장음표시 사용
21쪽
ut quaedam praua ulcera quae neque abstergentibus, neque temperantibus, neque alijs cedunt auxilijs. At cum plura adsint ulcera, quae ob intemperiem aut fluxum, citra malignitatem tamen, non cedant remedijs, non vicietur defin tio tradita sufficiens Quod si dicas, benignos morbos palam op rari,furtim vero malignos,& in hoc ipsorum naturam debere collocari: id certe omnino esse falsum, ex eo constabit, quod multi maligni mombi ex venenosis ictibus, aut prauis humoribus orti, magna, & mali moris inductit symptom ta,quae pala a Medico percipiuntur,& cognos.cuntur. Diuersitas tamen opinionum peciet exeo,quod Galenus usurpat multoties malignum, pro Vehementi.Nam .s .methodi febres ait in biliosis corporibus inedia malignas fieri: quod devehementia febrium intelligendu est, cuminedia humidi defectu acriorem & intensiore reddat bilem : aucto enim calore cum siccitate, febris intensior euadit,non mahgnior. notatis νε Melius tamen definitur malignus morbus, utra malignissi ille , qui seviora infert accidentia, quam pro ratione propriae essentiae affectui conueniat: si- M.,bἱ quidem,Vt multi referunt, & nos quotidie expetigni descri timur, facilem se praebet iste morbus in princi-r '' pio,progressia vero temporis vires alit, & cladestinis
22쪽
stinis insidijs oppugnat,& nullum de se prius iu
dicium feri permittit, quam exitium parauerit,& oppresserit. Vsque adeo incertς eius notitiae sunt,ut dum aegro anima est, magnam plerunq; spem Medico faciat:quandoquiciem eiu coctionem ostendat humor,tame febrem fovet,& pretter euidentem rationem producit, adeo ut natura eius &effectus nequeant ad manifestas causas redigi .Hςc est natura,& descriptio vera maligni morbi, ut a nonnullis autoribus traditur. Causa vero efficies talis malignitatis, sui omnia illa , quae aut putredinem, aut ustionem efficere possunt,exterius ut interius;nam nisi huiusmodi praecedant mutationes, non poterunt acquirere qualitatem malignam. Materiales vero cause sunt etiam omnes,quae
aptae sunt ex sua natura ad contrahendas tales mutationes, ut partes solidae, spiritus,& humores ; praecipue vero malignitas pendet ex multis inaequalibus,& crassis humoribus,cuius o casione & difficile dignoscuntur, & curantur. Nam si morbus pendeat ex bile cum pituita, quia a retia inter se opposito modo operantur, bilis cel rem habet motum,pituita tardum bilis acrimo niam inducit, pituita lentorem,&c. Hinc accidelia inter se pugnantia unum alterum obscurat, difficultatemque in morbi dignotione infertit: A 1 nam
23쪽
nam carnes eorum qui his sebribus laborat , statim non ardent,neque tactui mordent,vtquq ex
sola bile sincera,aut ex usta melancholia pendet. Neque similiter tactui semper mitem calorem repraesentant, sicut quae ex sanguine, sed primo in sultu remissiim calorem habere videntur. Si verb diutius persi stamus, calorem igneum & exi rentem inuenire solemus: quod elegantissime
confirmat Hippocrat. I. Epid. Comm. 2. teXt.2I. Continuae, inquit, febres omnino nunquam intermittebant , sed inuadebant omnes more febris naturam resetianae referentis: ct uno die aliquantum remittebantur ; a tero ingrauescebant. Omnium erant, 'ae in id tempus incia
derunt, Violentissimae, longi imae, laboriosissimaeque: lenes aprimo, de caetero in totum simper incresidant ac decretori diebus accessebant,ac peiores inua dant Quod Galenus in commentario ad malignititatem refert, & ad permixtionem, ut diximus contrariorum humorum, bilis scilicet, & pituititae. Sane, generantur ist Ares non exsucco ino ,sed ex pluribus,quorum calidiorfebrem acutam succendit Mtims discutitur, quae dum corpus tenet, contingit frigidor
ius corrumpi,acputressere, &c. Nam acleo validae sunt causae contraria: in
nu pugnantes,ut signa pathognomonica obstitrentur; cum hae se habeant reipectu morborum ut effectus naturales, prout a suis causis pedent.
24쪽
non ut propriae passiones: sic cum aequaliter causae pugnant,minus videtur effectus & obscurus. Septimo enim Epid. inquit Hippocrat. Rebrium
ardentium , Pae eo tempore rigebant , haec erat natura.
Non erant siticulosi, &c. Galenus in commento reddit rationem , quia pituita os ventriculi occupando , sitim coercebat. Febres igitur illae ardentes malignae ex permistione duorum cicon trariorum humorum proueniebant. Inter alia vero signa malignitatis hoc unum est, ut non habeant certum & determinatum humorem , quem sequantur : nam nonnun quam utramque bilem , nonnunquam pituitam consequuntur, saepissime vero fanguinis corruptionem . Et ratio id confirmat, quia cum
maligna illa qualitas, accidens quoddam sit xesultans ex praua putredine contrariorum humorum, cum omnes nostri corporis humores habeant contrarias inter se qualitates , & omnes
sint putredini apti, non est cur potius cum vn O, quam cum reliquis habeat analogiam . Cuius
opinionis est sapientissimus Doctor Ludovicus Mercatus , potentissimi Philippi Regis nostri Archiater,in libro de febre maligna. Quam sententiam perperam intelligens Theodorus quidam Angelucius libro a. de natura & curatione malignet sebris, capite tertio ad tertianas nothas
25쪽
malignas febres reducit, quasi febres, quae ex bile usta fiunt, no sint perniciosissimae & malignae: sicut & febres ex lxoribus humorum ortae, quae praua & lethalia inferunt symptomata, quae ad
tertianarum naturam reduci nequeunt.
Sed cum de singulis malignis morbis sit futura nobis disputatio suis proprijs capitibus, ubi
de signis,praesagijs, curationeque agemus, Op rς pretium erit ae natura pestilentium morborudisserere: nimis enim sunt maligni &pestilentes morbi inter se coniuncti,imo cum morbi praui populariter vaSantur, timendum est, ne sensim in pestilentes degenerent: non enim semper fit pestis ex causis uniuersalibus,sed quandoq; sparsi morbi occasionem praebere solent ut constat ex Hippocrate. 6. Epid. Vbi connumerat plures morbos sparsos,& inter se distinctos, quos in pestilentes aegenerasse scimus: nam in praue dispositis corporibus , Ut postea dicemus, tantum potest facere aer in primis qualitatibus alteratus, quantum in optime dispositis pestilens. Et cum his proximis annis fere per uniuersam Hispaniam,& alias distantissimas regiones,dira huius morbi conditio vagata sit, quae circa eius naturam, signa, praelagia,S curationem obseruauerimus, tua poterimus breuitate, exponemus.
Cum glandulae istae primum inuaserunt, non solum
26쪽
solum inter vulgares, sed etia inter grauissimos Medicos controuersiam fuit, an ad pestilentes morbos,an ad vulgares essent reserendae)ideoq; non immerito quae fuerit altercandi causa, sequeti capite apparebit.
Agitatur controuersia qua fuit inter Medi. cos circa naturam huius morbi Epidemici, cum primo pe feri tumores apparuerunt. CV II.
V M Medicina inter coniecturales artes numeretur,& quotidie,in inpassim a Medicis tractantur, qui ob lymptomatum varietatem n multa praeter ipsorum spem succedant,analogismo, obseruatione & comparatione unius acialium utentes,Causam quantuntiis abditam inuenire solent:quod antiquis frequenter contingeba t de Elephatiast, & morbo Telo dicto refe
runt autores:verum cum omnino causam natu
ralem ignorabant,tunc ad Deorum iram totum negotium referebat. 2Eschines enim, orator antiquissimus, te peste,quaDelij Iaborabant,sic inquit: Z fero quodam morbo Dei, laborabant, vultu, di tiligine plenos, capillos , albos bald ni ipserum autem collam oepectus eram timida.Lebres non asserunt, ner ei morbis, qui qua in alijs, oui videtur,
27쪽
signes dolores, neque inferiores partes quicquam perm*tat fuerant: atque haec pollinis ira sibi contigisse credebant '. Matiisti, Et Ges I de morbis vulg. com. i. inquit: λ es ad
h l. de pe- Deos referunt e curatione earum confidentes.Non erSost f r 'r, est mirum,cum incipiunt morbi maligni sensim Pisis. &paullatim, Medicos adhuc doctissimos ambiProc pi gere, &disceptare inter se de natura & morbi conditione, sicut in his quatuor praeteritis annisti, neque se suis hic controuersum. Sed videamus diuersarux i ρους ' opinionum placita. Cum glandulae coeperiit apparere , multi ex grauissimis Medicis existima- dant, eandem habere naturam cum alijs malignis morbis, ex Praua hominum dispositione &apparatu prouenientibus, omnino negantes esse pestilciatis naturae: quorum rationes non abs re erit, exercitationi 7 gratia, in medium adducere. Prim o, quoniam eodem tempore inuaserunt alij morbi maligni, specie distincti, ut puncticularis morbus , phrenitis, &c. Secund5,pestis est epidemia perniciosa, ortum ducens ex in signi&excelleti putredine, quae aeri illata, cum eius inspiratio ineuitabilis sit, cordis substantiam suo contactu alterado,veluti venenum destruit, cum sit omnium morborum exitialissimus, & perimere aptus. Quod vero glandulcnon sint huius naturae, ex eo constat, quoniam neque aer praua qualitate fuit unquam affectus, neque
28쪽
neque habuit in segionis.Deficit ergo dispo siti x partem falsi das tis. Tumores etiam qui stib alis SP gutture erunt pebat, no fuerunt lethalos . neque ii qui in in
li morbo essenractet Teletio, nam si indulae inter morbiapestilentes essem connutrierindcimaximi quia accidentia,quibus vexantur aegroatante uni simillima pestilentibus. Sed qu6d id non sit sufficiens sic cδnstabistrauitas syApto anim prouenit solum ex cauta producetis prauitate & malitia. Sed corpora humana possunt intra corpus generare humoresi veneno similest Ergo illi; semel cocepta putredine, poteruiniorbos pesti stipites procreate absque peste. Et comfirmatur hasc ratio exemplo Critonis: hic enim,
ut narrat Hippoc. I. Epid.com.2.dolore Veheme
ti in magnoisedis disito assectus, iaciat, eo&m
die horridus,nauseabundus,pitum sub calesces: nocte desipuit:secundo die tumes toto pede, α citci r talum sebruber, atque cum contenti Ke,pustulae nigrae,febris acuta aldeque,inquit insaniviti ab aluo merhbiliosa plura exierunt: pirauit secundo ab initio die. Duo in hac histo ria sunzeonsideranda. Alterum est;vtinquit Gianus,morti ceserituralterumvera poema-smlΠοῖ B tum
29쪽
tum litudo cum pestilentibus: verumtamen solum ad copiam & redundantiam humoru causam istius mollis refert Galenus,qui non fuerulstitim sectione venae depositi, aut quia in principio non fuerit vocatus Hippoc. aut quia, ut alij prauos procreauit humores,qui celerioris mortis causa suerunt sicuti frequentissime videmus multos homines repente mori cibo suffocatos,aut vino repletos, aut copia crudorum succorum grauatori non solum amplexia,sed leuium arteriarum obstructione impedita cordis ventilatione . Ergo cum ex glandulis multi liberentur, pereant vero praecipue illi qui infra inguina,in suris scilicet ipsis vitium contrahunt', non immerito in indi- Miduorum prauam dispositionem potius quam incommune causam est reducenda huius mor bi malignitas. . 'l l r Qubd si obsiciant, ex Iocis peste assectis ad- sportisum fuisse hunc morbum referunt enim ex Flandria ad portu oppidi de santander quod aest situm iuxta mareCantabricum,quosdam homines peruenish,ex quorum commercio multi petierunt; dc inde per loca intermedia ad nos manavit: cum origo Sc causae mali pestilens sit,
similiter Se morbi ab ipsa causa producti -s.sHoc inquam est falsum, quia experientia eo inm a pertum
30쪽
pertum est,in multis Hispaniae partibus, ubi nu- qua talis comunicatio cognita fuit, aliquos glanculis fuisse molestatos: uauis multi videantur perire, Τd ad threti alem temporum constitutis nem, non ad pestilentem reserunt: quanuistra ctu tem poris talis naturae fieri posset: ut illa constitutio de qua Hippoc. , .Epid. Ad eundem mo - r.
dum glandulae ioteranti di uturnitate tὶ p diffsin pestilentem naturam transire V quain pamen hucusque habere negant.
Alij nouum morbum esse existimantes, αδδccultas causas confugiebant, quia pestem sine aseris vitio &'corruptione fieri minime posse arDI- tri bintur; &'clim eodem tempore multos glandulis apprehensos viderent,ad qualitates potius coelestes; quam ad inferiores e demicos mo bos reducebant.Neq;defuerunt qui ad ambientis vitium referre praedictos morbos sunt ausi,ut proprio capite constabit. Vltima opinio, a nobis tenenda,est grauissimi Doctoris Ludovici Mercati Medicinar Alchiatri lib. suo nuper edito , ubi ponit quatuor sp cies pestis, inter quas connumerat eam quae ex seminarijs contagi osis cotrahitur, velut fuit hςc, quae his teporibus moles aiud. Quod probat primo ex origine huius morbi: nam cum cercu fis