Contenta. Politicorum libri octo Aristotelis Commentarii. Iacobi Fabri Economicorum duo. Aristotelis

11쪽

Thebe lassis.

Tneagendi huic. elemactatu. XVI. remacides laxis. Theodorus xcvis. Tneopompus κri. Thera. xlvii. Thessalli. m. v. ibron. Miii. iaces lxxxiis. Tratibulus. m. xL

Timophanes lxv. Tirteus. tristi. Treetenis lxs. Trigona cli. orium oris. Tyrannis lii. Tyrrenia. lxxxis.

V littera . Vibius. m. xvi Virgilius de equis xi

vlixes. crisiiudicis e nonas com Finis.

De Ie satore

De nuptita. De educauone. Dedisciplina De moribus. De artificibus

CINDEX HECATONOMIE SOCRATICE.

Di De regione. cxiii. De victu di necessariis exsit. De millia exiti. De te sacra. crisis. De magistratu. exilis Delegi sinoi

cxvi.

12쪽

CpROLOSUS LEONARDI ARETINI IN LIBROS POLITICORUM ARISTOTELIS DE GRECO IN LATINUM TRADU OS. N ς Qx ' d Riplino piccepta quibus humana instituitur vita dc doce

uraeminentissimuni Piod fimodo locimi obtiIient que de ciuitatibus ea unam guber natione colamatione. tradinatur. Q irrc disciplina huius nodi omnis felicitatem hominibus efficere studet. v clicitata vero si vivicquirere preclarum est quanto magnificentius critoinerse ciuitatis beaitudinem adipisci bonum erum quam latius patet tanto diuinius est exi

immadu.Cunam homo imbecillum sit animal & quam per seipsum non abet sufficientia perlactione .ex ciuili societate reportet. aulla profecto

conuenientior disciplina homini esse potestis quid sit ciuitas di quid respublica intelligere:S per que conseruetur intereatque ciuilis societas no ignorare.Mihi quide qua hec igno. rat seipsum pariter ignorare videtur ac sapientissimi dei preceptum despicere Iam s plato decem illis prectaris libris qui sunt ab eo de republicaAcripti: i hac parte ostendenda docedam plurimum nixus est.& Marcus Cicero noste sex inelytis libris squos de republica scripsit hanc ipsam est materiam prosecutus.& Aristotcles in hoc volumin quod nucinlatinum conmertimus hec ipsa complexus cst.tato quidem nitore di copia S omam vi ve re mercatur flumen aureum vocitari.M ateria igitur huius operis talis est.Couertendi aut

inte Tretandi' mihi causa mit eadem illa que iam doce di om annis ad conuersione ethscorum induxit. Nani cum viderem hos Aristotelis libros qui apud grecos elegantissimo stilo perscripti sint:rieio mali interpretis ad ridiculam quandam inestat udinciri esse redactos ac preterea in rebus spsis errata permulta ac maximi poderis: Ia rem suscepi nouetraductionis uo nostris hominibusAn hacparte prodetam. Q sd enim opera mea vis lius quid laude dignius efficere possim. qe sinis meis primindeinde ceteris qui latina mtur lingua ignaris grecarum litterarum facultatem Trebere ut non per enigmata di deliramenta interpretation Aneptariam ac falsarum: sed de facie ad faciem possint Aristotele latueri di ut ille in grem scripsit sic t latino perlegeretureExcitauit me quom utilitas ma. xima quam ex fraterpretatione Ethicorum uenasse conspexeram.Honaviam enim ingenue eruditi quos primo veteris interpretationis ineptitudo ac barbaries a legendo repelle harita postmodum cos libros complexi sunt ut in maximam lucem illarum rerum cognitio sit perducta. Q uod idem fore spero in his de quibus nunc agimus politicorum libris. Atm eo magis quo hec materia ciuilis/dc vel ba ad exprimetani est: q in suis disputatio nibus scholastici viniturin maiorem quedam efflagitat dicendi omatum G ue duo sim ter ex ille nedum consequi sed ne suspicari quidem potuit. Aristoteles certe tanta facuam dia tanta varietate di copia tanta historiarum cxemplorum cumulatioue hos libros reo fersit ut oratorio pene stillo scripti videannir.Sic enim argumentationes totas interdum explicat: ut cuncta dicendi om et in eis studiose coeuncta licear intueri. nec est in his libris questioulla paulo uberior que tractata ab illa sit absq; rhetorico pigmento atm colore.O uorum S sinon expressionemrattamen adumbrationem quandan iisgens lectoe in hac traductione nostra deprchedet.Fuirenun Aristoteles studiosissinius eloquentae: 'artes rhetorice eius pluribus voluminibus explicate declarant. Q ue sit igitur horti libro 'rum materia di qua de causa laborem hunc susceperimus di quales libri ipsi in e reo sint hec prefatos esse sufficiat.Hortantur autem omnes vehementer ad hiuns operis diligerutissimam clectione utpote doctrinam uberrimam ac rerum prope innumerabilium co/gnitionem:& quidem necessariam ad vitam suscepturos.

14쪽

cpRIMUS POLITICORUM ARISTOTELIS EX TRADUCTIONE LEONARDI RECOGNITIONE ET ELUCIDATORE: IACOBO FABRO WAPVLENSI.

eciuitate gubernatione panibus CAPUT. .LVONIAM videmus omnem ciuitatem esse societatem quanda om.

nem societatem boni alicuius gratia costitutam nam eius gratia quod borum videtii omnia Omnes agunt pateti num aliquod omnes conte.ctant maxime vero principalissimum omniumque in principalissima ceteras omnes complectitur.est autem hec illaque ciuitas appellanir b. cs. Declaratio. uilis societas . aeuicum vero putant gubernatoris ciuitatis S regis τυ triscv n milias ta domini eandem efferationemmo bene dicunt Multitudnae enim N paucitate sed non specie illotum singulos putat differre eluti si paucorum qiisdem dominii: si vero plurium pati enmilias sin etiam plurium gubematorem ciuitatis vel rege quasi nihil differat magna domus N parua ciuitas u maiorq; ciuitatis S rex. quadoquidem ipse presidet rex.quando vero secundum rationem talis scientie in parte presidet 3n parte subest:gubernator ciuitatis.Sed hec vera non sunt quod manifestum erit secundu hanc doctrinam considerant iis .c Vrcnsm m aes s coni positumus' ad incomposita diuidere necessarium est he nanam sunt minime totius miticule ita ciuitatem cκ quibus componitur considerantes intuebimur que illarum magis S quid ille differat intei se:& si quid ar. reficii singule illatum admittunt. Si quis igitur ab initis rerum originem respiciat ut in aliis dicta in istis optime discemet si Primumigitur necessc est combinare illos qui non' possunt esse nisi simul.ceu marem di lamina generationis causa. di hoc non ex electione: sed velut in ceteris animalibus S plantis nanirale est desiderium quale ipsum est tale ab terum relinquendi.Imperans vero natura S parens propter consentationem.nam quod potest mete prospicere.natura imperatin dominaturi quod autem potest corporehoc facereris paret natura di seruit.quapropter domino S seruo idem confert. CNatura igitur distincta' sunt femina ct seniux. Ninit ensin natura Deit tale quale statuaris delphicum gladium ob inopiam es unum ad muni. sic enim optime instrumenta Proficienti si eorum singula non multis es uni deserviant. verum apud baibaros femina di semus eodem gradu habetur. Causa vero limus est:quoniam quod natura dominetur iam habenti sed fit eorum scis G des. cietas cx seruo di seni a.O uamobrem alunt poete grecos barbaris dominari oportere.ω idem si inatura barbarus di seruus. Ex his duabus igitur societatibus domus, prima reo Hesiodus.' stem Hesiodus inquit.domum i primis inulieremm S bouem aratorem. bos enim pruser

IIc pagus est. Maxime vero secuduin naturam ridetur pagus: propagatio quedam csse do of 'mus eorum quos dicimus coaluisse/S natos offenatorum. O artopter primo sub regi. 'F SH bus ciuitates erant nunc vero etiam gentes .nam ex iis que suberant regno: Processerunt.

omnis enim domus regstur a seniore quare S pagi inda propassati mpter conlanguinita rabiem,tem et hoc est quod iiiquit Homeriis .sura dent singuli natis ci uxoribus. sparsim nanim 'ctiam sic antiquitus habitabant. Et deos ob hoc ipsum putant cuncti regem habere quo. niam di ipsi partim nun partim antiquitus sub regibus degebantiquemadmodum vero deorum larmas sibiipsis attribuunt homines: sic etiam di vitas.

PRIMI CAP. PRIMI POLITICORUM COMENTARIVS.

15쪽

poli.

Socrates.

Nelissi Bassiari. a ta Lis nu aliquod obiectat:melior societas maius bota coniectabit Moptima optimu .ciuitas autem societatu optima est utpote ρος ceteras P partes cimodatita maxime Im queperfectissima optime in legibus instituta est.lunt Iutilitate Rad iocunditate re ad honestam degenda

Atametsi multitudine ee lIctae distent. ΟΤ Aristotetra hici tat.Imontenda ne

bernandos.immo eeonomi patrini familias: alia semotum gubemadorum Totalia liberorum alia o M.quare specie non sunt eadem dominias pateri maritus Tametsi unus idem p sit homo sed truplici gubemadi remae familiarem administrandi specie scindit:&rursus de hae te numero Giis doctrinis si considerabimus: videbimus omnes a doctrine mmimis inchoare.grammatura siqua

n'me quas contempletur partes.Geometria a puncto. Anthmetica a monade.Musica a dies. apoto me comatel sc tono.hoc est semitonio minore maioret eorumm differentia at* tono: que pruis i disciplinis illis ceterorum sunt minima. quid mirum igit si iam disciplina societatum ciuitatum voverituri seruato eo qui in ceteris obseruatur ordine minime earum partes periistigentur. Erines minime societatum singuliquit qui multitudine eoaceruant. Et prime sociemis particule minime: vir& femina.ab ea enis cetereptoueniunt.nam tolle virum di seni ammel serui emi villiineq; domini meo; liberi quare nem societ domini εc seruorum spatiis A libemmmine* ceteraru valla. γυma igitur omnium est.Ethee societas esse non potestari si simul cohabitanti .est enim generati res malia.& hee maris re semine coniunctiomon modo electione sed ες natura proterat.quadoquidem inhominibus perinde ac in epetis animantibus que orbata omnlisit mimi turale est desiderium tale alterum relinquendi qualis homo ipse est.quod hac societate.per genera tionis vicem assequiturAltinde natura dominus 5c semus: proter utriusq; salutem is tam necessitudine iungendi sunt.nam qui valet mente inspicere que agenda sumi queue omittenda ad vitius' salutemris natura preestiatq: dominus estqui autem id mente peripicere non valet sed corporris vi ribus me bene perspecta suntlexequi potis is natura subest estet natura seruus.quare domino Ecferuo idem executio scilicet eorum que prouida mente prospectatum prodest perinde ac in prima omnium societate moles utriusq; Ex maris di femine bonum est.nam illic exmo. quod hic prolis faciuntsed natura unum instrumetum facitcid opus unum.Vt Oculos ad Videi dum gustum ad discretionem saporum:lingua ad loquedum:& huiusmodi ceteram id quidem iniuria.nam sic instrumera proficiunt optime:quando singula n5 multis:sed Ini deseruiui operi. quare merito carpit barbaros:oe seminis ad duo:ad generationis scilicet usum 8c seruitutem utatur.l hoe illis euenite dicit:m barbari illi natura sint serui.Iccirco ex seruo ecfemauit huiusmodi societas.Glocos eriti:m plurimum mente valeant.& iccirco sunt natura domini. &hanc ob inullam Homerum N poetas dicere consentaneum esse: ut greci barbaris dominarentur. tam idem sit natura barbarus

Rid Omur, atq; 2nius. D it prima domum que maxime simpla est: eam esse vite communio mi que ex

16쪽

duabus que dicte sunt societatibus: viri scilicet S uxoris somini atq; serui coalescit:& seste Hesiodus es,

suo poemate dixit imprimis domus est vir coniunx bos 8c arator.quia bos pro seruo pauperibus Ita minitam, beatur.diffinit N aliter domum esse natura constitutam in unamquamq; diem societatem. Rcos qui tali societate iunguntur Charondas compenuarios Epimenides vero cretensis contubernales Q eodem viantur diue otiomuncupat C riis nit pagum: primam ese ex pluribus domibus societate vii Quid Ny litans gratia non quotidiane.item pagus secundum naturam amme videtur esse derivatio domus a domo eorum quos collectaneo, & natos natorum inidam nuncupant. Ex his infert primas olim ciuitates regibus gubematas. nunc Vet Oetva gentes regibus gubernari.nec ab re quide.na ab iis pro cesserunt qui regio suberantimperio.Omnis e in domus a seniore im rege moderat. quate di pagieria inde propagati:propter generis affinitate atq; id est quod ait Homerus.lus quisci: ministrat pio nitis ae coniugibus. sparsim en metia olim hoc pacto habitabat.&liae obcam arbitrant omnes ideos ipsor rege gubernari.qm & ipsi: partim nunc partim antiquis sub regibus degebant.atqui quo admodum lamias dii similes se gerere putant honi: nes:ita quoq; N eorum degere vitas.

CANNOTATIONES AD CAP. PRIMUM PRIMI POLITICORUM.

Rgumentum primi politicorum Aristotelis.lia hoc primo disseruntur lisc: partes Mistoteles.

ciuitati, i domus pagus iciuitas Paries res domestice quattuor: coiugalisldomini. ca paterna Iacquisitiua.comugalis Vlm 8c uxorem continet.dominica: dominii Ees uu paterna patrem & liberos A cquisitiua.quattuor hominu vitas. tres simplices pastoria ex mansuetis animalibus agricultura ex frugibus 'predatoria ex venatione 5 piscaturalia quarta ex duabus pluribusue simplicibus copositam.Pars Giugalis 8c paternamatura est dcinnica queda secundum naturai Heu est domunus natural & natura semus.quedam preter natura vi cu dominus solum lege diis est Ec seruus lege seruust. lie atqui ima queda natura: tque exanimaliu passu agricultura&preda autum feraisq;& 'piscium prouenit alterra preter natura vi nummulariaque quattuor species habet.mercaturam lenerationem; mercenaria cedua di fossilia H semper quod secundum natura esti expctendum&ptela. tendum quod autem praeternaturalii laudabilefugiendum aut postponendum. Exii, cognoicere licebit que domus secundum natura sint aut magis sint:& que non sint aut minus sint:& ita quoq; de ciuitatibus.nomi domini dominii & heram serui seruum N ancillam patris urtumq; parentem patrem videlicet atq; matrem intelligimus.de domo S simplicibus partibus eius a nucio 3 ad T. de pago τ.de ciuitate ab S.ad i .de combinatis copositisq; partibus domus i . de pane domus dominica natura de domino& seruo natura a 4 ad N .de domino lege & seruo lege a 2 ad 29.de acquisitiua secundum natura a 29.ad I Φ.de acquisitiua contra S preter naturam a s q .ad Φr.de utraq; acquisit a quadam ad inuicem collatione a M.ad si de coiugali sc patet lubi re quedam de seruo divit tutibus singulorum a B. ad finem usq; primi.N ex his ratio distinctionum capitum quam adluximus dilueete potest littera enim Aristotelis continua est .bsq; capitum distinctione.attamen at commis Aristotes tatium littere subiungendam L ad iuuandum eorum qui diicere volunt inte ligentiam michi condueere visa est.& hec pro argumer m primi: tis. CGrecini ολ mi mi nostri ciuilitatem A rempublicam dicunt. unde libri 'αλirutari id est fere grem voce politicorum latine dici pollunt libri ciuilium i& lubri terii publiearumi seu de rebus ciuilibus S de rebus pubicis quemadmodu dicimus Platonis Xe.nophontis Ciceronis libros de re publica.Et plutatiue politicorum id est de re spublicis nuncupa Plato. tur. q, non una sit respublica sed multe eius species regia optimatumi censu potentum: intupet se. Xenophon eundo loco paucorum potetiam &popularem gubemationem quarum quelibet multas habet sire. Cicero. cies) respublicas appellandi ut quarto huius operis libro cognoscetur. de quibus omnibus disseriturabundaeneq; de una tantum ut apud Xenophontem de Lacedemonica Platonem de Socratica. Xenophon. i CSocietas plurium consequendi boni alicuiuslinative deuitandi gratia consensio.qui enim societa Plato.

rem ineunt aut utile aut quod oblectet aut honestum sit mutuo consentiendi iuvamine assequi in tendunt aut eorum opposita fugeresincommodum molestum tarpe. CQuid ciuitas ex numero S. huius mimi R ex 2 tertii comescetur. ζHoc non electione.Non negate intendit viti & mulieris momam societatem contentionem mutuami mutuumq; ad prolem suscipiendam iuuanae interdum cosilio R electione non iniri sed etiam vult id naturale esset ut in ceteris animantibus cernere licet u a.

pertissime quibus electio consiliumq; deest. Quale statuarii delphicum gladisi.sic prece Oi:η χαλῆ κο mi rκη μααἰπη πιηiχρ quod sonat quale erant ferarii ve fabri gladium des i. . eum ob pauperiem .huiusmodi enim gladium t quem delphicum appellabant ob paupertatem ut O

a iii

17쪽

poli.

- 'M .arios usus habile constan verisimile est. CQuamobrem aiunt poete νγ .Naturines eomenitate.& comendat Aristoteles ναος eo potitanum tepore quo rerum sum , E antlia toti seime imperitabat orbi.de comedatione greco' ire numero ri septimi. qua Sudru Penudi i R hkeo iesione taeelluisse apud Atticostre lolonis in codendx legi

Pthnenides.

Plutarchus. sub regi , tu Π ' 'Acili, hi, edtinuo steminos fetus mare & seminaPaxere Mira i

Belus. Nin . Semiramis. Romulus Numa Tullus.

' arm uid ei ilitas. mo ciuile animal .partibus ciuitas prior. Caput II. e Ue autem ex pluribus pagis coiicitur societas ciuitas est que quide ut sta s dixerim totius sufficietie vita habet costituta quidc g ratia vitic cristra autΘbia vivendi gratia. CC apropter Ois ciuitas natura es.siquide dimν , me societates.na hec illam rins s est.natura vero linis est. male mini unus

Quod eneratione persecta hac uniuscuius v natura esse dici rarus.cculta. Homerus. inmis/mus domus.Insuper cuius gratia Upum , a

s Soptimii Ex his igitur patet ciuitate ine ex iis q natura sui:& et ' natui a ciuile est animal di qui abstu ciuitate est; ter natura noype mrtuna: aut aequa est aut potior u ho. Hab Hado tumelia increpas: sine tribu sine iure ine domo.na simul natura talis est di belli curi xvelati qus nullo retinetur sugo: ut nem volatila aWEx quo patet sociale io Lindi sensunt habeat soli. honimi societas laciat domu b eiustare. Elcme.se M is dum natura prius cst ciuitas st dona in si singuli notauia .n1 totum cessariu est. Ivrean o mi totonaocrupes te manusmi qui uomlesiae dicatriindi et ister sufficientia rivilla pars cst ciuitatis.quare aut bestia aut de .natura i foramnibiis adninoi societate est appetitia. Q us auid

18쪽

Imit ciuitate ex pluribus pagis persecta esse eoionem totius ia suffici&ie rut ita dices terminu tui triniquequide fit viuedi gra facta aut existesibii vivendi. Ex diffinitio Quid ciuitas.

εc supius mostratisInfert ciuitate natura esse qd ostendit Primo prie societates domus

atq; pagus natura sutiigit 8c ciuitas:que ex illis coalescit. Se do ila ciuitas finis est pli Ex nueris. misi lacietatu que sm natura esset strate sunt.iail de ciuitas fi natura est. 8c non mo fili natura: sed Ee natura.quale em quodq; ubi gnatio eius absoluta est hanc natura cuiusq; dicimus esse ceu hominis equildomusue natura preterea ciuitate esse illaras elatu fine:hinc constat esse manifestum. quia id cuius gla fc finis opulna est.sussicietia vero finis εc optirnu.qua ipsa ciuitas in se connete definita est.metito igitur illam societatu finis est. ex his igitur perspicuu euasiticiuitate in oldine eorum esse locanda tque natura existut Ec holem esse suapte natura ciuile aiat. qui vero absq; ciuitate est M. pin nature sue mores non .ppter fortuna:aut nequa inlaut potior u homo. ut is qui ab Homero co. uicio lacessitur cv sit absq; ciuitate absq; iure abiq; lare.na simul qui talis est cb natare mores: lli in o serendi cupidus es At q nuro coerceat iugo haud aliter si volantia. Ostendit holem ales esse sociale mansa apes let quod cum aliud saliqd gregarem tutinatimq; sociali inuit.nam ut dicere ictemus natura mnil temeremichil frustra facit. atqui cim animantiu solus ho sermone preditus est: ec si alia aida voce sint predita. vox aut molesti atq; iucudi signu est.quare ad molesti liuetidiq; expressione: vox aliis animntibus cocessa est.hactenus em natura in illis pcessit.ut molesti atq; iu di sensum haheantita hec intri se significare queat at sermo ad hoc nobis tributus est:ut ostedamus utilitate ec iacturam.quare ec iustum et iniustu.id enim preter cetera salia hoibus peculiare est:vt boni et mali vi

nimim igitur si homo ut u cetera animalia molestu atq; iucundu in societate comunicati& inllip bonum 8c matutium 8c iniustu comunicado discem zmagia si soci-iR ad comunione natum ales uves apes vel cetera queuistque socialiter degulatalia. CH in loco molitur ostedere ciuitate natu, ta priore esse domo domusq; partibus.na totum Mettegritatis Ptibus natura prius esse necesse e st p. empto em nato:intereut Echinoi partes.ut hole Pempto non erit pes neq; manus nisi homonyme pinde aesi quispia lapidea manuImanum dicat inuoce nucupat 'nam conupta erit lamoi omes enim limi patres diffinissitur ope Ec potestate.Vt ocuJus:quo Videmusicuiq; inest videdi facultas. manus: qua palpamus et cui palpandi potestas adest.quare Cue an plius tales no stimaron est dicendu eas,cem esse sed pies uocas. smili quadaronmet ciuitate natura priore luis plibus esse ac nostrii quo.

Iibet.nam si lassicietia caret ec operis ec potestatis quisq; separatus*inde sese lubet ac alle p/ites ad totum.costat igitur ciuitate quoquo pac to nanira priore dc domo domusq; ptibus.Et si qs talis sitive ad nihilqd ad societatis comunione attinet aptus sit aut talis ut nullius indigeat sprersu etiam:

Mulla pars est ciuitatis.quare aut bestiaraut deus est.natura igit cuiq; ad limoi societate Mitus est ap 6 ΦPetitus .et reuera qui ptimus ciuitatem instituisnaximoru bono su extitit occasio.nam queadmodule η ec discipline insti vitioeps uis omnia animabu optimu est homo:ita a lege Ec iure separatus iraeimu ommu sevissima enim iniusticia tenens arma. homo autem arma tenetiper insitas et prude ne re vinulis habilitates quibus ad contraria ves maxime uti valet. quare aialium lcelestissimu A se. iiissima est sine virtute:& ad venerea cibationeq; deterrimu . iusticia aute quippia est ad ciuilempti nens societate.nam ius:ciuilis societatis est ordinatio.est aute ius iusti iudicium.

CANNOTATIONES AD CAP.SECUNDUM.

. Amra homonymu est nune principiu rerum naturaliu ut apud Physicosinsie psectione , Η ncosumationetia finem in hie indicas. Hotem esse suapte natura ciuileaial: quedalitas. L descriptio est huic discipline accomodata nullu em aiat ad spem vita degenda pleret homine natum est. tametsi alia sint ad gresaria socialem; vitam nata: t apris formice grues comicu.le columbetia id genus comascula. es Sermone veto solus homo. Vinculum societatis humane ser mone vult esse Cicero: qui docendo discendoscomunicado disceptando iudicado conciliat inter se Cicero. heses coniugitq; naturali quada societate.neq; vlla re logius nos abesse a natura seram .quippe q t5.nis Ec omnis sint experies.sc ut Socrates dicere solebat animalia nos vitibus vinciat. nos aut e latroe Socrates.sermonem superamus.Caui primus auia instituit. ut cetus hominu ad ciuile vita primi coegeruli maximoru bonoru causam suis qui amplius nosse desiderat legat Protagora Platonis ad quod ser Protagoras. mo maxime pol.liac laude celebrant Salumus Orsi emi philolΜercurius il ut canit Orius Plato.

Feros cultus hominum recentum: Sammus. Vocem auit catus et decore: Orpheus.

Mote palestre Et de Saturno canit Ouidius. ' Amphion. Is genus indoeile Ec Dispersum montibus altis Mercurius. ,

19쪽

Oratius. Ouidius. Berosus. Numero χDedalus Vulcanus

Homerus,

Prima ratio.

poli. Composuit leges p dediti latiumq; vocati

Maluit his quoniam latuisset tutus in oris. De Orpheo aut & Amphione item oratius: sed earmina nota sunt.Homo vero arma tenet per Iesu tam prudentia ac virtute.hi, habilitatibus nature nos posse uti ad virtutes eque Ec ad vitia & sine duce metet rationem obesse posse plurimu: monstrat Aristoteles capite vino sexti ethicoH. Ad libidinem cibationeq; deterrimu . Nisi tone R Iegibus vivat holes lauisImri fiunt:& ad ilandas veneres αcibationes deterrimi.Et scribit Berolusi si modo Berosi sunt que circularunt scripta cum Megasthe, netblyttilo N aliis nonullis vetustioribusJolim a deo eataclysmu in ultione inductu ob infandos utineteosycogressustob ferales cibationes qadeo horrenduduma ede erant ut uter manu linis nes illi dilati illius tepestatis holes resecarent quo infantes ad scelestis epulas extraheret. et ex latriare conlinio malorum demonu veneficiu omne εἰ magicu I omne maleficili cotraxerantque nefan da vi par fuit ultrices aque diluvii uniuersa funditus extinxerunt.

2De re alliari domino seruo acquisitioe imperandi modis. CAP.III. Voniam declaratu est quibus ex ptibus constituta sitestulas necessarii j vs αdetur primit de re domestica dicere. Ois enim inutas ex domibus constat. Rei dona es ice rursus pies suntiex qbus domus est costituta .domus aute usscitur ex servis S liberis. cii vero prima quem sint in innautissimis p urcnda prime vero ac ni imirimnae partes domus exulat Ga d semus ina 'retus buxor pater tirilis: de tribiis rem his partibus cosiderandiu fuerit quid unaque S qualem esse oporteat.hoc est dediticaese eoiugali na ct ipsa yprio note

non notatur de pateria a re familiari.sint autem ho tres uuau diximus. Esi sitsup queda pamque videturquDivida esse i ramiliares: uibusdavero maxima eius Pars.loquor autem desila partoque versaturcirca acquirendu: qtie S ipsa quemadnaodii se habeat colidostdum erit. At primit de senio et di o dicamus: ut ea que necessaria sunt intueamur. et si qd de his melius coprehcdere possumus :q ea que nunc existim. itur. IO uibusda potis videtur scie ἔφtia queda esse Gatio cadet esse disciplia domestica dc dilatio S Subernatis ciuilis/S: re. ia.ut ili principio dirimus. Aliis aute preter natura videmr esse an quonia natura nishil disserat sed lege dutaxat inductu sit ut alii liberi sint alii sinu. apiopter nem iussum. violetu erat. CCtim igitui posscssio sit pars domus .certe S illa P qua acquiremiis-rarserit is domestice discipline.nam line necessariis impossibile est ci viuere S bene vivere. Vt ve. io in artibus definitis necessariu est subesse .ppria instarnacta si opiis modo cinci debeat: sic etiam in re multari. CInstrumentorti vero queda inanima sunt. eda sata.veluti m is maiori nauis hic quide inanimis est . qui Vero stora regit alatus. Nam mmiser in aris. lius lota instrumeti obtinet sic Spossessio infiminentii est ad vitam.res aut osscssa mici titudo instrii mentos t.& sciuus posscssum Cuides aiatuni et tanq instrunientii ante si1sii menta oniis mi inster. Sirossent enim instrumeta ad iussi in vel nutum domini sus o a conficere quemadmodui Uedali aut Vulcani tripodes snquit poeta sponte sua duis. num prodisse in coitamen sic S pectines texerent S plectra citharam Pulsarenti nem architecti sanena irristris e domina indigerent servis. O ue igitur inurumenta dictitur H Tmua sunt.quod vero postidemus activum est. a pectine quide aliquid fit preter ilini susum. a veste vem atq; lectica usus solum. Preterea cum specie differant facere S ager S indisgeat utrumq3 ii astri rentis: necessariu est S illa eande habere differetiam .vita certe actio et Lonon fasto.Q uamprersemus ministet est ad actionem.EId autem quod possideti is dicitur quo Odii cc pars ad totum .pars vem alterius non solum est pars: sed etiam iuno alterius .similiter autem di quod possides. O uapropter dominus serus est dominus solum:sed illius non emseruus autem non solii domini seruus sed omino illius. CO ue igitur sit natura seria et que potestas ex his patet. qui cssi suti sius no est secudum naturam sed alterius :ho humatura est seruus.alterius aut ho est quictim possidetur lio existen ostides aute instrumetu activi S sepabile. Vtru vem sit aliquis naturalis an no vini melius ac iustius sit alicui seriure an no sed ola seitutus sit prer inanua: post nec cos deranduest.nec sati difficile estione pspicere S ex iis questuat cogaioscere. Cisparcini e Pro arare non solii necessarioru sunt eruetia vultu.ac statim ex ginationequcda distincta sunt

alia quide ad inarandia alia vcm ad pared .di species multe et imperauit di parentiu exs

20쪽

stunt.N seinpermessus impersu meliorum parentiu estam tam nis v bestie. nani quod a

melioribus saerficie melius est opus.ubi vero aliud linperat aliud paret est aliquod horum opus. Namquectim ex pluribus constant e fiunt virum quippiam comune/siue exco. Secundato. sunctis siue ex separatis.in omnibus apparet et quod imperat es quod paret. S hoc ex tota natura inest animatis. Nam S in iis que expertia sunt vite est quodda imperiu instar har, monte. sed hecmrsan aliena sunt ab ista colideratione. CAnimal vero constat primu ex Declaratio se

anima di corporequorii altera imperat secundu naturam:alimina Darenoportet autem G. cude tonis ita

siderare quod natura non incomptis sed in iis que magis se habent secundu naturam. iunctis Ninsom, imperare anime.ex eo quia peruerse di preter naniram se habent Est intur H Gicimus Ametitum iaprimu in animali prospicer imperiit domnicu ct ciuile nam ansma quide in colpus do. minim habet imperit4.mens vero in appetitu ciuile di reῆiimi .m qiubus clamm est secu. dum natura di utilitatem smperari ab anima colori: et ab ea parte que habet rationem ei patres que subiacet perturbationi equalitatem vero ac vicissitudine omnibus nocere. Rur. Coditione, set sta in homi e di in animalibus aliis eodem modo, mansueta quidem meliora natura sunt uotu natura. A fera. his autem uniuersis melius est ut homini pareataram salutem ita recipiunt eter ea ante masculus Memina alter melior secundu naturam altera deterior.& hic imperanαγslla vero parens. denam modo necesse est in cunctis hominibus esse. Cavicum igitur ta tM tum distantquantu anima a corporein vomo a bestia per hunc modii se habet. Eo uo. Onesim est opus in corporis usa S hoc est in eis potussimu hi sunt natura senu. Cinus,hus nieuus est ut imperet hoc imperio quemadmota in premmis.cst cnim natura semiis: qui potest alterius esse quapropter & alterius est, LEt qui tantii particeps est raciola: visentiat qtudemat non habeat.nam cetera quide animalia ratione non senti ista passioni,hu, inseruiut. S usus variat pani mecessarioru enam corpore auxiliu fit ab utris a sera uia videlicet S mansuetis aialibus. IVult autem naturam differentia facit colora libe.iorum S ser Fadia quidem robusta ad necessarios usiis alia vero recta di inutilia ad talea opationes=verunt utilia ad ciuile vitam. hec autem diuisa est in belli ominitates & m. O. Accidit vero sepe S contra: hos qusdem cor ora habere liberoru illos vero animam

Nam id quide patet et si tantum precellant corpore solui quatum deorsi imagines: telisnus omnes digni apparent illis seruire. Id si verum est in coiporibus: inulto iustius in aris,ma idem putare. sed non ut corporis: ita di anime pulchritudine discemere facile est. Qisgitur sint secutam naturam alii liberi alii seruum imum. quibus di servire rotes ac

iustum est.

TERTII CAP. COMMENTARIVS.

i E te domestica esse dicendu:quantu scilicet huic discipline sat erit suefitq; ac mo

datum exactius autem & specialius in economicis. CRes familiaris quattuor paro tes potar dominicaque dominu &seruum coplectitur.nuptiale:que virum & vx t rem paterna:que patre di liberos. & suarta que in acusitione pro re familiari colarol. uanda versatur di qua vocant n6nulli pecuniaria. Cinnarrat ea que alit tuo temo - ire dedno seruo ictaliis administratioibus sentiebant. Eostendit pterea acquii ediis disciplina partem esse domestice discipline. E ducit instrumeta generali nucupatione utendo ino II strumenti.& inducit Homeri fabulam de dedali & vulcani tripodibus .CSpecialius usitatiusq; utendo nomine instmmenti:ea dicit appellanda mome instrumeta que ad effectionem possidetur. A ex quibus quippia aliud preter usum exigitur. vi expectine. tela.ex subulainalceus.ex acu vestis aut inoterula & huiusmodi.cetera autem que possident ad riunt duravit ad actionem magis pertinent. Nnon simpli appellari solent instrumenta: sed instrumenta ad a dum. ut diuine:ad liberalitatis opus. vestis:ad modestie lectus 8c mensa:ad temperatie. R reliqua id genus. qui si ea que longe infra senil dignitate qui re animatus se rationabilis est subsistut ad agendu possidemus: fetuum ministia face re debemus ad actione.tametsi seruus etiam aliquadosa ij& in opificio verseturifinis tamen se per actio esse debet.& cum quodq; iure a fine denomines: minister igitur potius possideatur seruus

33 actionis il effectionis gra.5c instrum in effectiva & activa specie disti ut ut facere di agere. CAdii.