장음표시 사용
101쪽
84 . C. VI. de Iudiciis Romanorum.
IUdici antiquitus penes reges erant, & his
expulsis primi quoque consules exercebant. Post creicente republica , quum consules omnibus negotiis non suffcerent: duo praei res sunt creati, qui privatarum rerum judiciis praeessent ; consules autem curarent publica . . Praetorum alius erat urbanus, seu urbis, alter peregνmus: ille inter cives, & cives jus di. cebat; hie inter peregrinos, ci cives, aut peregrinos solos, Romano tamen imperio stibiectos ι Plures postmodum praetores creati: sed provinciarum, qui pro consulibus in provinciis jus dicerent. Circa sullana tempora auine, sunt quaestiones; & ob id praetorum etiam numerus auctus, qui in urbe manerent: ut tamenia Z unus
102쪽
unus praecipue praetor urbis, seu urbanus vocaretur . Vid. supra c. I f. sed . I. n. V. p. 29. . . f. a. Praetor erat praeses judicii: adsessores ejus dicebantur iudices, quorum magnus erat Numerus praesertim in centumvirali iudicio, quod ita a numero rotundo Vocabatur; quamvis centum quinque ordinario modo, & Festo auctore saepe plures essent. De qua re ad Plinii l. I. F. 3. n. q. plura diximus. g. 3. Non autem erant judices perpetui: sed sorte legebantur ad certam aliquam caussam, ne pars litigantium posset suspectos habere. Cic. pro m. c. I 6. Iidem etiam jure jurando adstricti erant ad sincere judicandum. Μeminit jurisjurandi ejus Cicero pro Roscio amem c. R., & Asconius in Verr. II., ubi etiam de sortitio
ne judicum & subsortitione agit, si quidam
fuissent a reo, aut accusatore relecti. g. 4. Iudices pro temporum diversitate ex diversis ordinibus lecti. Cajus Graccus judicia senatui ademta equitibus dederat :- Sulla post quadraginta annos solis Senatoribus. Post decem autem annos Aurelius Cotta legem tulit, ut senatores, & equites romani, ac tribuni aerarii chi plebem repraesentabant simul
judicarent, atque judicium constarent ex omnibus tribus ordinibus. Plui. in Gracco p. 837. Appian. de b. civ. I. r. p. 363. & Ascon. i c. 3. div. verr. Atque ita mansit per Cicer nis tempora: quod ex miloniana ejus α. ' r F a M
103쪽
86 C. VI. da Iisdictis Romanorum
3c ex I. II. ad Quintum fri ep 8. sub fuem constat. Senatorum, inquit, uνna copiose absoι- vis P equitum adaequavit e tribuui aerarii caudemisnaνunt. Ex quibus simul videmus, non proinmiscuos, sed singulos ordines separatim II
judicio sedisse. Tandem Iuljus Caesar solis senatoribus judicia mandavit. . Dio l. X I. p.
g. 3. Sententiae judicum a quolibet in ta bella. scribebantur paucis litteris; in quibus A.
absolutionis nota erat, C. condemnationis: si a tem causis nondum esset liquida, scribebant N. L. , id est, non liquet; quae nota ampliationis dicebatur. Ascon. in Verν. I. c. 7. De turna paullo ante ex Cicerone diximus. Et haec de iudicibus.
Loeus judisiorum erat forum: ut omnes l
possent audire, quae judicarentur. Ceu- . tum tiaralia autem iudicia, quae caussas minoris momenti, ut testamentorum, hereditatum, &
similes habebant quemadmodum ex Cic. c
104쪽
Sect. II. de loco Judicisνum. 873. de orat. c. 38. constat & quadrupliciter divisa erant , exercebantur in basilica Iulia; uenotis ad Plin. l. I. ep. I 8. u. 3. probaVimus quibus adde ea, quae dicta sunt ad I. I. ep. I. n. Vix autem dubium, quin basilica illa in foro fuerit. Hinc actiones , & caussae forenses appellantur. f. a. Erant praeterea iudicia, quae in senatu agebantur; graviora scilicet, & publica pro-Vinetarum , quando proconsules, aut proprae tores a provinciis, quas male reXerant, accusabantest & in his posteriore tempore saepe
Caesares praesidebant. Plin. l. II. ep. II. n. 'P. IV., l. ID. F. S. n. 2I., ω Σ3. Etiam
alia interdum judicia Caesares ad se in aulam
traxerunt. Plin. l. VI. F. 3I. n. I.
Ccusator inerat, sed poterant plures esse: contra reo etiam permissum , plures adhibere defensores. Ut vero singuli singulas haberent orationesi quod maxime in gravioribus caussis
105쪽
C. N. de Iuriciis Romanorum fiebat, praefertim iis, quae in senatu agebantur, ut ex Plinii l. o. ep. II. apparet: praescriptum tempus erat, quot horis uteretur quilque
ad dicendum ; ideoque clepsydra adhibita licis ijudicio, quae tempus definiret, Plin I. I. ep. I
f. p. Hi accusitores, & defensores dicebantur caussidici, patroni caussarum, & si illustrioreS essent, Oratores : non autem advocati ; qui amici erant reorum, rogati, ut reis in judicio tantum praesentia sua adessent, quorum gratia judices moverentur. Advocationes autem erant
mora, & tempus, quod a judice petebant ,
dum amicos advocarent. Vide, quae ad Cic. l. VII. ep. II. n. I. notaVimus. Postea quum ex advocatis talibus quidam etiam defenderent reum: factum est , ut advocatorum nomen etiam
caussidicis tribueretur'; quod Ulpianus tradit l. I. g. Io. J. de extraordinariis cognitionibus. g. 3. Rei sunt accusati: qui non modo de causit dicis, & defensoribus . solliciti erant , Scamicos advocabant ; verum etiam laudatores quaerebant. De laudatione reorum Vide, quae ad Cic. t. I. F. q. n. g., o II. notavimuS: &adde Ascon. pro Scauis subfnem. Laudaverun inquit, Scaurum consulares novem I horum magna pars per tabulas laudaverunt, quia abcrant. f. q. Habitus reorum erat squalidus, adjunctis lacrymis, ut judices ad misericordiam moverent. Cic. pose red. ad Quirites c. 3. Pro Lig. c. II., &Gell. l. III. c. 4. . S Ea
106쪽
MAgna amplitudo vocabuli legis est , ia
latinis auctoribus varia significat. Proprie dicta lex, ut Ate jus Capito apud Gellium ι. X. c. 2o. definit, est generale jussum populi, aut plebis rogante magistratu. Dum dicit generale, Vult omnes lege obligari debere. Atque ita lex manilia, quam Cicero oratione dein fendit , proprie lex non erat, sed potius privilegium: quia de uno Pompejo agebat. Dum addit rogante magis tu, contentum ordinum-- requirit: quia nec consul, neque alius magistratus poterat legem ferre insciente,ac invito populo. Μagistratus ergo, consules, tribuni, quod legis habere vim volebant, retulerunt ad populum: interrogantes, an velint., jubeant hoc ita fieri. Hinc leges dictae rogationes ε id est, interrogationes populi: de quibus Gellius dis Io loco consulatur. β. a. Nata e Unde est distinctio inter legem propriam, quae ad. jus civile referenda est; &. inter impropriam, de singu lorum hesiore, Vel juribus: item inter legem, senatus consultum, & plebiscitum, etiam populi scitum, quod nomen apud . . . .
107쪽
so C. n. de Iudiciis Rsma eum. Nep. in Alcib. c. I. n. q. , & Epam. c. 7. n. q.
q. 3. Senatuν consultum decretum erat a senatu
factum, plerunque in publica caussa: quum te ges propriae agant de caullis privatorum. Duriplex modus erat faciendi senatus consultum. Praecipuus fiebat per discessionem , qua in divem sis sententias ibant senatores. Hirt. de b. g. l. VIII. c. 32. Alter modus, sed minus frequens, consistebat in exquirendis sententiis: ubi conis sui ab illustrioribus sententiam, quid fieri vellent , exigebat. Seli. l. X v. c. 7. Quum senatus consultum scriberetur, quod plerunque unius hominis honorem respiciebat: amici & fautores illius, si senatores essent, aut quicumque volebant ex senatu, scibendo aderant ; eorum. que nomina ipsi senatus consulto inserebantur. Exempla habes apud Cic. l. UDI. ep. 8. n. I a. II. t. XV. U. 6. n. 7. 8. Quod autem de iis plebs non rogabatur: proprie loquendo leges
non erant ῆ certo modo autem vim legis habuerunt . Ceuerum distinguuntur in jure secundum auctorum nomina, qui primi de re, velam umento ad senatum retulerunt. Hinc in digeis
is memorantur senatus consulta Tertullianum,
Trebellianum , Μacedonianum, Sillanianum, Claudianum, Turpillianum,Velle janum, cetera. f. 4. Plebiscitum sequitur. Est autem scitum aliquod statutum: & inde plebiscita , ut Pompejus Festus definit, appellantur ea, quae
108쪽
Ses. IV. de Legibus. ' ' 9r plebs suo suffragio sine patribus jussit, plebejo magistratu rogante. Gellius L XU. c. 27. .
ex Laelio Felice haec allegat : Ne leges quidem proprie , sed plebiscita appenantur , quae pribunis plebis ferentibus ' accep=a sunt οῦ quibus
regationibus patricii ante non tenebantur, donec G. Hortensius diotator eam legem tulis, ut es e, quod plebs statuuset, omue 3 Quirites teneo arentur . Vide plura ι. II. 8. O. L
legis; ubi occasio plebiscitorum explica.tur, & legis hortensiae simul fit mentio, &raus a , cur tradita sit , adjicitur hisce verbis : Quia multa discordiae nascebamur de his plebiscitis , pro legibus placuit 'σ ea observa. ri lege hortensia ; ita factura es, ut inter plebiscita, m legem hucies congiituendi interessent,pae Ias autem eadem esseν. Hinc vis obligandi universum populum etiam plebiscitis data. Quod vero ante legem hortensiam plebiscita patricios non obligarent, nec pro lege taberentur: hoc exinde fuit, quia insciente, ausinvito senatu fuerant facta. Ad legem autem propriam requirebatur, ut quamlibet atribuno, plebejo magistratu , rogata esset: se.
natui tamen etiam, antequam confirmaretur,
ad consentiendum proponi , & exhiberi deberet .
g. 3. Populifcitum in se plus est, quam plebiscitum: & vix differt a lege propria, qui
Populus omnes tres ordines comprehendit
109쪽
et C. VI. de Iudiciis Romanorum.
Plebs autem ordo unus est: satrem senatorium excludit. Gell. I. XX. c. st .
S. 6. Rogationes saepe pro legibus ponuntur apud Cicerohem, & Gellium l. x. c. 2 o. Rario haec est, quia olim Ieges magistratu roganteferebantur: an plebs, aut populus Velit, jubeat, hoc, vel illud ita fieri. Caussa erat, quia in libera republica summa potestas magis apud populum, quam apud senatum fuit. Postea autem sub Caelaribus mutata legum consuetudo, principibus summam potestatem a populo ad se revocantibus. Hinc pleraeque leges in digestis, & in codice ab Imperatoribus dicuntur' latae sine mentione populi, cujus jam potestas exspiraVerat . f. 7. Ceterum quoniam de legibus agere coepimus: non alienum a re erit, historiam etiam, atque rationem legum in libera republica , aut non longe post mutatam eandem latarum paucis explicare. Regum enim leges erant im persectae; ideoque senatus Solonis leges petiit ab Atheniensibus, quae ad statum Romanum reformatae a decemviris x. tabulis conis scribebantur pro numero decemvirorum. Sequenti anno, quae deesse videbantur, suppleta sunt tabulis duabus, ut xH. fierent: qui fons est juris Romani, quo hodieque utimur;
110쪽
nct. m. de Legibus. 'Idelicta, & quaestiones: inde novae leges latae,
quia ex XH. tabulis non omnes casus poterirant dijudicari. Ex his potissimum eas, salintem praecipuaS earum memoramus, quae apud Ciceronem occurrunt: quasdam etiam ex diis gestis, sive pandectis adjicimus. Pleraeque autem ab auctoribus denominantur: nonnullae
g 9. Ab auctore nomen habent apud Ciceronem L Ex Acilia, repet undarum : AEburia, de curatione, & potestate mandanda: AElia,
Fusa , de jure comitiorum: IEmilia, sumis tuaria : Appuleia, de coloniis, de majestate& alia ejusdem frumentaria et Aurelia; judiciariar Caecilia Didia , de legibus ferendis: Calpurnia, de ambitu; & alia repetundarum: Cossae, agraria, de damnatis ; & alia tabellaria de judiciis : Cincia de donis, & m neribus: Clodia, frumentariae Caelia, de sufragiis; Corneliae plures, testamentaria: numvimaria , de infamia , de legatis provincialium magistratuum, de magistratibus, de majestate, de municipiis, de proscriptione , de provinciarum rectoribus: Curia, de auaoritate patrum: Domitia, de sacerdotiis: Fabia, de numero sectatorum: Flaminia, agraria: Fuυia, agraria: Furia, de testamentis: GA a, de legatis: Gel.
a Coriselia , de civibus: Hirtia, de Pompeja- . nis: Iuliae, de legationibus liberis , de provinciis , de repetundis pecuniis, de sacerdo-