De professoribus et medicis eorumque privilegiis in jure romano dissertatio ...

21쪽

Romanos,

MIlla, quae natura, non litteris assecuti sunt nostri, neque cum Graeciae neque ullae Cum gente sunt conferenda. - Doctrina Graeciae nos et omni litterarum gonere verabat. Ilia Cicero Tusc. I. i. et hisce verbis illud Horatii dictum EPP. II. I. v. 56. q. hene adjungi potest:

Graecia capta ferum victorem cepit, et artes Intulit agresti Latio: si horridus ille Defluxit numerus Saturnius et grave virus Munditiae pepulere: sed in longum tamen aevum Manserunt, hodieque manent vestigia ruris. Serus enim Graecis admovit acumina chartis.

His vero Praefationis loco Praemissis, Jf. etiam Plin. p. VII aio , jam hoc primum annotandum est, Professore Iibera- Iium disciplinarum non alios in fontibus juris nisi grammaticos, rhetores et Philosophos ProPrie nPPellari. Iurisprudentia igitur inter disciplinas illas non habetur, sed non ut vi- Iior et minus honesta, quum Potius a Romanis in Permagna omni aevo habita fuerit dignatione, sed quod Pud Graecos, a quihus nomen Iiberalium disciplinarum eaeque Psae ad Romanos Pervenerant, legitima scientiae studiis illis, quae a υθέρια vocabant, non Idnumerabatur. Nihilominus vero et Iegum doctores Professoribus illis supra dictis Posteriori Retate quasi adjuncti sunt certe in titulo Theodosiani codicis, qui inscriptionem habet: do

22쪽

astida Abaralibus rho Romoe et Gnatiant. Pesta, non solum de grammaticis, rhetoribus et philosophis, sed Metaurisconsultis quoquo agitur unde quis dicere Possit, Civilem saPientiam ipsam in numero liberalium disciplina rum Per leges Pud Bomanos recePin CSP, Q hoc idem magis etiam rescriPto Imp Diocletianis. I. C. sire qui et Mel Pr . . . confirmatur, quo seliolaribus Arabiae haec scri-huntur H Quum vos adfirmetis Iiberaelibus studiis operam dare, maxime circa juris Professionem consistendo in civitate Berytiorum Provinciae Phoeniciae Providendo utilitati publicae et Pei vestrae decernimus, ut singuli usque ad vicesimum quintum annum Retulis suae studiis non avocentur. Sed quod ad medicinam attinet, eandem olim Potissimum a ser vis libertisque exercitum AESS: Sutis CODStrit.

Postea quidem inprimis sub imperatoribus nobilissim haec ars caPut extollere coePit attamen non dubitandum est, etiam sequentibus temporibus ad Iustinianum usque et Post Justinianum talios fuisse, qui inter servos suos medicos et mydicas numerarent. Praeterquam enim quod veteres scriPtores, qui tempore im- Perii floruerunt, saePenumero adhu medieorum Rut Servorum aeut manumissorum mentionem injiciunt, Sueton. Calig. c. 8. Et Er. c. R., etiam Constitutiones nominatim Imperatoris Imstiniani non semel de servis medicis utriusque sexus loquuntur. L. I. s. 5. Coe de commum bis tantam VII. T. I. I. r. Cod commun de Ieregatis VI. S. Sed compilatores odiois tum Theodosiani quam Iustiniane uno eodemque

23쪽

titulo medicos et Professores mox PostPonentes illos, mox anteponentes conjunxero et Dierum ordinem cum altero simul nominare solent. Quodsi igitur non eos honores Pectemus, quibus interdum singuli Professores aut medio exornati sunt, veluti statuam Antonio Musae Positam et jus aureorum annulorum eidem datum Gelon Aug. 5s Dio Gεε. L. LII LC. II. ed, Aesimctr. V LP. yas. sed Potius favorem illum, qui universis ordinibus tributus est, Eadem fere utriusque ordinis conditio fuisse videtur.

Iam vero nunc de singulis disciplinis et

artihus et Primo Ioco de grammatica disserendon erit. Ita quidem en ProPrie nunevntur disciplina, quae rationem recte loquendi docet, unde grammaticus is dicitur, qui circa Curam sermonis versatur. Otiintillan L . -6. Semo Epist. 88. Sed grammaticam ultra fines Euos Provectam essc Quintilianus loco laudato queritur, quum adsumtis Poetarum historicorumque viribus Praeterantionem recte loquendi non parum alioqui coPiosam, Pr Pe omnimum maximarum artium scientiam amplexa sit, et Seneca ad ejus sententiam accedit dicendo rigrammaticus circae curam Sermonis e satur et si alius evagari vult, circa historias, jam ut longissime fines suos Proferat, circa C-mina. Appellatio grammaticae et grammR-ticorum Graeca consuetudine invaluit in Lntinum transferentes illam litteraturam, hos vero Iitteratos sive etiam litteratores vocaverunt, et Posterioribus quoque saecuIis PromisQuus vocum tuarum usus fuit Nam et scriptores Hima

24쪽

storiae Augustae quum enarrant, quinam PruB-cePtores Imperatorem aliquem in liberalibus disciplinis instituerint, saepenumero loco grnmmaticorum litteratores Ponunt. AEL Gmyriae. Commod ov. I. IMI Piret. mximis Iran. cvn. Sed grammatica, ut Suetonius ait de illuStr.grctfrimctticiε v. i. qta olim Romae ne in usta quidem, nedum in hol re ullo fuit, rudi scilicet ac hellicosa civitate necdum magnopere Iiheralibus disciplinis vacante. Antiquissimi doctorum, qui iidem et Poetae et oratore Semigraeo erant, nihil amplius quam Graece interPretabantur ac si quid Latine ipsi com-Posuissent, Praelegere solebant. Studium vero grammaticae Primus in Urbem intulit Crates Mallotes, Aristarchi aequalis, qui missus ad senatiun ab Attalo rege, inter secundum curtium bellum Punicum, sub ipsam Ennii mortem, quum in regione Palatii prolapsus in

cloacae foramen, crus fregisset, Per omne legationis simul et valetudinis tempus Plurimas ἀκροασει; subinde fecit, assidueque disseruit no Romanis exemplo fuit ad imitandum. Primum autem hactenus tantum imitati sunt, ut carminae Parum adhu divulgata vel defunctorum dimicorum vel si quorum aliorum Probassent, diligentius retractarent a legendo oommentandoque etiam deteris notae lacerent. Paullatim magis a magis et gratia et cum n

lista crevit, ut ne clarissimi quidem vir ah-stinuerint, quo minus et ipsi aliquid de ea

soriberent. Igitur numerus quoque schoIarum nune auctus est, ita ut jam Suetonius suPerviginti celebres scholas temporibus quibusdam

25쪽

Romae fuisse tradat . . . S. Pretia vero grammaeticorum mercedesque maximae factae sunt Mox in Provincias etiam occidentales grammaticis Penetravit, ac nonnulli de notissimis doctoribus peregre docuerunt, maxime

in Gallia Togata, sensimque in omnibus fere civitatibus imperii Romani scholae grammaticorum ortae sunt, quibus juventus litteris im-

Arti rhetoricae, ut jam ad hario transen-mus, nomen virtus eloquendi dedit Ouinti I. L Et haec apud Romanos Perinde atque grammatica sero recepta est, PauIIo etiam dilificilius, quippe quae nonnunquam etin Prohibita fuerit. Suet de claria rhestoribu Ov.

g. g. Exstat vetus senatusconsultum anni a. u. p. XCII. de removendis ex urbe rhetVribus item censorium edictum anni DCLXIL, quo improbati et codrciti sunt, qui ludos rhetoricos Roma veruerant. Praeter Suet L LGOV in Aff. q. 11. Quamquam vero hoc ipsum edictum non de Graecis sed proprie de Latinis rhetoribus, qui novum genus disciplinae instituere coeperant, factum erat, RuIIatim tamen et ipsa rhetorica utilis honestaque RPParuit, multique eam praesidii causa et glorine appetiverunt; ne dubitari Potest, quin incrementa hujus artis, etsi Por senatusconsultum et edictum censorium improbatae,

Latinis potissimum dicendi praeceptoribus de-heantur. mmora L p. 68. Primus orem Romae fuit Lucius Plotius Gallus, Puero Cicerone, qui dolebat apud eum exerceri sibi non ieere; continebatur enim doctissimorum

26쪽

hominum auctoritate, qui existimabant Graecis exercitationibus ali melius ingenia Posse.

Get. I. I. c. a. Sed Cicero quoque, quamquam ad praeturam usque Graeco declamaverni, Senior Latine declamavit et nobilissimi viri, veluti Cnejus Pompejus, Marcus Antonius, Augustus ipse declamandi consuetudini se dederunt. Magnum igitur hujus artis studium hominibus

injectum est, magna etiam Professorum no doctorum Profluxit copia adeoque floruit, ut nonnulli ex infima fortuna in ordinem senatorium atque ad summos honores Processerint. Mox rhetorica etiam in provincias Coidenta-Ies transiit, et jam in singulis civitatibu sensim sensimque Iudi rhetorici aperti sunt. Sed Roma per longum tempus Prima in occidentalibus Romani imperii partibus utriusque artis nutrix Permansit neo raro ex aliis civitatibus Romam miserunt, ut PraecePtores publici illis providerentur. Non alienum, re videtur, mentionem Pistolae elegantissimaeue injicere, qua Plinius Secundus, municipes Suos ante hortatus, ut Scholam Publicam in civitate Comensi insxituerent, ne filios studiorum QR ca Mediolanum mittere coacti essent, etium tertiae sumtus partem PoIIicitus, Cornelium Tacitum rogat, ut ex coPi studiosorum qu ea eum ex admiratione ingenii in Urbe conveniat, Praeceptores quos sollicitare possint circumsPiciat. N. IV. B. Et S. Augustinus quoque narrat, temPore suo missum esse

a Mediolano Romam ad Praefectum Urbis, ut illi civitati rhetorices magister Provideretur, i extitaque evectione Publica se ipsum am-

27쪽

biisse, ut dictione Propositae prohatus a Praefecto uno Symmacho mitteretur; et sic Medio- Ianum ad Ambrosium episcopum venisse. --Aεε. V. A. meren I. I. s. o. Restat solum ut adnotemus, inter utramque artem, rnmmaticum et rhetoricam non satis certos fuisse fines. Iam a veteribus grammaticis rhetorica etiam docebatur, a multi doutrisque arte commentarios oriPserunt. Postea

discretae quidem sunt Professiones nihilominus vero Posteriores quoque grammatio vel retinuerunt vel instituerunt et ipsi quaedam genera institutionum ad eloquentiam PruePrandam, ne scilicet sicci omnino atque aridi Puerr rhetoribus traderentur. Suef., illustr. grommcit. c. i. Unde Quintilianus II. I. -6. queritur, rhetores suus Partes omisisse et gram-onticos alienas occupavisse et hinc accidere, ut quae alterius artis Prima sint Pera, factu sint alterius novissima et aetas altioribus jam visciplinis debita, in schola minore subsidat ac rhetoricam Pud grammaticos Xerceut. Philosophiam Perinde a ceteras liberu-Ies disciplinas e Graecia Romam translutum esSe, satis consint. Iam Pythagorae doctrinam, quum longe lateque flueret, Permanavisse in Romanam civitatem, quum conjectura Probabile, tum quibusdam etiam vestigiis indicari Ciceroni videtur. 'εctat. IV. I. Quis enim est, inquit, qui Putet, quum floreret in Italia Graecia potentissimis et maximis urbibus ea, quae Magna dicta est, in hisque primum ipsius Pythagorae, deinde Postea Pythagoreorum tun- tum nomem esset, nostrorum hominum ad

28쪽

eorum doctissimas voces nures clausas fuisse pQuin etiam arbitror, ProPter Pythagoreorum admirationem Numam quoque regem Pythn-goreum a Posterioribus existimarium rum Indes igitur sequeretur, ut sapientiae studium vetus quidem Romae suisset quod tamen Romanis non semPer Placuisse videtur. Quum enim sennius a. XCII. removendos esse ex uino rhinores censeret, de Philosophis etiam verbis factae sunt, et de his quoque ita consultum est ut Marcus Pomponius Praetor nnimadverteret, Curaretque, ut ei e republica fideque

sua videretur, uti Romae ne essent Suet iactetar. hest . v. g. I. II. Mot Attic.

u. I. Itaque ante Laelii aetatem et Sci- Pionis non reperiuntur, qui appellari possint nominatim. His vero adolescentibus Athenienses quum ad senatum PoPulumque R. legum to de suis maximis rebus Oropter Oropi vastationem' mitterent, tres illius aetatis nobilissimos philosophos legaverunt, qui, illud

munus electi non essent, quae quidem est Ciceronis Pinio, nisi in quibusdam principibus Romanis temporibus illis fuissent studia doctrinae. Erant isti philosophi Carneades ex Ac demia recentiori, Diogenes Stoicus, CritolausPeriPateticus Cio Tuaoul. IV. S. Aoctes. II. S. De Orcit. L 3 Alfio XII. S. Plin. H. N. VILε. o. EU mr in Plat M. Cotmm . . ta Gemmos. f. VII. ii. Aracat in licin IIo. O. Irem Iuri . merob. tum I. S. Ini igitur tressaPientiae Proceres, uti a Plinio ioco laudatonPPellantur, dum Romae essent, a multis frequenter auditi sunt, quamquam Cato censo-

29쪽

rius, nudito Carneade, quamPrimum legatos eos censuit dimittendos, quoniam illo viro argumentante, quid veri esset, haud facile discerni Posset. Sed Romani, etsi cetera litteris darent, alii jus civile, alii orationes suas, alii moriumentis majorum, Philosophiam amplissimam omnium artem Per Iongum temPus vita magis quam litteris persecuti sunt. Unde Cia Cero dicere Potest, Philosophiam iacuisse usque ad suam aetatem ne ullum habuisse Iumen litterarum Latinarum. Cic. Tuεc. I. g. Quantum vero Psius Ciceronis cura et studio

Romani in Philosophia profecerint, vix est quod pluribus explicetur, Ciceronis jo, qui ipsius reipublione causa Philosophiam Romanis

explicandam putabat, magni existimans interesse ad decus et ad Iaudem civitatis, res in graves tamque Praeclarae Latinis etiam Iitteris contineri; qui profitetur, non mediocrem a Primo temPore aetatis in studio Philosophiae Peram Curumque se consumsisse et quum minime visus sit, tum maxime Philos

Phatum esse; qui denique philosophiam sibi

Pro reipublicae procuraetione substitutae esse tutabat, atque se non modo ad Iegendos Iiros de Philosophia scriptos sed etiam ad totam Philosophiam pertractandam dederat, quoniam omnes ejus Partes atque omnia membristum facillime noscuntur, quum totae qunestiones oribendo exPlicantur. Cic., mi Deor.

L a. i. De Mincit. II., Quum igitur commPlures Graecorum Philosophia imbuti ea, quae didicerant, cum civibus suis antea communi re non Possent, quod illa, quae a Graecis

30쪽

accepissent, Latine dici posse diffiderent, scriptis Ciceronis non modo ad discendum, secletiam scribendum commoti sunt Multi jam aetate provecti in Ciceronis libris acquieverunt atque vehementius in dies et legendi et scribendi studium incitatum est Ciceroni vero magnificum illud potissimum Romanisque horninibus gloriosum videbatur, mi Graecis de Philosophia litteris non egerent. . mi Deor. I. . Disinat. II. Mox igitur ne maximi quidem viri abstinuerunt, quo minus et ipsi aliquid de philosophia scriberent di veluti Augustus, qui Praeter alios libros etiam Noricitionesacies Philas hiram composuit et Tiberio tradidit Perlegendas Suet. - . 86 Roma vero Paul- Iatim etiam philosophiae studiis florere coepit. Me Annaeo Seneca, cui Nero undecimo uetatis anno in disciplinam traditus est meririer. . non est quod lenius dioatur; sed non desunt etiam alia exemPlata ,Si quando urbs

nostr liberulibus studiis floruit, Plinius Atrio

Clementi oribit P. I. o. nunc maxime no-ret. Multa claraque exempla sunt Suffecerit unum, Euphrates PhilosoPhus 3 eui se ex-Poliendum limandumque Permittat, suum in Urbem Proxime venisset Atrius, hortatur. Alio Ioco III. 1. de Artemidoro philosopho loquitur, qui in suburbano permansit, quum Phia

Iosophi ab Urbe submoti essent. Sed illudiPSum enutusconsultum, quo Philosophis Domitiano imperante Urbe et Italia interdictum est Gest. Domit. o. IL A et Att. - .,

aergumento esse videtur, haud contemnendum

tunc eorum fuisse numerum Quid i quod jam