장음표시 사용
361쪽
nioribusquh, ut erant tum tempora, eruditimini, cuius unius audiendi causa multo plures Fran veram commeabant , . quam serre pote rat Venenata obscurorum collegarum sempestinvidentia. Quantum dicendi locum mihi apeariret is, quo maius in omni ganere Literarum ingenium Hollandia nondum protulit, Grotius Sed sinite , Auditores, sinite me ex invidioso
hoc loco quantocius decedere. Sinite praeteriis re me inominatas criminantium voces, quibus aut oppressa suerunt , aut repressa, quorumcunque Criticorum in sacris tentamina. .
Si qui ulceri inveterato, qualia in his Li. bris nonnulla reperiri, a se solo persananda, ingenita animi magnitudine commotus, adseverabat, ceteris istius aevi hominibus longe eruditior, Scaliger; Si qui, inquam, ulcer inveterato novis' remediis subveniendum erediderint, Periculosam medicinam sacere agressi.; undique velut ad monstrum aliquod expiandum concurritur; & in hominum . qui quidem istarum rerum sunt inscientes, in paululos hominum animos hae voces insinuans tur: res omnium eonsensu creditas petulari ter in dubium vocarit integritatem Librorum Saerorum violarit ipsa Religionis fundamental
Resipiscite, o boni, resipiscite; ' mentem sacro tremore piaecipitatam parumper- sustinete, & ad rem; quam agitis, respicite. . An
362쪽
itaque adeo infirmis columinibus Christianae Disciplinae compages innititur, ut, scalpello
Critico admoto, fundamenta Religionis possent everti, aut quati 8 Verum isthaec oratio, tametsi verbosius dilataretur , hac in causa nihil promoveret. opinio, quibuscunque tandem fabellis excitata, plerorumque animos ve-hui pestifer quidam ventus in secit, qua Criti. cos perhibent. minus esse Sacrae Scripturae ct Religionis reuerentes. Teterrima ista macula, Literatoribus impressa, non ante delebitur, quam a Scriptoribus Novi Foederis. expoliendis sibi recede dum esse iudicaverint, seseque modesta iaci. turnitate posterorum invidiae . subduxerint. Flammis subtrahe altricem materiam, atque ignem repente exstinxeris. Illud interea tamen Criticos consolabitur,
quod sunt, & fuerunt semper, in primario doctorum hominum ordine , ctiam boni, Seruditissimi; qui Cliticorum ea in parte collocatam diligentiam adprobare S collaudare non desinunt. Sed paucorum suffragia, qui plerumque nihil publicantes latere malunt quieti, quam a sui ordinis hominibus, si quid in lucem Proserunt, contumeliosis dictis vexari; horum itaque suffragia an publicam plerorum 'que ab iis depellere poterunt invidiam Τ - . bod vero acrinia ac celsioris ingenii homines, servida virtute irriati, dictitaue, si prae
363쪽
elara quaevis animum erigendum esse, dissiculi tes sortiter perrumpendas ; invidiam istiusmodi unius aevi esse S imbecillam, invidiam istiusmodi.
vehementer concitatam, mobilitate sua debilitari; crederemus Auditores Ornatissimi, nisi eertissima priorum seculorum experientia talem invidiani usque perdurare condocuisset. Crederemus etiam dissidentes omnium ludibrio expositum iri, si iunctis viribus integrum campum sibi sumerent occupandum Critiei, suis tamen armis ipsis illis calumniatoribus vanissimis so midabiles. Sed & isti veritatis candidati intestinis quoque dissensionibus colliduntur, & in sua saepe saeviunt viscera. Nihil itaque aliud superest, nisi ut ab emendatrire Critica in Libris N. F. sese abstineant Literatores, ct planam viam, qua priores indelebilem sibi memoriam acquisivere, lubricaeeenseant ac praecipui anteponendam. Et tamen , quantumvis illud missiorum genus dis ile iudicaretur ac periculosum, si iste labor multis esset profuturus, dissicultates sibi non putarent defugiendas, atque utilitatis magnitudine ad I cius tractationem impelle
Sed quae obsecro tanta illinc utilitas ; & ad quos tandem illa perveniret 2 Si quid hujus fe-eerint Critici, illi, quorum causa potissimum id
facerent, istarum rerum saepe iudices minus peris , valide reclamarent 3 dum a contextu vulis Diqiligod by GOrale
364쪽
gato non esse secedendum, multo minus, coniecturis randulgendum . severa gravitate Contendunt. Opinio perversa, saepe consutata ι
videri poterat in hae luce literarum obsolevisse: sed non obsolevit. Latius, disseminata . S apud indoctos pervagata, inter bonos etiam
Aegrotis lamenta admovenda, ct invitis medicamina ingerenda, nonnulli arbitrabimini. Sed hi de eorum sunt genere plerique omnessqui nullam orationis medicinam sibi adhiberi patiuntur , importunis medicis .vehementer pertimescendi. Quid itaque suis monitis atque observatis satigarent Critici nunquam ob
In primis Editoribus laudandis facillimos,
tamen, quod satis est admirabile, in eontextu non corrigendo disputantes, si adhibeas, ae moderate quaeras; an in nostris Novi Foederis editionibus totidem atque eadem putent numerari verba , quae a Seriptoribus Sacris olim fuere posita 8 si roges; in ista veterum editionum, e quibus reliquas expressere, a se invicem discrepantia, cuius tandem contextum praecipue probandum censuerint, complute sum; an Erasisy Stephanine; an Bemet illud lucraberis, ut discas experimento, istiusmodi opiniones, tenaciter comprehensas, nulla posse machinatione ex animis imperitorum dimoveri.
O vim praeiudicatarum. opinionum incredibilemi
365쪽
IN N. F. A LITERAΤ. NON ADHIB. scis
lem l o editionum semel in vulgus recrptarum
Caulam tam parum probabilem , de contextu, quem vocant, Scriptorum Sacrorum nusquam immutando , eruditione minime vulgari Prae-shintissimos nactam fuisse suffragatores ae defensores, non miror , Auditores, neque UOR
valides mirabimini, si scenteam humani ingenii fabulam, velo levato, & persona polita, introspicere volueritis. Ita sumus natura plerique conformati , ut, nostrum ipsorummet amantissimi, ea fere sola probemus, e quibus laus ad nos videatur redundatura. Consuetum illud est ac pervulgatum humanae naturae vitium , nullo modo sanabile, neque adeo etiarrumagno opere reprehendendum. Viri Literati illud studiorum genus, ad quod adolescentes animum adplicuerunt, velut filiolam suam 'camplectuntur, ct fovent; ceterarum artium Prosesib res, si non palam criminantur,' taciti saepio. aut in circulis ut minutissima tractantes vituperant.
Ne quibusdam minus placitura com secter ς spectemus Eloquentiam, rerum maximarum, dum homines verborum vi moveri poterunt ac necti, moderatricem, de in Platonis Academia Philosophiae comitem. Sed illam quandoqui dem quisque sibi vindicat, cogitemus potius POCLicen. . Poetas, olim fidelissimos Imperato. V rum
366쪽
rum contubernales, Principum Regumve menis sis accumbere suetos , cum animis vestiis putate , in quem hodie locum sint plerorumque, Nostratium certe , opinionibus reiecti. Homines etiam variarum rerum gnari, severioribusque in Disciplinis excellentes, si forte aures habuerint non perpurgatas, Homeri laudatorem disertissimum, Platonem inconsiderate praetexentes, sacrum furorem damnare , atque artium ingeniosissimam, velut noxium puero rum oblectamentum, publice privatimque traducere non reverebuntur. Quae magnam habent inter se , si originem respiciamus, necessitudinem, quae in una sede pulcherrime conveniunt, eosdem saepe adversarios experiuntur, & Critica, ct illa divinior Poetice nihil est, quod adeo queratur Critica, dum
hanc habet suae calamitatis sociam S comitem. - Eorum autem, qui Literatores ab hac cri-tiee in libris Sacris adhibenda deterruerunt , .causam multo magis firmaverunt homines elegantes, ct eruditi; qui, non sane negante sprae recentioribus palmam esse Veteribus inplerisque , quae ingenium spectent, deferen dam I non negantes, Veterum monumentis permulta inesse praeclara ad quotidignam vi
tae scenam exornandam accommodata; tamen contendunt ea ipsa, Criticorum curatura ni
mis ingeniosa, magis ac magis depravari, at que adeo in vulgatis esse lactionibus adquies
367쪽
eendum. Hi, dum sentiunt, se ab ista dote, quae Criticum perficit, remotos, ac nullo labore, si desit ingenitum illud acumen, istam se posse artem consequi, illuc facile delabuntur, ut criticos tanquam literarum venatores
superbe despiciant. Hi, potente sua auctoritat e , totidem sunt istoriun columina ; qui, absque his fuisset, armis verborum fugati, Sin Rias tenebras abstrusi , in alta oblivionis nocte delituissent. /Tametsi gravis haec sit ae deploranda GJ mitas, multo tamen Criticis accidit calamitosius , quod eorum nonnulli, qui vulgo Philol gi dicuntur Saeri, priorum coniecturas, quibus Scriptis Novi Foederis manu salutifera opitulari voluerunt , quocunque tandem animo, omnes spreverint, ac plerasque contumeliose repudiaverint.
Quid itaque iuvat improbus Ioannis Μillii
triginta annorum labost si Humaniorum Literarum periti lectiones codicum lucri non fa-eiunt; si acerba niaculantur, quae nunquam irrita recidunt, in correctores dicteria ; si emendationes veras S admirabili conspiratione Comprobatas, a Beza, Piscatoro, casaubono . Salinasio, Grotio, Vitringa, tamen labefactare connituntur; si moderatioris animi criticos, si Bostium Nostrum criminantur : & quis vestrum, Auditores, Nostrati Lamberto Bos Sagrorum codicum reverentiam, ct ingenitae V a m. Diqiligod by GOrale
368쪽
nrodestiae laudem dubiam fecerit 7 Si talia a nolirarum Literarum scientibus proficiscuntur , quid ab earum cognitione remotos non auturos cse opinam iui3 Sed corum, qui hic a me notari poterant, nomina satius videbatur silentio praetermisisse; nihiI tamen nocebit unum ex his nominasse Ioannem Christophorum Wolfium. Quidquid ad contextum Novi Foederis e poliendum fuerat a recentioribus Criticis tentatum, in curis Philologicis conquisivit Wolfius, ac legentium invidiae explicuit; nemini magis iniurius, quam Millio, cuius universa tentamina ambitiose adeo consectatur, ut mO- dum omnem excesserit. Sed Anglum Theologum praeeuntem habuit, atque adeo Millii
popularem , Danielem Whitby ; qui, studi quod di illius Reginae Annae beneficiis mast retur, seu quacunque de causa, laborioso Theologo inimicissimus, in libelli cuiusdam
fronte splendidum hoc mendacium septuagenarius senex ponere non erubuit: Lectionem textus hodierni in omnibus defendi posse. Constituite nunc, quaeso, atque decernite, Auditores Aequissimi, an vere videar dixisse, Critico in Sacris Scriptoribus explanandis non esse publice elaborandum; dum ad eos, ad quos maXima deberet, nulla perveniat. istius laboris utilitas , neque hoc rerum statu ulla ub
369쪽
ΙN N. F. A LITERAT. NON ADHIB. so;
qui se Theologiae sacraverunt adolescen tes, si quando systematis, sibi iam pueris praescripti, limites egredi, S integros Sacri Codicis sontes accedere sustinent , ex 'omnibus unum inprimis Wolfium sibi ducem deligunt Hi, ubi laeti perceperunt, doctum adeo phi-
Iologum, de recepta editionum vulgatarum i ctione emaculanda nusquam sollicitum ι alioram hoc in genere molimina strenue oppugnavisse , in opinione iam olim in paterna domo concepta
roborati, & Wolsi praesidio feroces, Criticos Sacrarum Scripturarum esse temeratores, rauca voce tanquam de tripode ponuntiant.
Quandoquidem vero nos decet esse ingo nuos, latebor praeterea lubentissimus, pleros que Criticos ingenio ita esse comparatos ut ad hanc partem sacram maxima cum modestia tractandam minus apti videantur: neque' id praeterea .dissitebor , nonnullorum intemperantiam priorum opinioni firmandae sutaeis e materiem; cum eam non adhibuerint Auctorisbus, qui Divini Numinis Matu concitati lo. quebantur , reVerentiam , quam Profanorum scriptis deferendam esse contendimus. Tanaquilli Fabri, viri ad omnes clegantias ingenio si, nimia fuit in Sacro Novi Foederis Codice
S inconsiderata temeritas. Εditoris Angli an, te hos sedecim annos licentia fuit.non toleram da. At vero an paucorum peccata luerent
370쪽
immeriti 7 an propterea, quod nonnulli arte sua intemperantius fuerunt abusi, moderat 1 Critices usus in his Libris culpandus esse vid batur 7 An ob abusum cibo potuque nobis erit abstinendum ΤQuantumvis autem profiteremur, emendatricem in his Libris Criticam considerate esse ac timide exercendam; libertatem Criticis pro priam in horum Librorum tradiatione. varia esse moderatione temperandam: tamen solet nescio quo modo evenire, ut tum demum li-hertatis Criticae sentiatur dulcedo, quum ea Ires non datur integra; atque adeo, ut in vetita proni ruimus, Sacra haec monumenta tractantes critici limites praescriptos interdum Petulantius migravisse deprehendantur. Nimia alte videlicet plerorumque mentibus inditum sedet, Critices nervum esse liberi, tem, quam isti licentiam vocant: hac frenata, Critices nervum incidi; sublata, exsecari :sedet alte infixum, Criticum candidum esse oportere, ac soli veritati mancipatum; veterum Scriptorum mentem non ad huius aut ad illius Doctoris disciplinam aut sormulam es.se exigendam, sed secundum certas artis regulas esse investigandam. Sedet alte infixum. importunos obtrectatores severe esse excipiendos; di, ut sunt plerique Critici acrioris ingenii, ac proinde etiam ad excandescentiam proni, dum alii maledi iis lacessere non des,nunt ,