장음표시 사용
171쪽
rio: T. H. O . DE MATI ILII. ET PHIL. .
Ibat, ut Philosophiae lumine admoto rimetur, qua via montis humanae agitatio , societatis ineundae blandimento invitata, in condendis formandisque linguis processerit ἔ quas leges . quasve -proportiones cogitationibus explicandis observarit, quibus adminiculis sensus dis. sipatos sustentaverit, ac velut quadam compagine revinxerit, quid omnibus commune, quid fingulis privum S peculiare, quae sint earum in primis incunabulis sordes atque asperitates, quid quomodo easdem expoli veri aetas matu rior, & ad leniorem nitidioremque tum sonum tum mentis explanandae facilitatem elimaverit
haec, inquam, si quis fuerit rimatus, ille mihi
demum videtur non nuda Linguae cognitione Contentus usum ejus perspectae ad humanum ingenium intelligendum iconferre. . . Vt autem
Ρhilosophicae meditationis expers de tali reorum genere ne cogitabit quidem, i sic contra qui rectis praesidiis firmatus illa detexerit, pl8nissimam inde mercedem Philosophiae persolvet. . Rebus igitur minime contemnendis, Elitumque veritati, quantum licet, agnoscendae omnis Linguarum scientia par. & aequum est ut inserviat. ιi Verum sicut illa quidem clavis, qua 'pen tralia veteris sapientiae recluduntur, ita , icis. sim veras istius clavis dotes, atque insignem praestantiam mi nime perspexeris, nisi res ipsas, ad quas aditum patefacit, mente laeviacbmplexus. Sed
172쪽
- - aliud est in ipso Linguarum mndo, quod
Philosophicae curam diligentiae vel martimebo tulet: de sontibus vocabulorum loquor primis , verbbrumque notationibus, quas quae vestigat, krtem Elymologicam adpellant. Id quidem in aperto est positum , si origo vocisr fuerit eniDcleata, si prima significandi virtus eruta . hon antum derivat inde vires atque elegantibus figuris alio deflexas multo facilius ' intelligit, ced etiam significationes in iisdem voefibulis paene contrstrias hum in modum conciliari, ut vh uno tablon eapite' pendere perspicuum e v dat. i Res supra quam credi potest dissicilis at - que impeditat si Graecorum adeas Grammat eos. nusquim magis inepti S ridiculi reperienetur . quam ubi vernaculae Linguae origines imdagare satagunt ': quid Grammaticos accuso . quum Plato haud Tane melius rem gesserit in Cra lo, nisi tamen venia sit Philosopho damda, inqui contemta linguae suae norma etym lagias, quas ipse veras non crediderit , ideri fuit fabricatus , ut rebus explicandis &'dise .plinae morgii inservirent; simili propemodum ratione, qua Verborum proprietates & signL seationes Iurisconsulti Romani Stoicos imitati tradiderunt. Nec Romanis in hac drena se . scior laedesius Varronem, illum Romuli nepo tum doctissimum , ab hae opera si spectaveris , vix erit, ut tituli laudem tueatur: quin nostra aetate /qui eadem m Talaestra fuerunt de in-ς . dustria
173쪽
dustria versati, si unum exceperis. S item alterum , haud minus sortasse quam veteres in t
. : QVae tandem suctuationis tantae causa Τ quid viros egregios. S omni laude cumulatissimosata xransversos egit 7 scilicet inormam,Ρhiloso Phicam, quae poterat eos sola in viam dedu-:cere , omnino nullam adlaubuerunt : quod . si yroportiones derivandi certas fuissent dimensi , aequabilem linguarum rationem perpendissent,sX. principiis notis, & rata lege constitutis, ad ignotiora. & retcondita penetrassent, non Est sane dubitandum, quin plerosque scopulos erroribus infames evitare potuissent: quo qui-Mem in genere nihil est, quod majorem lucem adferat, quam plurium inter se Linguarum conis paratio. Sed nimis diu hunc lonim urgemus i Progredia r ad historiam, quam qui lucem
veritatis nominat, vero praeconio Cicero adisfecit. Illa vein quibus quasi columnis binis innititur 3 animo jam occupastis AA. rectam Iemporum ordinandorum, mensuram, regionum. locorumque certis finibus circumscriptam definitionem : Chronologiae Geographiaeque faces simul abjiies , historiae lumen extinx ris. . Hic autem neminem expect', qui periendere sustineat, subtilius aut aeque subtilbter sine ullo Matheseoa adiumento utramque posse administrari. . Multis errorum exemplis
viri alioquin doctissum testatum secerunt, quain
174쪽
non tutum sit ab his auxiliis imparatum temerariis manibus ista sacra contrectare. Si longam in hae causa seriem argumentorum contexerem , esset cur mihi succenseretis A A. quod in re cunctorum oculis exposita vestro acumini dii liderem. Eo vos vocare melius est, ut historiam; non solum intueamini tanquam rerum in hoc orbe gestarum fidam testem, verum eX ea parte spectandam vobis proponatis , quae ingenii humani per omnes aetates cursum, incrementa, fata, mirabilesque mutationes complectitur, S in lucidissima veluti tabella praepingit. Animadvertitis, opinor, quantus hic eampus Ρhilosopho pateat, unde subsidia petantur ad aestimandas humanae mentis vires: hinc cum singulorum hominum indolesct agendi consilia, tum seculorum praeses. ut ita dicam , & moderator genius perspicitur , qui, nunc adflatii secundo S salubriore, alias pestifero & valde noxio, genus mortalium unLversum contingit. Haec autem tota res quandoquidem in muLtos est ramos diffusa, illum tantummodo decerapam, qui ad Philosophiam veterumque Philosophorum sententias spectat. Hic eonsiderare licebit rationis humanae incunabula, primaque veritatis sed saepius obfuscatae semina paestus animorum S contentiones ad recluden-dM .latentis naturae venas: quid in rebus divinis , in naturalibus quid iuyolutum , dissi
175쪽
eile, impervium suerit: hinc colligitur, quibus
progressibus vel erect a suerit, vel iterum co lapsa variisque fluetibus ac tanquam aestu qu clam veXata Philosophia , antequam in aetatis nostrae portum decurreret, & in stabili gradu collo earetur: quarum rerum enodata cognitio tantum mihi videtur habere dignitatis; ut vel sola veteres Scriptores excutiendi desiderium commovere polliit. Verum cedo mihi nunc aliquem prorsus alienum ab omni Philosophiae peritia : is scilicet diversissimarum opinionum rationes etapediet, singularum compagem quandam apte construct am eiunget: quid quaeque Philosophorum sectae senserint, enucleabit: errorum fontes alte retrusos, mirificas humanae mentis praestigias ac Iudibria deteget.
Haec qui praestiterit sine Philosophiae non periunctoria scientia, is per me vel lunam digito tangat. Nec tamen Philosophus vicissim
in hanc regionem delatus multum operae pretium laciet, nisi Literarum atque inprimis Cr, bices opem imploraverit. Admonet autem me percommode Critice commemorata , ne se intactam praeteream.
Haec quidem, maximis studiis agitata atque in coelum paene evecta, suis pollet viribus, nullumque sibi auxilium externum desiderat. Equidem is non sum, qui veris Critices laudibus i videam , aut quicquam detractum velim: sed
,eterum usus S consuetudo loquendi mentis illam
176쪽
STUD. CUM LIT. HVΜ. CONIUNG. II sdllam nobilissimam subtiliter sentiendi & judicandi facultatem nomine Critices signatam ad literas Humaniores ded it: quo jure, quave injuria nunc non disputo: illud quidem certissimum in modum liquet, vim illam mentis S sagacitatem, naturae dono tributam, in diversis hominibus longe disparem, in omnibus omnino disciplinis peraeque valere: is optimus essu mihi vi dilur, quamlibet artem tractet, Criticus , qui acutissime judicat, ct ad verum a
tenuibus initiis profectus collineat. Serviamus tamen recepto loquendi mori, Criticumque dicamus, qui de veterum scriptis pensi culate judicium fert, in iisque purgandis atque emendandis operam collocat. Multum
sane abest, ut huic nihil utilitatis accedere putem a Philosophiae cura. Quid enim Τ non jam patuit, quantum Philosophia sibi vindicet in discernendis hominum ingeniis , animi do. tibus , styli formis Τ hae scientia enucleate perocepta carere poterit, qui pretium Scriptoribus antiquis statuet, virtutum gradus in singulis didiscrimina determinabit Sed ad vitia certe labesque e Graecis Latinisque libris eluendas nihil certe conducet Philosophia r imo vero nonnihil A A. optandum Crat, ut ex instructissimo sapientiae aerario de-Promtas leges normamque sibi adscivissent critici , non quibus libera vis ingenii & ictus illenientis divinglorius implicaretur, sed quae, j
177쪽
II 6 T. H. OR. DE MATHEM. ET PHIL
sta cogitandi trutina, certa ab incertis, firma a probabilibus, arguta S ingeniosa a veris distinguere docerent: nam in ipsis illis, quae magnam prae se ferunt probabilitatis speciem, diversissimi sunt gradus S ab utroquς sine variis intervallis remoti. Vtinam hanc viam praeclari viri sui sient ingressi, non tot futilibus commentis ac conjecturis Oncrata foret res Literaria, foedati corruptique tot Scriptores. Rationibus adhuc pugnatum: sed forte nobis adversatur antiquitas illudque posteris imposuit jus, quod illarum artium, quas ego copulandas esse jam dudum disputo, fines in perpetuum confundi vetet. Conturbarer equidem in hac agenda causa, si me tantae auctoritatis, quam non minima Philologorum turba haud secus ac Pythii tripodem veneratur , pondere pressum intelligerem. Nunc tantum abest, ut periculi quidquam ab ea parte sit metuendum. ut ultro illis, qui mecum dissentiunt, viros veteris aevi maximos feram judices. Saepe apud
animum meum miratus sum perversum eorum
institutum S inconsideratum, qui proscriptam Philosophiam extra Literarum Humaniorum limites ejiciunt, haud aliter atque ingeniorum suffocatricem: saltem aemularentur Platonem, qui Homerum Ρoetarum Principem e republica quidem sua facessere jussit, sed, ut religionem viri cunctis incuteret, oleo delibutum, ac laneis vittis circumdatum. Agite ergo videamus,
178쪽
antiquitatis judicio quam bene suis rationibus consulant, qui Philosophiam eliminatam cupiunt. Primum in dubium vocare nullus potest, quin, qui Principes Humanioris scientiae fundamenta iecerint, iidem suerint S Pliilosophi: testantur librorum, quos posteris reliquerunt, indices; ex quibus docemur, neminem unum fere esse antiquorum Philosophorum, qui non partem aliquam Humanioris doctrinae sibi sumse-xit illustrandam, eaque opera ad posteritatem Commendari voluerit. Rhetorices praecepta modumque quis constituit Τ quis divinae Poesios leges descripsit, atque in ordinem redegit 2
nimirum Aristoteles. Tantorum igitur nominum reverentia, S. beneficiorum ab iis accepi rum memoria, non exorabit, ut aliquis etiam locus in amplissima Ρhilologiae regione studio sapientiae concedatur ΤIam porro, quales sunt illi Scriptores, qui Philologiae proram ct puppim constituunt 8 vel Philosophi, vel Philosophis addictissimi: adeo
sibi persuaserant olim, eruditionem omnem soris dere, nisi Philosophiae lumine fuisset collustrata. Platonem nominatim citabo: ejus volumina, divina quadam scribendi gravitate, & eloquentiae paene poeticae floribus insignia, num spernet Ρhilologus, adsiduaque manu evolvere
refugiet y non opinor: quamquam eo jam res redierit, quod Majores nostri Literarum stato- 'res abominabantur, ut id genus auctores Ha-
179쪽
rissimi de manibus excussi sere jaceant, ct vireae ne vix quidem lectorem inveniant. Legent uaque: at quomodo Τ ut orationis lumina quaedam decerpant, nudas voces verborumque mguras consedientur; mentem interca, Philosophandi vias, doctrinae corpus non curent 7 dixiserit aliquis audacior, haec ad se nihil pertinere; plures tamen, credo, pudor retinebit, ne temerariae sententiae subscribant, subscribere saltem se profiteantur. Jam si aetes in haec sine dubio praecipua fuerit intendenda, unde sibi ad intelligendum certissima praesidia comparabit Philologus Τ nempe a Philosophiae
cultu: ne nunc dicam, multa magni Platonis sine Mathesios adjumento ne capi quidem omnino posse: nedum ut errorum, quos Vir CXCellens, ct homo, & illa aetate vivens, ad misit, convincantur. Mitto alios, in quibus, quod do Platone tantum quod diximus , eodem paeto valet. At quem possim Cicerone priorem in hac causa mihi patronum adsciscere p cujus auoetoritas apud Philologos tantum habet pondus, ut, eam si quis destigiat, piaculum committeres videatur. PIospes ille fuerit in Tullii scriptis, quem praetereunt amplissinaae laudes , quibus Pbilosophiam & condecorat, ct popularibus suis enixe commendat: ejus autem Latinis literis EXpositae, cumque civibus communicatae, gloriam, patriae ex improborum faucibus ereptae S conservatae vel parem, vel proximam ponit:
180쪽
nit.: Meminerint itaque Philosophiae osores, eum Cicerone sibi rem esse, S, si minus nostris ratiouibus, tanti viri auctoritate vinci se
quam Vero vellem, Praestantiatini juvenes; vos adpello, quos nobilior & crectior indoles faustis avibus ad Musas S digna vobis sacra ex citavit, quorum pectus de meliore luto confla, tum est; quam vellem haec nala Philosophiae literis adjungendae commendatio non auribus solum, sed animis accepta foret benignis: sub. vereor equidem , ne vestrum nonnulli molem studiorum improbam humeris suis imponi gravem tur. Pellite vanos metus , quaeso , & simul socordiam, grande illud pro eluum impedi. mentum, procul eXcutite: nec vos percellat odiosus, illud, sed inexpertis solis, Matheseos nomen : ut vos. mihi conciliem , querelasque vestras leniam, dicam paucis. Sic habetote ι nihil utilius esse, nihil opportunius, quam ut in latissimis eruditionis humanae campis certos, quos studiose colat, quisque sibi sines designet, neque tamen intra limites semel fixos ita se tanquam glebae adscriptus Contineat, ut eos transire religioni ducat, ct ceteras doctrinae regio. nes non secus ac triste bidental contactum sui mine devitet: aliud nos monent mutua, de qui bus dixi, disciplinarum commercia, quae liberaliter communicatis opibus sese sustentanti Verumtamen, quicquid in alieno decerpis, di-