장음표시 사용
251쪽
Vel pulmo arietis recens mactati,aut aliud quid simile, ut tepido calore, viis laxatis, virus educatur. Si haec non sum-ciunt, parcntur sequentia Radicum althaeae liliorum,&laclenij, singui. g. ii. l. maluae, violarum, de rutae, melissae, salutae, Se trogopogi hora 'tensis seu scorZonorae Hispanorum, singui. m. i. sem. lini, de foenu graeci, utriusque j. i. ficuum pa. 6. florum chamaemeli, re 'α meliloti, utriusque p. i. coque in aqua pro fotu bubonis cum spongia. Interca magma pistetur in mortario. Deinde iiiij cc oesypi humidae S. i. theriacae probatae, de mi- cae L mathridath veteris,utriusque 5. s. axungiae porci, de olei liliorum, utriusque quantum sussi. farinae orobi, de iridis fio. utriusque J. g. croci, 3. ii. fiat cataplasma buboni admouena
dum post fotum,&cucurbitulam: quod renovetur, quoties fouendus crit.Vel huius loco, V. Caepam magnam Vnam,aut aliciam excavatam,& thc- Alia .riaca veteri cum pauco fermenti acris repletam sub cineribus, aut in partio fictili cooperto cocta quae in mortario tu-sa, fiat cataplasma quo utere ut dixi. Vel si pauper,paretur sequens emplastrum.
V . Masse emplastri diachylir magni, J. ii. gummium ammoniaci, & bdellij, aceto solutorum 6c ad mellis crassitudinem coctorum, utriusque 3. iii . sat massa qua parentur emplastra super alutam extensa, buboni applicanda. Si addideris fini hirundinum vel columbini erit efficacius ad trahendum quantum sat erit. Vel huius loco Aster Atticus bubonium a praepollente facultate nomi- , natus a Diosc. 5e Gai. si inmortario contundatur,x cataplas- ω- si .matis instar admouetur, conferre scripserunt. Pariter scabiosa cruda si in mortario tundatur, cum caepis de theriaca bubonem rumpit & venenis resistit. Animalia quoquc supra enunciata de apposita δί saepe renouata ut dixi consore longa experienti a probatum est : Sed O animalia demortua sunt sepelienda , ne a canibus edantur, de domos inquinent et sic crror posterior esset peior priore. Quamvis bubo non satis emollitus ac suppuratus vide tur,rutilante ferro aut eschatolico medicamento si rrum formidat; est aperiendus, potius quam nouacula, aut scalpello : quia virus absorbent. Aperto bubonc,erit utcndum vnguento basilico cum axungia porci aut butyro cum vitello
252쪽
rpo o. BAUDE Romi oui ad sedandum dolorem. Deinde mundi ficetur Mad cie
tricem perducatur aliorum ulcerum more. Toto morbi decursu non sunt omittenda alexi teria tam interna quam externa, neque balani aut clysteres si aluus non fluit: quia morbus medico non dat inducias: ob id remedia sunt acceleranda, Msaepe afferre cibum,in quo nonnihil sit succi granatorum,aut mali citri j aut limonum aut omphacij. Proderit saepe mutare stragulas &vestes si diues & domos,& aerem,& animum
recreare musica,cantilenis &c.
Graecis, carbo vel carbunculus , Latinis dicitur. Est vicus crustosum a sanguine in atram bilem conue so,& effervescente excitatum, Ma pustula ambustis consimili,vel sine hac etiam incipiens. Diuiditur a Guidone Cauliacensi&ab eius sequacibus in malignum &non malignum. Malignum, anthracem vocans, &non malignum, carbunculum, clarioris doctrinae causa: licet nominis ethimon idem significet. Malignus semper comitem sebrem malignam cum qualitate venenata habet. Hic quamcumque partem inuaserit, eam mox exurit,&pustulas circum se ardentissimas Me rimasque ciet: tandemque ardoris vi crustas nigras, vel cinerras obducit. Hinc partes vicinae saepe longo tractu consentiunt caloris & doloris participes. Causa seu interior seu cxterior fuerit non distat ab ea quae febrem pestilentem accersit, de qua capite de peste abunde disseruimus Circa initia priusquam pustulae enascantur, aegri particulam scabunt,& in eo loco dolo migrauem & lancinantem percipiunt perinde ac si vinculis esset constricta. Ad haec vomitus, nausea, orexi a misere homines torquent. Interdum accidit cordis tremor,palpitatio,& animi deliquium. Singulis corporis partibus accidere potest. Interdum solum, alias cum bubone, sed semper cum se-bre maligna& malinioris. Si ante febrem acciderit lut dixismus de bubone) naturae robur denotat, quae venenatum hu-
253쪽
morem soras propellit,bonum. Contra si febrem sequitur omalo est : quia denotat humores corruptos iam cor obsc- disse. Si ab initio ad 7. usque diem aeger est mentis compos, bonum. Si bubo Manthrax ab initio recedunt,malum ex Hi p. aphor. 2 .scct. 6. Sc Gal. Si anthrax suppuratur,x sine causa manifesta siccatur, lethala. Qui fit a sanguine, maiorem escharam producit,eo qui fit ex bile, M ut plurimum est pcrniciosus. Is .qui propinquior est partibus praecipuis,est deterior eo qui in remotis. Sanies quae e co fluit,si grave olet,&pauca fuerit, ob eius virulcntiam dc malignitatem, moriuntur aegri. Si dolor qui ab initio
purgans erat, de repente sine causa manifesta cessat, neque percipitur,quamuis acu pungatur, cauterio actuali cst urendus, aut nouacula secandus: quia pars syderata est, &insitu eius calor extinctus. Qui cmunctoria aut partes neruosas occupat , in deterior coqui alias partes obrepit. Qui cor aut diaphragma occupat, in ag. horas aeger moritur. EX anthracCphrenitis, mors cst in propinquo. Si virus ad urinae ductus deducitur, fit isthuria, ex qua mors infertur. Si circa stomachum,aut oesophagum enascitur,autore Celso est icthale qui ab initio rubet, minus lethalis ex Auic. deinde qui citrinus apparet: qui vero nigrescit,aut liuescit,hominem iugulat. Si accidentia quae anthracem comitari solent, plurimum remittuntur, spes crit saluti S. . Curatio cui aliorum morborum est duplex, una uniuersa - lis, alia particularis. Vniuersalis non differt ab ea quae in pestis curatione fuit instituta. Particularis veto diuiditur in empi 'r' ricam & dogmaticam. Empirica remedia sunt scabiosa viri- s A. dis, quae in mortario lapideo tus cataplasmatis instar anthra- ω o. 'ci si admoueatur, diuino quodam miraculo intra 2 .horas sanat, ita ut nulla amplius egeat curatione, praeter eam quae caeteris ulceribus cst communis. Eadem comesta, vel ex vino pota. Idem praestat eius succus, aut decoctum sumptum, quod internos tumores ad exteriora propellit,dissoluit& discutit. Eosdem offectus praebent symphytum maius, taxus barbatus,& radix raphani, hippuris, si saepe renouentur, omne Venenuporenter ad se alliciunt. Succus tussi laginis anthracis ardorem demulcet. Hirudo famelica anthraci admota omne virus allicit. Sunt qui lapidem saphyrum suo attritu miris lai
254쪽
dibus cfferunt in anthrace curando, non a qualitate manifesta, sed ab occulta, an verum sit, non sum cxpertus quisque
e. Inxcr dogmatica praesidia sunt cmpl. diachyllum gummaduisiatica. xum, cum Vnguento basiliconis,quod anthraci admotum,ue nenum attrahitic suppurat, eo utantur pauperes. Vel admoueatur cucurbita cum scarificatione satis profunda, si pars obsessa cani permittit,deinde lauetur aqua salsa aut muria,ut Virus omne efflu tum vi cschara citius destuat, penicilli unguento basilico cum butyro aut axungia suilla de vitello oui illiti, S ter aut quater in die renouati admoueantur. Eschara sic decisa, ulcus curatione uniuersali curetur,& ad cicatricem
Nasturtium,vel urtica cum sale trita & oleo liliorum sub acta: alium quoque per se tritum , vel cum pipere, aut nucleis auellanatum, terebinthina, Δ nitro mixtum, admotum
c. Ahira utantur Victu instituto Tractatui de peste: vigiliae
diambisi. somno sunt praeserendar, SI aluus tib cra esse debet,quae si talis non fuerit balanis, clysteribus,aut ccco protico aliquo benigno procuranda. Dolor qui est valde acutus, & lancinans, sequenti fotu est leniendus. ramentum Succi vel decocti vel aquae stillatitiae scabiosae, & olei liliorum, utriusque 3. ii. theriach probatae , 3. 6. misce & cum spongia aut fit tris aut panni cannabinas, aut lana succida fo-ue anthracciri ibidem relicta. Vel huius loco, A d. Rad .althaeae,& liliorum alborum,utriusque 3. i. s. sem.
lini, 3. i. ficus pingues, vi. numero: coquantur in aqua dc cum 3. iii. olei hyperici fiat fomentum,quo foueatur anthrax cum spongia ter aut quater in dic. Deinde admoue sequens cata . plasma. Fol .acetosae,& hyoscyami papyro inuolutorum, utriusque m. i. tunc coquantur sub cineribus calidis tum pistentur in mortatio: deinde cum oleo liliorum, farina hordei, .luteis ouorum & theriaca fiat cataplasma anthraci admouendum. Hoc dolorem lenit, inflammationem moderatur, oc
U. Rad. liliorum alborum, de coe parum, utriusque 3. iii. papyro inuoluantur S sub cineribus calidis coquantur, tum sistentur in mortario cum limacibus, vi. de fermenti acris, Mfarina
255쪽
sarinae hordei, utriusque 3. si pul. sinapi,simi columbini, fa- ponis mollis, 3ξ mithridati j vclcris S probati, singul. 3. ii. vitellos ii. ouorum fiat cataplasma. Quod si solidius requiris auge dos in farinae hordei,& vtere. Increscente malo, & imminente periculo, post fotum utere cucurbitulis cum scari 'ficatione si pars male affecta admittit. Contra si non admittit, Vtere cauterio actuali,aut potentiali. Aliter enim in palpebris, labiis, pudendo, de parti neruosae,quam carnosae,& aliter parti cordis vicinae quam remotae curare debemus: quia in his partibus quae pus mouent,anthracem exasperant. Sic varianda sunt remedia pro partium affectarum natura, & aegrorum aetalc, sexu , de victus genere. Nam qui laboriosam exercent artem, ut fabri ferrarii, agricolae, nautae, baiuli, rhodarij fortiora perscrutat remedia quam Ecclesiastici, Nobiles, Iurisco - 'sulti de qui opipare vivunt 5c desidiosam agunt vitam : illi amitioribus non iuuantur: hi vero a validioribus laeduntur. Medio tempore in omnibus emediis tum cxternis cum
internis non sunt praetermittenda praesidia, qualia descripta fuerunt cap. de pcste. Si phlebotomiae datur locus, educatur sanguis in parua quantitate ne plus iusto aegri vires dehciantur , quae alioquin sunt necessariae,ad resistendum malignitati veneni,neue illud
Ac meminisse oportet remedia quς foris admouentur cito exarescere, nimio calore, ob id subinde sunt mutanda. Si anthrax pus copiosum euomit, mundisicctur sequenti unguento, vel unguento nicotianae aut de resina.
V. Succi apii, ij. ii. succi absinth. poni. ma. M mellis rosati, utriusque j i. farinae lupinorum,3. ii. pul. aristolochiae rot. &iridis sto. Vtriusque 3. i. coquantur ad iustam crassitiem. ' ρ se Deinde extra ignem iniice terebinthinae 3. 6. aquae vitae,5 ii. croci Θ. i. fiat lini mentum quo penicillo de tu rundae tegantur. Vicere abunde mundificato, utere sequenti V. Pul. myrrhae, aloes,sarcocollae, dc masticis, singul. 3. i. V -- misce Vnguento praescripto. Vel huius loco utere nostro se balsamo in pharmacopoeia descripto si extiterit: vel utere emplastro palmeo, vel de betonica, vel gratia Dei nuncupato cum terebinthina de oleo hyperi conis. Vel V. Fol. virentium bctonicae, agrimoniae, x mille iij, in Empha mortario contusuum singui. m. i. picis naualis, adipis hirci, id
256쪽
& olei terebinthinae aut olei lir periconis,singui. g. i. bullianes mul,&expressioni liqua curae albae, S. i.&cxtra ignem iiiij copui. aristol. rol. aloes , dc masticis, singul. 3. iii. fiat ceratum autemplastrum aucta cera,& Vtere.
De etariolis morbillis C A P. III.
De nomine Tru ημα α , ἰὼ -lά, φλω liquq , sunt nomina quibus H, tapocr. promiscue utitur pro quavis eruptione praeter naturam in corpore facta: siue a causia cxterna. veluti a culicum, pulicum aut vesparum vibicibus iuea causa interna fuerit,ue colligere licet ex suis monumentis,& maxime lib. ii. cpidem. scct. 3. curatione 2. Sileni cci loci cxapthematis nomino utitur: necnon 6. cpid. scct. 2. textu 22. nonnulli codices notant textum 29. & non 22. & praenotione F 6 . lib. coac
rum,& lib. 3. cpid in curatione silij Euphranoris: & b. 7. cpid in curatione Pherecidae, S aphor. 9 scct. f. quibus locis nomine exarathematis utitur pro quavis cruptione. Eius seneris sunt stigmata vari j coloris, quae crumpere solent in ic ribus malignis ac pestiferis. In hoc genere conscri possunt v riolae & morbilli, de quibus nunc agere decrevimus. Silentio praetereo stigmata quae per morbum Neapolitanum in fa cie & alibi erumpunt. Color qui variat,pendet ex humoris praedominantis natura: rubrae exsanguine: flauae aut pallidae, cx bile. nigrae aut li- . uidae, a melancholia: albae, a pituita. Galli has cruptiones sua vernacula lingua Pourpre& Tac nominant, quoties febribus. malignis ac pestiferis accidunt, vi naturae aut morbi. Variolas magnas conceptis verbis Hi p. lib. 3. cpid. scct. 3. textusi. εκ i su γαλα vocavit, nomen deductum ab Uri . -ν , i . Crumpere,quod sua sponte in cute erumpant. Plinius papulas S pituitae eruptiones nominauit. Ex Luperioribus liquet exanthematis nomen latius patere quam ecthymatis,phlyctaenis, psydractis,epinychidis,lychenis, pustulis vc
257쪽
guine seruidiore: ob id mulieres nostrae Rougeolea colore. rubro nominant. Illae vero a sanguine crassiore eoque pituitoso fiunt. Ambo inter morbos cpidemicos censentur, Misent de genere excretionum: Aliae sunt sine dolore, pruritu&vicere. Contra aliae cum pruritu, dolore devicere: Quia inter mutuam analogiam haec duo symptomata habent in causis effectricibus, S cutatione, in unum caput redegi. Febris quae comitari solet has eruptiones, medium tenet inter alias continuas, putredine; a pestiscris, malignitate. Disquisitio causarum variolarum inter doctos non est par- Db GUA. vi momenti, ut reliquorum epidemicorum : inter quas duae pria est praecipuae assignantur. Vna aeris vitium, si Femelio creditur ueris vitiu.
lib. 2. cap. I 2. de abditis rerum causis, cuius opinionem non
probat Mercurialis , qui suo libro de puerorum morbis, nouum M incognitum morbum veteribus fuisse coni dit. Si de vetustioribus medicis qui ante Hi p. scripserunt loquitur,cius opinio admitti posui, quorum monumenta ad nos nondum peruenerunt. Si de Hi p. & cius sequacibus loquitur, non admittendar quoniam harum meminit lib. epid. 3.sech. 3. textu si . sub nomine ecthymatis qui graphice variolas nostras delineauit in curatione Sileni, cui 8. morbi dicaccidisse pustulas rubras, paruas, rotundas, varis non dissimiles, quae permanebant, neque abscessum faciebant.
Quid clarius exprimere potuisset Hip. Huic opinioni subscripserunt Celsus qui vixit regnante Nerone anno falatis humanaes s. paulo ante finem lib. s. & parte 4. Hi p. lib.
textu 63. variolas depinxit sub nomine φλυ- χίας, quam vocem Gai in comment. φλυκῖύναι, id est, pustulas interpretatur, quae fiunt abi choribus corporis supctficiem crodentibus. Tales ichores esse venenatos docuit Hip. lib. 2. epid .scct. I. statim ab initio :&progn. 6o. lib. 2. Actius quoque lib. s. cap. I 29. dc lib. I . cap. 63. Alteram causam Auicciana scia prima q. trach. . cap. 6. re- Secunda fert ad malignam sanguinis materni impuritalcm quo scelus Ohi in utero alitur,dum gestatur: qui iam glandior factus licet a murμm puriore sanguine nutriatur copiosiorc egens alimcnto, obuium more solito sanguinem allicit, deinde propinquiorem ad sui nutritionem. Haec secretio non est tam exacta, quin
nonnihil impurioris &malignae qualitatis ad se rapiat,ex qua Variolarum scaturigo. Haec labes in nonnullis citius, in aliis
258쪽
tardius erumpit, pro cuiusque viribus, & victus ratione, M. aeris constitutione, & humoris quantitate, & qualitate,ita ut pauci sunt qui hanc labem effugiant. His succrescit tertia causa, nempe colluuies humorum per uterum expurgari solita quae sanguinis massam inquinat, icimpuriorem reddit Hinc variolae hinc scabies,hinc furunculorum,dccxcaemcn- .
Non aliter quam vinum in doliis mucidis repositum quod facile corrumpitur. Sic sanguis non satis defaecatus in Vcnis, portio quaedam a foetu sugitur & sic inquinatur: sic humorum colluuies sanguinem inquinat: hinc virginum 5 mulie- .
rum foedus color,a retentis mensibus.
Quaeritur v binam huiusmodi labes in utero contracta, per multos annos ita diu delitescit: respondeo, in partibus sanguineis de solidis, quae successu temporis aucta , venis effusa, sanguinem effervescere facit de sua maligna qualitato facultatem expultricem concitat ad sui excretionem. Ex hac excretione partes interiores, & cxteriores pariter assiciuntur Hinc alui fluxus, vomitus, anhelitus difficultas, vox rauca, Ollium caries,anxietas, animi deliquium , cartilaginum disso
lutio ab humoris virulentia. Huius rei fidem faciunt historia: a Ron deletio lib. . suae methodi cap. 8.S lib. de dignoscendis morbis cap. 18. de ab Ambrosio Paraeo chirurgo lib. I9.
Sic lues venerea, & elephanti corym labes, & virus cania rabiosi per multos annos delitescit,tandem emicat in multorum perniciem.
Ex his concludo huius labis causam esse duplicem: unam Dccultam veluti morbi hereditari) quia parentibus dispositioncm suscipiunt vitio seminis quod a toto corpore secedit.
Riteram esse sanguinis materni malignam qualitatem cum impuritate coniunctam. Scncs raro his variolis corripiuntur : saepe iuuencs, M adolescentes, saepissime pueri & infantes, idque in omnibus anni temporibus,& maxime si coeli status fuerit austrinus, calidusci humidus is iuuat victus ratio, & materiae quantitas, de qua Iitas impura, & maligna. Quamuis haec lues semel in aetate homi ncm prehendat, nullaque seminaria ad futuram recidiuam praetct dispositionem in prolem) rclinquantur quia tota matcria morbifica penitus
259쪽
euacuatur: nihilo secius pueri qui ex nobis nascuntur variolis de morbillis semel in vita assiciuntur. Cuiusque morbi rationem validam reddere dissicile est, ob mentis nostrae desectum.
Signa praetercnunciata,sunt febris Paracmastica, oscitatio, Desivimpandiculatio a materia commota, tussis, oculorum rutilatio,& lachrymae inuoluntariae,somnus profundus, capitis,&dor' si dolor vehemens, narium,aurium uniuersi corporis pruritus, ac si corpus aculeis pungeretur. Paulo post in facie Adorso parua stigmata apparent,instar mili) grana,axit capitumacicularum, quae ab initio rubent, S paulatim augentur nimincro & magnitudine, idque citius aut tardius sui dixi pro
corporum raritate, aut densitate crumpunt.
Variolae quae febrem praecedunt sunt longe securiores sti- provisi cet raro ijs quae sequuntur, ob rationes in curatione bubonis 5: carbunculi cnunciatas. Febris quae has cruptiones praecedere solet,est de genere continuarum, quaeque med um tC-net inter febres continuas putridas, 5 malignas, ac pestiferas malignitate. Variolae rubrae&albae, quaeque in corporis superficie emi- eant, sunt minus periculosae, quam nigrae,aut liuidae, aut quam quae saniem virulentam profundunt, aut in corpore latent, aut intro redeunt. Pcriculum adferunt, magnitudo febris, sitis aestus,iactatio corporis,dyssenteria,animi deliquium, conuulsio cpilepticae rina nigra autore Aui c. loco citato , cap. 7. 8. & 9. Circa principium omnia symptomata sunt vehemcntiora ratione febris paracmasticae,quae a summo vigore incipit, A ad finemusquc perdurat,sinc internussione aut remissione. Contra accidit in aliis morbis acutis,in quibus circa initia& fines omnia sunt imbecilliorauia statu vero vehementiora
autore Hip .aphor. 3 o. scct. 2. dc aptior. 9. sect. 6. - α παύ πλανυlι κνωμαλα: I. Latae pustulae non admodum sunt pruriginosae. Idem cecinit 6. cpid .scch. 2. textu Q. Nonnulli codices notant teXtum 29. Qualitas variolarum, si conferatur cum peste, aut anthracccst minus maligna. Sed audiamus Hi p. vaticinantem prae
m ς; : Quibus in febris assiduitatu
260쪽
pustulae toto corpore suboriuntur, mortiferum est, nisi purulento abscessu , qui hic potissimurn ad aures crumpit, 'criculo defungantur. Plura Hi p. . de victu acutorum textu 63. &lib. 2. progn.
6o .lcinitio lib. r. cpid. le Gai. in comment. variolas fieri ab ichore potius quam a sero sanguinis, qui semper est virulentus S malignus. Avicenna &Rhasis de variolis sic scripserunt: Variolae nigrae quae comitem habent febrem putridam sunt lethales,aut saltem difficilis curationis nisi ex primo insuli 1
Variolarum tota materia maligna excutiatur,quae tamen recidiuare potest, ut praedixit Hi p. aphor. . sect. 2. . . Huiusmodi cruptiones 4 auxiliorum generib*s curantur: pisj ινοῦ π nempe Victu, vena: sectione, purgacione, oc symptomatum
Imprimis aer non omnino frigidus te humidus esse debet,
De aere. quamuis febris sit continua, ne sua frigiditate cutim condenset & vatio larum cruptioncm prohibeat, sed potius ad caliditatem declinet sic naturae motus iuuatur. Ad haec oportet aegrum versari in aere obscuro S: coopertum pannis rubris,Mne ,ictu quietum in cunis. Nutrix sit hilaris, o pueri cantilenis, aut nutricis. musicis instrumentis quantum fieri poterit, dolorem demul-ccat : nutriatur alimentis boni succi, de facilis digestionis, ut in lacte sit cibus 5 medicina. Iura carnium alterentur a to-sa, bu glosso vel borragine, caltha, seriola cum tantillo omphacis,aut succi malorum granatorum, citrio,aut limonum,
Hordeata cum scin . ni g. ma. δί papauere albo concedi possunt. Pro potu utatur decocto rad. acetosae , cum syriapo exsuccis accidis: quae si a vino abstinere nequit, utatur oligophoro inpastiuantum,& cxtra illos, hydros accharo. Abstineat ab acribus , salsis, piperatis, caseo veteri, leguminibus, brassicis , & fructibus recentibus, ne lactis calor augeatur, quod facile in corpore aestuante corrumpitur, dc variolarum materiam subministraret. Si est nupta a coitu abstineat.
Somnus pueris est utilis, quia per cum variolae citius, S: copiosius crumpunt. Contra , vigiliae naturae motum intercipiunt. Pueri non tenuiore, neque pleniore, sed mediocri victu utantur. Si nutrix &puer sunt aluo duriore, utantur balanis,aut clysteribus refrigerantibus,de emollientibus. Si nu-