Aegidii Romani Columnae, ... Tractatus aureus de laudibus diuinae sapientiae, per quas tanquam per gradus quosdam peruenitur ad cognitionem illius diuinae et infinitae sapientiae ..

1쪽

GULI ELMI VENETI E XASTICO N.

vi cupis baeteream celsam conjendere turrim, I d nobis munus contulit L e dira . . o uinc exempla petes puris e fontibus hauriavorum praemio pigritiem excuties vc properes, nec removeat, quia parva videntur,aepe sub exiguo corpore, multa larent.

2쪽

stophoro Patauino,totius ordinis diui Augustini Mode, ratori: deuotis us filius. F. Zacharias Mediolanensis. s. D. V M ego exirem I uix dum pueritiam e res.sus Reuerendissime pater,in eoru hominum summum laudem de gloriam,qui sie totos rerum cognitioni tradidi Vt, omnem meum cogitationem de animum defigerem atq; intenis derem,usp adeo excitatu, G ductus in me incredibilis illa discendi cupiditas, quae ex Aristotelis uiri plane diuini sententia,in M. In probes stris omnium animis ac mentibus a natura mio meth. ipsa insita est,ut exinde solam virtutem amplecti illam colere,illam admira Cy Tulius ri coeperim. Praeterea nihil. In eo autem totus fui occupatus,ut rerum ue, in quaestioritatem cluas minime peril ectas atque cognitas habebam, nullis deterritus nibus:Tuis laboribus,quantum in me eget, issequerer. Inte irebam enim eam ege ueri sulcis. tutis uim,quae tanquam clarissima quaedam lux, a nostra plane rudi intelligentis,ac notione ignorationem omnem quasi caliginem depelleret. Quanadoquidem ex hac uera caducarum mortaliumq; rerum cognitione,mens nostra uoluti per gradus quosdam,di persectam,ac absolutum supremae illius cause scientium,i qua omnino perficitur,conscendit. Tunc sunὸ homo mortalitatis sue oblitus,ex mortili immortalis, ex terrestri coelestis evadit: Quippe qui humanarum rerum actione eontempta,ad diuinarum contema plationem totum sie confert. Et it ueluti Deus tundem ex homine factus, cum aeterna illa Cr nunq errante veritate coniungitur, de in ea tanq in sua

ipsius felicitate conquiescit: propterea quod ab illa perinde atque e fonte quodam, lumen quodvis, unde inscitia nostrae tenebrae expelluntur, emasnat. Quemadmodum vero,ex donissimorum hominum exemplis didici,nois bilis me partis nostrae perfictionem in uirtut ac ueritatis cognitione esse positam, cet constitutum, sic contra x indoctorum infamia, de turpitudine, quanta ei detrimenti aserat imperitia facile cognovi. Ex utrisq; tamen par utilitas cum is selix in primis habeatur,qui alienis periculis prudelior factus, quid faciendum,quid sie sugiendum fit,intelligit. Quod autem non mia

nus in uno utilitatis, iri damni in altero lassit hine facile percipi potest, de q

3쪽

ptat ut ex ipsis rebus irae perfectis i , maximej utilis i Icretur, c u.

ineor fiam consequuntur,contra uatis inmilis,stae, Ib re erat: tur,noli habent: sic in doliis hominibus rutio quae certain,ac propositan sibi me tam propria operatione attingit,numeris omnibus ab olutὸ in indoctis se

ignaris inchoata cr imper icta dici in quia ijs coeat Iunctionibus quibus ad eundem sinem deducatur. Hinc fit ut citra uari j homines ad uarias actiones duimum suum applieret, uarios diu sosa fines nanciscantur: Ex quo ',ut mons is ipsius dignitate dis excessentis orbata,ὸ propria ui, ac nais tura desciscere a quo a ulterari cogatur. Id quod clim prudcnti Iuli uiari intelligerent,d xerunt,huiusmodi homines in Das plane conuerti, quia circa fis rationem,quae si per ut diuinitus ab Aristotele dictum s)ud optima quae primi erbi. que nititur, appetitui subqcientes, ad omne flagitiorum genus, ferarum more, si trabi permittant: Et id quidem iure optimo,cu ueluti Miluae queadam in unius appetitus feruitutem adducti,ad eum ut ad finem sevum omnia restrantiles persuasum habent, se polle in genitis er creatis rebus ea reperire omnia, quae in uno tantum totius mundi copactore, ato e lectore Deo x de M. t. vere Cr excellenter in int. ckn autem finis id sit, a quo rer ipse nomen suuc. 33. nanciscuntur, non est mirum, si quemadmodum homo,cum ad Deum, tantat suum finem sie sie adiunxit Deus uocatur,fc ij nil aliud quam quod bel,

luarum est proprium,spectantes, eodem nomine appellentur. inamobrem, psal. q. cum eximius ille, uere re ius Propheta Dauid de primi hominis igno ratia loqueretur qui sie suas commoda,Cr rerum caducarum potius quam

Deum t. Max. 'equi uoluit,non immerito illum iis animantibus, quae ommnis rationis plane uni expertes,comparauit propterea quia, cim in summo bonore est collocatus, sui uinum Dcum,qui immensa quedm bonitas, ac animorum nostror in per ictio est,non cognouit.Ex iis itas satis opinor costat, qualitum utilitatis ae gloriae, maiorum nostrornm exempla

nobis userantiquae res,cum ita si habeat mirarisi)leo quid sit,quod eorum libro quos nobis ueluti thesauros quo dum fuminis laboribus eongestos re liquerunt, tam purui faciamus. Quod si existimaremus, uim aliquam duri,

uel argenti ab illis defossam ful* quot,quantas diligentia, non modo indoiscii, sed periti etiam homines, ut illius potiri posent, omnia perqxirerent,

de inuestigarent Id ne ex nostrorum hominum in citia proficisci contendemus Quis non intelligat in nostro hoc praeclaro, atq; longe lates: patentis collegio,complures in omni disci inarum genereμxcellentes viros exist re Verum fit omnibus doctrini ac bonis urtibus priuatum. issa certe varia

ac multiplex optimarum puliberrimarumst rerum cognitio,quae m te utin

4쪽

sune ire drum ordinem ir Dandum, demps candusatis ui ieri possit. A term is ite sorte quod permulti huiusce mcrae tempestatis homines alan is ui. parm,nedicum 'ihil, norint,vntiquorum tamen uigiliis, ac lucubrationibus minime nobis opus esse affirmant. Isi sanό in animum sua in 'uxerunt, e pingui illa sua Minerus,res a natura uiuolutas posse peruestigare, A1 intotelem inuinisvie interprete a j qui. Humanas quidem leges, ne ricto doctore ivinas uero absque ueterum prophaeturam spiritu, ali sudi s sim licium Agostolorum uiua uoce aeditis concionibus intelligere. . Hoc ipsam de coli ima dc maxime integra functis morum doctorum do,' ctrina de denis de immensis laboribus, altis misi grauissimorum Theo, logorum contemplationibus dormant. Ηι proficto illorum per similes mi hi ese uidentur qui noctu, in deos imis tenebris nu o praelucente aliquod

iter facientes, ad extremum se in furam aliquam praecipites decidis statiunt: nam sene illorum luce, quae a maioribus scripta sunt a sese igneis

rationis tenebras expellere conantur. Hoc est, cur dicant, quod in ore orianium str uersatur, bomines filicet recentiores esse ingotio longe peripiacaciori, qua a veteres. Hoc autem non ea st de caula,qu)d nostri siculi homines Ibit antiquioribus subtiliores,sia quod i lorum libris horum cogniatio nuitur. Id quod exemplo ad hanc rem fan quam accomodato Aegidius ferinor luculentis mus ostendit.Nemini inquit dubium est En si puer q- si iam in humeris praegrandis alicuius gigantis innitatur: s longius, er aserius eo ipso gigante, hi pros ecturius ob eam rem tamen non it, g, puerisse sit. flatura proceriore quam gi as, sed q id istius ceruice siustinetur,

propterea eminentior factus,acu tus, I remotius cernit. Sic dicas licet de nostri temporis hominibus eos inquam, priscis striptoribus acriori inge nio uideri,qtιξd o uis, istorum doctissimis comentationibus ut titur. Ergo,dicat aliquis as nos u 3ue adeo antiquorκm aut soritati addictos ese, ut ne latu quidem,quod utut unguem ab ea liceat discedere minime uer no ingenii acie illis praestaremus. Cr qui antiquorum scriptis contenti, ultea

rius non progrediuntur, illi quiwem ad philosophandum minime idonei es sse mihi uidentur. At illi eo cognitionis non peruenerunt. quid tum posteas non est cies tamen quin ad ueritatem indagalum aditum nobis pateficerint, mustos,quam antea faciliorem, Iuliam, Grationem illius usquendae

stenderint.Quamobrem est,cur illis magnopere debeamus in maxima verminerali ui nota incurrimus,s in tantis bonis tu negligeter nos geriin:ιs. Versi enimaeros qui sint penes quos,illa ipsa uel eru siripta extent, cur ut illi de caerunt eadem es posteritatem non truti mutantia: bonam illud,suo p

5쪽

ut ex ipsis rebus irae perfectissimae, maximej utilis Aglaretur, c uelineui suis consequuntur,contra uanae G inutilis, ptae, Illis Nisantur,non habent: sic in doliis hominibus rutio,quae certum, ac propossitan sibi me tam propria operatione ultingi umeris omnibus absoluta in indoctis ae

ignaris inchoata crimpost Tu dici ur quod ijs eneat functionibus quibus ad eundem finem deducatur. Hinc fit ut cim uari j homines ad uarias actiones animum suam applicent, uarios diu sossemes nanciscantur: Ex quo si,ut mcns Da ipsius dignitate atq; excellentia orbata,a propria ui, ac nais tura desciscere a quo diu terari cogatur. Id quod cum prudenti simi uiari intelligerent,d xerunt,huiusmodi homines in stras plane conuerti, quod circa fue rationem,quae semper ut diuinitus ab Aristotele dieitum ut ad optima quae nimietbi. que . nititur, appetitui subhcientes, ad omne flagitiorum genus, Ierarum more, se trahi permittant: Et id quidem iure optimo,cu ueluti belluae quae, dum in unius appetitus feruitutem adducti,ad eum ut ad finem sivum omnia restrantiles persuasum habent,se possie in genitis π creatis rebus ea reperire omnia,quae in uno tantum totius mundi copactore, ais edictore Deo, a .de via. t. vere a excellenter in lint. cum autem finis idiit, a quo res ina nomen suuc. 3 33 . nassciscuntur, non est mirum, si quemadmodum homo,tum ad Deum, tantat suum finem sie se adiunxit Deus uocatur,flc nil aliud quam quod be

luarum est proprium,spectantes,eotim nomine appellentur. inamobrecticis eximius ille,er uere re ius Propheta Dauid de primi hominis igno, ratia loqueretur qui se suaq; commoda ra rerum caducarum potius,quam Deum Opt. Mux.stqui uoluit,non immerito illum ijs animantibus, quae cumnis rationis plane fiunt expertes,comparauit propterea quod, cum in mmo honore esset collocatus, summim Dcum, qui tanaen a quedam bonitas, ac animorum nostrorum per ictio est,non cognouἰt.Ex iis itas satis ut opinori costat, quantum utilitatis ac gloriae, maiorum nourorum exempla

nobis aserant quae res,cum ita si habeat mirari soleo quid sit,quod eorum

libro quos nobis ueluti thesauros quo dam fuminis laboribus eongestos rei liquerunt , tum purulfaciamus. Quod si existimaremus, vim aliquam duri,

uel argenti ab issis defossam fuistie quot,quantus Ziligentia, non modb indois dii , sed periti etiam homines, ut illius potiri posent, omnia perquirerent,

de inuelligarens Id ne ex nostrorum hominum in stitia proficisci centendemus Quis non intelligat in nostro hoc praeclaro, atq; longe latri: patenti collegio, complures in omni disiciplinaruris genereyxcellentes utros existeare verum sit omnibus doctrini ac bonis artibus priuatum illa certe varia ac multiplex optimarum puliberrimarumst rerum cuiuio,quae in te uno

6쪽

est,ad fune uestrum ordinem trustrandum de m is carita satis ut irri pos

t. A ter Is ite frie quod permulti huiusce no irae tempestatis homines

alat. is i H parum, re dicum,nihil norint,antiquorum tamen uigiliis, ac

lacubration: tis minime nobis opus esse allirmant. Isti sane in animum sugin 'uxerunt sie pingui illa sua Minerus,res a natura inuolutas posse peruefigare, At ii totelem inum, Die interprete a j qui. Humanas quidem leges, ne allo doctore,diuinas uero absque ueterum prophaetarum lipiritu, ars uilis sivnslatum Apostolorum uiua uoce aeditis concionibus intelligere. . Hoc ipsam de castis ima ac maxime integra functissimorum doctorum do,ctr:nu de deni de immensis laboribus, altis miss grauis morum Theo, logorum contemplationibus disii mant. Hi profecto illorum per similes mi hi ese uidentur qui noctu, in det is imis tenebris nusso praelucente aliquod

iter facientes, ad extremum Ie in furam aliquam praecipites decidit statiant: nam sine illorum luce, quae a maioribus scripta sunt a se se ignorationis tenebras expellere conantur. Hoc est, cur dicant, quod in ore ominium stre uersatur, bomines filicet recentiores esse ingenio longe perspia curiori, quam veteres. Hoc durem non ea sit de causi qu)d nostri seculi homine; sinit antiquioribus subtiliores,sed quod illorum libris horum cogniatio nititur. Id quod exemplo ad hanc rem fan quam accomodato Aegidius scriptor lacu is inius ostendit.Nemini inquit dubium est quin se puersi iam in humeris praegrandis alicuius giganti innitaturcis longius, cet aserius eo ipso gigante, sit prost rcturus,ob eam rem tamen non st, s puerisse sit, statura proceriore quam ei as, sed q ia istius cervice sustinetur,

propterea eminentiorfactus,acu tus,ca remotius cernit. sic dicas licet de nostri temporis hominibus. Os inquam, priscis scriptoribus acriori inge nio uideri,quὀd uis, ristorum doctissimis comentationibus ut ritur. Ergo,dicut aliquis nis nos u 3ue adeo antiquorum authoritati addidios ese, ut ne lutu quidem,quod uiui Anguem,ab ea liceat discedere ininime uerb,no ingenii acie illis praestaretras. qui untiquorum scriptis contenti, ulteartus non progrediuntur, illi qui seni ad philosophandum minime idonei es cse mihi uidentur. At illi eo cognitionis non peruenerunt. quid tum posteas non efficies tamen,quin ad ueritatem indagalam aditum nobis palestrerint, suos, quam antea faciliorem, uiam, er rationem illius usquendae

Penderint .Quamobrem est,cur illis magnopere debeamus in maxima verminerali ur nota incurrimus,s in tantis bonis ta negligeter nos gerimus.

ru enimaero si qui sint, penes quos,illa ipsa ueter x scripta extent, cur,ut illi decreatrant eadem ad posteritatem non truti mittanota: bonum illud quo p

7쪽

psuti fruuntur,ad omnium utilitatem in lucem pro batur Qn d est, quod

tot Harissimorum uirorim opera insitu,ae squalore diutius tacere permittamuss Equidem si quod maxime cupio,id maxime possem,de me uno tJtum Gquererer. Sed,cum id iure facere minime queam has meus querelas apud alios non immerito deplorare cogor. Ego itaq; Reuerendissime. P. increisdibili maiorum,de Aegidij in primis nostrisingularis cuiustum eruditionis umore incensius,decreui,ut hic illius libellus,cum hanc t pographi commoditatem nactus sim,nunc primum Aub tuo nomine appareat. cupio nanque, ut omnes firma ac maxime certa cognitione ii in hoc scriptore continetur, adducti, pulsa rerum ignoratione,distant,quo pacto ad summum ictum, Ur aeternum ueritatem perueniant. aut lucubraciunculus qualescunque ea tandem set quas ut hic ductorie tenebris in lucem euocaretur, eoruplexus sum tibi. p. amplisime dicare nolui:primu ut te ad eoru memoriam excitarem, quae pollicitus es: nimirum breui fore,ut per multu maiorum nostrorum scripta adhue incluson veritatis lucem prostras deinde ut intela ligus, ea beneficia,quae in me pro tua singulum humanitate contulisti, usipatio divino meo inhaerere ut mei quidem potius obliuisci, q i orum nullo pacto possim postremo,ut tibi dono darem, quod auctoritate tua esset diis enissimum. Naeum varia uariis hominibus coueniunt: Fabrilia fabris Aratrum russicis,cunes uenatoribus,Arma Militibus,Honores ac magistratus laudis et gloriae cupidis; Auaris opes,ac fortunae . tibi certe,qui in omni uireturum genere es peritissimus,hic liber iure optimo debebatur. Qnapropter cum tu Reuerendissime P.sis non modo uirtutis studiosissimus sed illius ea ut liquide norunt omnes, desinfor acerrimus has uigilius, cuia modi sunt. ea qua solitus es. quata meo untur, beneuolentia suscipias, vehemenister rogo . quod si, ut fero. abs te factum fuerit mihi quidem animῖ, eum primum sese occultio obtulisit Ad longe egregia,er praeclara magis facienda dederis. Vale, mei, ut antea scidi memor esto. Put ij. I ii. calend. Septemb.

8쪽

cap. In quo Venditur,quae s quot sunt tractanda in lato ido tracta tu, qui sit ordo dicendorum. ἡ cap. In quo Ostenditur s sieptem fiunt laudes diuinae sapientiae,er o nodo adaptantur ad expositionem huius duiboritatis, eructauit cor' meum uerbum bonum.

ς cap. in quo ostenditur,quomodo ex sieptem laudibus dirimesapientis possimus accipere septem gradus,per quos ascenditur ad diuinam si pientiam tu ex hoc accipere sieptem dona spiritus sancti. i. cap. Vbi clare utitur de fuscientia donorum, er ubi clarius Hlantiatur,quo siem passignaros si te gradus,accipiuntur septEdona .s.s.s cap. in quo ponitur continuatio ad dicenda er in quo ostenditur staex privia laude diuinae sapientiae uidelicet ex plenitudine eius, scireposimus qualiter debeamus credere,o quae Cr quot sunt credenda.s cap. In quo ostenditur quo ex siecuda laude diuinae sapientia uidelices ex altitudine eius soluatur stad qstio, quo scire possumus qJ Jand τ' cap. In quo agit r,quo ex tertia laude diuinae fa ae ut ex eius rectitudineoluatur tertia quaestio, quo uidelicet per,cte debemus de peco

eatis poenitere, potissime fiet si sciuerimus quae cr quot bona facit

poenitentia.

s cap. In quo ostenditur quomodo interigenda sint uerba Augae bonis quae facit poenitentia quantum ad potentias, perfictiones potentiara actione Cr modos agendi.' cap. ln quo ostenditur, quomodo intelligenda sunt uerba Augu. de bonis quae facit poenitentia prout per eum in finem tendimus. o cap. ln quo demonstratur,ssi uolumus plene conformari rectitudies diuisae sapientie,debemus de peccatis nostris plene contriti confiteori Crsutis facere er quid est contritio, π propter quas causas debeo mus de peccatis nostris conteri. s a cap. In quo ollenditur,s, confisio quae est fecunda pars poenitentia habet animam decorare G s propter quinque causes debemus sacerdotibus confieri. et a cap. In quo ostenditur,s satisfactio quae est tertia pars poenirentia propter quinque causas est necessaria poenitenti. xs cap. in quo odeiiditur ex quarta laude diuinae sapientiae, ut quia in tu Ia relucet infinita bonitas per eam a creaturis participatum oluitursu arta quaestio qualiter Deus Ait diligendas.

9쪽

x cap Inoo ostenditur quomoJο ex dodilectionis Amae sepseristi scire possumus quae,G quot,ta quo ordine punt ex charitare di

tigenda .s s cap.in quo Hieriditur, quae,s quot bona ficit in nobis diuinus amor siue dilemocharitatis. xs cap in quo utenditur,quomodo ex quinta laude diuinae sapientia:uio delice quia est omnibus propinqua er proximasluitur quinta quanio: Ater debemus Deum timere er ei in omnibus obedire. ετ capan quo osenditur quomodo ex siexta laude diuinae sapientis,s ox muta in omnibus operatur Cr omnimode fecundasoluitur sexta quae .dio qualiter pro Geficiis susceptis debemus Deo gratias agge. ta cap. lnquo ostenditur quomodo ex septima Iaude divinae sapiet. tiae

quia illa sapitiuia est fle eoicax, et 'irtuosa solvitur septima quaescio quomodo est Deo in omnibus seruiendis.

10쪽

u . . Gens erratum in actione sua indiget continuatore. L ut tute supia a dita, quum non agat per siua substit iam cap xγq. o. 3 I. 3 a. - Aliud est perdere munitiones eryrtissimum dea contrahere vitia opposita. apa βa7.1ι.9. Amare est uelle alicui quae putamus esse bona. τap. 13. '. s. it.. .. Amor suorum maior en erga patrem V erga stipsos. cupa . o. r8. li,s A. Amor de rone sua Mi s sit uirtus uestius metutis cu re amatu.c.ls .f.3ιLatruncterscientia didirunt.; quia silentia assimilat cr umor trans pro

mat . . .. . ibidem.

Amor ponit rem extra se secundum Diona tum et collocat ipsam in re

Amr eburtalis, secundum quem ordinem procedat transfretido nos ul

m etiam sunt proximi nostri,qui pollutu nobis misericordiam imparis

Angeli sicundum Diondisium proprias ignorant uirtutes relletu dei in

telligendum est. cap. s. β. 32.li.t. Angeli intelligunt si 'per Uentiam suam. ibidem. o. νε .h.2 9. Anima sive potentiae alae in tres partes distinguiar er qsio. c. 8 f o.l. v. Apprehendere bene, pertinet ad donum intellectus. cap. f.7Γ.9. Articuli fidei quos debemus credere qui et quot sunt. cap.s .f.it,li . Articulorum septem pertinent ad diuinitatem det septem 'ad humanitatem. i ibidem. Ii. s. Ars non progreditur in opus nict per imperium voluntatis. c. x s.fa Ii.x. . De litera. B. I, Bealitudo que erit in ad in patria redundabit in eorporar.et4.fr 91.1 3

Ex bonitate diuitiis sapientiaeJcire pssumus qualiter Deus fit ditigena

Binarius non habet rationem principijsid unitas. cap. 3 7.' 36. si, T. Bonum dicitur aequaliter enti. ibidem. Κx.