Compendium naturalis philosophiae. Libri duodecim de consideratione rerum naturalium, earûmque ad suum creatorem reductione. Per fratrem Franciscum Titelmannum ..

3쪽

pHILOSOPHI AE.

LIBRI DUODECIM DE

cosideratione rerii naturaliu ,earum sad suum Creatore reductione. Per fratrem Franciscu Titet manum Hassellensem,ordinis fratrum Minoru, sanctarum scripturaru apud Lovanienses praelectorem. Sancta Mariae Noua Seruorum reruta.

ter vigilantiorem castigationem, & alphabetieffindicem totius operis, definitiones quo Aristotelicae & diuisiones pleris ad verbu matulcitiis literis,locis suis habentur insertae,cu earumdem breui declaratione:alia quoque no pauca 1parsim ad editionem priorem iunt adiecta,quemadmodum ex collatione facile liquet. MAONIA VPARI SIls.

. . . i

'Apud Ioannem Foucherium,in via Iacobsa sub scuti florentiae I ntersignio.

4쪽

CLiber primus tractat de principiis rerum naturalium ELiber secundus de causis rerum naturalium. a Liber tertius,de R otu & accidentibus eius. ELiber quartiis,de infinito,ioco,vacuo,& tempore. ELiber quintus, de generatione & corruptione rerum na tur/lium. CLibet sextus,de meteorologicis impressionibus. Liber septimus,de coelo & n.undo. α Liber obauus,de anima in generali,& de potentiis vegetatiuae, teque longitudine & breuitate viti. Liber nonus,de sensibus exterioribus & eorsi sensibilibus.

Liber decimus,de sensibus interioribus, deque somno Muigilia. CLibet undecimus,de intellectu 3e praecellentibus eius ossi

ssi Liber duodecim' de appetitu sensitivo & voluntatis praecellentia.

5쪽

TOR. Ivs OMNIUM CREATORI,

Triuo & vno Domino.

Idebam ego librum Ialum,pulchrum, d magnum, de uterum eius quasi grauidatum,& tanquam praegnantem conspiciebatn in eisione mea. Intendi mentis aciem,& vidi de utero eius enasci liabros plurimos:& contemplabar si nΘn imminueretur partu tam multiplici grauidatus uterus. Non potui considerare imminutionem eius: quanto plures Prodibant foetus,eo magis videbatur intumescere. Dimicabant secum intra me cogitationes meae: & cogita bam varia,volvebamq; Plurima,quoniam tenebar rei intra

culo.

Mulierum partus me docuerat, eiu egressu abscedere collem uteri: monticulus,quem giglut latens in Occulto, cadere solet egreta vagiente. Propterea tenebat me rei nouet miraculum:& luctabar ego

cum cogitationibus meis,neque inueniebaui exitum.

Feci mihi scalas altas, ut introspicere in in uterum libri: e-τ at enim excelsus de eleuatus longe supra parilitatem meam. Datu in est mihi post labore multum introspicere a longercontemplatus sum sed plusquam caligantibus oculis quid inhabitaret in utero aut quae esset huius caiisa miraculi. Contemplans video uterum velut abyssum: & qui sedebat .in eo,non poterat videri,neque mensura neque erat finis niagnitudιnis eius.

Desii admirari postquam videram:dixit enim,quomodo minue:ur uterris qui in se habet inhabitantem infinitum Mammensurabilem Quid enim si egrediuntur ex illo scelus paruuli, quado manet intra uterum ipse de quo foetus procedunt , maximus , implens omnia Parabola haec quam assumpsit,confitetur gloriam illi qui Creator est de dominus omnium tibi dominator dominς, Pa

ter sancte.rex coeli,terrae,& marium .

Tuam gloriam eloquitur similitudo mirabilis libri huius: ΛΛ ii

6쪽

& ad te pertinet gloria inhabitantis in eo. Tu fecisti librum magnu u dc Iatun : uniuersam hanc tr undi machinam spatiosa ti di speciosam val 'elia creasti. Scripsisti in eo ii irabilia nulla & magna incerta quoque di occulta sapientiae tuae pres isti in eo. In mensaia potentiam tuari ,& incon prehentibilem sapietiam desci ipsisti ineonnaestimabilem quoque bonitatem de

persectionem tuam

Singulae quae sunt in eo creaturae,singulae sunt paginae libri singuli sunt cliaracteres,singulae perfectiones,quae inueniatur in illis. . In oculis omnium legendum exposuisti librum istumr -- tu i en hoc volui facis atque reuolui ante conspectum omnia Legunt in eo quibuscunque leuare placuerit oculos:intellectum quoque das omnibus,qui pio corde abs te poposcet inti Veruntamen intra uterum illius tu posuisti habitatione .nt ibi intin us enim es & praesentalsimus machin π quain creati,quicquid est creatum poenitissime inhabitanx Considerauerunt librum hunc plurimi, & viderunt quoniam esset sexcun ius nimium:& de libro hoc ed. derunt libros sine nuri ero. Viderunt quoniam ad intelligendum euet liber difficilis bectatoribus suis multiplicatione verborum atque librcium eon ut sunt explanare illum. Magi,Sophi atque philosophi innumeri operam impenderunt in consideradis paginis libri huius te quoque a uiliore inuenerunt no pauca veritatis tuae,quam desti Ipseras in illo.

Inuisibilia enim quae de te cognosci poterant, per factura tuam fecisti intellectu ab illis conspici : sempiternam potentian ,virtutem,& bonitatem tuam.

Α te procedebat quicquis describebant veritatis tuae ra tenaque pater luminu est omnit veritas,& tu Manifestasti illis.

Verumtamen vanitates multas tir miscebatit veritatem modicae terroribus multis ac vanis opinionibus nimium erant permixta eorum omnia.

Non enim lumen plenum erat in oculis eorum: Ac quasi sine lumine excaecatis Oculis legentes,non potuerunt quae descripta erant penitus cognoscere.

7쪽

Excaecauit enim eos assectus non bonus: nequam oculus totum corpus fecit esse tenebrosum. Dicentes enim se esse sapientes Ilulti facti sunt: quia no dederunt gloriam Deo coeli,qui creauit omnia. Cum adorare debuissetu, populisque adorabilem praedicare, quem in lectione libri huius cognouerant: dissimulare maluerul,seq; glorificare magis concupiet ut, qua creatore Dei Quomodo paruuli in libro formulis pulchris decoro haeren: m fi sculis paginarum, neque perpendunt quae descripta est in eo veritatem. Ita aspiciebant isti in creaturarum pulchritudinem, sisntque cblectati in eis r veritati autem quae continebatur, quaeque parata sese erat aperire legentibus, non Intenderunt cultu debito. Propterea non sunt inuenti digni ampliore lumine:quonia acceptis male usi deplebensi sunt. At vero, ubi venit plenitudo temporis, ut sanaretur caecitas generis nostri misisti tu d5mine lucem tuam quae illuni

nat omnem hominem.

In hoc lumine salubi iter iam legimus librum istum qui ante fuerat se illis:docet enim nos scientia salutaris fidei,in uniuersa i e venerari creatura tua. Qui attente in lumine spiritus tui considerauerit opera tuardelectabitur, suavissime Deus author omniv,infamara tua. Inueniet mea materiam laudis quam recitct tibi: confessionis, amoris.& sanui desideri, enim opificem diligit, quomodo non oblectabitur in

C pere eius: uomodo no refricabit Oxeris contemplatio memoriam artificis, Ic confirmabit desiderium eius ita patec sancte creator omnium hoc animo descripsimus considera: ione creaturae tuae in adminiculu simplicium, qui-.bus placitu erit tuorum operum altentius aliquid perspicere. Quae vcieribus illis Philosophis qui ante lucem surrexerat manifestati: ubi consentanea inuem ruus veritati, vendicauimus in usum nostrum.

Nihil enim immundum putamus quod sanctificariir & purificatur in fide tuai non cunt abominandi thetauri Argypti

cum consecrantur tabernaculo tuo.

inta vel o supra sensum sunt lic mi uin,& qu e ratio mon-

8쪽

strare non potuit: ex viris quos sacer inus illustrauit radiu et delumpsimus ea. Ita pater, collecta haec labore nostro offerimus tibi: Ppter tuam gloriam destripsimus . tuae quoque mancipamus xl Or x. Confido enim, quod falsitas non inueniatur in opere nequς mendacium: omnis autem veritas tibi debet coseruari qui es Deus e eritatis. In hoc autem potissimum tu nosti fuisse conatum nostru rvt formulam priberemus Philosopbari cupientibus,qua inteducerent regeta omnem consi ierationem suam. Non enim ignoras quanta sit in re ista abusio r & quam rarus sit qui sic doceat contemplari creaturam tuam, ut tibet accedat gilaria,tu optime habes cognatum. Praua curiositas in seces abducit multos: in prosundum sest immergi, ut ad te non leuent oculos. In spinis & vepribus haerent plurimi.& dilacerantur in cogitationibus & adinventionibus ingeni j sui. Qui autem te quaesierint in horto creaturarum tuarum ii uenient flagrantiam flosculorum bonorum:& qui cognitio ni tuae maiestatis aptauerit omnia studia,ipse pastetur in deliciit tuis. Suscipiat itaque dominus meus quae offert tibi seruulus tu'strium de rosis horti tui suscipe de manibus pue i tui. Fac prosit olfacie nubus illud.& excitatos odore creaturae tuae,subile he in amorem sanctum tuum. Ego vero sperabo iii misericordia tua: & adiiciam semperhuper omnem laudem tuam.

Gloria patri & filio.& spiritui sancto. Sicut erat in principio,& nunc,& semper:& in secula seculorum Amen.

FINIT PsALMUS. DEO GEMPER. ET UBIQUE GLORIA

9쪽

TORIA.EOptimae studiorum parenti, semper venerandae Art umliberalium Facultati,in praeclara Lovaniensi Acad mi a creditos alumnos fidelissime educanti, Frater Franciscus Titet manus Hassellensis hum: lis e. iusdem discipulus cum omni reuerctra hu mile offert obsequium Vm ante annos aliquot, optima studiorum parens. C e iuo gremio ad sacram Minorum Fratrum religionem me contulissem, ac non multo post superiorum imperio quibus reluctari nec poteram,nec debeba compelliter ad eam doctrinam fratribus communicandam, quam

e tuis suae tam benignissimis saecundissimisque uberibus. id est,ad praelegendas Philosophicas disciplinas, ut mihi iniunctum obedientiae mandatum pro fratrum simplicium utilitare,quam possem fidelissime perficerem , visum fuit hoc mihi bonum consilium, ut ea quae Olim tuo insidens gremio, partim a doctissimis prcceptoribus cuiusmodi semper plurimos

aliis vivae vocis magisterio acceper partim ex mutora magistrorum scriptis,id est, eruditorum Philosopliorum libris, pro ingeniaIi mei tenuitate hauserasuccincte breuiterque velut in compendium colligerem, ac nihilominus lucide & ordinate quantum possem Omnia disponens, nihil eorum quae essent necessaria omitterem. Sic enim simplicium fratrum coditioni iudicaui utilius, utpote quibus bona diei noctisq;pata diuinis hymnis declarandis sacris P agcilis mysteriis,do circa Horimos exercendis bierarchicis actibus, foret impendenda ita vi ad Philosophiae studia minimum temporis superetaset, neque vacaret eorum qui plenius illa tractarunt prolito, di difficilles commentarios euoluere. Ad physicam autem Δsciplinam in coinpendium contrahendam meum desiderium peculiariter etiam illud accendit, quod hanc rem a nemine hactenus tentatain conspicςrem. Nani in Dialecticis vel usque ad nauseam abunde multos inuenias, qui totam librorum seriem Fer ordinem sunt prosequuti. Hactenus.

autem qui Plis sicae disciplinae amplitudinem compendio

10쪽

de videbar mihi operae precium facturus si tam commoda ore blata occasione,quod animo insederat opere perscerem. N que enim minimam praestare mihi videtur studiis utilitatem. qui ea quae a prioribus multa prolixitate α obscuritate tractata fuere, sua industria atque diligentia in compen Jholam ordinatemque breuitatem laborant contrahere. Quos enim snuolut a prolixitas mole itaque difficultas deterrent, pixruq; gr i breuitas & compendiola facilitas ad honesta studia initi t. Super haec vero propositum nostruin vehemeter adiuuit, animumque addidit, quod videbam physicam disciplinam, si tecte S pro sua dignitate tractaretur,ad sacra Theologiam plurimum omnino habere momenti,& ad Dei pleniorem cognitionem : neqtie ad Dei tant m cognitionem, ve- Tu metia in ad Dei excitandum amorem mirum in inodum conducere: quae duo nempe Dei cognitio de amor omnium debent esse honestorum stir lior uim ultimus atque praecipuus finis. Et gestiebat animus , hac in parte aliquam tibi, Ptima mater ostendere gratitudinem: videlicet demonstrat do eas disciplinas quibus tibi credites alumnos instituis, non. solum ad eruditionem absoliuam esse omnino necessarias, verum etiam ad pietatem quae ad omnia utilis est plurimuin conducentes: ut merito satiuerint venerandi Theologorum

Magistri neminem ullo Theologiae titulo insigniendum,itidem & medicinae bonorandi ex sacrae paginae ira tructione professores, neminem ad suae professioni, ullum gradu admittendum, qui non prius in tuo gremio solus, tuoque saluberrimo lacte pastus fuerit, imo & ablactatus . videlicet hoc ipso suo iudicio manifestissime attestantes, quod nulla omnino disciplina neque quae ad corpus, neque quae ad animam spectat absque tuae institutionis praeiacto fundamento , solida possit consistet e. Nunquam enim viri prudenti simi id statutis editis cauissent, nisi prorsus solido verita-.tis cibo ineptos Didicassent,quos non tu prius tuo lacte potasses. itaque cum hos physicae considerationis libi os . Physici. idisciplinae hoc compendium, mul: Orum precibus importunia diu multumque solicitatus, tandem acqmescens amicis postulationibus in lucem edere decreuissem, post Deu omnis ia, ni primum authorem & omnis paren em feritatis, non inue-