장음표시 사용
271쪽
dem , vel alteri, ut placet , eleemosynam tri
. In hunc modum occurrunt mihi initio sundamenta aequalit ad amrmandum , & negandum; v. g. auctoritas Augustini, Sc auctoritas Hieronyami Quos ponamus in aliquo sibi contradicere, Scego mitio assiimavi de prudenter quidem ut di- eunt , propter auctoritarem Augustini ex voluntatis imperio. Jam per meam affirmationem nihil auctoritatis demptum fuit Hieronymo i sed tanta
illa remansi, quanta erat ante affirmationem
meam. Ergo sicut principio potui illam ex deteria
minatione voluntatis accipere,& negare: sie potem etiam, poliquam, amrma vi , affirmationem reia
linquere , dc negare: imo ita saetendo prudentius agere videor, neutrum omnii ab despiciendo, sed aequalem honorem aequaliter dignis deserendo, Bd propter unum semel assirmando, dc pteri alium si in iliter semel negando.
Hoc autem idem contingit etiam, quando currunt mihi aequalia fundamenta rationis ad aTimandum, ec negandum . nam aequalia sundamenta sunt aequaliter digna :& quandoquidem tittisque simul satisfacere non possiam ς quia amr- mare, limuI, Sc negare non pollum ; prudenter tamen non geram ii saltem succestive, satis naciam dia erga aequaliter digna me gero aequaliter: ut ternitar in illis duobus aequaliter indigentibus: Sc cernitur in duobus arque dignis ad aliquod osticium. H.ec autem a tartiori locum habent, si prinei pio assensium dedi standamentis minoribus t de propter illa a Trinavi relinquendo meliora, & soriatiora. Potem Sc honestistisne quidem, negare postea propter fundamenta meliora : Sc rogatus, cur id fecerim, dignὶ respondebo, quia ad negandum adsunt fundamenta meliora, dc digniora: nam omnis mutatio saltem in melius in omni judicio approbatur, dc laudatur.
g. II. c L. Vlterior c probatio.
Ex his porrδ sensibilius illud absiurdum sequi ia
tur, quod hoc concesso poterit quilibet insiliolis ais attonem aliquam proponere e post
autem, cum disputatio servet, opinionem mutare, de negare, quod sane iaciens ridiculus haberetur;& tamen hoe consequi v idetur ex eo, quod occuriarentibus aequalibus , vel inaequalibus sundamen iis pollinius alterutrum opinari ex sola determinatione voluntatis, ut declaratum est. Si enim iiii tio recte negare potuit, & non aifirmare, fundit et postea, cum habeat aequale fundamentum negandi. imo melius, de dignius. Secundb sequeretur, dari posse, dc Dequenti Llime quidem dari, scilicet in opinabilibus omnibus dii purationes, contentiones, & lites ex utra inque puto tu istas, Sc rectas, seu bellum rationis utrinqur justum, idque per se, 6c citra errorem, dc ignorantiam omnem; quod nec de bello qui-
dem armorum admittitur. Ratio est; quia occuris rentibus requalibus, vel inaequalibus probabilibus sandamentis, alter recte, prudenterque assi mat: de alter recte, prudente que negat: haec enim est sententia, Sc politio ipsa adversariorum. Sequela autem videtur esse contra Iumen ratio ν nis. Nam videtur naturae lumine notum, recte,
prudenterque dicenti, non recth contradi ei: omni autem firmanti contradicitur a ncgante; Sc vice inrti Ergo alter illorum non recte contradicit sed qui non recth contradicit, non recte dieit, &qui recti dicit : recte contradicit. Ergo alter saltem illorum non recth dicit. Ergo alter L Item illorum non recth opinatur: nam qui recte aliquid opinatur, rectἡ illud ident dicit; opinando enim, ut declarabitur, aliquid dicimus; nam amrma
Praeterea sequelae absurditas ex eo constat,quod omnes naturae lumine videamur supponere, nunquam dari bellum rationis justum, de rectum ex utraque parte: dc se quoties incidimus in duos
contendentes, supponimus, alterum solum , Senon simul utrumque rectἡ dicere, dc pro altero G. Ium sententiam damus, dicimusque eum rationem habere. Ubi a sortiori, si alter contenden tium , dc contradicentium meliorem rationem habet, pro eo sententiam damus. Tertio, quia omnis aliquid dicens quasi lumine naturae coactus , nunquam concedit, iundamenta sibi contradicentis elle meliora, digniora, dc vix fatuus non haberetur, qui in publico de aliquo disputaret, Sc contenderet, ut in scholis continis
git, Sc fateretur simul adversarii, fundamenta est e meliora digniora ; sed potius sicut partem
suam, dc conclusionem prauerunt contrariae, ita erram praeserunt fundamenta sita; dc causa ira suam ducunt saltem meliorem , dc praelatio con clusionis secum affert praefationem probationis. Hoc autem est, quia irrationabile, imprudensque vide nr contradicere meliorem causam
habenti Sc fateri, sua sundamenta esse mi nota. Quod si in mente , dc in corde prudens esset contrarium, ita. etiam esset in ore , 3c in publieo, dc in conspectu hominum. Sed in publico absurdum cst , dc nemo concedit, se ita facere ; ergo Sc in mente Sc in corde t nam quod recte in corde dicitur, recte etiam ore dicitur, si est ex rebus dicendis, ut in praesenti. Quarto sequ itur, Omnes adversarios in proba bilibus, non recte contra sese vicissim disputare.& eontendere tanto usu argumentorum, ac resipontionum, sive m scholis, sive in libris. Unusis
quisque enim debet tenere , adversarium suum
recte dicere ; nam habet sundamenta probabilia vel aequalia, vel majora, vel saltem minora: se autem dicere est recte dicere secundum ipses. Ergo pax universalis ineunda esset inter ipsos circa probabilia omnia ; dc cessandum ab omni dis vita
Sed dicis te argumento tuo velle ostendere,ad versatium dixisse, salsum. Caeterum in primis adinversarius tuus non sciendo. sed opinando locutus est; sumus enim in probabilibus, de tractamus non de seientia , sed de opinione i ut autem opinanda rectbdixerit, dc in nullo defecerit necessie non tuerat, quod verum diceret alis fuerat, qstod habuisset motiva probabilia vel aequalia, vel etiam minora nam propter illa ex determinatione volunt iis pinunctans, Sc non affirmans, sicut tu, sed negas contra te,ut tu ipse fateris, prudentissimh pronunciavit. Tu autem intendis, eum male dixisse. Ponamus deinde, te opinatum esse solum propter motiva aequalia, vel etiam minora. Sane sine vitio nequis in vi illorum velle ostendere, ad versarium tuum falso dixisse: nam motiva tua ad id non susticiunt. r:
272쪽
Hine rursus; ergo omnis rite impugnans putat , se of hendere posse adverserium suun Mn vere dixista, mel ius esse, eum i sentire, Cc dicere Ereto putat, se habere sundamenta ad id ostendendum. Ergo putat, se habere landamenta, vel
concludentia, vel saltem meliora. Ergo n n mariora, nee aequalia. Ergo nulluς me impugnans putat, se habere sundamenta solum aequalia, VeΙ minora. Sed omnis opinans aliquid , impugnat suum adversirium, quoties occurrit occasio. Ergo
nullus opinans aliquid putat se habere istum aequalia, vel minora. Quod si ita judicaretur deberet pax universalis fieri ab omnibus , & ideo non fit, quia unusquisqne credit, se vel vere dicere, vel saltem sundatius dicere; hincque jus totum dc
naturale desiderium nastitur impugnandi contradicentes , & partem, quam quisque tuetur, alias versuadendi. σOmitto nunc dicere, in via contraria cellari
dum fore ab usu paritatum, & a labore reddendae disparitatis ; eemiadum item ab opponendis instantii , & ab argumentis, quae vocant ad hominem ; nam haec locum non habent , si resolutio ultima assertionum est ad velle sine dispar tate, ne rationabili causa in obiecto afferendi magis, quam negandi, sed cuncta digne solventur dicendo, quia του &c.
nam probabilia appellamus objecta digna assensu opinatiὐo: sed aequaliter probabilia, & minii probabilia sunt probabilia: sicut aequaliter lancti 5e minus sancti sunt tamen sancti pergo aequaliter phobabilia: 8c minus probabilia sunt opinabilia. At possibile est imh prudens opinari opinabilia. sevi possibile est, & prudens scire scibilia, &eredete eredibilia. Ergo pollibile est opinari sequa liter probabilia, re etiam minus probabilia. Qui sillogizatio videtur demonstrativa. h Quinto tandem quia possibile est suspieari item possibile est temeth judicare ut a. a. q. s'. an. 3. tractatur, de supponunt omnes, nos de suspi eando, & temere judicando peccare posse. Ergo a fortiori possibile erit opinari aequaliter probabilia. de miniis probabilia & solum controverti poterit de prudentia ; non de potentia. Patet consequen tia; quia suspicio, & judicium temeralium ha bentur solum ex leuibus judiciis: Ergo possibile est assensum dare propter iudicia levia. Ergo pos. sibile a sortiori erit assensum dare propter fundamenta gravia; sed aequaliter piobabilia, & minus piobabilia habent fundamenta gravia ; nam aduersarii solum talia vocant probabilia. Ergo pos sibile est assensum dare aequaliter Hobabilibus, etiam mineis probabilibus.
babilia , cr minus probabilia '
ν F. I. Sententia negans, ct fundamenta.
P Lurimi sunt, qui in Philosophia, & The
lostia magis supponendo quam discutiendo, disputando tradunt possibile esse opinari circa aequaliter probabilia,& circa minus probabilia, minus probabilibus assensum dando, & probabiliora dissilendo, & negando. Putant enim per probabilia intellectum ad nullam contradictionis partem determinari, & necessitam : tunc autem posse voluntatem determinare intellectum ad quamlibet partem contradictionis, ut libebit. Haee sententia magnum in primis fundamentum videtur habere in aurea epistola de obedien tia S. P. Ignatii.
SecundΛ, videtur etiam magnum nabere tundamentum in D. Thoma a. 2. 1. art. 4.. ubi di cit : vito modo mi emitus assentu alloi, in quia sus cienter moratur abiast proprio , ped per quamdam et clionem Volui tarie declinans in unam partem magis. quam in ali m. Et si quidem livi' cum dubitatione, Oformidine terias partas , erit opulis. In quibus verbis manifeste comprobata videtur sententia propolita. Tertio, quia aliqui proculdubio melaus , alii non ita bene opinantur', nee enim omnes rectissime opinantur: Ergo aliqui opinantur minus probabilia r non enim probabiliora ; nam qua probabiliora opinantur,'rectissime Opinantur, nec melius possunt. Ergo opinamur etiam minus probabilia: ergo possumus: Ergo a fortiora aequali
Qualto, quia omnia probabita sunt opinabilia; Sensentia a mans. Nihilominus videtur tenendum, intella id non posse opinari, nee a ualiter probabilia, nee minus probabilia, sed illum vel nihil itine omninh opinari: vel solum cum opinatur, Opi. nati probabiliora. Ex auctoribus, qui de hac re Eubitarunt, nec supponendo, sed viscutiendo processerunt, nullum inveni, quPhanc negantem sententiam non tenuerit. Illa eli communistima antiquorum Joannis Major. . q. pressi. Richardi de Media villaia r. ist. 36. ur. r. q. . ad i. Sylvest. ver. dubiam, Over. opima. Henrici de Gandano, Conradi& alio
Ex posteris auctoribus eam tradit Em. Caes. Pallavicinus rem de ati hum. disp. s. v. 6. an. 4. G. 3. de fide cap. s. nu. Ita. Andraeas Blancus, seu Cania didus Pli uadetustis. depram opimo m. Paulus. mit lustib. s. res mores. q. I 6.Lesius in Iomoposts d.
tem omnibus p. r. tris. de actdus hum. disp. io .sia. . Suater dicens. Nunc autem dico, voluntatem
non posse movere intellectum nis sub ratione veri, dcc. Qitando autem salt) est tale medium, quod non infert necessitatem y tunc potest movere voluntas ad assensum , & mihi probabile est, non posse movere nisi in illud, quod verisimilius, de probabilius apparet: quamvis ipsa affectio voluntatis plurimum conferre possit, ut i psum objectum probabilius, de verius appareat.) Haec ille. Atque huic sententiae postquam data opera examinari e:epit subscribunt in Hispania, & in Italia pLEclarissimi multi recentiores in manu-scriptis. Quin imh Ib. nat. dedimus verba formalia Vasquii i& Sancher, & alaorum commmum terdicentium, dc contesti*tium, quoties occurrunt utrinque
273쪽
utrinque rationes aequales, & motiva aequalia, nunc nullum esse post ibilem assensium ; vel illum ita tenuem esse, ut percipi non possit, & fore ut summum suspicionem. Quare non licere operari ex illo. Haec est expressissima, & fora
malis linia sententia horum duorum magnorum virorum: qui tamen seruntur esse praecipui approbatores usus quarumlibet opinionum probabilium. : Examinanda porrh fuerat doctrina, &series universa illorum, & aliorum. Quo facto, ut supra declaravi, pauci sane saltem ex classicis inveniuntur , qui approbent eum usum, qui in praxi, S consuetudincesse videtur. Interest porro plurimum, quod hie Doctorum eommuniti inius sensus diligenter notetur, & retineatur: nam ex hoc quasi capitali puncto pendent resolutiones , & consequentiae de usu, vel
non usu opinionum probabilium, dc aequaliter,& minus probabilium. s. III. Probatio coWlusi A
tate articul. I. ubi casum aeuualium rationum
revocat ad dubia propriissime talia : quae eli etiam sententia communissima, ut ostensum Mnec. Aialias autem authoritates Doctoris Angelici dabi mus decursu. probatur etiam authoritate Philo sophi, secundo de anima text. I 3. ubi docet, imaginari quidem esse in potestate nostra, & nobis
plierum: mox de opinione subdit . O' Lm non est 3 in notis erum enim, aut farpum dicere necesse. At si ex libertata te voluntatis inter probabilia omnia possumus opinari, quod Volumus certe opinari esset in nobis, nobiIque liberum. Deinde ratio Aristotelis, ut mox declarabitur, probat, eam nobis libertatem minime competere. Atque eo lo- ci commentatores Aristotelicae doctrinae consenia
Secundδ probat Eminentis limus Cardinalis Pallavicinus a posteriori; qualis in quo experientia saltem mea consentit) nemo unquam experitur in se hune ictum: Ego credo hoc . sita video comtrarii m es prolatilius, vel αque probis . Quam experientiae veritatem mox magis declarabimus.
nfirmatum ; nam nemo potest sine peculiari ratione imperare sibi assensum de paritate sederum, quia cum singulis numeris paribus postibilibus tesoondeant singuli numeri impares, nemo habet ullam landamentum existimandi, plerasque
collectiones erratas universim, aut convenientes
ni collectione siderum in aliquo praedicato esse collectiones numeri paris:ex quo oriretur aliquod fundamentum talis existimationis. Sed hoc fundamentum similiter deficit, quoties descit excessus probabilitatis pro altera parte. Ergo tune imperati nequit talis assensus. Dicunt. de paritate. vel imparitate siderum
. nullas haberi rationes nec aequales, nec Inaequa
les; & ideo neutri parti affensum dari, sed res
pondera, nesimus: at inaequaliter Sc minus probabilibus adesse rationes, ciuibus moveri possit intellectusa idebque his assiensium esse dabilem. Caeterum haec solutio, quae unica esse posse videtur . & nulla : nam in primis iacile est pro paritate, & disy iritate sydeium, & pro similibus omnibus rationes adinvenite, & syllogizare, ut
infra faciemus. Sed nune magis ἡ re quia rationes in tantum valent ad movendum intellectum ad assensum, in quantum illi ostendunt reti afferendae veritatem. Et idcirch per se non
requiruntur rationes,& probationes ad dandum assensum, ut non requiruntur, quoties rei veritas per se ipsam sine rationibus,& probationibus est nota, dc manifesta, ut patet in assensu prim rum principiorum. Et a contrario etiam juxta a verarios rationes aliquae scilicet levissimae, Mimprobabiles non suffciunt ad movendum intellectum, quia per eas non innotescit rem alerendam esse veram. Ergo verum est, quo assumpsimus, scilicet rationes in tantum valero ad movendum intellectum ad assensum in quantum per ipsas manifestatur, ostenditur & innotescit rei afferendae veritas. Sed quoties utrinque, & pro
veto, & salso adsunt aequales rationes, non magis innotescit rem esse veram, quam in casu adducto paritatis, & imparitatis syderum ; nam in utroque casu proponitur objectum non magis verum, quam falsum, sed omnino indisserens ad verum , dc falsum. Ergo nulla est disparitas
de rationibus, vel non rationibus; nam in utroque eam aequaliter ignota, & incerta nobis est veritas rei propositae, & aiterenda . Hinc de novo arguitur tertio pro conclusione. AEqualis ratio est sicut nulla ratio, quoad movendum intellectum ad assensum. Sed nulla ratio non sufficit, etiam cum imperio voluntatis admovendum intellectum ad assensum ; ut concedunt, dc patet in cassi s erum , dc in omni casu
dub: i negati vir ut v. g. an nunc loquatur, vel taceat Turca. Ergo aequalis ratio non stassicit. Sce. Major ostenditur, quia secluso imperio volun talis , intellect us non magis movetur, & inclina
tur ad assensium, quam ad dissensum, sed omninb haeret, & manet in suspenso, sicut in ea a nullius rationis r quia vis unius partis eliditur
per contradictionem aequalem, ut intestibus admittunt omnes & ostensum est M. r. Rursust quantum ponitur causae, tantum ponitur impedimenti ex altera patre: ergo tanta vis requiretur ad movendum quantum requireretur, si nulla omninh adesset eausa, ut patet in negabilitet in bilancibus,& in aliis rebus quibuslibet; seisiecthi lances habentes aequalia utrinque pondera, tantam omnino vim requirunt, ut manum unam determinate partem inclinentur, atque requirerent, si nulla omnino ellant pondera in bilancibus, & qui bi lances vacuas, & sine pondete in vere non posset, nec sanὲ posset ilias aequaliter utrinque ponderatas, Ratio autem est; quia quantum ponitur causae; impellentis in uia parte itantum ponitur causae impedientis ex Alia: Ergo idem omninh est in ea su nostro proptes
omnimodam identitatem rationis. Sed voluntas non potest determinare, & inclinare in unanti partem intellectum vacuum, de nullas rationes habentem. Ergo nec habentem aequales utrinque
Quare harie intellectus immobilitatem approbat Aristoteles r. δει ris,non quidem text.93.dec palo ut quidam dixere:nampotius de ea pillo ibi tradit,non quidem,'uhil maneret immobilis, quando, utrinque aequaliter trahitur, seu distenditur,tit Plato exponebat immobilitatem terrae: potius enim eapillus tum petetur, & pars huc , pars illiae trahere tui: & sic etiam esset de terra, si a polis attrahaetiti Di iligo
274쪽
N--ἡ Aborobat ergo doctiinam desiit in bono honesto; v.gdelectabilitas,&del,
os nam capillus, sicisci quoad omnes panes suas aequaliter sortis, prorsus in medio rumperetur x sola dimet dia pars utroque attraheretur: ec dκm ac tilens tamen boc vertim scilicet immobi-1 itas 3 ιima notasOΠκm inanire ιa Fidia Mnne, cui nihil mapti luc, qκam illuc moverι Gocvst. Intellectui autem non magis convenit huc, Quam illoc moveri in c Isu nostili, quia utrinque refulget eadem spes, α species veritati : utrinque imminet, & terio idem peti calum Disitatis : mc item intellectus rumi potest, ut capillus, Vel terra. Ergo manebit immobilis , dc in medio. Quin cum natura intellectus sit ad verum, illi mandest. conveniens est. Quod moveatur ad minus probabile, innuo
ctatio commedendi, & bibendi tempore probi bito. Haec ergo delectatio, & delectabilitas pataticulatis, in quantum talis, & in quantum diis ita dele stabili honestorum allicit, movetque volun talem ; & ideo haec est mobilis ad bona etiam minora dismulta, & diversae rationis, & gene
At quoad intellectum, & in vero dissimilitud, mera nullam aferens inaequalitatem, nihil ne it, nee verum diversificat formaliter. Idciroh nullum verum pugnat cum Vero, nec ex vero sequitur salsum secus in bonis, quae pugnant inter te, &ex prosecutione delectabilis sequitur fuga ab ho nestis. Quare in vetololiam conlideratur tantitas. seu quantitas; non autem qualitas, nisi varie sit m bilis ad quantitatem ; quia solum cons deratur in rationi quam ad omnino dubia, in qui- bus quantam connexionem habeant cum vero; minus prod ' --h titio desti e & caetera nihil magis, quam quoad visum considete cui, albedinem este lactis potius, quam nivis. Si est Titius rem aliquam amrmet, &Caius aequaliter fide dignus eam neget, nihil iacit, quod Cajus vel Titius sit, qui Hrmat, vel negat; quia similia nihil connexionis cum
in his in neutro extremorum inagis apparet ratio veri, vel salsi. Sed quoad uia est mmobilis. Ergo a fortiori immobi-iles ouoad minus probabilia . . . . Hie discursus hujus tertiar probationis confris matut authoritate S. Thomae , qui tradit volun -' rihe setosam quidem movere polla adcli- inter bona aequalia in nullo discrepantia,
lutis zim nostra semper cur obiectivum et c. l; in eut amet, sed etiam, cur hoc praeta nee semeit illud cur quasi subjectivum , is a ista; possent alioqui beati desistere ab amando Deo; non enim indigebunt ratione ex parte objecti, quae nulla est, Sed saluerit illud, quia Aia Red de his loco suo. Ergo S. Do tor, licet 2. de cala , ct mundo texta illa, reprobaverit Platonem dicentem famelicum si videat, cibum aequaliter hine & inde
δε id ad neutram partem movendum , sed haesurum uod salsum teli, quia saltem a cauia a det et minaretur, ut bruta, &sicut individuatio actus tamen, l. 2. Ilia I 3. Mi. c. ad 3. seseeuci licuit, Sc aperte tradit doctrinam nostram di-
'seriundum . iam considerationem, quin
s. IV. ' rema probatio ex Aripoteli. DIxit supra Aristoteles, opinari non esse Iunobis, id est, non esse nobis liberum , dc probavit per illud verum enim aut falsum dice, nec s. Hujus plobationis resolutio est ad illud primum princi pium,quod scilicet intellectus es h ad verum, sicut voluntas ad bonum ,&visus ad coloratum,fc auditus ad sonum, Oce. Et ideb tam est impossibile, intellectum in judicando non se ri jubratione veri ; atque est impossibile voluntatem non ferri in amando sub ratione boni, aut via sum non ferri sub tatione colorati. Quae vident ut indubitata, & admisia ab omnibus. Hinc quoties intellectus aliquid judicat, aliquid dicit; & quoties aliquid dicit, se verum dicere putat : opinando autem aliquid dicit; ergo se verum dicere putat : scilicet vel negando falsum, vel
Vtidum uuam considerationem , alterum dicere Putat ἰ lcIlicet Vel negancto Iallum, vel
ur fecundum F ctis assirmando verum: nam omne dicere adaequatὸ ο, dere rae Φή ' t Elgo non dividitur in assismationem ,& negationem. ideo . t ιη uno hon emineat. Ergo Aristoteles breviter &sapienter pronunciaVit: e flectet Volm ' ii,n iis, . iunio uta est inmeam, aut falsum ιsicrae, nec Gnam dicendo ne ninus multb 5ς ς - . . iunia, situ, po neget ,& sinii luet M otentia ne Uii ixδ γ f. --oiuue s. Do necesse, quod se aut falsum negare, aut Verum est in seips 'RT. ' , i . mi itaexnresia assii mare credat, &x putet; non quidem, quod semper re ipsa talia dicat: sed quae talia esse ipse credat,& sdi persuadeat. Et hoe est intellectum in judicando semper ferri sub ratione veri r quippe in apprehendendo per primam operationem aevi qualiter sertur ad vera, & salsa, quia sertur ad contradictoria. A contratio in judicando in e uadictoria simul serti nequit, nee ad falsa nota a mimando, nee item ad omninb dubia, & incerta, quia sertur sub ratione veri, scilieet in ea. vera esse eredit, & putat. Ideo intellectus sciens, seu sciendo nunquam sallitur, nee ad id moveis ii potest ullo imperio voluntatis, quin nec per divinam potentiam : & ipsa suae deceptionis e nitio necessitaret ipsum ad deponendum suam
Et haec quidem doctrina, ὀe explicatio vide-
llectu το malu initiaretur unam parum quam Iu iam Ereto quoties est omnimoda aequalitas, m- rei utent immobilis: Sc a sertiori erit immo-
ux nam dissimili udo ad voluntatem iacit, &bonum diversificat: At dissimilitudo non ponens
inaeo ualitatem ad intellectum non iacit, nec ve- fertis eat. estque diluerentia mere materia-
z si ui imam vis, & lactis. Etenim dis
delectabilitas, quae Hi allectiva voluntatis & quae adescin bono delectabili; propcih non adsit, sed
275쪽
ω eetia , 8e mi Dialis. At ex illa immediatosequitur, intellectum non posse opinari inter re qualiter probabilia alterum; minias vel, multo minus probabilia. Nam opinando, de se dicendo,N v.g. assit mando, non potiet credere, & putare, se verum clicere magis, quam falsum quia nillil habet pro siti magis veritate , quam salsitate, quin in minus prob1bilibus habet minus. Quare
rogatus, an magis verum, quam falsum dicat,
nihil respondere posset, nisi se a voluntate deteraminatum esse , nihil tamen habere, quo magis sibi p.rstadere possit se magis dicere verum,
quam salsum, seu quo persiadere sibi possit, severum dicere , de non falsum. At, ut sippo iamus, intellectus semper sibi persuadet, se verum dicere, & se falsum non dicere. Frgo nunquam dicit, aliquid verum, Sc non falsum esse propter
rationes aequales: ergo multo minus propter rationes minus bonas, & quibus, de illarum coniatrariis consideratis magis credere possit, si falsum
Declaratur ultet tu , & urgetur. Omnis aliquid mentaliter dicens, sicut putat, de credit, se verum dicere 3 sic putat, de credit, sibi contradicentem falsum dicere. Idcirco omnis aliquid affirmando dicens, ad propositam contradictoriam negati vam dicit negor 3c similiter negans ad assirmationenciontradictoriam e dicere autem ni N.estillam falsam esse aicere ; hoc enim intelligimus per nera ;& nego, hc affirmo significant verum, & falsum;
quod videtur notum naturae lumine, utpote gentium omnium consensit receptum. At ii quis aliquid a mimando diceret propter motiva aequalia
Non poliet putare, de credere , magis quam de seipso , illum falsum dicere r uuandoquidem tam fundate illa, dieit, quam ipse,& hoe ipsi est notum ut supponimus. Ubi omitto subtilillimam Augustini reffexionem, dc confirmationem, quam tibio super dedimus. Concludamus ergo cum Aristotele imaginari esse in nobis, de nobis liberum ; quia imaginatio est de veris, & fallis r opinari autem non eise in nobis, quia opinari amrmando est solum de veris ouoad nos , ge opinari negando est solum de salutis quoad nos: de non de utris alie aequaliter: vGaum enim aut falsum dare neces e. Ex his patet veritatem illius impossbilis experientiae, quam Em. Card. Pallavicinus eduxit dicendo, nunquam nos experiri hunc actum: Ego OM. - , sed iideo contrariam es probuluitis, vel aeque probabile. Id est , ego quidem eredo licie, seu ego eredo hoe esse verum ; dc tamen video majora esse fundamenta ut sit salsum, vel elle aequa. Ita. Quid est dicere ', Ego credo, hoc esse verum, tamen video, veri ruri ilius esse, hoc eisse salusum, vel aequali Er veri senile esse, hoc esse falsum. Seu rursus: ego eredo hoe, dc eredo falsum non hoc , sed tamen nescio, cur hoc magis sit verum uesit autem falsum non hoe. Profecto . manifestum
videtur, quod nemo aliquid dicens, assirmans id de se ipso fateretur iri conspectu hominum. Quod si id fateretur, ipsius sane dicta in eodem pretio
haberentur, atque dicta Psataeorum, δd omninonestientium, quid , aut quorsum loquantur. Erant alia ad doctrinam Istam communien Eam quae in hae quaestione praetermittimus, ficin toto nostro opere videtur haec veritas mantisses e demons Iara,
splutio Argumentorum. AD primum eva thoritate s. p. Ignatri mens
ejus declarata bue. 3. ostensumque, quantum hule lisertati quidlibet eY voluntatis imperio
opinandi contrarius exriterit. Ad secumtum ex auctoritate D. Tho nunc
generaliterascimus, satis toto opere, toto hoc libro contritisse, quam longe s. Doctor abfuerit a contraria sintentia. Ad adductam porro, 3cobjectam auctoritatem respondemus, illum loqui uitellectu magis inclinato ad unum, qua in dies oppositum , ut ipse pauid ante eontestabatur. v ti stimum tamen est, intelle hum,quoties sumetenister non movetur ab objecto proprio, determinati ad illud a voluntate , 8c ita esse in opinabilibus omnibus, de in opinione semper; nam obiectum opinionis proprie talis, δc non omnino certae, nunquam satis movet, de determinat intellectum, sed indiget detcrminatione voluntatis ad assensum: quemadmodum de assensa hdei tradio Et in ea distincth declarabo , eum explicavero
naturam opinionis. in tertio Opponebatur, non omnes rectisti m
8c optime opinari, sed alios optimh, alios melius,
alios bener ac proinde non onuies propter motiva meliora. Hoc argumentum retorquetur, quia Omnes M 1inguli putant, de credunt, in singulis, si
optime opinari, nec concedunt unquam, ubi
contradicentes aut nael iri, aut ita bene opinari; ergo omnes , dc singuli putant, & credunt si h here sundamenta digniora, quam sibi contradicentes; ergo omnes, & singuli putant, se in sangulis opinari probabiliora, S: iundatiora. Argumentum ergo recte asturent de esse; nam multi noni tum optime, sed nec bene , imo malu opinantur, quia re ipsa fundamenta digna, de sumientia non sunt. Adde videri non recte essumit; uam 4 pli opinanti , ut dictum est, sua sundanmuta meliora vi
dentur quam sui adversarii, Sc hoc quilibet opianans supponit lumine selo naturae.. ., In quarto opponebatur. 8c altumebatur, pro
habilia omnia esse opinabilia, Sc objelia digna assensu opinativo: AEqualiter autem , dc minus probabilia esse probabilia. Nunc ex dictis rutorquetur argumentum qi nam ostensum fuse e i, aequaliter probabilia, de minus probabilia non Eleomnabilia, nec objecta digna assensu opii incivo; eieci ili, non sunt probabilia. Vetum oste sum fuittis r.er proh ibi Ila multipliciter,ia equi uoce diei,de' ex non distinctione natas videri lias lites.Nunc eae dictis negamus Omnia in quolibet sepe Probabilia esse opinabilia , dc digna ulli tallantae Negamus providie aequaliter,&minus probasis A esse opinaiatia , aut credibilia, aut ullo digna assensu. In quinto opoonebatur, nos suspicari pol , scremere etiam judicium, dce. venim saepe explicuiumus, quomodo c5tangat males spieai t. de temere sudicare. Nunc ad hanc question ira suincit dicere, nulli male si ricanti. aut temere judicanti , ideri, si malὲ sumicari, aut temere judicare alioqui lilier hane ipj m reflexionem, dc confussionein toleretur ratio injuriae. Leviter ergo quis re ipsi sunpleatur 3c temere reapsi judicat : non tamen ita fibi videtur &li videretur, non injuriaret; aut
injuriaret simul, & non iniuriaret, de sese eondemnaret.
276쪽
det,quod contradictoria non possint esse simul ve i-i-.-ἀ-i. ra nee in doctrina, nee in jure, nec in facto: quale duobus sibi contradicentibus scimus evident et Alli alterum: s autem aequales sint, nec diversiae ulla occurrat, nescimus, quin nec praesumere quidem quibus superius multa possumus, uter salia latur : Quare ut Authores laquuntur, alterius auia thoritas per alterius aut horitatem eliditur. De apparentiis lis. r. non opinative, sed de monstrative, ostensum est, quoties occurrunt apparentiae , pro contradictoriis, constare evidenter, alterutram earum elle pure sophisti eam, & pha lasticam ; quia cui dens est earum alterutram inducere , & persuadere, vel movere ad conelus
nem salsam. Quae late declarata sunt eo libro. stu pemus autem, quod Magister iste his omnibus, de cum auctores quippe Primarii suae etiam scholae ipsi contradicant, nec ad dubitandum quidem inis duci unquam potuerit; quin suas de probabilibus
circa conscientiam resolutiones suae huic opinioni inaedificet ea adhaesone, ut contrarias approbare aegre, vel nullo modo voluerit.
yιrum data doctrina considerate quidam resi- sani proprer pararatem voluntatis. F. I.
Contuli rem istam cum pluribus Ingeniosis
Philosophiae,& Theologiae Magistris,eorum etiam qui contrarii fuerant Opinionis supponendo magis illam , quam a magistris suis audierant, duam post eam discutam I sed mediocri quaestionis declaratione facta tamquam rei mam sellae consenserunt fere omnes. Visum est enim absurdum, se impossibile, & contra uniuscujusque experientiam , quod quis opinetur, & opinando enunciet ,& affirmet hoc esse verum ullo genere
ensus,fc simul cognoscat ,&videt,&satea tur tantum sibi occurrere, ut idem illud putet esse falsam, sicut in aequaliter probabilibus I & plussbi adesse, & occurrere, ut id salsum putet, Mexistimet, sicut in minus probabilibus; & nemo
aliouid enuncians hanc consessionem fecit unia ouam , vel faciet: nos ua, aut esse mει indetur ι ι
meri pro contraria parte sunt mis fundamenta, & pro pter alia jam dicta. Nihilominus quidam gravissimus Magister semper obstitit, & paritatem Voluntatis, quae no bis satis contrita videbatur: opponit, & opponet. Ait enim: sie se habet intellectus ad verum, sicut voluntas ad bonum .sed voluntas ex duobus bonissbi propositis potest eligere & aequale, & etiam minus. Consequentia ista esse debere. Ergo interu ectus ex duobus veris sibi propositis potest judieare & approbare , dc aequale , fc minus. Sed cum consequentia ista sit inepta; & abs re, inseratur rergo ii,tellectus ex duobus probabilibus potest a dieare , 8c approbam aequale , & etiam minus. Illud praeterea ipsi vim masnam facit, quod in aeuualiter proba vilibus gravissima ,& maxima apparentia veritatis supersit pro utraque paris contradictionis: pone enam aiebat S. Thomam
ammare : ecce quan appaIentia Veritatis ploamrmatione: neget Verb Scotus quem demus D Thomae parem ea in re: in ecce quanta apparentiaveritatis pro negatione. Iam has propositi s a surdum ipsi videbatur, di intolerabile, quod um- ibet horum Doctorum dicto neu ueat intellactus assensum dare: quemadmodum duobus propositis bonis potest voluntas alterutrum eligere. Ad illam magis admirationem, quam rati nem , precabar ego pacath , ut pone emus duos vi- os stravissimos , v g. duos Eminentissimos sanctae Eeetesiae Cardinales, qui in quaestione facti con tradictoria saltem virtualia de visu, & tamquam testes occultati contestarentur , dc deponerent. Ecce quanta utrinque apparent a Veritatis. Et tamen ut lumen ipsum nat dIctat, & lura omnia disponunt, in ea se aequali ratis neutra eredere ponsum ; nulli eorum stare posset Judex, M. 3. osten sum fuit, & resultaret propriissimum dubium, de iijud te abile in sensu composito aequalitatas, ut M. I lith eommonstratum est. Ita zrgo erit etIam insoctrina, di in jure, Et onam totum hos ex copen s. n. Ad paritatem violantatis.
RImδ ut inter arguendum notatum est, ex L paritate voluntatis nullus aptus syllogismus Amari potest ad rem praesentem a quia pro v Iuntate collatio fit inter bonum & bonum; pro intellectu ergo, qui est ad verum, sicut voluntas ad bonum , collatio saetenda erat inter verum, de verum: sed in contradictoriis,&in his suis probabilibus non est verum,& verum, sed verum & falia sunti Ergo est inepta argumerratio, & abs re Secundo hine, quia per bonum, & honum non egredimur a sthaera, dc objecto voluntatis: egredimur autem a sphaera, & objecto intellinus petveram, & falsum ; sicut egredimur a sphaera, &objecto oculorum per coloratum, & nora colora. eum. Ergo licet voluntas exerceri possi inter bonum , & bonum etiam minus 3 intellectus exerisceri non poterit inter verum , & salsam. At probabilia contradictoria necessarid sunt verum, M alsum, atque hoc scit evidenter intellinus j dicaturus. Ergo licet voluntas eligere possit inter honum, & amplecti delectabile,& relinquere honestum, quod est melius, nequibit movere intellectum, ut inter verum, & falsum appro bet , & judicet quamlibet partem. Tereth etiam nine; quia ex eo, quod ex duobus bonis propositis unum v. gr. jejunare in die praecepti ut melius, non sequitur, quin stulta ea ista consecutior ergo comedere , & non jejunare nunest bonum contentum sub oblecto voluntatis, scilieet jucundum , dc delectabile. At ex eo, quod ex duobus probabilibus contradictoriis propostis unum sit verum , sequitur evidenter, hoe est tum est salsum, & extra sphaeram intellectus. Etiago itiepte arguitur ex objecto voluntatis ad non objectum intellectus.
Quarth quod minus probabile; quia ipsi hi
Theologi, dum in libris de anima quaerunt , an voluntas psuit eligere minus bonum, & relinque re melius ad finem intentum, qui assirmant, a dunt naturaliter, voluntatem quidem posse rat prudenter acturam, eligendo, v. g. decem scuta aetea, Maelinquendo centum aureos, si stiis est, cumulare
277쪽
o itire divit ast M se in in aliis. Unde eon se ouenter ipsi negant Deo glorioso hane minus borum d finem intentum eligendi libertatem; quia nihil imprudens radit in divinam electionem. Et Ise ipse eo loei naturae sensu scribuntur scitur,utem si me m. in te v in omni suo assensu esseeonsecutionem, S possessionem veritatis. Ergo dat, quod desset possibile, saltem habetur, im-heudenter volantatem imperare amensium partis minus probabilis, dc in qua minor sempereth veri citis δί natus periculum erranai, 8c est quasi mi-fius bonum intellectus, & ipsit minus bonum comia Orant minus probabili. Sed assensium impruden--e ora stitum non nisi imprudenter sequimur in oerando, & adversarii ines aiunt, nos prudenter
2 operando sectui assensum illum, quia illum
yeth. . Gia su pe Theologia, vel Philos
ohia, dato quod minus probabili assensium daremossi inu . non nisi imprudenter dare possumus; ae proinde regula prudens operandi esse nequitassensus imprude titer praemius. Solum superest, ut antea quidem aequiparent minus probabile minus bono; nunc verb praesem re etiam velint ,& d cere, imprudenter sane eligi
minus bona; non autem minus probabilia. Poria2 risiensum est, nec conserti quidem posse minushrobabile minus bono; nam minus bonum eli b im ; minus probabile autem non est verum. Re e ipsa,& I pirte rei potest esse verum eat m- ellectui non proponitur magis Verum, quam sal sum, quin proponitur cum praesumptione salsita-- cernit enim sundamenta partis centradict maiora. Ergo s imprudens est , minus bonurn eligere: Scan plecti delectabile relicto honesto, imprudens erit, ac propria praecipi ratio &temeritas assensum praebere minus probabili;
Iim hoe principium, quod N ipsi assumpserunt, Ρ ui non possit, scilicet intellectum esse ad ve
Ρs ni, , vel aut horaratis esse, sicut casum
nullius rationis, vetauthoritatis; quod Sc ex t I libro de dubiis constat. At in casu nullius ratio- is. uel authoritatis nihil voluntas movere potest Inteluctum ut fatentur. Ergo, sce , sed haec omi tamus, Ec solum de collatione intellectus, & voluntatis ;& aequalis, vel minus boni, & aequaliis ei vel minus probabilis differamus.' Ruisus ergo se: ipsi arguunt a minus bono, M& magis bono, vel ab aeqnaliter bonas Ergo inseriare deberent de magis, & minus vero duod est de stibi-cto non stipponente , vel de aequaliter veris. At aeci ualiter probabilia contradictoria non solum nonni aequaliter vera, sed ne era, quin unum Meessariti talsum. Ipsi ergo termini argumention sunt disterentiae Uer , Mentii , ut sciuntomnes. Con Πιn. L
uarium cernitur in magist,& minus hono 3c bonis.& genus salvatur, superest in magis bono,& in minus bono,& delectabili,dc in utili,&in honesto. Ergo tota quanta ista paritas destruit potius in
Iterum quia ista paritas, & via philosophandi
non magis probat de probabilibus in doctrina, Min jure, quam in facto. At in rebus de facto omnes vident fallitatem consecutionis. Duobus viris gravibus, vel gravissimis aequaliter apud me fide dignis , si contradictoria mihi continentur, nee disiparitas appareat, nemini credo, sed assensum sinpendo, & imprudens haberet, si alterutri eted rem, qu ia volo imprudentissimus verb, si aliquem minus fide dignum praesenem. Hoc supponunt
jura omnia circa testes, & circa omne genus pro
bationum ut habitum fuit lib. 3. & sciunt omnes litigantes naturae lumine. Si habens aequalia m tiva pin bonitate, & malitia mei proximi, ego tamen assensum praeberem malitiae , peccarem, fle multo magis, si minora essent fundamenta pro malitia. Haee ergo, & alia obvia probant vel ii possibilem, vel saltem imprudentem assensum aequaliter, vel minus probabilium in rebus de s cto. Ergo & de jure, & in doctrina 3 eum paritas adversariorum, & argumenta omnia non magis probent de juret quam de facto; nam totum re iolvitur ad vim contradictoriarum sese necessi
Item si paritas voluntatis retineatur, ut insis stunt, voluntas passim eommutare potest amores, Et si eligit minus bonum, libera manet an illud re linquendum , & famandum melius. Ergo & tellectus commutare poterie opiniones, de jam pro jejunio, jam mox contra opinari permanenti bus iisdem omnino motivis. Consequens negau Quid ergo voluntatis libertati insistunt lDeind. voluntas excepto Deo viso, libera est, ut inter omnia alia bona etiam visa eligat, ametque unum. dc omittat aliud, certe saltem libera est ut omittat quodlibet, nisi praevio alio amore necessitetur. Inserant: ergo εc intellectus libet est,& a voluntate moveri potest, ut cuicumque ait ri veritati nitem praeter Deum manifestum neget
assensum. Quod est mantissu salsum : Ac sine
alia, quibus demonstratur, voluntatem uberi rem else , ac plus posse erga actus suos, quam erga
actus intellectus. Ergo ineptis arguitur undὲ plus potest, quo miniis potest : sicut si ex eo, quod Princeps in propinquo & magis suo regno aliquid Iossit, inepte insertur, eum posse adipium india
anti, vel minus suo. Ergo ex eo, quod voluntas possit se movere ad minus bonum, inepth insertur, eam posse movere intellectum ad minus p ba bile, dando etiam quod minus probabile esset quasi minus verum ἰ tamen verum. . Quin ostensum fuit Ioeo suo, & indi tum εὐδρο- ex D. Thoma , quem Adversari μα Me praeeipuus sequi profiteturi nee vpluntatem inia ter bona aequalia limul, ac smilia eligere posset;
minus multo bonum minus simile, nisi cirra est rum , ut Dinoc loquitur, Mnsuleretur Lurua per νωπι emneat , Ommi flecti mr Uolavras M 1 um , quam in os Uuum. Minus raso movebit in tolle. ctum nisi clam extremum fac eminens, & praeis
Etenim voluntas est appetitur rationalis: & in omni sua electione habet rationem, & cur non solum hoc amet, sed cur amet Prae altero extram
278쪽
Nec haee ratio, Fc eur praelationis est , qurit volo; lixe enim l. teu. ratio irrationaliter v mi uenis amantium. Habent deinde rationem licet malam, cu im dicere erubes eunt. Et praeterea non
sussicit haec ratio, curq Dii inbjectivum, sed n elata tum est objecti ii ii ad acturii, & etiam omisia sonentisn re uis eati causa exercendet libertatis,& sine ulla ratione in oblecto desistere ab amandri Deo de quibii as uib. Haec potiti a fortiori probant in intellectu, quae est ipsa ratio.
Profecto ego nollem esse opinionis contrariae:
nam si inter probabilia quodlibet & opinati
possum, & prudenter possum, ut aiunt; nemini persuadere potero, me in probabilioribus, & lania Eariotibus quaerendis labora se; aut ex occurrentibus, etiam ultro, x sine labore magis fundata eligete ; nam satis cuique nost in datur, si prudens , etsi non prudentissimus habeatur: & unde hanc summam prudentiam persuadebirmas, praesertim cum plurima obstent tape ad sequenda sun datiora, de quibus lath in a. parte. Omitto alia in alium diem & ista primum infringam. Nunc sol imi preeor gravistimum illum Magistrum , ut dignetnr in aliquo suorum librorum palam dieere:
Ego qtiidem siu opinor, entio: tamen fauor magora es, O mayti fundura argumenta contraria. Quod si secerit, vix non promittimus in suam ire sententiam.
sicut veris probabiliter, vel saltem probabilius in ventis allensum opinando praulamus; ita proba bilibus probabiliter, vel saltem probabilius in ventis assensum opinando praestabimus. Tettio quia propter impossibilitatem habendi
scientiam in multas materiis cogimur in opinionesistere, tuncque utiliter,& prudenter opinamur ac proinde possumus : at per tot Authorum, &scholarum dissidia factum es , ut multoties stim possibile assequi scientiam ipsus probabilitatis, vel probabilioritatis: ergo tunc prudenter,& utiliter opinamur circa probabiliter probabiliora vel probabilia. Confirmatur; nam probabilitas, pr babilioritas non est magis per se nota, aut magis necessario demonstrabilis, quam veritas ipsi: at veritas multoties nec est per se nota, nec etiam de monstrabilis, vel a se, vel ab ignorantia nostra ergo similiter probabilitas, ves probabilioritas ergo tune rite opinamur circa probabiliter, vel
probabilius probabilia, aut probabiliora. Atque hoc genus alia pro hac parte allegari possunt. Hane partem docet quidam superscialis Dialogiasti, in cit jus gratiam argumenta sacta nos exhibui mus, vix enim nis ponit, & loquitur. I. II. hid Giaratur tenendum.
x Assim in hae materia, cum de opinione, &de probabili, est sermo, authores aliqui dilii guunt certo probabilia,& probabiliter probabilia, vel etiam probabiliora quorum scilicet probabili- as .vel probabilioritas aut certo nobis constat, aut non cereb, sed solum probabiliter eonstat. De his quaerimus, an nox opinari possimus circa haec postrema & assensum opinando praestare probabiliter solum , vel probabilius probabilibus, aut babilioribus i nam omnium par est ratio.
Videtur assirmandum ἰ Primh quia de facto
multi opinantur circa similia;quaerunt enim, an v.f. unus Author pius. & doctus faciat opini nem, probabilem & alii affrmant,& negant alii. Prosectb am antes solum pronuntiant opinando, nee habent certitudinem ullam,&evidentiam triris assirmat pergo ea non proponitur certo pr
abalimhrgo solum ut probabiliter, vel probabilius prolinitis ergo cirea haee de facto opinamur: ergo possumu . Ethfusmodi aliae multae quaestiones, in quibus de ipsa probabilitate disputatur': ergo
proriabilitas non eerio constat, ergo ut summum
probabiliter , .vel probabilius eon stati & tamensu ἐν est, inque opiniones amrmantium, & negantium t ergo opinaimar de probabilibus, quae s Ium orobabiliter, vel probabilius, non tamen ce xbe, nil in tesse probabilia, aut probabiliora. s cun λ quit Quertimus multoties probabilia, vel probabiliora rheut alias quaerimus vera et ergo NIhilominus videretur negandum. Authores non refero, quia nullos invenio qui in terminis qu stionem moverint,licet consensuri illi omnes videantur,qui circa probabiliter solum proba bilia , aut pro biliora negant licitam Operati nem. Tamen mox Aristotelem, S. Thomam, Malios reddo, qui nos hanc pridem doctrinam d euisse videntur. Itaque i. poster. dux veritates videntur es e de monstratae, ex quibus ista quaestio dirimatur. Priiama apud Boet. cap. a. & apud S. Thomam lact. 3 O 33. est , quod in praedicando non est proeestere in infinitum nee sui sum, nec deorshm ; nam se sum necessario ascenditur, ae pervenitur ad ali-
uid, quod nulli praedicato saltem universaliori
sub icitur; qualia sunt transcendentia: & deorsum necessario descenditur, ae pervenitur ad aliquid, quod de nullo praedicatur, sed quod omnibus su jicitur, ut est prima substantia; oc haec regula tenet tam in amrmationibus, quam in negationibus, alioquin nihil unquam demonstrari, aut probari
possennulla unquam definitio percipi,& intelligi.
Secunda veritas, quae magnam cum prima con nexionem habet, demonstratur eodem libro apud Boet.c. 24. 8c apud S. Τhom.Iect. . ubi scientiae ,& opinionis, atque scibilis & opinabilis natura ,& aiversitas exponitur : inter quae hoc utrisque commune,statuitur, quod tam in sciendo,quam inopinando venitur ad aliqua immediata; id es , ad aliqua prima, quae nons ni per aliud, sed se ipsa immemate, de Himh constent, ut Conimbrin cenisses in illud cap. 26abarMν. Ruvius lat. 3.de opin. n. 42.& alii passim observant: nam nec insciendo, nec in opinando est procedere in infinitum; & in omni praedicatione est demum status: solum propterea est procedere in infinitum in delirando. Atque
haec . etiam Metaph. demonstrantur.
Ex his ergo vel proposito oeinabilis est immediatal& tunc est per se ipsam evidenter protiabilis, nam est principium opinandi circa mediater qua-
279쪽
i. Muh mitissum demonstranda est propositio Pr batione ulteriori indigeant i est ergo eorum immediata,& non per aliud, sed per se ipsam im- probabilitas manifesta. Ergo intellectus nunquam mediath manifesta, denota: sic propositio vina- opinatur solum probabiliter probabilia: non enimbi Ii, , aut probabilis immediata per se ipsam im- - ii mendo, ue eit ostensium; non item inferendo. mediate est manifeste opinabilis, cujus cognitio ML Oziam est in nium: ergo nullo modo nam illiu intellectus opinionis rite vocatura vis.Vel pr od non sit Perest in proeeta probitivo. positio opinabilis est mediata dc tune rite sequitur ex opinabilibus immediatis; ge eonsequenter s. III.
est evidenter opinabilis, dc probabili . -- id me Ut rem eapias, oblicio sic. Duplieiter eontingit aliquid esse opinabile, seu probabile; vel quia D Raeterea in eundem sermἡ modum haee pio ad dueitur ex principio probabili; vel quia secui- λ babilitor probabilium implicantia ostenditutiae selum probabiliter ex principio sive probabili, Mxςr sierit in rebus, vel circi rea die imuisti.e etiam demonstrativo. Dicis ergo, in primo δι ςΠdς ς, cistendere, & procedere a piitieu sensu, cum, non sit procedere in infinitum, ne- u ibu , Vel minus universilibus ad universa hessarib, ut est probatum, concedenda esse per se, ito V0ς xur ascendere; motus eontrarius ab εt immediate probabilia, quorum probavilitas uui Versilibu vel universialioribus ad minus uni sit p.r se ipsam mamma. At in secundo sen- Vς ulta . vel particularia voeatur destendere, siesti posse dari probabilitatem solam; quia licet in t tibulis & recessibus intellectus est alitia mo istinet pia sint evidenter probabilia, Vel etiam evi xu stςndendi, & descendendi non cista res, sed denter retia, tamen in Illatione selum est proba- pix modum ipsum cognoscendit reflectimuibilitas quare conelusio selum erit probabiliter pro im , dc sic quasi ascendimus supra ipsum no bibilia; nam sequitur debiliorem partem : Quo imum Cognoscore ; α denuo tessectimus; &qu, sensu iidem Con imbricenses, & alii videntur ad- Pi V 'ςctimus, eo magis vid mur ascendere . mittere probabilitatem ratione Brmae. - Ui quasi ad intra nos ipses fieri & reeon ι set resipondeo dupliciter. Primo intellectum di m quo in tu procedere ad eognitiones di Mud sistere posse in illatione pmbabiliter proba ct 3 r um Ost destendere; & se in destensu his bili, sicut enim ex pretabiliter probabilibus nec il i. est ultimus terminus, & statua; stille e insere, nee piobat, sed necessarib incipit a primis, *0gnixio immodiata, dc directa rei, iusta quam di sin minus nihil movetur: sic nec per illationem non est ult A descendere. Nunc videndum, an Moiobabiliter probabilem moveretur ad conclusi - qu. ii r DPondus sit similiter status, εe termiunem, sed sisteret, vel quaereret probabilitatem nus in incendere. minisestam. indvbi x xum, nos in reflectendo pori proe serendo negando suppositum de probabilita- dς φ α Risendςro in infinitum; nam quaeumata in inserendo 1 nam probabilium, sinopinabi- quς ς gni tono habita est reflectere supra ipsam. Ilum, atque stibilium eaedem stat figurae , dc for- ρε P0s flexa, supra ipsam denub tessecteta e syllogismorum, Et neeessitate, dc evidentia p umus, dc sic deinceps : nam nulla est dabia
concludunt, ut ex universa Logica constat, ut ex iis, quam cognostere non postimus. Si eut regagr. exsib.2. Priora. I . proponitur syllo ismus pro- ο ς res, alia cognita , est aliam, de aliam sin. habilium omnes ambitios liberales 3 Pittacus am- fino cognoscere ἰ sic etiam in cognitionibus, ibitiosus tergo liberalis. Adde hie tertiis, quod ad ς x m hoc nimium laborare ineptire potiua esset, probabilitatem p babilem in inserendo adstruen- ω ς Pux xς xς, quam utili rei operam dare. Est vim, εc proportionem servandam Cum rebus x3mςΠ Obiquo hoe infinitudo, quam syne,probabiliter solum probabilibus necesse omni cathegorematicam appellant. isti solet, ut sicut iunt res quaedam probabiles dc T3mqn non est procedere in infinitum in re prineipia probabilia, quae imperfectius cognita fictondo, dc scendendo de necessitate inee iteri hant probabiliter selum probabilia, ita essent sor- Pς sectio mςdiorum, & interjacentium pendet. mi syllogismorum , dc pistationum solum pro- p xς i.ς pro sta deducendo in infinitum. pia babilea; quae postea cognitae impersectius, Blum zφt ut um; n m nulla potest esse necessitas labo essent probabiliter probabiles, at nullae siunt hu- randi in risus essentialiter non finibilibus,nee icta iusmodi formae inserendi, mbandi; sed omnes m malibu , quod, credo, necesse non erit ampliusheeessarit eaedem inopinatis,&scitis.Ergo ina- demonstrare. porro persectio mediorum, ni, est oppositio facta, dc peccat ignoratione lo- dc in oriscentium nequeat pendere ex eo progi ex. mi muς d. in in talium, liquet nam allo- itaque omnis propositio probanda, licet non qui φ*ς porum persectio chimetiea; quia esses semper modo syllogistito expressh probetur, ta- im sibili go non esset perfectio. Deindamen redueibilis est ad syllogismum; si pinatio sit null3 uui μὴ persectio ullo genere cauta penex neratariis, primis dcc. consurgit demonstra- Orφ pQt it Rusis nec positis, nee ponendi, unatio; si probatio sit ex eontingentibus εc poten- quam: at processus ille astensivus infinitus nee eatibus aliter se habere, eonsurgit syllogismus dia- PQ situs 1 nec ponetur unquam et ergo ab eo noti Iectieus, eujus conclusio semper est opini : in pondot Persectio mediorum, & in te tueentium iis , nulla est diversi , ut dictum est. Ergo tota n miam infimorum t Hoe est in re nostra ab εα diversitas ted itur ad materiam. At in materia procedero in intinuum non pendet persectio eo heressaria, de in demonstratione, ne procedatur in gnitionis ultimae, & infimae, seu directae: nee litiuinfinitum, semper est illatio ex principiis immem persectio modiorum, ἰid est . seeundae , & tertii. diatis, per se notis, nec indigentibus probatione. cognition S reflexivae pendet a reflectendo , re Ergo in materia eontingenti, dc opinabili similia restin Dd. sinu fine: cum hoe potius sit inepti natae illatio semper est ex principiis immediatis, tium t non autem sese perscientium.
de quae immediate per se ipsa sint probabilia, neg rans insem ἰ suo constantia, di probatio ultia
280쪽
morum vel mediorum non pendet areflactendo Scascenderulo sine fine: nam constantia, de probatio purrmet ad eorum Prasectionem Sicut ergo inlle iniit , dc descensu citeae rexestis inobando status . nec in infinitum pineed rrtiti minus nihil concluditur, ila laxata r-atur; siem ascensiu; &deseensa circa ni dum est in probando status, nec proceditur in munitum. At probabilitas probabilitatis eis quid pertinens ad modum, & reflexionem: ergo illius constantia i D ro hio non pendet a rUectendo, Mast derido in infinitum: ergo in hoc ascensu est status t ergNevidenter probabilec in quo listatur.
E. Uces omnis processiis circa res probabiles de-ὰ Nisast rex mani seste probabiles,sic omnis pro-e vh eis a modum probabilitatis de probabilitare Ece. deducitui ad modum mani sestὲ probabi- k sicut non est probabilitav probabilitatis fine ii ne circa res; sic nec est probabilitas proba-Filit, is sine fine circa modum, & astendendo,
di reflectendo. . Eu his in sero : ergo nunquam ante Hellus a sensum praestat, & opinari r solum probabiliter probabilia , nec quando duecte, & circa solas res procedit; nee item quando eirca modum. Probo consequentiam; nam intellectus, nec in moesssu scient; fieo, nec in uno processu proba ivo in Ulatis,& probatione indigentibus assensum pristis, quin prius assensum praestiterit immediatis, &probati me non egentibus: nam mediat' & pro bandis solum praestat assensum,quia asso sum pr stitit & veta jam habuit immediata,& probatione
non egentia; quorum proinde remoto assensu te movetur tota series assensuum circa media, &probanda 1 sicut sublata prima causa removetur tota
sities eausatum secundarum & effectuum. At inprobabiliter solum probabilibus non adest assen sus prior evidenter probabilium, sto immediath,& Dei se probabilium, dc in processu opinativo probatione non egentium. Non est ergo opinio, vel assensus opinativus probabiliter probabilium. Concludamus ergo; scut probabiliter stibilia non sunt stibilia , sed eo ipso desinunt esse stibilia, nee per scientiam haberi possunt, & ut summam remanent opinabilia; sic probabiliter probabilia non esse probabilia, sed eo ipso des nere esse' probabilia, nec per opinionem haberi posse, sed ut summum remanere dubia r se enim se habet dubitate ad opinari, sicut opinari ad scire, scilicet ut imperfectum degenerans a persectione altei ius. Consimo cuncta ne ilius pro minus intelligentibus. Modus ille problativire, additum stibile destruit stibile. & probabilitet stibile non est smplieitet scibile, secundum quid stibile , & simpliciter cininabile:ergo modus idem additus probabili destritit probabile, ergo probabiliter probabile non est simplieiter probabile, sed secundum quid peribabile & smpliciter dubitabile: ergo eis-ca talia non est opinari. Nec est instantia in probabiliter equo, & similibus, ut videntes videbunt, sed potius confirmatio in picth equo, & similliabus habentibus additamenta secundum genus idisorum , di non in alio genere. Ruisiis, quia ridicula uideretur opinio citra rotabiliter probabilia ; nam eontingat, quem alia opinari. Tunc ille opinionem suam se explis. care deberet: νηιδει 'ud fur miti midni hes: sed hic loquendi modus est inviitatus, Vidinaeque male
mente valentium, & ridiculus. Non ergo toties git circa talia opinari. Imo vero nec praedicta oratione satis ille opi nionem suam posset explieare, sed deberet sne iade dicere, mihi υ δενι, miti viarei 3ce. ideireh quipiape opinans circa probabiliter probabile, smpliei ter , & unica oratione dicere non potest hoc milim detur, quia id nobis proponitur non tamquam
absolute , & smpliciter probabile, sed eum additito, scilicet probabiliter probabile; atque adeo eoia litur orationem restringere dicendor misi Mi isti hi liaeri, sed etiam ipsa probabilitas probabialitatis proponitur non ut certa & manifesta de enim ) sed ut probabiliter probabilis: ergo necessi, rium est tertium mει videri, & quartum aliud mihi midni, & se sine fine. Quin imo omnia erunt infinitiva videri, & videri sine fine, nee erit ullum tempus praesens, nam ad tempus praesens noeesse est ut ab lute dicatur, mihi vide in r at hoc
diei non potest nis de probabili manifesto, de
eerto: cum haee si enunciatio propria talium, stilicet absolute, & sne addito probabilium. Ergo implicat prorsus nos opinari circa proba iniuristobabilia. Denique in hac oratione, probabiliter prolabati , .. prosubiti re sensum , & fgniscatum non habet, ut ex iis, quae de natura probabilium dixi mus palam innotestit. Nunc solum orationes aliquasi similes indigito, ut si quis dicat demonstra live demonstrare : humane homo,& similiar vel enim nugatur idem bis dicendo , vel nihil signia se ando. In quem modum impugnavi react. de Deo quosdam virtualiter, & alios formaliter diastinguentes, dum ad id exponendum inducunt praedicata contradictoria, non realiter, & simpli citer tal ia . sed ut loquuntur sormaliter, vel vitia tualiter t. lis. Etenim si ri probabiciter, quod a pro babili dictum est, retinet, nec destruit fgnificatum probabilis, idem bis dicitur: s illud signisci
tum non retinet, sed destruit, quid aliud tertium fgnificare queat, non apparet; nec sumetur ut d rivatum a probabili, sed ex alior at aliud non sua perest, ex quo vel derivetur, vel signifieationem accipiat: nihil ergo signiscat.
Ex his ad objecta argumenta respondeamus. Ad primum itaque absoluth dico, nihil unquam ab aliquo verae iter saltem ammari, quod ipsi s lum proponatur probabiliter probabile. Sunt quidem quaestiones innumerae, in quibus de ipsi etiam probabilitate lis est: at, qui affrmant, rem esse probabilem , necesse est , certi, eam noverint probabilem: sin minus nihil corde opinati posisunt, ut est probatum t atque adeo nihil etiam
Ad seeundum ex dictis constat, rem, ut eius liquida veritus inveniri nequit, multoties remanere probabilem: at si nec probabilitas certo h heri potest, eam remanere dubiam, vel ignotam: nam probabiliter probabile non est probabiti, ait est ostensum. ANumex hoc patet etiam Glutio ad tertium: nam satemur ipsam rerum 'babilitatem vile ignotam multoties, sicut veritatem e at citra Minisa certam veritatem est probabile, in quo sistamur; sed citra probabile nihil est, cui assensu in praebcre possimus.