Titi Livii

251쪽

V. Sed Antonius, bacchicis artificibus data ad habitandum Priene, Athenas instituit cursum. Ibi renovata ludorum atque Conviviorum est intemperantia; et Cleopatra, ne minoribus ibi honovibus assiceretur, quam acceptam esse Octaviam audierat, Athenienses multis muneribus coluit. Idcirco iam a multis aetatibus Fummus potentiorum adulator populus, immodicoqei honores decrevit: id plebiscitum inteo primores oppidi Antonius etiam, civis atheniensis scilicet, ad reginam detulit. Orationeinque habuit nomine civitatis. Tum vero non diutius sustinere potuit. quin repudium Octaviae mitteret, eamque suis aedibus iuberet excedere. Illa plorans et lamentabunda , se quoque inteccausas belli esse, exivit; ne tum quidem cura dei' sita privignorum, quos una Secum Eduxit . praete Umaximum natu, qui prosectus ad patrem sue ut.

modo miserabantur, sed Antonium magis, qui tulem uxorem amens dimitteret in Cleopatrae gratiam, quae, ne sorma quidem, qua una niteretur. aut aetatis flore Octaviam vinceret. At luxus et tarditas Antonii magno metu Caesarem liberavit. ne imparatior ordiri bellum cogeretur: nam Antonii oscitantia spatium ei

dedit, et cogendi pecunias ab invitis, et placandi spoliatos, quorum dolor inter eXigendum acerrimus, ubi dedissent, modico interposito tempore mitigabatur. Dum haec aguntur, velut in solatium Vrbe excedentium, fortuna Caesari quosdam illustres ex cohorte amicorum Λntonii restituit. Inter quos L. Plancus , qui fuerat in turpissimis adulatoribus Cleopatrae. Propter vocent Antonii iactam in convivio, qua sibi

252쪽

Pupinas exprobrari senserat, ad Caesarem transfugit; eumque paulo post M. Τitius, sorore Planci genitus, imitatus eSt. II. Sed ii causam desectionis hanc ediderunt: Antonium actione caesaris, Post diacessum constitiam de scr*to recisantis eius scinora, irritatum, iam Ortim concilium coegisse, Utque mullis in utramque partem αφutiis, hellum, repudiata Oclaoia, decresse. Eiusmodί consultis, et Ct Pastae taedio, mulasse Partes deseriores melioribus: nam ei sugillatos a regina esse, quod Antonio consilium remulendi eam in Aegyptum dedissent. Caesaris non interfuit, quibus quisque causis discessisset; opportunitate hominum usus est, qui acta secretissima et abstrusa consiliorum Antonii noverant. Iidem testamento adhibili testes , iudicium eius Caesavi prodiderunt: nec ille conquievit, Priusquam repertum resignaret, nec in Senatu tantum, sed etiam in concione populi recitaret. VIII. Λpud Vestales, uti consuevcrant, depositum sucrat: et negabant illae tradituras; ne veniens ipse auferret, non posse prohibere : nec piguit ire, et, quo inimicum premeret, facinus committere plorisque culpandum. Sed et tunc suisse serunt, quibus res prorsus indigna videretur, aliquem in vita cogi rationem reddere eorum, quae post mortem fieri voluisset. Ceterum ea Scripserat Antonius , quac Caesari non modo conscerent apud plerosque inhumanissimi facti veniam, sed ipsum quoque ineXPN-gnabilibus hominum odiis onerarent. Legebatur ibi iustis Caesaris et Cleopatrae nuptiis editus Caesario: tum suis ex eadem liberis infinitas d/hathpes; nec

253쪽

2. I OIo. FREIXSHEun SVPPI Tu. minus ossendebat, quod, etiam si Romae fuisset mom, tuus, corpus suum Alexandriae, et in eodem cum

illa conditorio, humari iubebat. IX. His insensi, ceteris etiam facilius adhibebant fidem; inter quae C. Cluvius, donatam Cleopatrae pergamenam bibliothecam , dabat crimini, quae ducenta millia simplicium voluminum habuisset: itemque armatorias nugas seriis negotiis immixtas, et saepe praelatus; relictum in gravi causa C. Furnium, notae dignitatis et eloquentiae, ut lectica per sorum delatam Cleopatram imperator romanus satellitis instar deduceret. Sed Antonii familiares haec quidem proficiis et salsis reiectabant, populum deprecantes, ne quid immedicabile properanter statui paterentur. Quin et Plancum, multa in senatu gravia obiicientem Antonio, Coponius, vir praetorius, acri voce repressit, multa scilicet Perperam fecisse Antonium dicens,

ridis quam a Planco relinqueretur. X. Miserunt etiam e numero suo Geminium in Graeciam, qui rerum urbanarum Statum Λntonio,

et imminens ei periculum exponeret: id enim agi, ut, adempto imPerio , hostis iudicetur. Geminius , ubi se propter Cleopatrae suspiciones, Octaviae causa venisse putantis, reiici, atque etiam in convivio propterea sede minus honorata collocari, cavillisque

subinde peti sensit; causam adventus super Coenam rogatus, cetera quidem non nisi sobriis agenda respondit : unum se etiam in Oino Praeclare s ire, omnia recte habiIura, si remissa domum CleopaIra foret. Excandescente ad haec verba Antonio, gratias se agere Gemonio Cleopatra dixit, qui sine fidiculis ista esset confessus. Hinc ille non ignarus, quanto eum .periculo

254쪽

IN LOC. Ian. CXXXII LIVIA XI

isthic degeret, proxima arrepta opportunitate Romam refugi t. XI. Alios etiam Antonii amicos Cleopatra et eius adulatores expulerunt; in his M. Silanum, quem postea Augustus consulatus sui collegam optavit. Se quoque mox iuga uis se inardius, quas indicio Glatici medicicognosses, 4. Dellius in Historiis retulit; os sensa Cleopatra, quod Dellius sibi atque ceteris paream ministrari super coenam iecerat; Sarmentum is propter iacetias in deliciis erat Octaviani Romae Falernum hibere. His modis essectum est, ut etiam amicis Antonii diversam in sententiam transductis, omnium consensu consulatus olim destinatus, Simulque Pote- . Stas omnis, quam videretur in mulierem transtulisso,

abrogaretur : ne et hostis iudicaretur , illustribus viris datum, quos lum adhuc apud ipsum commorantes pari sententiae asperitate seriri. Oportuisset; quos allicere benignis atque blandis rationibus cupiebant : igitur et praemia decreverunt laudationesquo relicturis Antonium, et Cleopatrae bellum Ρropalam iudixerunt. XII. Ad saga tum itum; et solemnes bello sumendo caerimonias in aede Bellonae secialis Caesar peregit.

Tum, quo animus amplior omnibus esset, in hunc sensum verba secisse dicitur: ta Quamquam miserrimara et sit, et censeatur civilis belli conditio , tamen ca is tempora inciderunt, ut dubitem, an non potius M optandum illud fuerit, quam ut adversus mulie-υ rem, et Si PEcto rem ponsitamus, ne ipsam quidem, D sed vilissima eius mancipia, induere arma coga D mur : nam illi cluiqem , suum foventi rentonium , a vix cogitatio praeter hane ulla libera erit: eunu-- chus Maritio et Polliinus exercitum ducent; signum

255쪽

ID. FnDXΝΠEMII SUPPLEM. 1, pugnae Ira dabunt, tonstrix Cleopatrae, et Charis nitum: nam de Antonio pudet i sed tamen iam is metuendum nihil, quam sperandum est; olim illo is mentis inops, et Pharmacis potionatus, arbitrium Μ sui perdidit. XIII. is Nisi sorte putetis suae potestatis suisse, M quum Alexandrinus ipse Gymnasiarcha , Cleopa- is tram reginam ac dominam salutavit; quum eam is in foro, inter Iudos, in iudiciis , in transvectioniis bus equitum secum perpetuo habuit; quum vinora et amore saucius, inter eunuchos currum reginaeis pedes sequutus est; quum aureum baculum tenens, . ra acinace Cinctus, Pui Pura gemmisque externum M in morem excultus, in aureo lecto, aureaque sella,1 curuli diadematus praesedit. Iain cetera quis pmis rerum indignitate satis exsecretur Romani miliis tes Aegyptiae apparent; mulieris huius nomenis inscriptum scutis praeserunt; et si quaeritis, quisis exercitui praesit, non praetorium in iis castris, sed a regia vocatur; nec Antonii, ne fallamini, sed D Cleopatrae imperium est. Si tamen Cleopatramis vocari, non Lunam potius et Isidem fas est; nam is haec nomina imponit ei furiosus amator, nonis mehercule stolidius, quam quod se Dionysum , si is diis placet, et ne parum Aegyptius videatur, Osi is ridem appellat. XIV. M Iisdem veneficiis contactos amicos eius D putes; qui itidem ab hac Circe quaelibet in monstrais mutari patiuntur; et quum in convivio saltatur , M quos illa iusserit , aut homines, aut dii fiunt. Hi

a non modo, rem nostris moribus turpissimam, Ver

256쪽

IN LOC. Mil. CX ii Livo M a 53M sari in castris seminam, se i imperare vident; hiis tanta romani nominis opprobria siccis oculis adspiis ciunt; hi applaudunt, quum imperium nostrumis amentissimis donationibus concerpitur; quum alibiis rapiuntur patrimonia regum, alibi prodiguntur ;M quum foedissimum gulae certamen, non profusis D tantum dapibus, sed inaudito hactenus luxuria

is ingenio una sorbitiuncula census gentium mergit. XV. MCenties sestertium fuiSse margaritam, quum

is nuper illa vorago hausisse in aceto dicitur, iamnis non dubitat. Inter hanc licentiam vitiorum, et huncis foeditatem adulantium, quid mirum est, si eousque is muliebris excessit temeritas, ut pretium obsceniis coniugii romanum imperium petat, et per iura, is quae sit in Capitolio datura, iurare consueverit is Haec etiam auditu vobis gravia esse animadverto, is ut mihi certe dictu sunt. Sed quemadmodum omen H istud procul a nobis patriaque abesse volumus; ita

is neccSSum est, ut armis atque manibus, summaquem rerum ope, et, si aliter nequeat, vel nudi corporisu obiectu, hanc pestem, atque hoc nefas aharcea- is mus. n Haec et similia loquutus, non tamen institit, ut Antonio bellum indiceretur: praestare Credebat, si hominem Cleopatrae penitus addictum in eam invidiam coniiceret, ut externae reginae Causa Contra patriam civesque, nulla re laesus, arma corripuiSSovideretur.

XVI. Maximum id civilium omnium, atque externorum etiam bellorum populo Pomano suit. Galliam omnem Hispaniamque, et excepta Cyrenaica Asricam,

257쪽

254 io. lIU IN S li EMII SUPPLEM. Illoicum etiam et insulas occidentis Caesar trahebat. Sed et Italia publice pro partibus eius coniuraverat: Iuo tem Pore necessitatis eius gratiam Bononiensibus secit , propterea quod antiquitus in Antoniorum clientela suerant. At Antonium, quidquid per Asiam romanae ditionis erat. Thraciaeque populi, et cum Graecis Macedones, ad Illyrios usque et Ionium mare, Aegyptusque et Cyrene, cum adiacentibus insulis, sequebantur. Reges quin immo atque tetrarchae, sOtii Romanorum, aut sinitimi saltem omnes auxilia mittebant. Igitur navium haud minus quingentis coegerat; in his multas, quae octo, vel etiam decem remigum ordinibus agebantur, non ut in bellum magis, quam pompam et ostentationem armatae. Pedestres copiae centum millia militum, duodecim equitum

continebant.

XVII. Reges etiam ad commilitium venerant ex Asfica Bogud, ex Asia Tarcondimotus, Ciliciae rex ,

Archelaus Cappadociae, Paphlagoniae Philadelphus,

et Commagenes Mithridates. His Europa Sadalem a Thracia iunxit. Amyntas et Polemon alios pro se duces ex Gallograecis et Ponto miserunt. Sed neque Nabathaeorum atque Iudaeorum auxilia desuerunt; quamquam dolo Cleopatrae commissis bello regibus. Tantaque suit utriusque contentio, ut iureiurando milites adstringerent; atque Antonius suis vicissim obstringeretur, in Caput Suum e ecratus, si aut ρα- cem cum hoste faceret, aut, confecto bello , amplius bimestri potestatem retineret, Senatui Aopuloque romano cuncta traditurus.

XVUΙ. Atque id licet ab eius proposito Plurimum

abhorrebat, tarneu vix a se passus est multis precibus

258쪽

IN LOC. LIII. CXXXII LIVIANII. O A impetravi, ne imperium ante sextum a bello mensemd oneret: nam victoriae quidem, aestimatis Caesaris, suisque Viribus, maximam spem Conceperat, num Pomilitum, equitum, navium longe superior; et pecuniis, quibus abundabat, Corrupturum Se Sperans Caesaris praesidia: quarum rerum cauSu mngnus Summas Circumqaaque, sed maxime in Italiam atque Urbem ipsam mittebat. Vnde Caesar intentiores ubique custodias disposuit, militibusque suis, ne alienam liberalitatem respicerent, nummos divisit. Quum inter tantos utrinque apparatus imminentium malorum gravis exspectatio, variis hominum indiciis atque sermonibus, disserretur, etiam Ρrodigiorum atroces

minae metum auxerunt.

XIX. In Vrbe simius, sanum Cereris ingressus, inter sacrificandum omnia consuderat: bubo ex Concordiae templo, ad omnia praecipuae religionis delubra circumVolans, quum undique expelleretur,' postremo in aedo Genii Publici consedit; neque Captus est, et soro ex Conspectu hominum discessit: tensa Iovis ludis comminuta est: in Iudaea terrae motus ingens infinitum animalium numerum, et hominum triginta millia absorbuit: Pisaurum, quam ad Adriaticum Antonius coloniam deduxerat, terrae motu hausta est: super Ionium sax per aliquot dies suspensa sursum in ueterem recurrit : Λlhae Statua marmorea Antonii sudorem , frustra detergentibus quibusdam , sanguinemque multum emisit: tempestatibus percussa Pleraque; in his tropaeum in Aventino, Victoria in scena, pons sublicius in amne.

259쪽

XX. Inccndia quoque inultis loCis fuerunt, et mons Aetna sinitimos gravi terrore dctrimentoque mulcta vit: Athenis ex deorum ci gigantum dimicatione, quam iacit in scuto Minervae Phidias, Dionysi simulacrum ventis excussum in theatro iacuit; cuius numinis habitum nomenque ΛntoniuS usurpare consuexerat. Eadem tempestas Eumenis Attalique Colossos, quos Antonio transcripserat civitatis adulatio, ex multis solos evertit. Praesentibus curis adiecit praeteritorum memoriam Sollicitudo, quod nuper in Etruria draco biceps, longus Pedes octoginta quinque, subito conspectus, post multa et Varia damna data. sulmine ictus fuerat. Romae pueri, partium nomiuibus assumptis, biduo concurrerunt, Antoniani victi sunt XXI. Τot portentis Pavefactae meutcs, quum in quotidiana beIli exspectatione essent, DCturn est, ritnculer eo anno quidquam inciperet. Caesa P ab Λntonio venisse pecunias audiens, non audebat, nisi diligenter omnibus Provisis, ab Italia discedere. Antonium,

vix emersum e luXu , et improviso adventu liostes territave conantem, CaeSavianae classis nuntius decepit, quam ad CeraunioS monteS stare, speculatoriis

navigiis conspectis quidam affirmaverant. Igitur in Peloponnesum directo cursu, Passim dispertitus copias, quo et plura loca tutaretur, et divisis in expedito utimcnta serent, Patris hiemare instituit. Ibi quoquo eum Prodigia impendentium malorum excepisse credita sunt, quod interea, dum illic agit, Herculis sanum, quem generis sui auctorem ferebat,

conitu gravit.

XXII. Inter has belli inoras, ex omni ordine uli in- quo transiguriant quidam; et L. Messium cxplorat

260쪽

IN LOC. I IB. CXXXII LIvIANI rem deprehensum Caesar, ostenso ei prius omni suo apparatu, missum secit; quamquam eundem etiam hello Perusino captum dimisisse meminerat. Ad Antonium sub id tempus epistolam misit Caesar, optionem osserens, Denire *se in Italiam, an se in Graeciam transiicere mallet, ea conditione, ut qui admissurus

alierum esset, Stationes Securas portusquc Praeberet adna-νlauti, et a mari CVias suas tanto interuallo reduceret

quavium c editus eques conjiccre una die posset: λ- Ira quintum deinde diem de summa re cernerctur. HOC potius eo fiebat, ut animum Suis augeret, quam quod Antonium tali conditione usurum credebat:

irrisitque illo dictitans, ecquis igitur itidex noster erit, si forte no DXerit alteruter pactorum sidem '

XXIII. Ne tamen timere hostem videretur, contra poposcit, ut secum singulari Pugna congrederetur: hoc sifacere non esset ausus, at Hle Pharsalicis caueis tibi Prius inter Caesarem et Pompetam decretum armis esset, exitum totius belli commuleret. Haec acta sunt C. Sosio, Cn. Domitio consulibus : quum interim Oxkal. ita l. L. Cornelius, ex Lal. nov. M. Valerius suffecti consules magistratum gessissent. Ilic annus quum into apparatum minasque helli praeterisset, matura omnia C. Caesar tertium, M. Valerius Messalla Corvinus consules exceperant: hinc quoque capientibus Omen hominibus , quod udomptus Antonio consuIaltis ad

cum Pervenerat, quem PauCOS ante annos ab Eode in Antonio proscriptum in Eminerunt.

XXIV. Nee tumore factum cxistimarunt, quod ludis quidam in nte captus in theatrum insiliens corona in D. Caesaris suo cupiti imposuerat, Stati Inque