장음표시 사용
61쪽
quod phlegmone tentatur. Huiusmodi febres semper sunt continuae. siue sanguis, siue bilis,aut pituita praepolleat. Si san-
suis , Phlegmonodes: si bilis, Erysipelato des & Typhodes
seu ardens , nuncupabitur. Aliamque appellationem sortiuntur a parte obsessa. Hinc Hepatica, Splenica, Cystica,C nanchica, Phrenitica, Lethargica, Comatosa, Pneumonica, Pleuritica, Diaphragmatica Hysterica, Stomachica,&c.
E 3 3. E s omnes cuiuscunque sint generis, sunt aut estentiales aut symptomaticae, quaru differentias superiori capite dedimus. Essentialis, aut est simplex, composita, confusa, erratica, aut pestilens, aut particeps malignae qualitatis. Simplex, aut est in spiritibus, aut in humoribus , aut in partibus solidis, in spiritibus potissimum vitalibus, deinde animalibus,& naturalibus, si qui sunt, fit Ephemera vera,quae unius diei est, vel plurium si ipiritus sunt
crassiores. In humoribus variae generantur febres : quarum aliae dicuntur continuae: aliae intermittentes. Continuae aliae sunt ab humoribus non putridis : aliae a putridis. In his humores putrescunt aut aequaliter : aut inaequaliter. Quae sunt ab humoribus non putridis fiunt a sanguine inflammato in corde a calore praeter naturam, qui in maiores venas & in habitum corporis diffusus primo&pter se actiones laedit. Haec ab ephemera differt nomine Sc materia, de non re, neque curatione, quia una fit in spiritibus accenss: altera in sanguine non putri. Ambae feri possunt ab iisdem causis nempe externis,&eadem methodo: Iisdemque sere remediis curantur,& sunt degenere continuarum, & unicam habent accessionem, licet sint triplices. diuersis nominibus distinctae. Vna, quum calor par suique similis toto febris decursu manet, quantumque recens infaminatur, tantumdem protinus dissipatur, tunc a Graecis homo tonos dicitur. Altera, quum recens in fani alio , quam dissipatio maior est: tunc caloν incremento inua scit & Epac- mastica, l. Increscens dicitur. Tertia,quum plus dissipatur, qua
recens innaminetur, sciatimque declinat, quoad desinat,& ab iis de .
62쪽
iisdem Grateis paracmacista nuncupatur haec sinochur in se- p., . ri .ptem dies extendi potest. Ephemera verbi tertium diem non transcendit, nisi spiritus sint crassi. Synocho non putri obnoxij sunt homines quadrati , de qui abundant sanguine, δί qui . . opipare, de desidiose vivunt, de in regione calida Se humida, D Z temperata, degunt. Vt plurimum, desinit cum sudore vel , ' is madore, ut Ephemera, quae non vacat periculosi negligatur ζphlebotomia. Febrium quae fiunt in humoribus putridi sinaliae inaequaliter, aliae vero aequaliter putrent. Si humores in magnis venis aequaliter putrent,sunt etiam continuar, ex qui- D SI W-bus tres consurgunt differentiae, diuersis etiam nominibus ς- ρμπει
distinctae,ut in Synocho non putri diximus. Vna par: ter homo tonos dicitur, quoties putredo par suiq; similis toto morbi decursu manet, quantumque putrescit, tantumdem cuacuatur. Altera,Epacmastice,quoties putredo ab initio ad findusque inualescit. Tertia paracmastice , quoties humor morbi ficus sensim ab initio ad finem usque imminuitur. In histribus per interualla nullae apparent remissiones aut e X acerbationes quia humores in magnis vasis aequaliter putrent)veluti in ijs quae inaequaliter putrent in ijsdem venis, de quibus suo loco agemus: nullaeque fiunt intermissiones, ut in febribus intermittentibus exquisitis, δοῦ durant, quoad putredo omnis evanuerit. Notae sunt similes, atqi in synocho non putri, sed magis sunt conspicuae, eo quod materia putri fiunt, illae vero , a materia non putri, sed a caloris esserues
a iunioribus medicis usurpatur pro omni febro continua , quae fit ab humore inaequaliter putrefacto in magnis . venis ad differentiam ocνοχοι quae idem denotat si nominis Elymon spectes. Haec Synechis seu continua, variam sortitur appellationem pro situ humoris, qui inaequaliter putrescit. Si in magnis venis cordi propinquioribus Καῖσον, I. ardentem generabit. Si vero in alius venis minus propinquis, Continuam etiam phocreabit, quae denominationem sumet
ab humore praepollente, videlicet, si bilis naturalis putrescit, fiet Synechis biliosa; quae alternis diebus suas habebit exacerbationes 3c remissiones, de mane praecipue) fiet remissisior, sine intermissione tamen, unde tertiana continua.
Si pituita naturalis in i)sdem venis putrescit, fiet quotidiana continua, quae pariter quotidie, statis diei horis, suas
63쪽
habebit remissiones de exacerbationes. Si humor melancholicus ibidem putrescit, generatur Quartana continua, quae 4. quoque die exacerbatur& remittitur,sed non intermittitur. Inter febres quae fiunt ab humoribus in qualiter putridis, sunt nonnullae aliae quae a continuis disserunt materia,
de situ, de intermittentes dicuntur: continuarum materia est naturalis; intermittentium vero est excrementitia. Si tus,materia continuarii continetur in magnis venis: harum verb intermittentium, extra illas, quae sunt scilicet in hepate,ventriculo, liene, intestinis, me senterio, habitu corporis, vi s bilis excrementitia putrescit, tertiana intermittens nuncupabitur: quia tertio quoque die recurrit, incipit cum rigore, Minterdum cum vomitu, si fuerit exquisita , cuius accessio est horarum duodecim, plus minusue pro copia bilis eam procreantis : soluitur cum sudore. Deinde desinit in apyrex iam seu in febricitationem: huius mali fomes est praecipue in he- pate. Pariter si pituita excrementitia extra magnas venas putret, fit quotidiana intermittens, cuius accessio est horarum octodecim, ratione eius frigiditatis, crassitiei, de lentoris, dejncipit cum frigore nasi auricularit,manuum& pedum,&terminatur cum madore,& non cum sudore ut tertiana: huius scaturigo est ventriculus. Si pituita vitrea iiiij sdem locis putrescit,fit aliud genus febris,quam Graeci ηmoti nuncupant: nomen deductum ab κοπος, I. mitis,& αλος, i. mare, quod nauigatibus ab initio mite apparet, mox a procellis agitatum horribile : sic haec febris, quum invadit, videtur mitis, ob id a multis infigitur: paulo post aegrum in varia discrimina praecipirat, vel tui vult .aegineta lib.2. cap. 26 in deducitur ab adverbio -ος I.leniter,& αλεαινλi. calfacit: huic generi referri possunt ea quae fit ex rhennate,&ea quae virginum foedos
colores comitatur: plura suo loco.
Si humor melancholicus excrementitius ibidem putrescit , incipit cum horrore, & interdum cum vomitu, Vt tertiana, de eius accessio est horarum duodecim plus minusue pro humoris quantitate, te quarto quoque die recurrit,ob id quartana dicitur, quae febrium omnium est longissima, de suam sedem habet in liene. Hactenus de febribus quae fiunt in humoribus in qualiter putridis tam continuis quam inter mittentibus. Quoniam Hip.&Gal. Quintanae, Sextanae,Septanae de Nonanae meminerunt in epid .nouum genus humo
64쪽
Pχ Axis MEDICINAE. Hris ob id non est constituendum, sed ad quartanam sunt referendae, S eadem methodo sunt curandae: in eo tantuna disserunt, quod quintana fit ab atra bile & omnium deterrima, ω periculi plena, & eius essentia, quam aliae febres est maior. Gal. comment. insect. 3. lib. I. Epid. Reliquae vero fiunt ab humore melancholico. Hectica, inter febres licet sit in par- obsestibus solidis I simplices reponenda est. Differt a pestilente, hectquod expers sit 'enenatae aut malignae qualitatis: ab humo ratibus, putredine. Pestilens febris pariter inter febres simplices enumeran- a quibus discrepat qualitate venenata, contagiosa,& perniciosa qua pollet, de substantiam nostram contaminat. Inter malignas febres numerari possunt, quae sunt a bile tum vitellina, tum aeruginosa,& prassina, de quibus meminit Gal.
comment. in aptior. I. sea. v. Hi p. Et post eum Auenetoar lib.
Theisir inscripto, & Α uerro et lib. 3. cap. 3. collect. Contra, fieri posse negat Isaac Israelita lib. s.febr. cap. 7. Leipyria Pe rati quoque inter malignas febres reponitur ab Hi p. in epid. de
progn. 2. lib. 3. &Gal. comment. suis in hos libros.
A causo exquisito differt malignitate, de semper est lethalis, authore eodem Gal. comment. in aptior. 8. se a. q.&c. q.
Lb. de inaequali intemperie,haec quarto diei, aut citius hominem iugulare potest, de sequitur magnas viscerum inflammationes: Gal. lib. r. oriseon. Hactenus de sebribus simplicibus. Composita febris dieitur, ea quae fit vel ex duabus inter P si remittentibus mixtis, ut duplex tertiana: duplex de triplex
quartana: vel ex continua de intermittentet,ve hae mitritaeos:
hectica cum putrida,compositam constituunt febrem: sic de multis alijs febribus censendum. Confusa, dicitur, quoties duo vel tres humores simul pu- Dec. iatrescunt, siue in magnis venis, siue extra illas simul, de in eodem loco putrent, simul incipiunt, simulque desinunt. Haec mixtio non compositam febrem, sed cofusam generant: nullaque seorsum internosci potest, quod Mnasint valde confusa, unde illi nomen. Exempli gratia : labilis cum pituita in magnis venis simul putrent, erunt duae continuae in codem loco, quae confusam &non compostam constituent. Contra si ijdem humores cum melancholia in minoribus venis simulta in codem loco putrent, erunt duae vel tres intermittentes,
65쪽
quae mixtae pariter confusam, & non compostam febrem constituent. Si e duplex tertiana continua, erit confusa, de non composita: quia materia putris continetur in eodem
P errarie. Erratica seu inordinata febris, ea dicitur, quae nullum typum, seu ordinem aliarum febrium simpli cium seruat: qui humor putret in diuersis locis, S: mouetur de uno loco in alium : hine accessionum diuersitas: modo A. modo 8.dies, modo plures intermittit, deinde recurrit. Huiusmodi febris aliquando praeoccupat, Met ηγουμoia Graecis dicitur: Alias tardius mouetur, & retardans nominatur. De his plura suo loco. Hactenus de febribus essentialibus. Nunc de symptomaticis. Symplomatica febris licet continua sit, a praedictis discrepat, quod materiam contentam in venis maioribus non habeat , neque exacerbationes neque remissiones: sed pendet ex inflammatione partis quam obsidet., unde illi nomen, ut annotaui sub finem cap. 2.
In cui TvvM febrium intermittentium disquisitio, non est parui momenti inter doctos. Alij, alia probant aut improbant: sic quisque suos fouet manes. Relictis illorum argutijs: quid super hac re
sentiam, forsan alienum haud clit meam proferre sententiam: ubi nonnulla praemisero, quae in rem praesentem ad sequentium elucidationem faciunt. Partes omnes totius corporis, . facultatibus sunt dotatae, nempe attractrice, retentrice, alteratrice, SI cxpultrice. Hae quamdiu in culpatae manent, homo prospera fruitur valetudine. Contra varijs morbis allicitur, quoties una alteram vincit. Veluti si aliquod excrementum cuipiam parti inhaereat, & ab ea non expellatur, ob eius imbecillita-' tem , est illi onerosum, quia non dictatur, neque mouetur, vel ob eius frigiditatem, vel crassitiem, vel lentorem, ob -
66쪽
struentem meatus per quos illud excrementum expelli deberet, putrescit, A morbum cocitat. Calor ex putredine contractus, cordi valde est infensus : Isque spiritus primo quia tenues: demum humores, quia sunt crassiores: postremo partes solidas occupat,& infestat. Hic calor a corde per arterias in corpus uniuersum diffusus febrem generat de actiones interpellat. Causa breuitatis aut longitudinis, anticipationis, aut tardationis circuituum sumitur a sex : nempe ab humoris specie, quantitate,qualitate,corporis habitu, virium dispositione,& febrium implexu. In corpore sunt . humores, quorum unus alium superat ouum qualitate ac qualitate,ut si sanguis purus in magnis venis pu- η' trescit qui calidus est&humidus οὐ χην parit continuam. Si
extra illas intermittentem procreat. Tenuior eius pars vertitur in bilem, &crassior in melancholiam, ut docte annotauit Alex. Aphrod. in suis problematis. Altera causa circuitu iam pendet ex qualitate humoris de partis imbecillitate, in qua excrementum continetur: ut pituita post sanguinem alios humores superat quantitate , de qualitate sua est frigida Sc humida, crassa& lenta; qualitate sua frigida, putredini resistit,& sua crassitie & lentore, non ita facile resoluitur ut sanguis: hinc accessionum longitudo. Et ratione reliquiarum,S partis imbecillitate in eam nouum excrementum impellitur, de inde noua suscitatur accessio, quς quotidie recurrit. Bilis autem flaua in parte aliqua si putrescit, id praestat, sed difficilius quam pituita, ob suam siccitatem , qua potentius putredini resistit: Et quia humor est tenuis, & non crassus, longe facilius resoluitur quam pituita, de minus reliquiarum in parte affecta remanet: hinc fit, ut accessiones citius quarum est causa) desinant in apyrex iam,& maius interuallum ad nouam accessionem requiritur. Quia Voro pars a priore excremento, est facta imbecillior, facile nouum excipit, de putrescit, ut prius, novamque accessionem non prius aut tardius emcit, quam tertio quoque die, dc est horarum Ιχ. eaque tertiana nominatur, quod tertio quoque die te-
Melancholicus succus, pariter in aliqua parte retentus,
non ita facile putret, ut alij humores, qualitatibus duabus, B iij.
67쪽
quibus putredini resistit: nemper frigiditate M siccitate. Ob id per biduum intermittit, & quarto quoque die recurrit.
Licet prior materia evacuetur: in parte tamen remanet imbecillitas & dispositio sui in tertiana diximus) ad recipiendum nouum humorem, ex quo noua accessio consequitur: quae sic . quoque die recurrit ut dixi. Huiusmodi accessiones sui plurimum in sunt horarum Iz. interdum longiores, alias breuiores pro humoris quantitate partem affectam lacessentis, S grauante. Guirabae Quantitas humoris seu magna seu parua fuerit, causa sententi tu longitudinis, aut breuitatis: anticipationis, aut tardationis accessionum esse non potest sola. Magna quidem partem de grauat, dc parua cito resoluitur. Veruntamen ea sola non videtur efiiciens causa: quia isdem motus non minus obseruatur in parua, quam in magna quantitate. Quod ita sit, Bilis aut melancholia in quavis corporis parte reperiantur & putrescant, certum est non tardius neque citius moueri bilem, quam tertio quoque die, neque melancholiam quam quarto. Igitur humoris quantitas sola esse non potest circuitus, longitudinis, breuitatis, aut anticipationis, aut tardationis accessionum febrilium.
Sed potius eius qualitas, causa esse potest longitudinis, - breuitatis, anticipationis, aut tardationis accessionum. Quod ita sit , Epite psae insultus non prouenit tantum ab humoris quantitate, sed ab eius qualitate cerebro infensa. Sic mulierum menses, qui statis mensibus & diebus fluunt non sanguinis quantitate, sed qualitate, siue pauci, siue multi fuerint, nisi quid naturae ordinem interpellat. Sic de humoribus censendum, in quibus inest quaedam qualitas nobis occulta,quae efiicit,ut pituita quotidie: Bilis flava tertio: & melancholia quarto quoque die excandescat & moueatur. Pro fautore huius docti inae habeo Rip .in prooemio lib. i. progn. qui sic est
vaticinatus: Diuinum interpretatur Arist. lib. r. de Generatione animal. c. 3. quod proportione respondet elemento stellarum. Elementum autem stellarum dicitur, quod supra quatuor elementorum vires de Ordinem impertitur, vixque ulla mentis acie comprehendi potest.
Ab b.bitu Habitus corporis, seu densus, seu rarus fuerit, causa esse ρ ξρα potest longitudinis, aut breuitatis accessionum. Anticipatio
68쪽
PRAxis MEDICINAE. I raut tardatio accessionum referri potest vel ad materiae substantiam, vel ad multitudinem aut paucitatem. Substantia, aut est crassa, aut tenuis. Si crassa de lenta, longiores: si te
nuis, breuiores erunt accessiones.
Si a multitudine aut paucitate: facilius pauca quam multa dissipatur de resoluitur. Ex his duobus anticipatio aut tardatio accessionum fieri potest. Quinta causa circuituum sumitur a viribus. Si facultas altrix de expultrix cuiusque partis i 'valida est, omne excrementum in partes a natura destinatas expellit. Contra si ambae se n t imbecillae, illud remanens sensim putrescit, quia non distatur, sic citius, aut tardius mouetur pro eius qualitate aut quantitate, aut vir que simul,fiunt
paroxysmi longiores aut breuiores. Implexus febrium, ordinem circuituum mutare potest: quia aliae fiunt ab humore frigido, crasso & lento : aliae a ca- ' O lido de tenui: sic unus citius, alter serius mouetur , corrumpitur & resoluitur. Hinc accessionum breuitas aut longitudo. Succrescit victus ratio intempestiua aut praua, aut optima si
ruerit, iuuat aut officit: necnon intemperantia aegri, aut si V b. medicinx praeceptis inobediens; haec sunt causae longitudinis aut breuitatis morbi, anticipationis aut tardationis cir
Causa putredinis effciens, aut est externa, aut interna. Lxterna potissimum pendet ex alimentis corruptis, aut se praui succi, quae nullo modo naturae beneficio emendari 'possunt: & quae facile corrumpi sessunt, de viscera assicere. Causa interna pendet vel ex obstructione,vel putridorum occursu. Obstrucito ab humoribus crassis viscidisque facta, perspirationem impedit: per spiratione impedita, humores reicii, de non diffati neque refrigerati, facile putrescunt quamuis probi: hinc febris consequitur. Eandem vim obtinet obstructio quae sit ex plenitudine vasorum, de quae supra vires existit. Idcirco putrescunt, quod nequeant concoqui, neque regi a viribus imbecillis. Occursus putridotu, spiritus primum, deinde humores ipsos corrumpunt: ut acris halitus, Vaporinque putredo, inspiratio velox ex scabis,lue venerea,elephan-siasi vel febre, seu putrida seu pestilente fuerit.
69쪽
cessaria. V ηδε ρω tantur sist
De Febrium constitutione. C A P. V.
Reviloquus noster Hip. Aphor. I2. sea. i. morborum tempora ad duo est complexus: nempe ad & ad De illa in hoc capite : de hoc in sequenti agemus. Κύας α in P terprete Gal. lib. I. dst crisibus cap. 4. est totius morbi constitutio seu duratio ψ. temporibus conscripta: quae sunt Principium, incrementum, status & d linatio: quorum cognitio de distinctio, medico sic est neces raria, ut horum ignoratione non possit futura praedicere , neque Victum, aut remedia ut decet ex Hi p. testimonao praescribere. De victu instituendo, legantur Aphor. q. . T. 8. 9. io. u. I9. Ct. i. & lib. Progia. oc post eum Cal. de Arabum familia , δρneotericorum peritiorum scripta. De medicamentis instituendis legatur Hi p. sect. 2. Aphor. 29. x o& Aphor. λ .sect. i. & Aphor. Io. sect. q. H c quatuor tempora pertinent ad febrem, & ad causam morbificam, de ad sympto mata quae tria praeter naturam, habent rationem laedentis, v tse ipsit Gal. lib. i. de Crisibus. Signa horum temporum Vm-
uersalium sumuntur ex idaea,seu specie morbi,ex motu morbi, ratione accessionum: . figura corporis, ex aegri viribus: ex anni tempore,& aetate aegr i, ex pulsu & rigore, ex hora accessionis, ex sympto matu vehementiam accellionibus: ex longitudine aut breuitate accessionum , ex dispolitione euacuationis,& eΣ cruditate vel coctione urinarum & humorum morbos efficientium. Idaea morbi seu species potissimum sumiturex motu. Nam motus velox, significat statum cito futurum, tardus, tardum. Sic febris ardens ratione tuae eitcntiae, dicitur vehemens, & cito peruenit ad statum: sic febris pestilens ratione facultatis regentis, etiam dicitur vehemens, Quae cito peruenit ad statum. Pariter inflammatio pulmo num , ratione dignitatis , etiam cito peruenit ad ita .
2. Ratione accessionum, signa, si breues proximus erit
status: si longae, x x - signa
70쪽
PRAxis MEDi Ci NM. a 73. signa sumpta a figura corporis, si facies cum hypochondrius cito extenuatur denotat febrem esse acutam, ci velocis motus. Contra si corpus non minuitur, signum est longitudinis, ex Hi p. Aphor. 28. scch. 2.
. Ab aegri viribus signa longitudinis aut breu itatis mombi iii muntur. Nam si ab initio plus iusto debilitantur, denotat morbum esse acutum oc velocis motus. Contra, morbus erit diuturnus.' Ab anni tempore, aetate, regione, consuetudine Ic ae gri victu. sumuntur etiam signa longitudinis, aut breuitatis morbi. Si omnia consentiant morbus erit breuis: contra si dissentiant erit longus. Vt exempli gratia: Adolescens biliosus, aestate media, in regione calida, opipare vivens cibis bo' u ,-, ni succi,& meraco viatur,si tertiana corripiatur, citius finietur, quam si e sset senex, in hyeme,& regione frigida, qui nutriatur cibis frigidis & humidis: si enim eadem tertiana prehendatur, tardius finietur: sic quotidiana lire malis longior erit aestitia. 6. Expulsu quoque sumuntur signa longitudinis aut breuitatis: ut si frequens, velox & magnus fuerit, febrem acutam.& velocis motus denotat.
7. Rigor febrium longus, longitudinem fgnificat, quia
humor putre it extra venas maiores. Contra, si breuis fuerit. 8. Hora inuasionis, longitudinem aut breuitatem morbi indicare potest. Si semper est eadem, morbus fututus est longus: quia denotat humorem esse fixum, Sc dissicilis eradicationis . Contra, si anticipat, aut tardat, breuior erit, & facilius cradicabitur. Quantitas materiae, causa esse potest anticipationis, ut paucitas tardationis. 9. Vehementia symptomatum in accessionibus, indicat materiae morbificae vehentiam 5 motum velocem. Io. Duratio accessionum, si posterior est priore longior, augmentum morbi. Contra, si breuior declinationem indi
1 I. Dispositio euacuationis, si in priore accessione fit euacuatio per sudorem,&sequens est aeque longa, ob materiae quantitatem longitudinem denotat, Desienuin. Urina ab initio cocta si appareat, febris erit breuis: sumpti
Gontra longa si est cruda: quia urina iudicat de febribus seu