장음표시 사용
21쪽
Coler. decis.185. ua L B. XLVIII. DIG. TIT. V.
. Poena sieariorum Haditis ... Da ιnnandi mores , cytii hane
s. Quid si ab ebrio eaedes Melastel
dio Ouid si in rixa homo occisus sie λ
Poena Legis Corneliae deportatio fuit, et Omnium
honorum publientio sepost honestiores in insulam de Portari, humiliores capite plecti coeperunt, L. 3. S. Pen. D. h. tit. Demum omnibus tam honestioribus , quam humilioribus capitis poena praestituta est, S. item lisae Cornelia Inst. de piab. iud. L. un. Verg. et merito Caiu rvt. virg. L. 3. S. Patiatur C. do viscaria d. I).
Q Μareianus in I. . I. S. 5. h. t. et Ρου ulus in lib. V. sent. est. RI. r. , qui L. Corneliae , qua crimen hoc a quae et ignis in te dictione plectebatur, deportatiouem tribuunt, loquuntur sane se- Mundum rationem suorum temporum, nam deportatio Augusto antiquior non est. Sed et eorum aetate ut ipsi mei, testantur , de Portatio iam exoleverat, et Poena recepto iure adsperior erat . a. Cornelia inquit Paulus . poenam duortationis inflixit eis qui hominem occideritit, eiusMe rei caussa furtiost faciendi cum telo tuerint δ et cyni Oenentim , hominis necandi ea tiara habuerint, vendiderint , para erint i falsumMa testimonium dixerint, quo qui1 ρe-
22쪽
Gravius tamen animadvortitur in famosos latrones ,quἰ furca figuntur in illis locis , quibus grassati sunt, ut et conspectu deterreantur alii ab iisdem facinoribus, et solatio sit cognatis interemptorum, eodem loco poena reddita. L. cvitalium 28. S. Pen. D. de Poen. Merito autem gladius ultor sicariis imminet, nam et lex divina sanguinem eius suridi iubet, qui sanguinem suderit , et si usquam Radamanthi lex i usta est, hic certe iustissima est; ut quod quis secerit, id patiatur Rem. sublicam orbasti cive; orbet et te carnifex rei publicaeuce. Vitam ademisti homini, quam natura dederat; redde ergo eidem spiritum , quem acceperas. Tollatur denique e medio , qui hominem sustulit, et sicut in
corpore membra noxia , ita in civitate Secetur quid Doetati. α. quid contagione nociturum est. Hoc cum Deus, cum Prim. 34. n. ratio, cum sapientes praecipiant, non possumus non 'β impietatis damnare eorum mores, qui crimen tam grave pecunaria dumtaxat Poena vindicant, aut aere accepto capitalem poenam sicariis remittunt. Proinde. ,
quasi inter vitam hominis, et aes ulla sit proportio; quasi codrceri damno pecuniario locupletes possint, qui, quo magis nummati, eo audentius in scelus ituri sunt , quippe usu edocti, etiam legem , rem alioqui duram ct inexorabilem, sordido aere placari posse. Verissime enim Isidorus scripsit in c. PauPer. II, quaest. 3. nullam reum pertimescere culpam, quam Pecunia redimere se Posse Sperat.
Porro poenae gladii ita locus est, si dolo homo ocis 3 eisus sit, non si culpa ; ae ne lata quidem culpa do- Gail. a. oba.lo in hae Lege aequiparatur , L. in lege I. D. h. titi, L. 'inde Noratius 23. S. si dolo D. ad L. Aquil. , L. cum autem 23. S. exemitur ' de aedili. ed. Nec tamen omnino infra animadversionem culpa est; punitur enim, sed mitius arbitrio ius dicentis ; in primis si lata rei culpa intervenerit a , nam si levis dumtaxat, pro
riret, mort/s Me caussam praestiterint. Quae omnia facinora in honestiorey poena cMitis Mindicari piacule; humiliores Mero aut iaeriacem tolluntur , raut bestiis obiiciuntur . .
ia, Si culpa , non dolo Homo ocelaus luerit, poena tantum C.
23쪽
,λ' hi P niores in eam sunt sententiam doctores , non es e eo A. i.ι , ' casu inscribendum in crimen. Sane casu culpa vacuus sato et sortunae, non nox ne imputatur. Nullus autem legumlator , ut Plato dicebat, imperare ser lunae, potest. L. 5. S. vlt., L. I 6. S. εωentus D. de ρOsn. , L. 3. S. adiectio , L. . S. I. D. h. tu. L. I. L. S. C. eod. , L.Pen. D. M incend. ruin. naufr., L. sa. S. ult. D. ad L. Aquit. Eo amplius etsi dolo malo homo caesus sit, tamen interdum poena gladii remittitur. Nam qui impetu Occidunt, etsi dolo non carent, tamen si i ustus dolor impetum concitaverit, mitius punientur. Ita responsum de marito, qui occidit uxorem adulteram, Rut udulterum , quem non licet: de patre qui occi
dit adulterum dimissa filia , L. I. S. uti. D. h. tit., L. 38. S. Imperator D. ad L. Iul. de adult., L. 4. C. eod., L. 3. tamen D. de S C. Silan.: de patre , qui filium
novercam adulterantur in venatione occiderat, L. 5.6 D. ad L. Po . de parris. In eodem numero Cen Sen-Gηil a. Oh dus est moderamen inculpatae tutelae eAcessit quod quamquam nominatim responsum non eAt, ra
rectoria hoc laetum eoerceri posse existimo . Praeclarum hae de Te testimonium perhibet Ulpianus in L 4. S i h. t. , ubi tame neque rescripti , neque consultationis verba adiecta sunt, quibus in hoo genere, quod se iam, elegantins nihil est. Integer textuso tat in Collat. Leg. mosate. Tu L S II. Cum quidam Per ιμε-
σ3riam caussam mortis μraebuisset comprobatum e re factum Tauria i senarii Proe. Baetieae a Dioo Hadriano, quod eum in quin quσnnium relegasset. Verba eonsultationis et resoripti ita se habent - Inter Clodium , optime Imperator, et Eoaristum cognovi quod Clodius LVi filius in eonoisio, dum augo iaceatur, eti*a Marii Em isti ita mala iacemitis fuerit, ut post diem quiritum moreretur: atque amarabae niauam inimieitiam cum maristo fuisse , nec cupiditatem. Gωam coercendam eredidi . Me ceteri eiusdem aςtaeis iuuenes emendarentur. Ideoque Mario EWaristo Urbe, Italia, ρ sincia Baetieae in quivuennitim interdixi t Gereoi , ut i endii caussa duo inita Matri altis μera Deret EMariatur quod manimesta eius iraeeat μα-ertas . Velim reseribas. Verba reseripei Poenam Marii Eoaristi eaete Gn. Taurine modi ratus ea ad modum cu*ae: refert enim et in maioribus delietis eonsulto aliquid admittatur, Gracosia. Et sane in omnibias criminibus distinctio haee ρoenam ove 3Mrtulam Prosociare deber, aut temperamentum αdmittera . Per Ca
sum optime adnotavit ad h, l. Sehultius ius hio intelligi, quod non ut dolo. Diqiii od by Cooste
24쪽
ione tamen colligitur, usuque firmatur. Etenim adver-aus periculum omnes loges, Omniaque iura permi tunt se defendere; adeo ut ipsa quoque rerum natura quodam nos impetu concitet ad propulsandam iniuriam , quem quoniam retinere difficili mum est , caussaque concitationis ab iniuriante proficiscitur idcirco non minus atque in praecedentibus speciebus miti- ganda poena est. Ita enim ut eleganter Seneca ait ubi ita j se in possessione posuit, potentior re tor est, nes recidi se minuive patitur; planeque hostis instar, eum intravit ; et portis se intulit, modum a captivis non accipit. Interpretibus sane adeo hoc placuit ut Don-6
nulli scripserint ; illi quoque poenam gladii remit
tendam, qui salutis suao caussa Imperatorem , Vel os, . I ho Papam Romanum occiderit. Sed merito alii dubitarunt mitid. n. 29. an haec sententia in foro defendi possite ea enim sor tunae videtur esse Principis , ut etiam iniqua imperantem tollere singulis fas non sit. Caput certe patriae Princeps est; cui etsi gravia imperet , non vim sa-ciendam, sed persuadendum potius Plato dixit. Ni,i P at Cri. sorte distinguendum existimes inter Regem , et domi
num ; ut illi quidem resisti possit, quoniam liberis
imperat, huic non possit, quoniam servis imperat, in quos ius vitae et necis habet, adeo ut vox quoque eius Pro securi sit. Ita enim Tartarorum dominus, cum inauguratur , esclamare solet: Quandoquidem me im-yerare Multis , Omnia mea iussu Mos diligenter exsequi necosse est ; et si quem occidi iussero , hunc confestim necari. Mea Mox Pro securi, Pro gladio erit, etc. Quae distinctio quamquam non absurda videri Posset; Senec. a. de vir tamen prudens praeseret illud Senecae , Rex est2 i R do si nocentem Punit , cede iustitiae : gi innocentem, cs-
de fortunae s). Excessisse porro moderamen iculpa-
5 Sapienter observavit Vasquius lib. 1. eontr. Iluxtr. CV. 8. Principem, qui innoceutem insultet, desioere principem asgs ipso facto; imperia enim omnia pareutium . noti impurantium utilitatem speetant. vasquii doctriuam impugnavit Hugo Grotius de tu . ben. et μἄe. lib. II. CV. s. 9. , sed, ut verum latear, infirmis ad . iod ita ratiouibu et arguinentis a
25쪽
tae tutelae non eum solum dicemus, qui cum deiicere posset, occidere maluit, sed et qui occidere, quam sugere. Fugiendum enim esse , si fuga nobIs consulere possimus , cum legibus consentaneum est , tum religio et caritas Christiana praecipiunti Legum voluntatem inde colligimus, quod cum demum actione Legis Aquiliae albsolvant , qui cum aliter periculum effugere non posset, servum alienum occidit, S. iniuria snst. ad L. Aquil. , L. scientiam 45. S. Pen. D. eoaCaritas autem Christiana praecipit , nou uobis solum Consulere , sed ut adversario. Nobis , ne polluamur ; ta.' Rd Versrerio , ne polluat se caede. Utrumque consequE. e. Aio. mur, Si abiecta serocia fugerimus. Nec doctoribus au 32. Far. d. Scultandum , quibus idcirco haec sententia displicuit,4 ' .h i quod fugam et ignominiosam , et periculosam, et exierim. Carol. .ii murent. quae enim ignominia manere te poterit, V. ari. a 4O. Si ceSSeris ad te in pus furenti Θ Militi ex acie sugere β' turpe est, L. 3. , L. 6. S. qui in acie D. de re milit. rvim adgressoris ad tempus vitasse , non in probro, sed in laude est. Quod ad periculum attinet, id nequo' 6emper , neque Hunquam cum suga coviunctam Est.
Nam si rectum adgrediatur loripes, sino periculo sugiet rectus , contra si rectus loripedem , Cum Praesenti exitio erit coniuncta fuga. Similiter in locis aequis ci platiis sinc pernicie sugimus; inter sentes et β. Xa non sine periculo.Ad haec procni conspectum ad- Vcrsarium nullo negotio vitamus ; inhaerentem tergo vix pernicissimus evaserit. Quare totum hoc circum- Stantibus aestimabitur, ut qui fugere facile potuit , Plautatur extra ordinem , si maluit occidere , ut qui sine periculo fugere non putuit , is ab omni poena immo unis sit. Illorum certe doctrina nullo modo probandu est, qui distinguunt hac parte inter nobilem, et plebeium ; ut hic quidem fugere teneatur, ille non uoquc. Quid enim vilius Romae , quam servus P quem etiam leges pro mortuo habent. Hic tamen mortuus si barbam tibi vellat, non aliter Lex Aquilia Occidere tibi eum permittit, nisi cum aliter periculum Effugere R0u PDIes; neque distinguit, patricius sis, an Pl e
26쪽
ius. Quanto igitur minus ea distinctio locum habebit, cum non servus , sed liber homo te invadit pEx his intelligimus, quod sit iudicandum dolis, qui 3
in singulare certamen prodeunt ; nam si extra ordinem Gomea. d. I uniendus est , qui cum fugere posset, occidere ma- uit, non Ordinaria poena picctendus ille, qui sciens hisuhi j prudensque in eum descendit locum, in quo aut caede- Vide Farin
rei aut caderest Et de provocante quidem, si provocatum Id. '
occiderit, consentiunt doctores; provocatum Vero, βi Pro arb. eas.16a. Vocantem occideru, mitius puniendum cen Suut, quasi excesserit moderamen in culpatae tutelae. Nos vero contra, utrumque capite puniendum Censemus, non Pro-Nocantem tantum , se4 et provocatum. Cur enim Pr VOPatum comparemus ei, qui moderamen inculpatae
tutelae excessit, cum hic in insidias incidat, ille irruat; hic arceat a se vim et iniuriam, ille etiam inserat; hunc periculum deliberare non permittit; illum tempus , ratio, amici deliberare iubeant 4). Sane si incontinenti orta rixa, alter calore iracundiae provOCaverit, alter Eodem servore in pugnam descenderit, .R Poena gladii excusari ille poterit qui crebris adversarii iniuriis ita exacerbatus fuit, ut sustinere diu. ius collectam irae vim nequiverit Et alioqui in rebus humanis ita comparatum est, ut damna , et reliqua maleficia iis p6tissimum imputemus, a quibus initium Polub. s. iniuriae profectum est. Quod si nulla graviori iniuria histor
eommotus, pugnam temere conseruisti, caeso advEr-
Sarios non video, qui poena gladii remitti tibi possit.
In iratis enim et excandescentibus non tam iram SPe-CtamuS, quam causSame utrum iustus dolor sit, et iniuria quis provocatus, necne. Si iniuria absit, cur
4 Quae de singulari eertamine in medium protulit Auetor vera sunt, ad universalis iustitiao principia exigantur. Alia autem esset Quaestio ; utrum ipsum singulare certamen statuta homicidio poena coerceri expediret , si praeiudicata de honoris tuendi ratione opinio ita iuvat isset, ut ipsam legem quamvis gravissima sanctione adversus singulare certamen munitam plane inefficacem et nullius esse momenti constans experietitia doceret. Vide prae ceteris Au
27쪽
Poena mitigetur, cum irati actio sit voluntarIa p nam et principium agendi ita ipso est, et novit actionis suae circumstantias , tametsi non ita plane , obnubilante nonnihil ira mentem. Et ideo Praesidem quoque , qui calore hominem innocentem necaverit , capite puniri legimus, L. 7. S. tili. D. ad L. Iul. Pecul. 9 Dices: quid ergo, si caedes ad cyathum iacta sit ab ebrio, an caedentem capite punies, si iniuriis ab ad-Versario provocatus non sit pnam et in ipso, sicut iuirato , initium agendi est, et aut novit actionis suae Circumstantias, aut certe per ipsum Stat, quo minus norit p.Ego vero diversam esse ebrii, et irati caussam e istimo. Irato enim si nou iniuriis provocatus sit, nihil extrinsecus accidit; totum quod peccat in ipso est; at ebrio vini vis ingruit, ea mentem sede sua expellit, ut initium agendi non penitus in ipso haerere Videatur, sed et extrinsecus aliquid accedere. Quare circa ebrium non invitus probo communem scholae forique sensum, ut ebrio quidem poena capitis remi latur; ebrio εo, qui ex turpibus consuetudinem facit, nequaquam. Sed de toto hoc genere, quoniam in P Io leg. cv. a. disserui, plura non addam. Diximus puniri hac Lege dolum, non culpam, nunc illud adii cicndum, in hae Lege dolum pro facto accipi; id est, dolum ad poenam sussicere, etiamsi eventus non fuerit equutus, d. L. 7. D. h. tit. , Seu, ut Hadrianu S reScripSit, Voluntatem spectari, non cxitum, L. DiMus14. D. eod. Hinc sit, ut uota solum qui strinxit gladium, qui Percuissit, verum etiam qui ambulavit cum telo hominis occidendi caussa, Llage Cernelia teneatur, L. I. D. COd., L. is qui cum telo p. C. eod. Ac licet multi CXistiment hoc mutatum esse, postquam in locum de-ois; hi i P0riRii Oni3 gladius SurcesSit; redarguuntur tamen per
.i,in. 3-4 ' - ιδι S. item lex Cornelia Inst. de Publ. iud. , ubi
claris et perspicuis verbis testatur, gladio puniri, non Dium eum qui occiderit, sed et qui ambulaverit cum telo hominis occidendi caussa 5). Idem arguit L. un.
5 L. Cornelia statuta poena eum plectit, qui hominis caedem doli specie, qui ex proposito dicitur , admiserit. Si enim eade Dipitigoo by Cooste
28쪽
DE SICARII S. 39ωers. et merito C. de rvt. vim. eum ait, merito ra
ptores damnari ultimo supplicio, quoniain nec ab homicidii crimine immunes sunt; eo ipso innuens, idcirco homicidas videri, et ultimo supplicio dignos, quod armati ad raptum proficiscantur, caesuri eos, qui NoveIla quoque Leonis 35. confirmat, Graecos morte punivisse ambulantem cum telo hominis occidendi caussa, cum ait: Si cum Marmis , sive gladiis ,
aliisve nonnullis praeter gladium letholibus raptus commissus sit, qui rutum fecit, gladis puniatur , utpote qui eo , quod cum armis ad id factum processerit, neque ab homicidio immunis sit. Et licet durior haec
sententia videri possit, quae conatum criminis eadem poena punit , qua persectum crimen ; tentari tamen Salio 15. i. Potest, duram non esse. Nam etius divinum capite 37. Conatum plectere videtur, cum iubet necari eum ,
qui fratrem ad idolatriam pellicere , aut salso testimonio opprimere conatus est Deut I 3. M. f. et seq.Cv. I9.M. I 6. et seqq. Ad argumenta autem dissentientium respondere non est difficile. Adducunt L. i. Pr. et ult. D. M Extr. crini. , ubi traditur sollicitatores alienae pudicitiae, persecto flagitio capite puniri , imperfecto in insulam deportavi. Respondeo: Vitiosa est consequentia haec: Sollicitator non punitur capite, imperfecto flagitio; ergo nec vulnerator, qu niam Lex Iulia de saeto dumtaxat adulterio stuproveloquuta est, L. his marbis I x. D. ad L. Iul. de adult. Cornelia vero nominatim couatum quoque complexa est , d. L. I., d. L. 7. D. h. tit. Adducunt L. 6., L.
II. S. etsi et D. ad L. Cori de fals., L. a I. S. qui furti D. M fura. , L 3. D. de his qui not. infam, , L. I. S. ult. D. Quod quisque iur. inal. stat., Sed frustra; loquuntur enim haec tota de criminibus levioribus , tu qui
ex ad homieidium dolo, qui proprie ex i ceu dicitur perpetratum
reseratur, uulla amplius iuris ratio adesse Potest, quare tu huiusmodi crimine eonatus delinquendi, pro persecto scelere haberi deinberet. Certum siquidem est in ita , quae dolo ex i etia admittuntur persectum tantum iacinus Poenae a iacere, persectum autem .en eri, tam eventus aequutua fuerit..
29쪽
bus eo natus non punitur ordinaria poena. Et licet falsi crimen plerisque casi bus grave sit, species tamen nonnullae leviores sunt, cuiusmodi est, si quis testamento sibi legatum adscripserit. In ea igitur specie non mirum , conatum solum non puniri poena Legis Corneliae. Λdducunt denique L. aut facta I 6. S. eventus D. de Poen. Sed et hoc. frustra; non enim Sutu ninus illud tradit , non puniri conatum, eventu non sequuto ; sed istud potius; puniri etiam mitius ta- meti) eventum absque consilio ; id est, caedem non dolo, sed culpa factam. Id quamquam alioqui contextus responsi Parum cohaeret Perspicue probat versiculus postremus , quo adducta Graecorum auctoritate dicitur, apud eos voluntario exilio sortuitos casus Iut solere. Confirmat etiam exemplum ex Homero adductum, quo qui imprudens collusorem Occiderat, sponte Exulatu in abierat. At quomodo imprudens cum ipse narret, circa talos iratum se ne isse. Nempe, temere excandescenS Circa talos percusserat collusorem
non occidendi animo, et occidorat. Hoc ab irato simul et imprudente factum est; iratus percuissit, imprudens occidit. Quo modo id responsum etiam viri excebAIoiat. i. di- Ientissimi, Meiatus , et Culacius interpretati sunt. ALai3unct. ε . elatus tamen non recte Pro, elementissimo, emenda-
7 LMRς- 9- vit dementissimo : vetus et vulgata lectio concinnior est. ex qua nte IlIgimus, eventum quoque Puniri, saculpa caedes facta est, etiam a viro alioqui clementissimo. ii Haec cum ita sint, tamen a iure non modo com-ch ., tu muo S Schola, Verum etiam usus seri rccessit, atque elom. si sua in toto sere Orbe conatus caedi S uou ultimo supplicio, sua Part. a. sed extra ordinem mitius punitur , ut certatim inter- ei. 'a' 'ti pretes adnotarunt. Idque tum Praecipue observatue , 14. Gome, cum ad Rclum caedi PLOXimum Perventum non est; d. r. o. n. So. nam si perventum sit, eX communi quoque schola
ibi 'U. ,h non Pauci concedunt, gladii poenam infligendam es- praef. glos. e; quamquam Plures in diversum abiere. Quod si
. n. 28. F. quis roget, utra sententia rectior, quae Romanis plam Nis 'Nuit, an uuam communis schola et iudiciorum praxis
30쪽
DE RICARII s. 3 retoritas, non dubitarem tamen mores hac parte praeferre . Sacrum enim codicem consulenti adparebit, etiam divinas leges consummatam caedem exigere, dum aiunt: Qui hominem occiderat: Qui sanguinem alterius fuderit etc., Exod. 2I. V. II. I 8. I9., Num. 35. D. I 6. et seqq. , Deut. I9. M. 4. Neque sequitur; uno alterove casu nudum Conatum puniunt ultimo
supplicio; ergo id idem iudex faciet omnibus casibus lege non expressis. Accedit, quod in dubio in miti
rem sententiam inclinare debeamus, quandoquidem satius est nocentem absolvere, quam innocentem condemnare. Postremo providentiam divinam , et miseria cordiam reveri debemus, quae cum conatui vulnerantis potenter obstitit, utriusque vitae tum vulnerantis, quam vulnerati consulere voluisse videtur . Quam rationem quia Plato nobis suggessit, verbis quoque tanti aucioris utendum consui. Si quis , In quit, Moluerit cogitaMeritque amicum hominem , ex his quoin prohibet lex interjicere, vulneraverit autem, nec interficere potuerit, hunc Omni remota misericordia , non aliter quam si mitra PriMasset, diarti caedis stiρ-plicium cogeremus , nisi fortunam eius non omnino ProterMam, daemonemque coloremus; qui tram vulneratum, quam vulnerantem, misericordia Prosequutus , infelicitati utriusque obstitit, fecitque, ne mulinnus huic IDthiferum, illi fortuna cialamitasque execranda insigeretur. Huic ergo daemoni habebimus
gratiam, utque eius beneficio minime adseersati, ab eo qui mulneraseit, Surelicium mortis austremias , et in et icina ciseitate per totam mitiam exulare statiaemias, nullo rerum suarum fructu carentem damno tamen
prius restituto, si quid obfuit mulnerato ue).
6) Fortasse ratio temporum , quibus Silla Dictator Legem da
Sicariis tulit, effecit, ut conatus occidendi, veluti persecta creedea puniretur. Animadverti tamen oportet, et ipsius legis sententia e Natum tune solum ordinaria poena coerceri . eum meditatum facinus perficere non potuerit, nunquam vero , si ipse Poenitentia duetus absolvere noluerit. inquit enitn Paulus Qui , eiam Mellet ocis ridere . id easu aliquo Rer strare non Aotuerit, ut homicida Auri