Bucolica, Georgica, et Aeneis Publius Virgilius Maro

71쪽

Tribulaque, traheaeque, et iniquo pondere rastri; irgea praeterea Celei vilisque supellex,

Arbuteae crates, et mystica vannus Iacchi; omnia quae multo ante memor Provisa rePones,

Si te digna manet divini gloris ruris.

Continuo in silvis magna ivi flexa domatur In burim et curvi formam accipit ulmus aratri. Inio a stirpe pedes temo Protentus in octo, Binae an res, duplici aptantur deuialia dorso. Caeditur et tilia acite jugo levis, altaque sagus stivae, quae currus a tergo torqueat imos :Et suspensa socis explorat robora fumus. Possum multa tibi veterum Praecepta referre , Ni refugis, tenuesque piget cognoscere curaS. Area cum primis ingenti aequanda cylindro, Et vertenda mauu , et creta solidanda tenaci, Ne subeant herbae, neu pulvere vieta fatiscat, Tum variae illudant pestes: saepe exiguus mus Sub terris posuitque domos atque horrea fecit; Aut oculis capti f ἡ re cubilia talpae ;Inventusque cavis bula, et quae plurima terrae Monstra ferunt; populatque ingentem farris acervum Curculio, atque inopi metuens formica senectae. Contemplator item, quom se nux plurima silvis

Induet in florem et ramos curvabit Olentes :Si superant fetus, pariter frumenta Sequentur , Μagnaque oum magno veniet tritura calore :At, si luxuria soliorum xx erat umbra , equidquam pingues palea teret area culmos. Semina vidi equidem multos medicare Serentes. Et nitro prius et nigra perfundere amurca ,

Grandior ut fetus siliquis fallacibus esset; At, quamvis igni exiguo properata maderent, Vidi lecta diu et multo spectata Iabore Degenerare tamen, ni vis humana quot annis Μaxima quaeque manu Iegeret: sie omnia fatis

72쪽

In prius ruere, ao retro sublapsa reserri.

Non aliter quam qui adverso vix flumine letarum Remigiis subigit; si brachia forte remisit,

Atque illum in praeceps prono rapit alVeus amm. Praeterea tam sunt Arcturi sidera nobis, Haedorumque dies servandi, et lucidus Anguis, Qnam quibus in patriam Ventosa per aequora vectia Pontus et ostriferi lances tentantur Abydi. Libra die somnique pares ubi fecerit horas ,

Et medium luci atque umbris iam dividit orbem ,

Exercete, viri, tauros, serite hordea campis,

Usque sub Oxtremum brumae intractabilis imbrem ;Nec non et lini segetem et Cereale papaVer Tempus humo tegere, etjamdudum incumbere rastris, Dum sicca tellure licet, dum nubila Pendent. Vere fabis satio: tum te quoque, medica, Putres Accipiunt sulci, et milio venit annua rura , 'Candidus duratis aperit quum cornibus annum

Taurus, et averso cedens Canis occidit astro.

At si triticeam in messem robnstaque farra Exercebis humum, solisque instabis aristis;

Ante tibi ηομ tlantides abscondantur, Gnosiaque Argeptis deceda i stella Coronae ,

Debita quam sulcis committas semina, quamque Invitae properes Roni Spem Credere terrae. Μulti ante occasum Maipe coepere: sed illos Exspectata seges vanis et it aristis. Si vero viciamque seres vilemque faselum, Nec Pelusiacae cur m aspernabere lentis; Haud obscura cadens mittet tibi signa Bootes rIncipe, et ad medias sementem extende pruinas. Idcirco certis dimensum partibus orbem Per duodena regit mundi sol aureus astra. Quinque tenent coelum mnae; quarum una Cor eo semper sole rubens et torrida semper ab igni: Quam circum extremae dextra laevaque trahuntur

73쪽

Caerulea glaeie concretae atque imbrilaus atris :Has inter mediamque, duae mortalibus aegris Μunere concessae divum; via secta per ambaS , Obliquus qua se signorum verteret ordo. Μundus, ut ad Scythiam Rhipaeasque arduus areea Consurgit, premitur Liriae devexus in austros. me Vertex nobis semper sublimIs: aLillum

Sub pedibus Styx atra videt, Ilanesque profundi.

Μaximus hic flexu sinuoso elabitur Anguis Circum, perque duas in morem fluminis Arctos ,

Arctos oceani metuentes aequore tingi :Illic, ut perhibent, aut intempesta silet nox

Semper et obtenta densentur nocte tenebrae;

Aut redit a nobis Aurora, diemque reducit; Fosque ubi primus equis oriens amavit anhelis , Illic sera rubens accendit lumina Vesper. Hinc tempestates dubio praediscere coelo Possumus, hinc messisque diem, tempusque serendi ;Et quando infidam remis impellere marmor

Conveniat; quando armatas deducere classes, Aut tempestivam silvis eVertere pinum. Nee frustra signorum obitus speculamur et ortus . Temporibusque parem diVersis quatuor annum.

Frigidias agricolam si quando continet imber , Multa, forent quae mox coeIo Properanda Sereno , Μaturare datur: durum procudit arator Vomeris obtusi dentem; cavat actore Iintres; Aut Ρecori signum, aut numeros impressit acervis :Exacuunt Hii vallos furcasque bicornes, Atque Amerina parant lentae retinacula viti: Nunc facilis rubea texatur fiscina Virga ;Nunc torrete igni fruges, nunc frangite Saxo.Quippe etiam sestis quaedam exercere dictua Fas et jura sinunt: rivos deducere nulla Relligio vetuit, segeti praetendere Saepem , Insidias avibus moliri, incendere VePrea ,

74쪽

V. 2 I. LIBER I. Balantumque gregem fluvio mersare salubri: Saepe oleo tardi costas agitator aselli ilibus aut onerat pomis; lapidemque revertens 'Incusum, aut atrae massam picis, urbe reportat.

Ipsa dies alios alio dedit ordine luna Felices operum. Quintam fuge; pallidus Orcus ,

Eumenidesque satae; tum partu Terra nefando Coeumque Iapetumque creat, Saevumque Uphoea . Et conjuratos coelum rescindere fratres :Ter sunt conati imponere Ρelio Ossam Scilicet, atque Ossae frondosum involvere Olympum; Ter pater exstructos disjecit fulmine montes. Septima post decimam felix et ponere Vitem , Et prensos domitare boves, et licia telae Addere: nona fugae melior, contraria surtis. Μulta adeo gelida melius se nocte dedere, Aut quum sole novo terras irrorat Eoiis :Nocte leves melius stipulae, nocte arida prata , Tondentur; noctes lentus non descit humor.

Et quidam seros hiberni ad luminis ignes Pervigilat, ferroque faces ins eat acuto :Interea longum cantu solata laborem , Arguto conjux percurrit pectine telas,Ant dulcis musti vulcano decoquit humorem , Et foliis undam trepidi despumat aheni. At rubicunda ceres medio succiditur aestu , Et medio tostas aestu terit area fruges. Nudus ara, sere nudus: hiems ignava colono. Frigoribus parto agricolae plerumque fruuntur, Mutuaque inter se laeti murivia curant. Invitat genialis hiems, curasque resolvit: Ceu PreMae quum jam portum tetigere carinae , Puppibus et Iarii mutae imposuere CoronaS. Sed tamen et quernas glandes tum stringere tempus, Et lauri baccas, oleamque, eruentaque norta; Tum genibus pedicas, et retia Ponere Cervis,

75쪽

Auritosque seqni lepores, tum figere damas Stuppea torquentem Balearis verbera flandae, Quum nix alta jacet, glaciem quum flumina trudunt. Quid tempestates autumni et sidera dicam pAtque, ubi jam breviorque dies et mollior aestas, Quae vigilanda viris, vel quum ruit imbriferum Ver , Spicea jam campis quum messis inhorruit, et quum Frnmenta in viridi stipula lactentia turgent pSaepe ego, quum navis messorem induceret arvis Agricola, et fragili jam stringeret hordea culmo,

omnia ventorum. ooncuxrere proelia vidi , Quae gravidam Iate segetem ab radicibus imis Sublime expulsam eruerent; ita turbine nigro Ferret hiems culmumque levem stipulasque volantes. Saeph etiam immensum coelo Venit agmen aquarum , Et scedam glomerant tempestatem imbribus atris Collectae ex alto nubes; ruit arduus aether, Et pluvia ingenti sata laeta boumque Iabores Diluit; implentur fossae, et cava flumina crescunt Cum sonitu, servetque fretis spirantibus seqVor. Ipse pater, media nimborum in nocte, corusca Fulmina molitur dextra; quo maxima motu Terra tremit, fugire serae, et mortalia corda

Per gentes humilis stravit pavor: ille flagranti Aut Atho, aut Rhodopen, aut alta Ceraunia telo Dejicit; ingeminant austri et densissimus imber ;- Nunc nemora ingenti Vento, nunc littora, Plangurit. Hoc metuens, coeli menses et sidera SerVR, Frigida Saturni sese quo stella receptet, Quos ignis coeli Cyllenius erret in Orbes. In primis Venerare deos, atque annua magnae sacra refer Cereri, laetis operatus in herbis, Extremae sub casum hiemis, iam vere Sereno: Tunc pingues agni, et tunc mollissima Vina, Tunc somni duiues, densaeque in montibus u rae. Cuncta tibi Cererem prahes agrestis adoret;

76쪽

Terque novas circum felix eat hostia fruges, omnis quam chorus et socii comitentur o antes, Et Cererem clamore vocent in tecta: neque ante Falcem maturis quisquam supponat aristis, Quam Cereri, torto redimitus tempora quercu, Det motus incompositos, et cumina dicat. Atque haec ut certis possimus discere signis, Aestusque pluviasque et agentes frigora Ventos, Ipse pater statuit quid menstrua Iana moneret, Quo signo caderent austri, quid saepe videntes Agricolae propius stabulis armenta tenerent. Continuo, ventis surgentibus, ani freta ponti Incipiunt agitata tumescere, et aridus altis Montibus audiri fragor, aut resonantia Ionge Littora misceri, et nemorum increbrescere mUrmur. Jam sibi tum curvis male temperat unda carinis, Quum medio celeres revolant ex aequore mergi, Clamoremqne ferunt ad littora; quumque marinae In sicco ludunt fulicae; notasque paludes Deserit atque altam supra volat ardea nubem. Saepe etiam stellas, vento impendente, videbia Praecipites coelo Iabi, noctisque per umbram mammarum longos a tergo albescere tractus ἔSaepe levem paleam et frondes 'olitare caduCas, Aut summa nantes in aqua colludere plumas.

At Boreae de parte trucis quum fulminat, et quum Eurique Zeph rique tonat domus; omnia plenia Rura natant fossis, atque omnis Navita Ponto Humida vela legit. Numquam imprudentibus imber obfuit: aut illum surgentem vallibus imis Aeriae fugΦre grues; aut hucula, coelum Suspiciens, patulis captavit naribus auraS Aut arguta Iacus circumvolitavit hirundo ;Et veterem in limo ranae cecinere quereIam; Saepius et tectis penetralium extulit ova

77쪽

Angustum formica terens iter; et bibit ingens Arcus; et e pastu decedens agmine magno Corvorum increpuit densis exercitus alis. Iam varias pelagi volucres, et quae Asia circum Dulcibos in stagnis rimantur prata GJstri, Certatim largos tinmeris infundere rores, Nunc caput objectare fretis, nunc currere in undas, Et studio incassum videas gestire lavandi :Tum cornix plena pluviam vocat improba Voce ,

Et sola in sicca secum spatiatur arena. Ne nocturna quidem carpentes pensa puellae Nescivere hiemem, testa quum ardente viderent Scintillare oleum et Putres concrescere fungos. Nec minus ex imbri soles et aperta serena Prospicere, et certis poteris Cognoscere signis: Nam neque tum stellis acies obtusa videtur;

Nec fratris radiis obnoxia surgere luna; Tenuia nec lanae per coelum vellera ferri; Non topidum ad solem pennas in littore pandunt Dileetae Thetidi alc3ones; non ore solutos Immundi meminere sues jactare maniplos :At nebulae magis ima petunt, campoque recumhunt;

Solis et occasum servans de culmine summo Nequidquam seros exercet noctua cantus:

Apparet liquido sublimis in aere Nisus , Et pro purpureo poenas dat Scylla capillo;

Quacumque illa levem fugiens secat aethera Pennis , Ecce inimicus atrox magno stridore Per aurBSInsequitur Nisus; qua se fert Nisus ad auras, Illa levem fugiens raptim secat aethera Pennis: Tum liquidas corvi presso ter gutture Voces

Aut quater ingeminant; et saepe cubilibos altis, Nescio qua praeter solitum dulcedine laeti, Iuter se in soliis strepitant; juvat, imbribus actis ,

Progeniem parvam dulcesque revisere nidos.

Haud equidem credo quia sit divinitus tuis

78쪽

Ingenium, aut rerum fato prudentia maior: Verum, ubi tempestas et coeli mobilis humor Μutavere vias, et iuppiter uvidus austris

Deuset erant quae rara modo, et quae densa relaxat, Vertuntur species animorum, et Pectora motus

Nunc alios, alios dum nubila ventus agebat, Concipiunt: hinc ille avium concentus in agris, Et laetae pecudes, et OVantes gutture corvi. Si vero solem ad rapidum lunasque sequentes ordine respicies, numquam te crastina fallet Hora, neque insidiis noctis caPiere serenae. Luna revertentes quum primum colligit ignes , Si nigrum obscuro comprenderit aera Cornu , Maximus agricolis pelagoque Parabitur imber :Αt, si virgineum suffuderit ore ruborem ,

Ventus erit; vento semper rubet aurea Phoebe :Sin ortu in quarto namque is certissimus auctor Ρura, neque obtusis per coelum cornibus ibit, Totus et ille dies, et qui nascentur ab illo

Exactum ad mensem, pluvia ventisque carebunt, Votaque servati solvent in littore nautae Glauco et Panopeae et Inoo Μelicertae. Sol quoque, et exoriens, et quum se condet in undas, signa dabit: solem certissima signa sequuntur , Et quae mane reseri, et quae surgentibus ustris. Ille ubi nascentem maculis variaverit ortum

Conditus in nubem, medioque relugerit orbe , Suspecti tibi sint imbres: namque urget ab alto Arboribusque satisque Notus pecorique sinister. Aut ubi sub lucem densa inter nubila sese Diversi rumpent radii, aut ubi pallida surget Tithoni croceum linquens Aurora cubile; Heui male tum mites desecidet pampinus uvas , Tam multa in tectis crepitans salit horrida grando. Hoc etiam, emenso quum jam decedet Ol3mpo, Prosuerit meminisse magis; nam saepe videmus

79쪽

. 48 GEORGICORUM v. or.

Ipsius in vultu varios errare colores: Caeruleus pluviam denuntiat, igneus euros. , ωin maculae incipient rutilo immiscerier igni, omnia tunc pariter vento nimbisque videbis

Fervere: non illa quisquam me nocte Per altum Ire, neque a terra moneat convellere funem. At si, quum reseretque diem, condetque relatum, Lucidus orbis erit; frustra terrebere nimbis, Et claro si1Vas cernes aquilone moveri. Denique, quid Vesper serus vehat, unde serenas

Ventus agat nubes, quid cogitet humidus Auster, Sol tibi signa dabit. Solem quis dicere salsum Audeat p ille etiam catinos instare tumultus

Saepe monet, fraudemque et operta tumeseere hMIIa. Ille etiam exstincto miseratus Caesare Romam , Quum caput obscura nitidum ferrugine texit, Impiaque aeternam timuerunt saecula noctem e

Tempore quamquam illo tellus quoque et aequora ponti, obscenique canes, importunaeque volucres, Signa dabant. Quotiri inclopum effervere in agro, Vidimus undantem ruptis fornacibus Aetnam , Flammarumque globos, Itquelaetaque voIvere saxa larmorum sonitum toto Germania cinio

Atidiit; insesitis treinueriint motibns Alpes ;Vox quoque pes Ilisos vulgo exaudita silentes Ingens, et simulasta ilicidis pallantia miris Visa sub obscurum noctis; pecudesque locutae , Infandum i sistiυ1t amnes, terraeque dehiscunt Et maestum illacomat templis ebur, aeraque sudant

Proluit insano contbrquelis vertice silvas Fluviorum rex Eridanus, eamposque Per omneli Cum stabulis armenta tulit; nee tempUte eodem Tristibus aut extis fibrae apparere minaees, Aut puteis manare cruor cessavit, et altae

Per noctem resonare lupis ululantibus urbes;

80쪽

Non alias coelo cedidis uni plura sereno Fulgura, nec diri toties mst re cometae. Ergo inter sese Parthus concurrere telis Romanas acies iterum vid/re Philippi ;Nec fuit indignum superis his sanguine nostro Emathiam et latos Haemi pinguescere campos. Scilicet et tempus veniet quum sinibus illis Agricola, incurvo terram molitus aratro, Exesa inveniet scabra rubigine pila, Aut gravibus rastris galeas pulsabit inanes , Grandiaque effossis mirabitur ossa sepulcris.

Di patrii indigetes, et Romule, Vestaque mater Quae viscum Τiberim At Romana palatia servas , Hunc saltem everso j nvenem suecurrere saeclo Ne prohibεte satis jam pridem salimine nostro Laomedonteae luimns periuria Troja'. Iam pridem nobis coeli re festia, Caesar, Invidet, atque hominiam qἡwritur curare triumphos: Quippe ubi fas verstim atqne nefas:tot bella per orbem: Tam m taliae scelerum facies: non ullus aratro Dignus honos; squaIent abductis arva colonis , 'Et curvae rigidum falces conflantur in ensem et Hirio movet Euplarates, illine Germania, bellum: Vicinae, ruptis interoe leginus, urbes Arma serunt: saevit toto Μars impius octe :Ut, qDum carceribus sese effudere, quadrigae Addunt in spatia, εt frustra retinacula tenderis Fertur equis auriga, neque audit cuthus habenas.