장음표시 사용
21쪽
tem dominium transferri non poterat, ancipatio,& Ccssio in iure. Nec cnim vel a domino res tradita, si nequc mancia pata,nequc in iure cessa eslet,accipientis ante ex iure Quiritum fiebat, quam per tempus lcge statutum posses la usucaptaq: esset. Vsucapione plano accedente, quae ipso quoque Horatio teste quasdam res mancipat, quod traditioni deerat supplebatur : interim in bonis tantum habere,qui rem ita acceperant, dicebantur , ut ab Vlpiano in Institutio.tiij. expinnitur. Hac de causa non res modo quae mancipi erant, mancipatione alienari, scd & liberorum emancipationes, adoptioncsq; , per imaginariam mancipationis sollemnitate cxpediri consueuerant: quemadmodum Gaius lib. j. Instit. tit. vj dc Fest.Pomp.lib. v. dc Gellius lib.v. cap.xix.tradunt. Ex
quo Suetoni) in Augusto locus intorpretationem accipit, in quo ita scriptum cst: Adoptauit & Lucium Sc Gaium domi emptos per aes & libram a patre. Hereditates quoque in heredes per mancipationcm transferebantur. Eaq; erant per aes
N libram facta testamenta, quorum in Vlpiani, Iustinianici: Institutio. st mentio. Unde per aes& libram heres apud Cia Cero.lib. h.de Leg. qui&familiae emptor appellabatur. Cuius rei causam cum Plutarchus non intelligeret, sic in lib.de Sera numin.vind. de Romanis loquens scripsit: ἄταν δε διαθμαeπί MΠν,ετέπeia απιλειπτορ ίλκανομας, b πωλοπι ταe Eacte ο δοκω παράλωον M. Mancipationis porro sollemnia Boet. in Topic. Cicero. ex antiquorum Iurisconsultorum liabris ita exponit. Mancipatio, ait, imaginaria quaedam vel ditio est, quod ipsiim ius proprium Romanorum cst citatum. Eaq; res ita agitur adhibitis non minus quam quinque testiabus. Ciuibus Romanis puberibus, & praeterca alio eiusdem condicionis, qui libram aeneam teneat, qui appellatur libri-pens. Is qui mancipio accipit, aes tenens ita dicit : Hunc cinhominem ex iure Quiritu in meum eue dico, isq; mihi cmptus csto hoc aere aencaq; libra. Deinde aerc percutit libram,
idq-; aes dat ci a quo mancipiti accipit, quasi pretii loco. Quod
posterius a Varro.lib.viij. de lingua Lat praestringitur, cum ait, Pro assibus nonnumquam aes dicebant antiqui: a quo dicimus estem tenentes,Hoc aere aeneaq: libra,Vlpia. in instit Vonib. tit.xta. Mancipatio propria species alienationis inde rec
22쪽
α rerum mancipi, eat fit certis verbis, libri pende dc quinque testibus praesentibus.Quod & Horatius signiscat cum ait, Siproprium es quod quis ligna mercatur aere. Ex quo & in emancipationibus, & in testamentis, quae per mancipationem familiae fiebant, quinque testes ciues Romanos cum libripende adhibitos sepra positi auctorum loci memorant. Atque hanc librae adhibendae sollemnitatem ab eo prosectam esse nemo nescit, quod veteres insectum
argentum appendcre,non numerare solerent.Plin.lib. xiii. Cap. iij. Populus Romanus ne argento quidem signato ante Pyrrhum regem deuictum usus est.Libralis, unde etiam nunc
Libella dicitur, & dupondius appendebatur assis. Quare AEris grauis poena dicta , dc adhuc Expensa in rationibus di cuntur. Item impendia, & dependere. Quin & militum stipendiorum,hoc est, stipis ponderandae pensatores Libri pendes dicuntur. qua consiletudine & in his emptionibus quae mancipi sunt, etiam nunc libra interponitur. Cuius rei velimnum ad sua usque tempora in aede Saturni mansisse Varro circa finem lib.iiij. de lingua Latin.stribit, in qua trutina pro pio pensiiram polita extabat. Porro adscribi solita suis te inveteribus mancupijs haec vcrba comperio, RAVDVSCVLoLIBRAM FERITO. quibus monebatur emptor asib lubram tangere. Varro lib. iiij. de lingua Latin. .ssis Raudus dictum: ex co in veteribus mancupijs scriptum, RAvDvs C Lo LIBRAM FERITO. Fcuus lib.xvj.in ciusdem verbi explicatione, Vulgus quidem, ait, in usu habuit non modo pro aere imperfecto, ut Lucilius cum ait, Tiamsi potatam Rotaus Amina texam e sed etiam pro signato: cum dicitur in mancipando, RAVDusCvLO LIBRAM FERITO, id est,asle tangito libram. Raudusculi autem Verbo etiam Cicero epist. viij.lib.iiij.ad Attic. Et epist penuit. lib.vj.α epist ij. lib. vij. usus est. Valer. lib. v.cap.vj. Cuius testandae rei gratia capitis eis es aereae portς qua excesserat, conclusa est,inctaq: Raudusculana,quod olim Rauda aera dicebantur.
LE c a Cornelia de saris, quemadmodum Vlpianus scri
bit, exprimebatur, nequis nummos stanneos, plum
23쪽
heos cinere vendere dolo malo vellet. l. ix. f. primo. D. ad legem Corneliam de falsis. Quod legis caput absurdum scio. plerisque visum iri, quibus nouum videbitur nummos, quibus merx ipsa aestimatur, mercii vice sungi. Ego didici hoc ad peregrinos nummos,Dari os puta, Philippos, tetradrachminum Atticum, scios, & alios id pus cile rescrcndum, quos ceterarum rcrum exemplo in emptionem id hici solitos Volus Metianus in lib. de Aile de partibus eius indicat. At peregrinus, ait, nummus loco mercis, Vt nunc tetrachmum dc drachma habebatur. Hoc autem tetrachmum,
ut hoc obiter addam , tetradrachmum a Cassio lib. xij. Epist. Ciceron N a Polluce lib. ix. Onomast appellatur. Similiter ec ictoriatum nummum, qui a victoriis signo impresib id nomen accepit, priusquam lege Clodia percussus csset, cx Ity rico aduectum, mercisq; loco habitum Plin. lib. xxxiij.cap. iij. refert. Cuius nummi Varro lib.viij. dclib.ix. de lingua Latin. Cicer. pro M. Fonteio. Quintilian. lib.vj.cap. iiij. Tcrtullia.in lib. de Virginibus velandis dc idem Plinius lib.xx. cap. vlti.&lib. iij. cap. xj. meminere. Solidos quoque vcterum principum effigie sormatos sua aetate venisse Constant. in Lj.C.de
Vet. numis pol. lib. . indicat Mora in ameterum cautionibus Iox, cte. CAP. I X. lE T E R v M cautiones magna arte diligentiali compositas, vi ctiam superuacanci multis clausu-
lis abundarent, facile est ex Aquiliana stipulatione, dc ea, quae in Papiniani auditorio lecta est, cautione intelligere. Inter cetera autem usitata earum verba dandi faciendiq; promissionibus vocent Recte addere solitos obse uaui. Quod ego hoc capite exemplis planum faciam. Scaeuorita in l. qui Romae. 6. Callimachus. de 3 erb.oblig. elas, rectos ior, fieri sic interroganti solo struo L. Titidi promisit C E
machus. Papinianus in l. reos. S. curia tabulis. D.de duob.re Tot aureos recte dari pia tus es nus corpus Paulus in l. l cta.D. si cert. pet. Eas proba recte dari alendis sturis pulatus est, me. Cato de re Rust. cap cxxxxvj. Recte haec dari fieriq; , satisq: dari domino, aut cui iusterit promittito,satisq; dato arbitratu domini. Vario ctiam priscam formulam r censens
24쪽
censens lib. ij. de re Rustic. cap. ij. Sanas recte esse, habereq: , recte licere,haec sic recte fieri spondesZInuenimus & hqc vcr- , ba in stipulationibus posita, ni rem recte rinitus, x bi vi& in
clausula Recte ae sentat, verbum 'tae pro viri boni arbitrio
est: l. haec verba in stipulatione. D. de vcri, sign. l. iam tamen. s. nunc videamus. l. ex clausula. Lxir bonus. D.iudicatum ibitiui.l. recte. D.de iudicijs. l. haec autem. J.recte.cx quib. Caus in
possessionem. Est & illa in libris nostris cautio, mis rebus rectem LM. l. ipsi quoque.D. de rei vindicatio.l. redhibere. F. pen. D. de aedilicio edicto. Cuius potestatem explicat Vlpian. in l. aliud. 6.vlt.D. de ver signis Ita Recte cauere in l. ij.D.de us fiuctu car. rer. SI apud Plin lib. x. Epistol. Item Recte promi rere m. l. penult.D. de transactio. Recte ire audire in Isimihi. D. de scruitutib. rustic.praed. Palam recte pronuntiare in l.j. J.j. l. Ediles aiunt. D de aedilicio edicto. Nec omittenda est Nilla veteribus familiaris & in re iudiciaria persaepe usurpata locutio Recte atque ordine facere, ut in Senatusconsulto Vculeiano, Recte atque orta nos Zuros, quos do ea re in iure ditum erat. l. ij. D.ad Senatuscons Velleia. quae duo etiam coniunguntur in I. diui. g. recte. D. de liberali caus i. obseruare.
U.recte.D. de ossicio procons Et apud Ciceronem pro Quintio , & Philipp.v.dc in oratione Caesaris, quae est apud Sallustium in Catilinae bello,& alias persaepe.ve arua equis spari olis, amfratoritas quaedam.
Cio ouaeri qui & quales sint quos Vlpian. scribit: aquam equis spargere in l. iiij. D. de his qui notant. insani. Nam plerique nodum in stirpo quaerentes, inuolucri aliquid illis verbis contineri cxistimant, quod nobis antiquitatis ignoratio obscurum reddat. Ego vero, quod & verba ipsa palam sonant, eos significari credo qui Circensibus deseruientes, equos cursu incalestentes stigida perfundebant, quo paululum refocillati alacrius cursum re- pcterent. Cuius rei mihi indicium aliquod Sex.Pomp. lib. . facit, qui Nasiternam genus esse vasis aquarii an sati & patentis scribit, quale est quo cqui pcrsundi sol ciat. Huius autem vasis ec Varro lib. j.de re Rustic. 5 Non. larced& Fulgentius
25쪽
in libello De obscuris vocibus ad Calcid. meminere. Cete- rum quod codem loco Vlpia. est,agitatorcs famosos non est e, in dubitationem a Theophilo adducitur, qui inter famosas
personas ἀέο ν numerat,quem aurigam agitatoremue in te pretari licet. Cui dc κυν l coniungit,cum,ut existimo,intelligens, qui ludo Venatorio operas sitas locat, aut in arena honorari se patitur. l. aut damnum. g. pcn.D.dc poenis. Quomodo dcvcnatorem apud Vcgetium lib. h. cap. iiij. inte pretor. Nam qui virtutis causa vel cliam mercede seras extra arenam venatur, nota carci l. j. g. bestias. D. de postul. Sed quod ad aurigas attinet, in famosis cos nemo Vlpiano repugnantem iure numerauerit, cum & laudi virtutiq: duci hoc exercitationis genus selitum historiarum monimenta testentur, & ex nobilissima quoque iuuentute amplissimoq; o die in circum nonnullos aurigas productos Suetonius in Augusto cap. xliij.& in Caligula cap.XViij. narret. Itaque cxcorum, quibus vixit, temporum moribus potius, quam ex
prudentiam definitione aurigas Theophilus inter infames
collocauit. Expi cara tuis. C. do emanc statio. de , teriem ripa tmnum manumis unum, Lemnitate. CAP. XI.
I phice 'ε sibi in emancipationibus vetustas
imaginariarum venditionum S iniuriosorum σματων sollemnitates Iustinianus profitetur in l.
vlt. C.de cinancipat. Quod quemadmodum olim se haberet, intelligi nihilominus attinet. Tam enim antiquum ius in haec stiidia incumbentibus,quam nouum tenendum est. Sciendum est autem instar seruorum filiosfamilias venundari manumittiq: solitos,nec semel tantum, sed & it rum ac tertio , quema1nodum Caius lib. j. Institutio. tradit, adumbrata venditionis specie fiduciario patri maci pari, quo scilicet patri e potestatis nexu penitus liberarentur,a qua post trinam demum venditionem absblutio ex regijs legibus comtingebat. hoc nodo cum in imaginariam servilem causam vi&a Paulo in i iij. f. i. D. de cap. deminut. scriptum est,deducerentur, qui per emancipationem patris potestate exibant,colaphis quoque praetcrea in ca sellemnitate peragenda caedebantur,
26쪽
bantur, quod in d. l. vlt.& in Noueb Constitution. l cxi. Iustinianus significat. Nam & hoc in seruorum manumissione factum Isidorus ex quopiam bono auctore lib. ix. Etymolog cap. iiij. refert. Quibus & illud adde , ut reliqua manumissionum llemnia coplectar, quod Sex. Pompeius lib. xj.seribit, dominum eius serui, quem ad libertatem perducere volebat, caput aut aliud membrum tenentem dixiste hunc hominem liberum esse volo, statimq: cum maniunt sille.Quae serie vcmba Hermogenianus intelligit in l. manumissio. D. de manum. vind. Praeterea vero cis quibus plena libertas dabatur, vindi tam lictoris virgam imponi selitam Plutarch. in lib.De sera numinis vindicta,& Persius satyra v. significant,sinc cuius in positione imperatorem ex lege Augusti selo verbo' liberum facere cum, quem manumittit, a Paulo traditur in l. apud eum. D. de manum. Circumagebantur deinde & vertebantur serui, quod Z cadem satura Persius S Seneca epustola viij. lib.j. ad Lucilium.& lib. ij. Controuersiarum ostendunt,ac denique rase capite pileum accipiebant. Id quod adcxemplum , qui naue fracta salui euaserant, Nonio Marce is institutum placet. Mihi an ab hoc more mos ille ductus sit, dubitanti probabilis illius institutionis ratio reddi post evidetur, quod qui libertate mutabantur, tamquam noui h mines fierent, ita crinem mutabant, quod apud Athenienses quoquc seruatum Suidas in verbo eάδρα- δει η in morat. Extremum illud erit libertate donatos nouum p troni nomen assiimpsiste, suo l. quod unicum antea habuisse eos lex, Cum precum. C. te liberali causa indicata una cum praenomine adiunxisse. Quo alludens Persius
errerit, ait, hunc dominas momynto turlinis,exit
Marcus mama. Sed haec hactenus. Venus de is si tari s rensi, tu focum H, quot ad eam pertinent, sus locis cunctatu. C A P. X I i. PRINcipinus magistratibusq: olim in consiliuiuris studios adhibebantur. l. Celsus. delegat. ij. l. an
Y.an. l. . D. de ossic. adsess & hoc adsidere appel- . labant. l. metum. 5.l deae facto. D. quod nactus causta Suet
27쪽
nius in Tiberio cap. xiij. Masistratibus pro tribunali cognoscentibus plerumque se osserebat consiliarium, adsideabatq: mixtim, vcl cx aduetio in parte primori. Nec urbanis modo magis stibus, sed & prouinciarum rectoribus, ut ex Lampridio in Alexandro apparet, sui erant adsessores: de quibus quo sanctius integriusq; ius diceretur,antiquitus constitutum fuisse traditur, ut ne cui in sua prouincia ultra qua tuor menses sine speciali principis beneficio liceret adsidere. Cuius constitutionis sanctedae auctorem Spartianus Pescem ninu Nigrum memorat,qui cum Marco Antonino dc Commodo Imperatoribus honoribus in Repub. floruerit, facile coniectura capi potest, ab illis principibus hanc esse constitutionem sacratam. A quo non longe abhorret quod Xiphilinus & Zonaras a Marco constitutum suisse referunt, ut nequis patriae suae praeesset, inmb. , aiunt, το- - να Gi ελυαύχῶν, ἔθεν ὁ κασσιν ν' - συοα-οπου G u ταωρ Eris Illam vero constitutionem ijsdem quas posui, exceptionibus, conditionibusq; temper tam Diocletianus protulit in l. in consiliariis. C. de adsest. ex qua interpretationem accipit l. hi qui . dc l. si cui in prouincia. D. qui, caus malo. Eoq; reserendum cst quod Macer scribit, Si eadem prouincia postea diuisa sub duobus praesidibus
constituta sit, sine constitutionis os sensa ex altera ortum in 'altera adsciturum, cum in sua prouincia videatur adsidere, quae ad alterius praesidis administratione pertineat. l. iij. D. de ossic. adsessi Verum enim vero sic ea constitutio accepta est,
ut in his dumtaxat, qui publico salario fruerentur, id est, qui
' praesidibus,rectoribusq; prouinciarum adsiderent, locum haberet, quibus e publico salaria ab eodem Pescennino addita, ac deinde ab Alexandro constituta Spartianus,Lampridiusq: reserunt. Ex quo cum Papiniano ciliciemus in consilium curatoris Reipub. virum eiusdem ciuitatis adsidere non prohiberi quippe qui publico salario non fruatur.Lvit. D.de ossic.
adsest Non de nihilo igitur in Diocletiani rescripto additum
tat generalior Valentiniani & Theodosii Constitutio, quae districte prohibet aliquod administrationis ossiciu intra eam prouinciam, in qua prouincialis & ciuis habetur, quem asse- .
28쪽
ctare,eumq; qui contra secerit,aduersus leges secisse Ze sacri legij, id est, legum violatarum crimine teneri indicat.l.ulti., C. te crimin. sacril. Ac ne apparitorem quidem,vel statorem, .ves protectorem, vel agentem in rebus in ea prouincia, in qua natus est, vel domicilium habet, quemquam serendum Iulianus sanxit in l. ih.C.de diuer. offlib. xij. Vsque adeo carere sis picione voluere Imperatores eos, qui aliquam in prouincijs potestatem obtinerent Puta sit ad terrerinitatem reta Si, de Romani cia
ROMENDUM ex antiquitate est, quid hoc v
u leat, quod apud Vlpianum legimus ad peregrini J tatem redigi deportatos. l. sed si hac lege. 6.scd si
per poenam. D.dein ius voc. Quo genere dicendi etiam Tranquillus in Claudio utitur. Splendidum, ait, 'irum, Graeciaeq; prouinciae principem, verum Latini sermonis ignarum non modo albo iudicum erasit, scd etiam in peregrinit tem redegit. Peregrini autem dicebantur qui ciues Romani non cranta. sed cisi. f. selemus. D.de hcrcd. inst.quos a v teribus primum hostes appellatos ab eo quod pari cum ciuibus iure viverent, notius est, quam ut probatione egeat. Et aequabantur quidem hi in iure reddendo ciuibus, quod eis per praetorem, cui ea iurisdictio euenerat, dicebatur. Ceterum ciuitatis Romanae commodis non sitiebantur, quae sussise permaxima & sumini beneficij loco exteris tributa accepimus. Ex ciuium cnim Romanorum testamentis soli ciues capiebant, ciuiumq: dumtaxat Romae rata habebatur testamenta. Idcirco in lege Falcidia non sine ratione scriptum
est: QUICUMQVE CIVIs ROMANUS POST HANC LEGEM ROGATAM TESTAMENTUM FACIET, Is ANTAM CVIQUE CIVI ROMANO PECVNIAM PUBLICO iv RE DARE VOLET, &c. Inter
solos ciues etiam Romae iustae nuptiae contrahebantur. L. j. Inst. de nupta Propriumq: eorum crat, quod in liberos habebant patriae potestatis ius. 64. Inst.de pare potest. Verberibus etiam caedi ciues, aut in crucem agi, aut iniussu populi in eos animaduerti fas non crat. In legionibus quoque non
29쪽
alii qua ii qui ciuitatem accepissent, militabant. Hoc aliuplius, inter solos ciues sellemnes per nexum abalienationes locum habuisse Cicero in Topicis ostendit. Eademq; ante Iustiniani constitutioncm usucapionum causa fuit, Quae cum iure ciuili; id est; lege xij. Tabularum introducti Pellent, Italici soli finibus continebantur, idq: ipsum nominatim lege
cauebatur'aduersiis hostem aeternam auctoritatem cile , ut
idem Cicero j. Ossic. notat. Adde de honores Romae gerere, sustragium ferre, sed δί toga uti dumtaxat ciuibus licuisse. Fuit enim , ut priora duo, quae in promptu sint omnibus, omittam, toga Romani hominis certissimum insigne.l. sed si accepto. D. de iur. fisc. Nec sine crimine aliam Romano'homini vel in media Asia vestem sit mere licebat. Itaque apud Liuium a P .Fabio in inuidiam P. Scipio eo nomine adducitur, quod in Sicilia palliatus suisset. idemq; cum Rabirio
Posthumo ab aduersariis obiectum esset,accuratam in co facto purgando orationem Cicero consumit. Quoru omnium
quae Quiritium peculiaria ac propria fuisse docuimus, peregrini expertes erant. Nam neque testamenti factio cum his, ut Vlpianus in Institui. sit. xxij.& in S. lemus. tradit, neque connubium crat,quemadmodum idem auctor Instit. tit v. indieat his verbis. Connubium habent ciues Romani cum ciuibus Romanis, cum Latinis autem dc peregrinis ita,si concessumst. Quod & Boethius ad Topica Ciceronis in loco a
Consequentibus tradit. Hinc Seneca lib. iiij. de benescap. xxxv. Promisi tibi filiam in matrimonium, postea peregrinus apparuisti, non est mihi cum cxtraneo connubium. Itaque nec peregrinis cadem quae ciuibus in liberos potestas erat. Sed & omnis ad honores aditus peregrinis interclusus crat, sifiagiorum in urbe ius nullum. Ad haec togae unus interductus Plinius lib. iiij. epistol ad Minut. Idem cum Graeco pallio an etias intrasset scarent enim togar iure quibus igni ta aqua interdictum est postquam se composuit circumspexitq; habitum suum , Latine, inquit, declamaturus sum. Sucton. in Claud. cap. . Pcrcgrinitatis reum orta inter aduocatos leui. contentione, togatumue, an palliatum dicere causam opo teret, quasi aequitatem integram ostentans mutare habitum,
30쪽
iure amicos populos a Romanis donatos historiarum moniminentis proditum cst , idq; & nouae Carthagini concoctii in Tertullianus in lil de Pallio significat. Inde rogatae Galliae nomen, quam 5 ad honores adspirasse Tacit.lib. xj dc sustra gloriam ius in urbe habuisse memorat, & Paulus Manutius non dubijs argumentis in Epist. ad Atticum confimi t. Sic dc Hispaniae populos quosdain iuris Italici factos ictatos stolaiatosq; appellatos Strabo lib. ih.Gcographiae scribit. Ex hoc incire ctiam regibus, quos amicos dc socios appellabant, inter cetera togam muneri mittebant, cuius rei apud Cornelium Tacitum lib.x. emplum extat. Nec vcro virilium togarum
tantum, sed & praetextarum iure peregrinos caruisse cx Maacrobio lib. . cap.vi colligitur. Ad haec praenominibus peregimni non utebantur,quae tum denuita,cum in ciuitatem essent
adlecti, assumpsisse eos Cicero lib.xii . Epist. ad Acilium pro cocostendit. Cum Demetrio, ait, Mega mihi vetustissimum 'hospitium est: familiaritas autem tanta quanta cum Siculo 'nullo. Ei Dolabella rogatu meo ciuitatem a Caesare impetra uit, qua in re cgo interfui. Itaque nunc P. Cornelius vocatur. 'Gentilicia plane Romanorum nomina, quemadmodum a Tranquillo scriptu cst,peregrinae condicionis homines usu parc Claudius Caesar vetuit: permagni interesse ad ciuitatis cccus ornamentumq; existimauit, ne nominum quidem sta .cietate peregrinis ciues Romanos coniungi. Peregrini po etiam in urbe habebantur,qui dediticiorum numero crat,
ut Vlpianus in Institui. tit. ij. scribit, idemq; eiusdem libriritui.x.auctor inta cos peregrinos cisci, quibus aqua b igni interdicebatur. Cuius in poenae locum cum hodie deportatio succes ierit, consequens cst quod a nobis initio positum est, per deportationis poenam in porcgrinorum statu condicioncmq. ciues redigi, id est, ut cum ipsis Iureconsultis loquar , ἀ- ας cilici. l. quidam. D de poen. l. 3. J.lti quibus. delegat. iis . Proinde hereditatum quoque capiendarum, & testamenti faciendi, &patriae potestatis,& alia omniaro Quiritum iura amittere. l. . C. de heredibus instituend. l. cius qui. 6J.D.dc testamentis. g.cum autem.Institution. quib. mod.ius