Bricii Bauderoni ... Praxis in duos tractatus distincta. In priore agitur de febribus ... in posteriore de symptomatis & morbis internis a capite ad pedes usque

81쪽

minuta 1 s. si totidem dies, horas de minuta in singulis septenariis addideris, ad rio. diem morborum ex decidentia acutoru mri appellant Graeci in secundo septenario reperies dies I 3. horas io.&minutaso. In tertio septenario dies, horas 4.εί minuta is. In quarto septenatio dies 26. horas 21. de minuta o. Hinc liquido constat ro. diem acutorum morborum esse decretorium de nona I. ut volueriit Archigenes &Diocles. Si totidem dies huic numero addideris pro quinto septenario, reperies dies 33. horas Is. dc minuta s. In sexto erunt dies o. hodie octo de semis seu minuta 3o. In septimo dies 47. hora una dc minuta ys. In octauo: dies sy horae 19. α minuta a. o. In nono : dies 6o. S sc-missem in minutis s. In decimo sunt dies 67. horae 6. minuta Io. In undecimo dies 73. horae 23. 5c minuta 3s, In duo - decimo, dies 8 o. horae i7. In decimo tertio sunt dies gr. horae Io.& minuta et s. In decimo quarto septenario reperiuntur dies 9 . horae tres & minuta so. Decimus quintus recipier dies Ioo. de horas ii. oc minuta is . Decimus sextus habebit dies Io T. horas i . minuta o. Decimus septimus cadit in diem ii . & horas 8. & minuta quinque. In ultimo septenario reperiuntur dies centum de unus, de hora una cum semisse seu minuta 3o. Haec supputatio est exacta dc astronomica,. de non crassa de medica, ut voluit Hi p. loco citato, dc Ga

c. lib. 3. dierum decretoriorum: quaesivbiq; in diebus decretoriis doctrinae Hip. aptari nequit, licet in multis Vera sit, ob id temere non est inscitiae accusandus Gal. sed potius excusandus,quia conatus est inuestigare quod potuit, ut consulit Hi p. lib. i. de Diaeta cap. i. s oui lata: υlων

αξι sim, sum εξωρω, οῦ πω M in μαλλον που as, ο τι, α 'επε urmn civiscit ... 1. Ne ae tamen ullus ipsorum dignus est reprehensione, propterea quod inuenire non potuc'runt. Sed laudandi potius omnes, quod aliaeatque alia inuestigare sint conati. Neque probo Petri Apponensis in Gai uitiam disser. io . Neque Manardi Epist. quinta lib. is Neque Augerij Ferrexij Tholosatis lib Auo de diebus decretoriis , qui mensem medicum a Gai institutum Portentos pade Chimeri cum appellat. Humanum est errare, fuit homo vi caetc r i homines. Ne videar mutus sicut piscis, de veluti an se inter olores strepere, quid sentia de doctrina Hi p. de Gai. ecde diebus decretortis proferre, forsan haud alienu erit IC

82쪽

primis Hi p. nunquam sex Macrobio falli neque fallere potuit. Multa illi falso tribuuntur quae sunt vel Draconis, vel Polybi j vel iunioris Hi p. vel Thessali. Gat .vero in Hip. scriptis fuit valde versatus,& cui mu itum debemus : sed inter dum dormitat: pr stitit quod potuit. De diebus decretori, sdicam in fauorem Gal. post Hi p. lib. 3. Progn. q. Annum, Menses,& Dies non posse integris exacte diebus numerari. . Quamquam febres placidissimae cum signis secundissimis . die desinunt. Contra malignae, cum signis prauis . die, aue prius occidant. Sic primus insultus acutorum fit 4. die' secundus T. tertius tr. quartus I . quintus II sextusto. Acutorum verbex decidentia, septimus fit 27. octavus 3 . nonus o. decimus undecimus H. duodecimus co . & sic dereliquis ad ra. o. supputando. Et Aphor. 28. lib. 3. Aphor. ait puerorum morbos iudicari intra dies o. interdum intra menses . quidam intra annos T. Alij ipsis etiam ad pubert tem accedentibus. Et Aphor. 36. sect. 4. ait sudores esse laudabiles si evenerint 3. s. 7. s. u. I . 17. M. & 27. 31. M 3 . si iudicant morbos. Et Aphor. 39. Tertiana exquisita γ. circuitibus iudicatur: interdum .dc s. in Coacis .Et Aphor. 6 a. 6 . eiusdem sect. quaerit cur morbus regius ante diem mst malus. Contra, cur bonus si T. aut II. aut i . modo dcxtrum hypochondrium non obduruerit. An magnus ille Hip. vim fecit in numeris cum Pithagora & Platono Z non iudico cum Celso lib. 3. cap. q. sed potius in longa experientia quae

est alterum Medicinae fulcrum, ut testatur Gal. commento. in lib. I ip de humoribus textu 7. An septenarius numerus ex Hi p. monumentis in die decretorio primas non renet 3 Mquaternarius secundast An morbi acuti diebus imparibus Mchronici paribus iudicantur 3 Si quis plura desiderat,euoluae lib. Epid. Hip. ne videat legentibus Lastidiosus. Sic huic assertioni finem impono.

83쪽

Canones aliquot medicatrices. CAP. VII.

M N et s medicandi rationes sumuntur vel

a morbo, aut a causa effectrice, vel a partis affectae natura δc situ: vel a sympto mate. A morbo, ut febris, cuius calor praeter naturam est vel in spiritibus , vel in humoribus, vel in partibus solidis, qui non est simplex, sed coniugatus,calidus nempe de siccus, qui ex axiomate Hip. lib. - φυσων Tαμα ut πιν Γαί. νε- Duια α, i. Contraria contrariorum sunt medicamina,qui

curari debet per refrigerantia 5ί humectan tia: hic est primus medendi canon Secundus sumitur materia morbifica putrida, quae sui ablationem postulat. Tertius, sumitura partis affectae natura & situ. Veluti si cerebrum assicitur, alia postulat remedia quam pulmo, de hic quam Ventriculus, aut he- par, splen, intestina, renes, Vesica aut uterus. Α symptomate,

si illud est graue, a quo vitae discrimen imminet, veluti si febrienti sγncope aceiderit, illi succurrendum, omissa per aliquod tempus febris gemina medicatione. Contra, si illud

minus graue fuerit, utrique occurrendum, modo morbo non ossiciant. Calor febrilis tam continuatum quam intermittentium ex pullida colluvie emergens, non ante repressam putredinem, sublatamque impuritatem tuto penitusque extingui potest. Hoc enim curandi methodus efflagitat, quae omnem primo

causam , deinde genitam effectum iubet submouere, nisi quid urgentius interpellet. Igitur impurus humor imprimis est expurgandus. Deinde si quid alieni caloris, vel in humoribus, vel in partibus ipsis est derelictum, extinguendum, de adhibita praeparatione, oc obstructionibus solutis purgandum. Huic doctrinae multis repugnat, imaximi ta ijs quae seb. extingunt , dein ijs quae causam submouent. Quod ita sit, restiferantia, per se obstructiones augent, de materiam incratiant, S euacuationi obsistunt. Sic aucta stipatione, de fu-

84쪽

liginosis vaporibus inclusis, putredinem conduplicat. Contra aperientia, detergentia δί purgantia fere omnia calida sunt, quae idcirco febri per se aduersantur, eamque intendunt. In hac disticultate uti licet rad. temperatis, quales sunt rad. Oxi lapati, Graminis, Rusci, de Asparagi, quae citra calorem manifestum obstructiones reserant, de calorem febrilem non augent: sic urgentiori occurritur. Si vires sufficiunt, haec methodus rigide est obseruanda. Hoc est, causam em- cientem submouere,&obstructiones praedictis aperientibus radicitus reserandae Deinde humor putris expurgandus,licet purea quae id praestant febris aliquantulit exasperetur. Quum

vero febris incendio vires supra modum resoluantur, reme-

dijs frigidis tam sumptis quam admotis uti licet, videlicet

tu lepis, epichematibus &c. quae ardorem quam primum ex Linguere valeant: causa tantisper amissa.Ttitu in non essetfebrem augere, per ea quae causam abscindunt, ne simul cum morbo, aeger de medio tollatur. Satius erit meo iudicio) sic febrem ardentem extinguere: eciali quid pecces in eius causam. At in curandis febribus putridis primas tenet causarum scrvatio ut materiae portio vacuetur : deinde naturae imi Wratione praeparetur: quae cum naturae beneficio cocta apparebit, pharmaco, sit id fieri potest , radicitus propulsetur ne febris fiat diuturnior. Materiae autem vacuatio fiet vel venae sectione, vel purgatione, etiam ab initio,nisi quid dissuadeat. Vetnae sectio in omnibus febribus putridis praecipue conti- Dex πη nuis praemis clystere refrigerante, vel balano si aeger fuerit

aluo duriore erit celebrada, ut suadet Cal. undecimo metti . medendi. Nec non in febribus intermittentibus quando est plenitudo, vel pulsans capitis dolor, vel corporis iactatio, aestus pene suffocans, ne in continuam degeneret, aut putredo latius serpat, idque die intermissionis, vel remissionis si est continua, modo vires &aetas Consentiant. Quod si Velie, . mens febris urget, in ipso impetu canguinem mittere, hominem iugulare eit, ut loquitur Celsus lib Σ. Si vires sunt deie- .ctae, satius erit venae sectionem partiri: se vires nihilo eua- dunt imbecilliores: quia detracta oneris portione squo natura premebatur quod reliquum est, facilius fert, S minori negotio domat de conficit: Gal. loco citato in mittendo sanguine, Non tam annos medicus numerare, quam aegri Vires

stimare debet. Quidam neotericorum scripsit suo libono

85쪽

De pur a

de venae sectione, phlebotomiam in omnibus morbis esse ei lebrandam, quod non probo. Admitto quidem in multis,sed

non in omnibus. Parcius quidem quado febris est ab humore trigido, ne cruditatem refrigerado magis duplicet, S concoctionem non facile admittat: Gal. 4. sanit tuendae. Si mo Di ratio patitur, sanguinis detractioni tempus aptissimum est veri Contra ii non patitur,quovis anni tempore celebrari potest modo vires ferant ut dixi,praecipue si inest plenitudo, aut suppressi sunt menses, authemorrhoides. Si aeger est aluo duriore, ante venae sectionem, solicitanda erit balano, si pauper, vel clystere, vel eccoprotico pharmaco, ne materia putris rapta vel impulsa, ex prima corporis regione in maio-

id obseruandum ante usum aperientium. Purgatio etiam ab initio institui potest, si materia turget,ex Hippocra.

ραν το Uc 1: i. Purgandum in valde acutis, si ad sui excretionem invitet materia, eo ipso die. DF- terre enim in talibus, malum. Idque minorante aliquo pharmaco, ut detracta impuritatis portione, quod restat facilius coquatur: ut monet Hly. Aphor. Q. se h. I. χqui ,-ωμα misi ει ἰ γῆ τὰ δε inti in Q h-γα: I. oncocta medicari oportet, non cruda, nec per initia, modo non turgeant: plurima verb non turgent. Deinde expurgetur alio validiore pharmaco, nisi naturae beneficio fiat. . I, eque concoctio humorum semper est expectanda, & maxime quoties materia turget, &suo motu fluctuans, Se ob errans omnia conturbat, ut accidit in morbis acutissimis. Sitebris est continua, hora remissionis,sue mane, siue sero fuerit , potius quam tepore exacerbationis,vel in die impari,vel decretorio purgare expedit,si vires ferant. Quae si imbecillaepharmacis mediocribus humori accomodatis. Si forte febris

in tormittens,die quietis: vel eodem die aecessionis si 1

prandio accessio aegrum corripuerit, quo tompore humor aatura commouetur adesus excretionem, & vires antea ab alimento sumpto fuerunt recreatae. Tunc facilius de minori negotio propellitur veluti commotus, ut sum expertus in fe-orc quartana curanda, quoties in die accessionis pharmacum

86쪽

dedi. praeter experientiam ratione probari potest. Vt purgatio technicὸ instituatur, motus naturae est considerandus, si sursum vel deorsum vergat,& anni tempus, re aegri propenso. Nam si sthyems&ςger prouectae aetatis fuerit, te facile

vomit, oc eius ventriculus pituita cruda, de lenta refertus, vomitus est instituendus, authore Polybio lib. de salubri diaeta qui falso magno Hypocrati adscribitur inquit sex hybernis

mensibus, purgabis per superiora. Contra, si non facile vomit, non est cogendus vi docuit Gal. lib. i. lo c. affectorum, de post eum Actius. Sed deorsum expurgandus per pharmacum humori morbi fico accommodatum. Initio purgationis, quae astringendo purgant minime sunt usurpada: qualia sunt Absinthium poni. maius, Myrobolani, Rosarum succus , dc syriapi qui ex his componuntur,& maxime si fuerint obstructiones. quae comitari solent febres putridas. Caeterum in expurgandis humoribus, diligens est adhibenda pri paratio, per quam viae pateant ex Hi p. doctrina Aphor. 0. 2. Taσω- α a 1, ολου et li; βουλε ci Ue αιρειν ἰυρος ποιαο: id est,corpora quum quis repurgare vole a fluxilia faciat oportet, vehumor vacuandus trahenti medicamento cedat. Nam si aditus sunt obstructi, unde prohibita ventilatione putredo sit inducta, tunc crassos humores incidere, lentos detergere, Mobstructiones aperire oportet ante purgationem. Interduim etiam effraenatos humores quos omnino expurgare non liticuit) sedare atque compescere oportet, ne vel impetu de se uore in partem principem irruant, vel acrimonia purgationis

vias exulcerent.

Igitur unicuique humori accommodanda ea praeparationis Gima , quae praeter morbi saeuitiam leniat Exempli gratia. In acutis febribus usurpantur Syrupi Je Apo-zemata ex eorum materia quae attenuando refrigerant, aue

impense non calefaciunt detergendo : qualia fuerint pastini in nostro Enchiridio parte secunda diximus. In diuturnis autem atque lentis febribus, quas pituita aut humor melacholicus procreauit, valentiora& calidiora requiruntur. Ferocien tes igitur humores, quos neque venae sectio temperauit, neque purgans medicamentum abripuit, fraenare, de obtun dere oportet, medicamentis refrigerantibus, non tenuis sub- ο Πο ma s exagitent: neque crassae, quia vacuatio- .

ea ossiciunt, sed quodammodo me di , quibu4 ctiam quir

87쪽

piam austeritatis, vel adiditatis, vel utriusque sit adiunctum Cuiusmodi est omphacium, succus Oxalidis , vel mali punici, vel citri j ,quibus bilis acrimonia & putredo retundatur, racal. humoribus accensa, prohibetur ne amplius serpat. Si praeter putredine venenatae labis aliqua fuerit suspitio, illis erunt miscenda quae similitudine substantiae aduersantur tam in sumendis quam admouendis , tractatu de malignis ac pestilentibus febribus describendis. Detergentia dc attenuantia tum calidis, tum frigidis humoribus praeparandis accommodantur, quod uterque humor suo lentore , aut crastitie possit obstruere: ut in bile vitellina perspicuum est. Detergendi & attenuandi facultas, si cum frigida qualitate coniuncta fuerit, Vt in cichorio, &c. est essicacior, & frequentior ea quae calida, ut in Absynthio, Hyssopo, Origano,&c. Illa tamen morbis calidis: haec frigidis cum mulsa, de non cum aqua simplici aptantur,mmaxime quoties calor est segnior, & aegre accenduntur, quae in calidis accommodari non possunt. Sed contra refrigerantibus feruori bilis & febris ardori simul ob si stimus, de vitiosum humoret qui ipsius est fomes,ante purgationem praeparamus, sed diuersa qualitate, quoad moaum parte secunda nostri Enchiridii fuse docuimus. Sunt qui mordicus Auic. opinionem tuentur scribentis lib. q. Fen I. tract. Dissiden- 2. cap. 7. humores biliosos tenuesque ante purgationem cstiam πο- se in crassandos: quae opinio videtur pugnare doctrinae Hi p. & Gal. 1 o. meth. med. qui sic conciliari possunt. Si bilis sit cera, seu excrementitia est tenuis,ante purgationem non est in crassanda, sed mox educenda: sic trahenti medicamento facile cedit,&ita Graecorum lententia vera erit. Contra si eadem bilis est crassa 5c tenax: qualis est vitellina, est attenuanda S detergenda, ut vult Auic. secus non nisi vi & laboratis dispedio educi potest. Si vero sanguini permixta fuerit, concoctio expectanda naturae beneficio futura. Auic. fautores, contra Graecorum sententiam obiiciunt,tenues humores nisi in crassentur, in membris immergi , & in abditos corporis recessus insilire. Alii huic obiectioni respondent. Sibilis immergitur crassescit,& obstructiones pari t: tunc temporis e tenuantia & detergentia, S non incrassantia crunt necessaria. Extenuantibus autem natura iuuatur noxij humoris excretionem per urinas aut sudores promouentibus. Neq; hujus argumenti ratio constat in Praepa atione ad purgationem,

88쪽

tionem, crassum ergo extenuabitur, & tenue incrassabiture

Sententia Gai fuit, ut quod ad naturalem statum redire

potest, alteretur tenue incrassando nempe in affectibus thoracis) crassum attenuando, & non de praeparatione scia alteratione, quae fit ante purgationem. Hac distinctione Grae & Auic conciliari possunt Alij, alias proferunt rationes co-tra Auic. sc, actio prima naturalis, est attractio, ad quam tenues humores sunt paratissimi, proindeque trahenti medicamento promptius cedunt. Secunda, est violenta quaeda ex- pulsio, in qua tenues humores expuis, facile hac atque illae dissitiunt. Igitur ten es humores ante purgationem non sunt in crassandi, ut vult Auic. Purgantium medicamentoru tria

sunt genera: quaedam trahendo purgant, de quibus Hi p. 6c reliqui antiqui Graeci utebantur: qualia sunt Euphorbium, Lathiris, Elaterium, Scammonium , Colocynthis, Ellebo rus S c. quibus hodie non utimur, nisi in magnis morbis, idque in parua quantitate mixtis alijs, & post vitiorum corte- Aionem in corporibus agrestibus quibus mitiora parum, aut nihil agunt: S: non in febribus continuis a causa calida ortis. Alia sunt purgantia, quae leniendo seu lubricando purgant: qualia sunt Marina Cal. Cassia AEgyptia, Senna,Polypodium, Demia Sympos violatus ex 9. infusionibus , de Cichorio com p. de in Pomis Saporis: alia sunt medicamenta quae astringendo purgant: qualia sunt Rhabarb. Myrobalani omnes, Absinthium zb-ἡAEp. maius,Rosarum succus&Syr.rofatus, quibus utimur quo' astri P. ties partes sunt roborandae,&nullae sunt obstructiones, qui- purgati

bus officiunt. sumpturus purgans medicamentum mane, nocte praece- Narcotica

dente syrupum de papauere non bibat: aut in eo Theriacam R't . aut Mithridatum recens dissoluat, quia eorum qualitas frigida ab Opio inducta per se motum purgationis impedit. experientia & authoritate Gai cap. I 2. lib. de Theriaca ad Pisonem probatur. In statu morbi a purgatione abstinendum, ne natura auocetur a scopo, sed tum negotium illi est committendum, quia tunc temporis omnia symptomata sunt fortiora: secus esset addere malum malo,multoque minus quum iam dies criticus appulerit ex Hi p. Aphor. 2'. sect. 2. Ακ ut σαν A,-χον ἔχω βίλΤιρνις : s. Vigentibus vero, quiescere multo

89쪽

- praestat. Et sequenti Aphor. .cta δε - αλμα , προτερο : I. Sub statum morborum omnia sunt vehementiora : de ob id a medicamentis est abstinendum. Et Aphor. 2 o. sect. I. sic ce

quae decernuntur decret άne sunt iuste, nec mouere, nec aliud quicquam nouare, siue id medicamentis, siue quouis alio modo naturam irritando stat, sed omittere opor

tet .

. Cri im- Si Crisis sit integra , res in tuto est , nec aliud quicquarnρ me mouendum. Sin quippiam derelictum fuerit, medicamento

μ' i m ' detrahendum ne recidivet, ut docet Hip. Aphor. I 2. sect. 2. μφ' ri ἐννου ita litet aut α ει ris i ν σι ιυτὰ κρισιν, ' πιτόπτας mii tir ειω ci: I. Quae per morbos post indicatione intus relinquuturmorborum reuersiones facere consueuerunt in die critico,

non apparentibus signis coctionis, sed cruditatis , si forte quaedam excretio, etiam in morbi statu fiat, non est fide dum : neque etiam oportet formidara mala, quae praeter rationem accidundi, sed noxius humor est cxcludendus ne reuertatur: ex Hi p. Aphor. 27. seeh. a. τοῖσι μ1 mxla λου κους 9 αῖ αα ευεειν, m φοβεια λιχ ει ι θηρο γ' με αλογους. τὰ των mου των ἐς ν άβεῖαια, Γ ου παυο λαμ---i. Non, si quid in morbis acutis fiat praeter rationem leuius, fidere oportet,. nec turbari, si quia temere grauius acciderit. Istiusmodi enim multa sunt incerta nec durare diu aut persistere solent. Vniuersa igitur morbi materia non nisi concocta,& post statum,quum iam symptomata praeter rationem mitescunt, radicitus ex tirpari potest, tunc naturam habemus auxiliatricem. Contra apparentibus signis plenitudinis ad vasa, aut cruditatis, a purgatione est abstinendum: neque sudores neque urinae sunt mouendae, ne humores vitiati sic concitati in venas maiores deducatur,& febrem exasperent, oc contumaciorem reddant. Quibus

remedijs urinae de sudores fiat prouocandi docui in nostro Enchiridio cap. I. a. de 3. partis secundae. Hi sunt pr cippi Mgeneraliores sanones obseruandi in medendis febribus, tam continuis quam intermittentibus. Alios suo loco ostendemus. Nunc de febrium curatione in specie est agendum.

90쪽

Dὸ Febre Ephemera. CAP. VIII.

Auc febrem Hi p. t. statuosam De nomine

appellat: reliqui Graeci εφημίον αραν, I. adu ratione unius diei nuncuparunt: potius, quam

ab aliquo pisce de quo meminit Aristo t. lib. s.

de animalibus sub finem cap. 19. Latini vero Diariam: quae interdum in plures dies extenditur, quum spiritus inflammati sunt crassiores, qui si non resoluuntur in putridam, interdum in hecticam, alias in mali- P gnam degenerat, ut ex Gal. scriptis apparet. Causae huius k- '- :bris sunt aut externa aut intern . Externae, sumuntur a sex rebus non naturalibus, veluti ab aere calidiore M sicciore in astate, a regione calidiore, a temperamento aegri calido M sicco, ut picrocholis & biliosis naturis quibus spiritus facile accenduntur, inde febris ephemera. Gal. 8. methodi med. cap. 8. Alias ab aere frigidiore, aut usu Thermarum aluminosarum condensatur cutis , sic retinentur fuliginosae exhalationes, quae per cutim excerni debent, a quibus spiritus facile inflammantur: hinc febris. Interdum fit a meraciore potu, ab ebrietate, a crapula, somno longiore, a iugibus vigili; s, a labore improbo, ab equitatione succusante, a quiete, exerciti j intermissione, a motu corporis Manimi, Ut ira , excandescentia, furore: i fame te a siti, a suppressione calidie riuuij,ut mensium, hemorrhoidatum: a contactu de vicinia febrientis: usu caustici actualis aut potentialis in corpore bilioso, aut plethorico: aut alimentorum calidiorum, aut me dicamentorum acrium, falsorum & similium. Causae internae sunt obstructio quae fieri potest a causis ex- Deca iis ternis & internis: a causa exteriore, obstructio fieri potest Σcutis densitate: interior, ab acri fluxione e cerebro per venas arteriosas in cor illabitur, quae spiritum vitalem inflammat, hinc febris diaria. Alias obstruuntur viscera, ut Mesentertu,

Hςp r. Lien, Renes, Vesica, Vterus. His obstructis primo