장음표시 사용
351쪽
isdies migra ac namgis exsplandeseebant, praeelari homines sub finem praecedentis seculi Novum Foedus tandem ta n respicere, &coeperunt cogitare ψ Libris Sanctissimis nil rem, cuius videbantur in rebus etiam levior,hua capaces, suum haetenus defuisse. Pretiosi codices in divItes Anglorum, S Ρωtentissimi Galliarum Regis, aliorumque bibliothecas interea temporis ex Oriente fuerant illati. Dum in araneosis libria excutiendis, ct in lectionum diversitate ex istis libris enotanda, plurimi in variis Europae locis particulatim elaborarunt; hanc sibi partem universa pertractan- dxm vindieant Theologi Anglicani; quibus tantum debet, anteriorum seculorum commentis plurimis vacuefacta, Christianorum disciplina; ut, saepenumero formidatis latibus impetita , nune tandem suis sit firmamentia imposita.
. Ioannis Felli, qui integra morum sanctimo. aia Episcopus Oxoniensis inclaruit, Ioannia, inquam. Festi exemplo, ct huius aliorumque
admonitu, ad opus permolestum incitatus Io annus Millius, tandem, edito Novo Foedere cum diversis codicum lectionibus, nomen suum posterit ti commend vit. Operosa Viri laboriosissimi, i sed in acer umcongesta materies vindicam huc usque suit m dc
diribitorem . e spectavit; qui molem istam in digestam disponeret in ordinem, quiquo VeFan ubique lucorum scripturam disico den .nstra'
352쪽
ret, sive e scriptis libris, seu aliunde eruenis
Egregia aliorum molimina ne commem rem, non unius retentu maligne retardata ante hos undecim annos Tubingae laudabilia Augustanae formulae clarissimi Theologi , Io. annis Alberti Bengelii, opera enituit. Hic in sua Novi Foederis editione praestitit non pamm, & tamen, more rerum humanarum, plura reliquit aliis peragenda. . Sed ante mihi videtur, quam ulterius pergere instituam , nonnullorum dubitationibus hoc in loco occurrendum. Millii similiumque operam eo censuere Vituperandam , quod seriptionis diversitate e codicibus in lucem. protracta, Verebantur, ne certa tandem albqnando in dubium revocarentur. Verum pius iste, si quis ita velit, metus vanus est S indec rus. Si codices Auctorum profanorum eadem sedulitate tractarentur, istiusmodi scripturae varietates etiam plures in illis reperirentur . neque tamen propterea eorum auctoritas ulla parte imminueretur. Prodeant e centenis Liabrorum Sacrorum codicibus. aliquot variatio num millia: tantus numerus hominem istarum rerum scientem. nori perterrefaciet, ipsamque Religionem corroborabit nunquam suislandamentis emovendam, & per immensos variarum lectionum acervos ne' tantillum' qui
dem labefaetendam. Dissident codices Novi Foe.
353쪽
deris ;, sed & omnes conspirant: dissident in rebus fas sit ita dixisse minutis; in magnis com spirant: dissident in apicibus literarum, in lite .
ais, in vocibus, in verborum structura; conspirant , quod veri amatores Iaeti semper pra dicabimus , conspiranti in iis omnibus traden, dis, quae Christum amanti ad vitam bene informandam , . atque ad aeternam animae salu-.tem, scitu sint necessaria.. Eadem in omni
bus libris scriptis , , eadem in omnibus editionibus. Eadem viget, Tua, Optime Maxime Iesu, Doctrina, nullo unquam aevo obliteranda. Eat nune Desarum signifer Ausonius Ctaint, honestum libertatis cogitandi nomen eiu e nata sua audacia infamavit l) Eat nunc Collinisus nobisque, Christianae disciplinae causam Millim. na opera fuisse debilitatam, indocte ogganniati Et vos, posteaquam dux vester suis armis devs. Ehus, ct a. Richardo. Bentleio compressus obmutuit, ct vos hinc abitote, humanos generi. infructuosae sapientiae sectatoses nimium cupidi, qui specioso Deillarum nomine in Angliaeensemini: aut intra Vestra vos septa continete ; aut aliorsum arma convertite; sed ab hoc ii , expugnabili munimento quantocius disceditote. Sacerdotes indoctos, per me licet, eriminamini ; eastissimae Religionis administros male reli-
giosos, aeternarum humanitatis legum immemores, pacis fugitantes, rixarum cupidos, crimi
354쪽
cteria, si placet, absumitote. Horum eqvidemeausam non sustem defendendam; sed iuud uoque tuebor, scriptionis differentia, quae in Novo Foedere omnium prostat oculis expost Religionem ne minimum quidem istigatin debilitari: quandoquidem, immenso S num rerum Moderatoris beneficio, quae Christi Religionem
conficiunt, paucorum capitum intellectu fruebhum, integritas ad nos usque e duravis intaminus.. Videtis, A DITOR Ex Nouo ATIS INI, ut illuc oratio mea provoliatur, videtis, Crubeam istam, de qua dicere institui, supellectilem a Religione curatissime esse seiungendam, ct ab
hominibus eruditis tantum contrectandam rHos iuvat, non tantum Religioria cognosse e pita; sed S ea, quae populo minuta videremtur, sed & singula verba, quae aeterni boni Pandectis continentur, diligentur exploravisse: Eam cognitionem ut adipiseantur, utrum mentem investigent, antiquitatis ealigine frequenter obseuratam; opus est Linguariun studio, domina excellenti, ingenia faga . -- lore coniectandi, iudicandi virtute, opua est critie
Dolao '' inquit Uuistimus is a lino re, ,, Eruditissimos quosvis hoc bi studiorum genere p ri rum ea curare, quae ad Libros Sacros preti in re, oper in suam tu prosaris Auctorib-. -- prandis hi
is hemius collocautes. quum sane ii aptissimi exiit ad ,, Criticam Sacram Nox, Tellamenti ita e 3 colendum
355쪽
. IN N. F. A LITERAT. NON ADHIR. las
Has dotes cum Novi Foederis interpreti animadverterent esse necessarias , Praeclari Theolagi, sive aliis occupationibus distracti, seu suapte natura ab istiusmodi rebus pertractandis alieniores, Criticen istam Novi Foederis
Sacram Humaniorum Literarum peritis pro priam facere voluerunt, atque iis divinum hune. ce campum. eXcolendum iaciles aperuerunt.
Plures in testimonium a me poterant citari; sed duo tantum nominabo: is mirari V sese dieabat Εduardus Bernardus, ,, cur neglecta hac parteia Sacrae Criticae longe nobilissima humanio ,, ris literaturae deliciis se tantopere demerse- ,, rint Heroes literarii, Scaliger, Casaubonus, Heinsius uterque, uterque Vossius, alii ; -- cum in Sacris N. F. Et eris amplissimus patue-- rit campus, in quo ingenium divinum exeris,. cere potuissent. V Non pauca etiam variis
in locis scripsit Christophorus Matthaeus
Psassus, ut Literatores ad nobile studium sus ei piendum excitaret. Eorum similiumque orationem, sanequam probabilem , multorumque mentibus etiamnunc insirum opiniontan convellere conabor ;
is tradendamque , ut ad persectionem quandam aliis quando assurgeret, ' praeiudicia tioc in argumento , non resutaremur amplius. sed . qui contrarium se ,, tiret, ut rerum omnium ignarus despectui risui qua ., doctiorum exponeretur. V Al hi. rostquam nobilem illam Suaemi Bentleii, in vexmssimo S. Pauli ad G
356쪽
atque ostendere allaborabo , optimorem Vito. rum consiliis hac in parte Critico non ita esidi obsecundandum , ut cogitata sua eliminet, aut in publicas hominum manus demittat. In eam rem argumenta dici poterant plurima, quorum eam tantum partem depromam, quae . huic Hominum Eruditorum concioni movendidae videbatur accommodata : nam in primo cogitandi calore multo plura effuderam, quae hora prudentior & circumspectatrix eo esse temperamento moderanda persuasit, ut ne ali. quid dicendorum cuiquam sano videretur invidi
Atque ut inde hanc praecipuam orationis meae partem eXOrdiar, cogitanti mihi, quid homines literatos in universum permoveret, ad ingenii sui foetus in publicam hacem producendos, constitit, Auditores , binis eos potissimum causis concitari, publica: hominum utilitate, ct honesta laudis cupidine. 1 Divinitus, quod omnes mecum arbitrabimunt, divinitus animabus nostris inditum immoria talitatis desiderium; aeternitatis desiderio glceriae inniti cupiditatem, mulierum Sapientisi ma variarum rerum causas sciscitanti Socrati Platonis patefecit Diotima. Ad elaritudinem
latas scribentis loco , emendationem adprobaverat, optandum, ' inquit, is foret, ut vir iste doctis se mus ad interpretationem libromm Novi Τestamenti,, ex amplissimo, quem possidet, eruditionis suae theis sa
357쪽
eomparandam, . ad memoriam nominia diu. du raturam ,: la' eruditio, quod nonnullis inoe dibile videbitur,t solae literae, semper' aditum
. Inter nationes quidem bellicosas primitus unis eam propemodum viam ad gloriam arma emureniebant : verum maioribus , Ri fieri solet, perspicaciores posteri, i quam. vim primum soli rei militaris. virtute Nobiles, sibj tenebam ob- vallatam; hominibus: Eruditas patere tandem voluerunt: Quid enim iuvaret, sortitudinis laude inter suos inclaruisse, profunda venturi temporis ciblivisne obscurandos p Quid iuva
rei laudem adipisci, uno aevo duraturam; nisi xerum bene gestarum memoria, a Magnis ingeniis custodita literarumque monumentis incisa . ad posteritatem propagaretur ' Dicenda Musspraelia, ipsa noverat Lacedaemona quum enim natura Spartani infrequentes Musarum essent cultores, tamen, ubi in praelium erat eundum, ut earum sibi Sacerdotes vinciliarent, Musis sa cere Reges consueverant atque, .ut militum animi ad vulnera inflammarentur, TFrtaei carmina recitabamur.' iEX', hoe fonte fluxit amor, quo homines Literatos honestandos esse, vel crediderunt, , vel certe, et gloriae cupidine
lauro quaedam conferret. Sed haec est temporis hu- ,, ius infelicitas, quae non patitur, siros Doctimnnos& artis Critime peritissimos animadversiones suas Inlueem protrudere. U
358쪽
meens , simulaverunt veteria & racentioris mein moriae, Heroes eminentissimi. Alexander M eedo, Themistocies , Scipio. Asricanus, similesque; ac patrum nostrorum memoria Ludo-vieus XIV IlIustris etiam imitator Alaicani, Sabaudiae Princeps, Eugenius.
- Εt credemusne, Auditores, eos aliorum memoriam aeternis monumentis custo dire valuerunt, suae fuisse negligentes 7 Ex v toribus certe non pauci tantam virtutis habuere fiduciam', ut vivi immortalitatem, quam ct con
sequuntur, scriptis suis polliceri non dubitaverint. Et si qui, insitum animo desiderium in perbe dimimulantes, virtutem sibi ipsi mercedem esse, Philosophi profitebantur . eius t
men comitem nunquam repudiaverunt. In hae rerum humanarum scena eadem etiam
hodie luditur fabula; eadem omnes, qui no vissimis hisce seculis in Literarum Republica eminuerunt, vexariei cupiditas. Verum illa Sanctiore diseiplina' institutos deceat, necne; nunc non est investigandi laeus. Dicat sorte quis de tristioribus, cupidinem insanam, gloriam fumum esse S splendidum nihil: non valide prosecto refragabor. Sed quaero, si insania appellanda; num non insania sit amabilis' num non optimarum rerum utilissimarumque genitrix ac nutrix, si Religionem selimgamus, unica ' Quod si eum fumo poterit comparari nominia memoria, non amplius miror, cur ho m, Diqiligod by GOrale
359쪽
mines adeo eius sint suerintque captandi. 4ppetentes; n m fumo pascimur homunculi, ataque in hoc- vitae Theatro .Ipeciosa inaniarum imagine, Praeter. Perpaue , omnes deludimur. Isthoe famae desiderio nisi homines Liter si agitarentur, quid tandem poterit Causae reoperiri, cur tanto labore ubique terrarum ii.
artibus solis, iis studiis invigilaverint, quibus
publieitus honos esset statutus Ne graviorum Disciplinarum consultos nominem, Lite rarum Humanarum vindices, Auctoribus vetustis evulgandis, aliisve ingenii foetibus elimionandis, publica utilitate semota, quid tandem aliud spectaverunt, AvDITOR As, praeter si mam, quam S adipiscuntur, proximis certe
seculis non interituram e --. T
Summi in his literis Viri, qui nullam me ne antiquiratis partem reliquerant intentatam, qui se noverant ad eam rem tractandam id neos . cur tandem a Sanctimnnis Libris hie tum & critices politura explanandis abstinne rane Diceremus, Musicas: veterum de ei homines. montes ab imico vitae moderandae gubernaeum avocare potuisio, & ab uniea fiatais ancora abstra re Minime igentium, AvnITOR Es; ac vero hominum iu , a pex. timuisse illox confise Imr: noverant, iam Pe profitebantur, se nullam a posteris e Iairudem, sed criminationes atque in anias istius utaris tristem mercedem relim incuros.
360쪽
εoo L. C. V. m. 'DE CRITICA EMEND. r. Quis in Critica Sacra Novi Foederis tractanda scientius versari potuisset Iosepho Scalige.
ito 3 Quis Isaaco Casaubono suit ad eam rem acis. continodaltior δ Neuter tamen nam in istis adnotatiunculis, quas, pio Parentis admonitu. incivixus, adolescentulus seipserat Begae collegae CE ubonum quaero, Neuter se tamen facere sustinuit: S, dum tacent, clamant, non esio ini eat parte Criticis, ad eorum laudis particu lam. adspirantibus, elaborandum. . . Nostro autem gevo, ab aliis intermissa, malai importunitate, retraetare aggressbs si qua potesserit . calamitas, . non premet immovisa. Nam quotquot Critici robore munitum pectus invidiae obiecerunt; quotquot, editis commentariis , vel observatis de Saeris Novi Foe. deris libris bEne niereri voluerunt; illis omni-hus turpis haereseos aut impietatis plaga, i vela sui aevi hominibus, aut a posteritate fuit im.
- quanta nostrati fuit. Erasmo monacbalis invidia sustinenda 3 Quid Te, Sebastiane Castalio, permovit, ut Sacratissimis libris in Latinum sermonem eleganter convertendis animum adiungeres Τ cur non istam magni ingenii vim in solis Seriptoribus Proianis defixisti Τ cur non Sa. era Tibi reservavisti Τ Dici non potest, quibus calumniis oppressa fuerit, in ipsis huius Aca..demiae incunabulis, viri excellentis Ioannis Drusii virtus ; cuiu in Iudaeorum avita Lingua