. At haec formido videtur in inteli igibit is & inexplicabilis.
Primb, quia, ut cinctus Thomas alibi objivi, formido, sicut dc timor, non videtur pertinere ad intellectum, sed ad voluntatem, juxta illud, er avertis tuu nulavit cor meum; Ergo per illam non apte explicatur differentia assensuum , sed affectuum. Secundb quia formido ista non est aliquid intrinseeum opinioni, & indistinctum ab astensu ipso opinativo. Ergo per illam non rite traditur differentia opinionum a certis assensibus;nam di serentiae suae sunt rebus ipsis intrinsecae. Antece dens autem ostenditur. quia assensus est motus in rem, & veritatem : formido contra & forsit sunt reeessus, ic fuga quaedam, & quasi tergive satio ab eadem re ergo sunt motus contrarii, Mincompossibiles in eodem assensu. Scilicet ex c. Eihu. 1.id est in a petitu Verauis O fuga quod in me nomiam, Omlaris. Sed in appetitu prosecta
essentia. Quod autem post intelligatur sequ i sol mido , &Distan , est post bellum , auxilium; nee enim prius distinguitur per posterius , nec in ordine essendi,nec in ordine intelligendi.Omitto etiam percelebrem Autorem, qui non in intelleiactu sed in rebus ipssopinatis formidinem ponit; quasi veth sormident montes, & fumigent, quo
ties nos opinamur circa montes.
Aureolus in prolog. sint. sub titulo quod vitia non es tam de , solito aeumine rem hanc exponere aggressus est. Haud veth, ut opinor, satis, nee vere oeclarat: ubi, ne quaestio obscurior, diis,siorque fiat, praetereo ejus mentem proponere, impugnare.
Quartb; quia assensus opinativus videtur fiamul esse assensus, & diuentus, nee distensus est assensus eum sermidine de opposito; quam sol midinem explicamus per particulas forte
ran. Ergo assensus opinativus essentialiter assere signis ea tum earum vocum, alioquin nugaremus:
voces dando sine re sua. Ergo opinando dicere. Purus es, est idem, atque dicere, Petrus forte es.
tio , & fuga ab eadem re nequeunt cito unus, At dieete , Penus forte es, est idem , atque dioere, ademque motus. Ergo nec in intellectu unus, fori Osrie non es; nam illud=Nestraeitheom adhmqtie motus esse possunt affirmare rum , & ab parativum ad non est. Erao assensus opinatiuua eadem smul tecedere, & quasi tergiV sari, stu. vel utrumque extreterga vertere. . . Nec valet recurrere ad diversitatem motivme extremum dicit, vel nihil potiua dieit. Quin imbdicere, Ptiria forte est , nihil est de ipse assirmare; nam ita, petrisforti es, requitum, quasi propter unum assentiatur, dc proptetr valet huic ue tantingens es, Perram esse ; & se loquialterum reeedatur, & fugiatur. Etenim divors mur, eum de re ipsa nihil affirmath dieere aude et,Amotivi, v. g. quoad Voluntatem bonixM, di mus. Ergo assemus opinativus non est assensis Halitia apparentes in objecto iacient quidem,ut sed disposito dubitantis. Und. haud mi voluntas per unum motum tendat antando ad rum si, ut dixi, eum dubio saepe confundatur,
obiectum, & per Minm motum in emcacem rece-
da & fugiat ab eadem re propter illius maliis etiam , vel malum: At omninh videtur impossibi. e duod motus ipse amandi si motus fugiendi, &nood amor ipse si displicentia , & odium ejusdem objecti. Ergo similiter in Ergo assensui opinativo non convenit illud fossis. Tertib quia dato assensum insum re ipsa, &materialiter esse formidinem, & fugam, adhue videtur manere inexplicabilis , & nobis in intellistibilis natura opinionis. Etenim, quod aliqui iri distis inbus sitis haud videntur advertere,ut res ubi ad disputationem , &contentionem v
Quinth , quia indifferens ad verum, de falsum non est verum, nec falsum , sed neutrum. sed probabilia, & probabiliora sunt ira indisserentia; quin ex Topic salsa sunt aliquandΛ vetis probabiliora. Ergo probabile , & probabilius non senenee verum, nec salsum. Ergo non sunt intra sphae. tam intellectus affirmantis , vel negantia. Ermnee intra sphaeram intellectus opinari non est nee assimare, nee negare. Idcircb, ut diximus, pr habile, & probabilius non sunt differentire' ver
.i 4u, b. h. habeat in se satis plane est, ut si E-semper manet vel impossibilis; vel ininterurit, ..t talia in se , & in erimi: b0ς Exx IV ligibilis opinio. qnon est, ut si nobis intelligibilis , & expllis nisi praeterea modus tradatur, quo illam imollipere, capere, explicareque possimus : hine tanta cura sapientioribus sensus formaIis, citra ouem teste Ca jetano nihil uis prosciat in D. Thomat aliis autem cura nulla : mox ad res in se appellant. quasi verb nos ad res in se nisi mo do nostro proprio cognoscendi ire possimus, transieriue ad ipias riistis relictis intellectibus.
Nune ad rem. midquid itaque re ipsa , MSexth per aliam viam videtur impossibile omnnari, & rem hane universam impediri, & impl4- cari ex eo, quod cum iuxta nos opinari neque imus cirea aequaliter , & minus probabilia, solita' superest, nos opinari posse circa probabiliora tam tum; sed sicut veritatem ipsam invenire.videtuρ arduum, aut impossibile, ita cum sint opinion est,& contentiones sne sne, & unaquaeque sam te- qneat sua esse probabiliora,vi cur arduum,uel; mis
287쪽
possibile iuven te, & discernere probabilioritatem. Unde circa nihil opinari poterimus. Omitto Augustiniim ML de und. o edendi e . II. dicentem , in oelligere se moeresse sine vitio: cte dere esse aliquand4 sine vitio; opinari nunquam esse sine uitio. Moe autem intellemis cognoscit. Ergo nunquam opinabitur ἔ numquam enim sciens errat. Q i ipse Augustinus, ut ex ipse manis su constat, in alio ibi sensu opinionem accepit.
HAEc quaestio non magis nostra est , quam
omia tum, nam jam omnes tenent opinari esse postibile, nosnue frequenter , & prudenter
opinati Omnes similiter tenent, opinionem ensi astrinationem , vel negationem, & opinantem aliquid dicere, x differte a dubitanter alioquin cessarent omnes hae controversiae; nam ne
mo disputat, an liceat operari ex dubio; quare
Omnes ita recurrere debent ad illas particulasfor-ιe , &fistan, ut opinionem non interimant, neque cum dubio confundant , transiliantque intonsiderate a dispostione opinantis ad dispositionem dubitantis , quod semper in his litibus habendum est ob oculos Quapropter desino probare, possibile esse opirati : item nos opinando aliquid dicere r quaestitie et duo omnes retinent. in hac ergo com muni causa labor debet esse communis. Nos quidem , ut possumus, na uram opinionis, & esseniatiam declarabimus , & per eam declarationem Lstas objectiones removebimus. Muod si explicatio nolita minime placebit, alia educatur, nos-oue illam libenter amplexabimur , si melior videbitur.
Isibile, factis objectionii, iis non obstantibus, adaperire nostrum est. Dixerat Aristotelea, opinari non esse in nobis; et eram en , aut fori here ne- e. Quo loci hane naturae opinionis explicatio nem paucis, ut solet, nobis D. Thomas exhibuit. Cum aliquid intimoinius, asserimus se esse : cum aurem vanamur , duimus siti videri , vel apparere nolu.
Intellistus ergo, qnandorem intelligit, vel scit, quid res sit, vel an sit, pronuntiat eam esse: at quando opinatur, quid de re sibi videatur, assit
mat. Videtur autem sensum naturalem hominum eonfirm ire istam opinionis naturam. Idciriacte uiti de opinionibus Doctorum vulgo, & naturaliter loquimur, eas Hispanice vocamus suis νει res: Italice vero a parer . Ex similibus porro naturas rerum indagare, & confirmare , suit satis consuetum Aristoteli: quem proindὸ naturaialium sitis uum hominum commentatorem; di ve Iut glossatorem suisse aeute , & utiliter animadia venit Emin. Car. Palla vicinus tona. de bono, no latumque reliquit. Multi sunt, qui omnes intellectus ad solam repraesentationem objecti revocant, quasi intellectus nihil aliud faciat, quam repraesentare. Qua is
propter quoties diversitatem in repraesentando
non inveniunt,diversitatem ipcorum actuum non intelligunt , voluntque omnem diversitatem actuum per diversitatem repraesentationnm exisponere. Hinc labor ille multorum in explicando , quid in syllogismis particula illa illativa, E
go, in mente repraesentet, vel significet , soletimque , ut id eX ponant, eo recurrere, ut dicant,con
elusionem per illam particulam reflectere & qua si resumere , vel repetere missas. Inde nodus ille alius judicium explicandi: nam quaerunt, quid sit in mente illa particula , vel verbum es, per particulam judicamus , & sententiam serimus Nam vel particula est 'uando dicor per est homo fertur ad Petrum, de hominem , vel nemsertur, sed praetem init eos, vel Concep ux, vel terminos i ii praetermittit, non potius illorum est assirmatio, quam aliarum rerum. Si eos reis sumit; prinab quidem superfluunt, &otiosi manent termini, conceptiones priores: &deindὸ
proceditur in infinitum ; nam in illa patriacula ' involvuntur haec trias,& Petris, & Mama : Unde denuo quaeretur de hac secunda partiis
cula est; dc itur in infinitum. Inde denique. ut
alia multa praeteream , omnem in verbis temporiim dit serentiam praesentis, praeteriti , & suturi solent exponere , omnem intrinsecam differenatiam in verbis tollentes , eamque reducentes ad quaedam nomina de instanti. . . B &e.
Hunc ego philosophandi morsi in Philosopblaeum Aristotele , 8c in Theologia insecutus sum. habuique falsissimum. Tradidi ergo, in mente
plurimos esse actus praeter repraesentationem,
plurimasqne proinde diversitates eorum , quae non pre divisum repraesentatum , sed aliundὸ differunt: non sectis atque voces, quibus loqui mur , & qmv loco conceptuum & actuum 1 nobis usurpantur : quo plan. in vocibus ablato, vix quidquam loqui aut dicere possemus. Sunt ergo in mente assimatio, & negatio que . sunt ejusdem de eodem seeundum idem, ex definitione contradictoriarum : non ergo aliud, Maliud repraesentant, sed idem, Sc solum aliter .sciisl icet assirmando , 5c negando, ut in Metaph. ex posui. Sunt in mente copulatio , dc disiunctio. quas explicamus per particulas O, vel quae nia hil repraesentant, sed fiunt repraesentator una con
junctio, vel disiunctio, sunt in verbis tempora est, fuit, eris, quae intrinsece differunt ; de non pera.& s. nam denub de ipsis A & B redit quaestior nam dicimus, erit instara A. est instrati A. 3ec. qu.
nisi nugando per A, B,C,exponere non postumus. Sunt conjugationes in verbis, declinationes in nominibus, quae idem aliter re raesentant, Pelaifirmant. Sum similiter actus illativi, quos est in pommus per voces e , Vel tetω : Et sicut iuvocibus ergo est ergo, Sc nihil repraesentat, sed inserti Sie Similiter in menter quae omnia lath exposui, Sc probavi in Logica, nec ex actibus si tum repraesentativis ullus syllogismus conlinil potest, vel illum rite construant, δc tacebo. Similiter in intellectu, & in mente praeter in telligere est etiam dicere, nec idem est intelligeare, & dicere : nam in Deo intelligere est eo minuane omnibus personis , nam Pater, dc Filius, &Spiritus sanctus intelligunt ; at dicere non' est commune, , sed Patris proprium; & ideirtis, saccut solus Pater generat verbum , solus Patet diae it ad intra. Nec haec in fide nostra sunt nuda se
inania vocabula sine re, dc significato , sed pi . nam, M
288쪽
te. 5c fgnificato propriis limὸ significantia.
Est ergo in intellectu, sc mente intelligere,de est dicere, nec idem baec ligni hcant. Quae tract. de Trin. explicui , ct sancth tenui. Similiter ex se: itentia Aristotelis. S. Thomae & plurimorum Anientium praeter,itatelli-oete est etiam in intellectu imperares: nam imperate in actus rationis: est enim ord'nare, mund ad rationem pertinet . & quia imperare est dieere, & modus specialis dicendi : voluntas autem non dicit, nec amare, aut velle est dicere: ergo imperare non voluntatis, sed rationis,& 1ntellectus est. Quod aliqui aegre capiunt, & impugnant proprer universalem illum delactum, quod omnem actum intellectus ad intelligendum, seu repraesentandum, quod velut pastivum quoddam eis, revocant, & omne aliud removent: ex Quo in multis multas difficulates patiuntur. Ergo dicendum est, in hunc eumdem modum esse in intest ectu hos quatuor actus diversos intelligere, scire .credere,oc Dpmal imunc porro no
serum haud est tres primos,& alibi explicatos, S perceptionem habemus. Ergo opinari non es nobis videri, nee rite S. Thomas statuit, ciis ops
Res pendeo, aliter de opinione in ore , aliter de opinione in corde, seu mente esse loquendum; nam voces non habemus, quibus ipsum exerci tium opinandi, quod, & quale est in mente tit ε.& apte exponamus. Etenim ad exponenda judiacia nostra, sive quae per scientiam, vel intelligen tiam, sue quae per certissimam fidem estoti mus solum habemus hoc verbum Q vel non est. vel aliquid aeo ut valens, de se vocaliter assim,
th dicimus, est . vel nos est. Cum porrh opinatim in ux st, & aliud sit, quam intelligere, vel sti re, vel terea fide eredere eodem verbo sine limitiatione uti non licet ad rem opinati vh asserendam. Idcirch limitatio quaesta est communiter in illa pati icula forte per quam assertionem restringa mus, & aliquid minus dicere videamur, quam cum rem intelligimus, vel scimus, certissimἡ et dimus. Verum ut inter argumentandum satis est eommonstratum, illa particulasoria apta non est: potitis quippe dubitantis illa est: quam opinantis , nam rite dices , astra sorte esse paria: sequi eum sotth aliquid dicit , contradictorium obv ios denub exponere:quid sit opinari,& in quo disserat intelligere, scire, & credere instituti noni; hst Ei breviter respondemus, nos in Nili Mi . . E;-risci vel etiam quasi sciendo dicere in- non solum, non excludit, sed potius 'irrualitei
do, & sciςRdQ.Vς . - . iam in sit , dicit eodem modo : atque ade. nihil dicit.
o nando' vero , non etiam an sit: opinando vero , non quid res in se si Opinio itaque, & opinati dupliciter est, vel
habet duplicem statum in mente nostra est enim& opinari re i psa , Sc est supra hoc opinari ress ctere. Cum re ipsa , & evercite opina muni videri se habet in mente exercite ; de similiter opinari; eum ressectimus tam opinari; quam nobis videri se habent signate, de tanquam aliquid expresia cognitum, ecdictum. At in Ore salum hoc stacundo modo opinio locum habet; nam de rebis de quibus opinamur, diei mus, ita nobis video. Quemadmodum ergo cum de amore, vel visione eot porali est sermo, dicimus, ego amo, ego vidis, voce a fgnath ipsum amare, & videre important, nec visus dicit se videre sed videt; nec os videt, sed dicit visionem : se quando opinamum non dicimus in mente nobis videri, sed re ipsa ita nobis
videtur; os verti non opinatur, nec opinando
dicit, sed solum enuntiat, nos opinari , & nobis
Sie si aliquis exacte exponere volet , quid talisi V , αι--riti,seetereith. alia suspieari,nnmquam ipsum exercitum suspicanda rite ore proseret,nis ipsam suspieionem , de suspicari reflexe, & s gnate pronuntiando. Sic nee affectus inemeaees nostros, & eomplaeentias, a que displicentias; nis reflexh,& fgnate exponere possumus per ullas voces, ouae directe tendant in res in emeaciter amatas: solemus enim dicere Inllem hia; mesur,dr at vellem nullam de praesenti existentem voluntatem signifieat , sed solum, quod haberem voluntatem: sicut s diras, sod rem; vel currerem; nullum cursum praesentetruseri
x, Rψ' . seu visonem: sicut ptionem nullam significat: & tamen voluntas apsam D sty- 'p uis , hbbi, selli,non de inefficax est aliqua voluntas, quae de praesenti est; cum dις, V 'U' , si ii niti nostra est an nee solum esset; ergo non solum vellem, sed v re scita , te V kr shesimul, nos lo : sed tamen quia voto absolute pronuntiatum si uti alimpi m δ R 'AN ' significit absolutam, & efficacem voIuntatem,ut de lim, Uyy ' hbbi, videli , alterito prin- satis voluntatem In efficacem distinguamus, vo- cimus, ii Em ipsam ea dit, sed eum simplicium desectu recurrimus vel ad tem cipalix x x- m. i. isionem, . et opinio pus improprium praeterita imperfecti dicendo; sup - DOR RI st , vhi .isione , vel opinio- DMVel signate, & reflexe limitamus dicerires hanem, ' ς' ca sensum . de manifestam Mo voluntatem Inesticacem &c. Sic ergo quia est, ne non opinioncm, iς-- ivet an sit, sedsolim quid nobis de illa videatur, pronuntiare. Etenim cum solum opinemur per media, quae aliter se habere omninb non repugnat, hoc vi dentes , ne soti. res aliter se habeat, non audemus de re absolute proserre sententiam dicendo, ua si vel inest, sed pronuntiamus cum limitatio ne ' &restrictione Licendo ita nobis videruatque hi, opinando rem esse dicere, idem est , atque dicere , videri nobis rem esse : Verum pro-hide esiam opinando dicimus: quia dicimus videri nobis, quod re vera nobra vide tur. s. U.
rverior declaratio ratura opimnis.
Ine in assectione opinativa est quasi duplexmo indivisibiliter in assensu opinatam
clausa , quarum altera se habet quasi exere ith, alteraiienate: scilicet est & assertio dedissertis de apparentia rei, & quid nobis videa ia
uuando opinamur: nam solum opinamur inposita , non de ipsius apparentia, quam
rem, de qua opinamur , sertur, sed in Cumtio non in
289쪽
vel ratis absolute pronuntiatum certae, redus i. tivae sententiae intulectus corresponde cum opi namur , utendum est vocibus limitantibus, opinionem ipsamsolum signate efferentibus dicentibus dicendo, mi λι υ Iur Veracissinu quique hoc moris rebus certillimi non sunt: qu i consulebat, & consuescebati
cum simplicium , & propriarum solet multa reddere dissicilia. Ideo labor di
ere nendo. Quomodo accidens praedicetur vet4
dicati eum sibjecto,esse porro album non identi. ficetur cum Petro, eum illi accidat esse album, vi. detur esse falsa enuntiatio. Solent dicere, album in ea enuntiatione perinaee esti . atque habens albedinem , ita ut praedi catio fit, Petria te seledra m hab- aEedrann. Quia tum rectum praeitieati est idem cum Petro, licet albedo, quae de obliquo importatur , non stidem : satis autem esse ad veritatem enuntiati Φnis , si rectum praedicati sit illamicum subiecto. Hoe ego pridem rejeei ; nam rectum illud non es subjectum potens habere albedinem , quod quiadem eth idem eum Perro, sed subjectum aestu hisbensi at habens pon est idem , sed accidui ergotiumqtiani est vera enutiatiocii particida Um p tum significatum retineat. Ex quo dixi parti,culam es in ore ad impropriam significationem dilitat, qua non identitatem, sed minus signifi-czz, quae impropriςtas per praeiacatum satis Qgnificatur ne sallamus. At quoniam tu mente aliter si habere possuntnx in
non possie, ut in Aristotel S. Thomas. , & Comomentatores communiter tradunt , de decu
Hyε ,. qued tamen antelligendum ea de odii
mqneari esse opinionis : non aureo a Me ac
plicuimuS. Opinant rem ita esse
Opinanti ergo duo videntur :zrsium estq; alterum est non repug'are oppositum. Primum est eundum respicit pote'tram ii&non rem V --tiam ad oppositum. Utaeorro in rebus ipsis non repugnat actus cum petenti tu oppositurii tacui ego de facto deam dulci', M simul habeo mistentiam non ambulandi : ita In intellectu non repuῆnat cuniri , d assenses circa actum eum cognitione, & assensu circa potentiam seu non nullus conceptus improprie significat, nee tepeatitur est improprium, dixi in mente temper dari verba adjectiva; & sic intellectus non dicit,ne rui si idus sed Petris friget. Et sic in omnibus ac- cidentalibus, quae verba nunquam seraeitati in δm QPPOsi.um et sunt enim de alio tellectas desinit. Desunt vetananitoties in min- tu γ.
de ampliationem, restrictionum, distractionum, ERJt ' opinise , di in troporumque usus; inde locus aequivocis, meti- dicit , C: alba da phocis qIe in intellectu cecant nam in intelle. actum , ci cogni-
dicit sorte esse, vel .soria non esse : U. R. e trum ARE esse inliocentem in obieeta sed det ex minate. dicit , sibi verum.eri videri Petrum esse an cen qim , se ii ai vi .- ri . emi vetur, non repugnet id uile falsum , L: Pettum 'Ie ipsi non esse a rn CS M'. . . .,
proprietate confusio,&aequivocatio nascitur de dissicultas,& labor. Haud ergo mirum, si verbo illo careamus,'quo intellectus in opinando utitur, quod planὲ'non est .erbum est, sed quid minus; quod affert umest, sed alio modo, inferiori , quam cum de rebus icitis definitiv. pronuntiamus e assertio,&αssensus est, sed apparenti veritati proeortionatus, nec excedens illam, nee ab ea deficiens, AS
solum est assensus, qui nihil habet dissensus. hic
omnia ex continenter adjungendis, amplius innotescent , firmabunturoe. DeindE nemo nobis negare potest nos habere hoe genus assismationum circa res e iam ipsas: mihi videtur, hune aegrotum esse moriturum: - ,
ilium alium deligendum Proregem, Zeta quibus i ui passim totus mundus naturae M ufiter uni festu'q .onisii Mis , diligentercalendae sunt
autem affrmationes de rebus ipsis. Has ergo nos
dicimus esse opinativaa dictiones. I
290쪽
IXhis facilla ea removeri videntur
si per effectum differt; nam silens putat remis
csse, de oppositum non posse verum: opinans in tem eum videat motivum saum non esse omnindi
infallibile , iudieae, de facto quidem ita tem is
videri, at absoluth non repugnare quod sit προ- situm; tque hoc appellare possumus formidinem aliqualem.'Tamen ex hae non repugnantia nera movetur ad ullum genus dissensus, vel quas lasensis Erea rem, quod totum magia etiam comitat ex dictis de natura probabilitatis.
Exhis facilis ea removeri videntur , qui biis
contendebatur, opinionem, sia opinari esse impossibile. Ad primum concedimus , nec ineesse verum , vel falsum dioere per omnem intellectus agensim, vel dissensum: at opinans verum
dieit; nam solum dicit ita sibi viderit quod verissimum est: Non sic esset, si eirca aequaliter pro habilia quia opinaretur: nam alterum diceret, &alterum quasi negaret eum revera non magis unum, quam alterum sibi videtur. Quar nonsi. me sibi videtur, si d contra quam sibi videtur,di- Ceret: ideoque mentiretur: quod a sortiori militat, si opinaretur circa minus probabile ut patet.
Ad a. diei mus intellectum n.n circa probabilis' -- 4
oritatem, sed ei rea rem ipsam, &dem ipsa opi ptetur, nihil ad seopum operis sine refert , nisinari ; de re porro nondum habet Veritatςm illisa enim pilam ineptiatur, semper a quolibet est te.
CDe ea, quam M. dedimus, sive isti,
quam modo damus, sive quaecunquedemum. alia dabitur naturae opinionis explicatio, ac is In se; ideoque illam non pronuntiate habet i men veritatem restrictam , dc limitatam, qua ita
res fibi Widetur: Et hoc silum enuntiat, de si ita non est fallitur: id es . malu sibi visum est. M 3. concepimus intellectum, quandiu solum
opinatur, esse adhuc in via ad veritatem rei in se, nee ad eam pervenisser quam proinde veritatem opinando non dieit, sed limitatam, de restrictam aliam, ut diximus t quare in opinione haud quidem quiestimus, sed incitamur potius ad pernendum, opinionem non dubitationem esse, sidenuntiationem amrmativam, vel negativam eam rurcha non firmum assensium ese, sed eum mimid mar hanc demum formidinem ita esse deia clarandam , ut ab opinione non tollat rationem a Frmationis,vel negationissed eam salvam se vati, quibus tribus habitis nullo nobis alio opus
' inres redita inm qui iliquid dieit, vio Tm ergo primo data explicatio videtur an
aliter negare oppositum. Ideireb opinans dieit, Iamplox Dr, ut ex ipsa illius tanta declaratio's,
hoe, vel illud sibi videri: in quo viriualiter dieit, sibi non videri eontradictorium: quare repugnantassenses &dissensus opinativi; sicut quieunque alii assensus , &dissensus ejusdem rei; unde fia-hetur tussis impos bilitas opinandi eirea minus probabile , vel eirca aequaliter possbilia ; nam utrumque sibi aequaliter videretur 3 ae proindhammatio unius non esset negatio alterius ullo
Ex quibus satis apparet quid sit eoncedendu mquid negandum ad η. & & '. objectionem &quomodo illae sint dissolvendae, tum veritatem, tum apparentiam limitando, & restringendo. similiter ad ea, quae objecta sint ad proba dum , naturam assensus opinativi esse inintelligi-hilem, & inexplicabilem, ex dictis responderundinendo assensum hune esse purum assensum non quo rem esse dicimus sed quo nobis ita essa videtur. PEx quo ad primum ne tur , assentum opinativum esse smul motum in rem, & fugam,seu re cessumi nam solum est motus, & aecessus imperis sectus sne ulla mixtione dissensus ejusdem rei. Hine etiam dissolvitur secunda objectio facta in dem. Ad 1. quid intellectus opinando dicat,ex- de opera videtur sumi. secundΛ quia nos ipsi in
Theologicis habuimus, opinionem e haerere ea divina fide , inquam, opinionem rationis cons quentis,non autem antecedentis, quae fidem pli M interimit, quo videntur satis explieati Augsasticius Gregorius, Thomas; & sunt terse oro eo traria etiam pane , scili et pro eompossibili ara magnae automates.& rationes. At si opinio exoliatur per videri nequit illa eompon eum divini iade ; nemo enim firmiter alio uid credens, fle per fiadem , vel etiam seientiam illud indubitamn ha.
bens dicere potest, sibi videri, id ita esse qu a suspectus sorth in fida esset, qui in rebus fidei it
loqueretur, v. g. mihi videtur Christum re ut, 1 4 mortuis. Imis ridieaeus etiam existi naretur. qui assi ath enuntians. Christus surrexit morauissimul enuntiarer,mihi videtur,Christum surrexisse a mortuis ,&c. Quare tenendo datam explieationem relinquendo utique videtur se tentia opinionem cum fide eoncilians. '-t semno quia M via αν est dubitantium , --ques. Thomas, de alii passim utuntur,dum deqviestione proposta dubitationem inducunt, a que in eum finem argumenta contraria prominus. -- ,- nunt. Sed ad hoc responderiir τοῦ videsis absoru vim est ; non enim absiluth dicit rem esse ed tum saeph dubitantium esse; at non ita, eum saubi videtur inuod minus est, sed tamen verum tem nomen, VH Pronomen, adjungitur , dices
ut de homine picto diem non possumus esse hominem *veis tamen disimus esse hominem , ctum. Ad dc s. objectionem patet similirer in sponsior nee enim in opinanti, vel in opinione non ponimus parriculamDis. Non emo per hoe assenses opinativus differt ab ininsu totaliret certo , sed ex eo, quod evit euit; rem effer opiniosis selum nobis videtur domibi videtur aut Petro, fice... Terti, quia in ea explicatione non videtur, a in Wari eontradictionem inter opinantes, qui tamen contradictio semper est inter ammantem, & ri gantem. Etenim neuter dicit, rem esse , via non esse, sed altet ait, sibi viceri , rem esse Ec alter sbi videri rem non esse. U erque scit calvere loqui vicitur 1 nam re vera utrique ita . vid