장음표시 사용
91쪽
spiritus naturales non dissiati excandescunt, Ne vim suam spiritibus cordis impertiuntur , & eorum calorem supra naturae leges auget,& febrem excitant. Alia causa interna, est adenuinflammatio & tumor, quae febrem Diariam concitat Hip authore Aphor. II. feci. q. Oi επὶ βου iam 'ρεπὶ πρυτes 'Uηλοι, - , των εφη M. i. Ex bubone febres omnes malae, praeter Diarias. Idem statuita. Epid. sect. 3. Signa sumuntur a causis D nu. eificientibus seu ab externis, seu internis originem duae erint. Si ab aliqua causa externa scaturiat, ex laborantis relatu disci potest. Si a causis internis fuerit, cognoscetur ex calore, pulsu &vrinis authore Hi p. 6. Epid. comment. I. textu.29. MGal. l. ad Glauc. c p. 2. &lib. 9. 5c Io. meth. med. cap. q. Si exquisita est,calor tactu mitis &suauis est. qui madore vel su-
dote soluitur. Puls is est celer & frequens, sed tamen aequalis Se temperatus modo non sit copulata putridς aut hectic )nisi in ea quae tit extra, tristitia, inaedia, cruditate, cutis densitate a frigore contracta: tunc diastolo maior, Δ; velocior est quam sithole. Urinae vero substantia , color, & sedimentum parum a naturali distant Gal. lib. I. ad Glauc. de primo de Crisibus facile .
Si ex bubonis alicuius inflammatione, aut effluuij suppressione orta fuerit, de qua meminit Hippocrat. loco cit. Vrina est intensior 5ί crassior cum pauco sedimine, eoque crasso occrudo. Incipit cum rigore, A facile in Synochum non pu-.trem degenerat, si aegrotus fuerit plethoricus, vel in Synechti, si est cacochymus, vel in hecticam si neglecta, aut pra
o. . inlianc febrem propensi, sunt picrocholi, is qui calido Ic .hh, . sic O sunt temperamento , Se in aestate. Haec febris si exqui-
γ, P j. sita fuerit solo natiuae beneficio curatur, ut plurimum si est exquisita. Eius accestio est horarum 1 . interdunt usque ad tertium diem extenditur quum spiritus vitales sunt crassi res ut dixi, si longius prorogetur non est exquisita vel est S nochus non putris vel putridae copulata, in quam facile de
. Medicandi ratio non sumitur a materia, quia nulla est, sed a febris essentia in calore praeter naturam posita, quα per re frigerantia dc humectantia medicari debet. Nam spirituum Vitia, non tolluntur purgatione neq; venae fcctione: quonia
92쪽
hon agitur de cacochymia aut picthom ex Hi p. parte . lib. de Victu acutorum,& Gal. I. ad Glauc. dc lib. de causis Pro-catharticis, qui Menandrum Diaria laborantem ab aestu sanauit, Paregoricis, t. lenientibus, SI Diaphroeticis, i. discutientibus: veluti balneis, frictionibus, inunctionibus adhibita cautione.
Balneo utendum quoties summam cutim relaxare, te nues Jc fuliginosos vapores euocare intendimus, & corpor πhabitum immutare, idque febre inclinante, cum leui frictione , ut inde sudores erumpant,& fumida excrementa discutiandur,& maxime quum nulla cii in primis venis cruditas , aut perennis Visecrum obitructio, aut durities, aut eorum imbecillitas, ne forte cruditas in omne corpus rapiatur. Si nihil horum adest, tuto aeger lauari potest: iecus non: ne forte obstructio aut vi lcerum imbecillitas, augeantur, oc tumor si quis sit. Conuenit densitati cutis obstructioni,ac ausa frigida aut astringente. De LSi Diaria a siccitate 5: calore originem duxit: Balneum aquae tepidae & non calidae, exonerata prius aluo,si cst dura, balano si pauper, vel clystere refiigerante& humectante ne in hecticam aut synochum degeneret. Si a densitate cutis, prae nimio frigore , Vel usu aquarum curatis aluminosarum Diaphoreticade Paregorica medicamenta ut Dia De asinus voti compotes sunt aquae coquenda: illa, obstructio, dinetnes tollunt,oc sudores elici ut quia calidae S tenuis sunt sub- si stantiae, Se aquae frigiditatem altius subire faciunt. Haec vcio sunt temperata, aut calida in primo ordine, tenuisq; substantiae, quales sunt rad. Althaeae, foenugraecum, linum, fores Chamaemel si Meliloti, Sambuci, Sec. His praesidijs cutis densitas est reseranda, ne prohibita perspiration z, humores
accendantur,una cum spiritibus,& putrida consequatur magno aegri detrimento. Veteres ad voluptatem potius S ne quentius quam ad morborum curationem utebantur Balneo in . partes diuilo, quod hodie exoleuit. Nos in Gallia utimur Balneo ex aqua simplici, aut in qua variae plantae coquuntur, non ad voluptate, sed ad medicationem Ephem : quod humectet, SI calorem febrilem temperet, acrEsque vapores evacuet: Sudoris detersio probatur, ubi locum habet aer Balnei, Gal. t. a1Glauc. frictio mollis ex oleo tepen
93쪽
circumserentiam euocat. Contra, vehemens, corpus indurat. In unctio veluti frictio, omnibus non est aeque utilis , quae fit ex cutis densitate competere potest, oc non in ea quae fit ex Bubonibus inflammatis: aut labore,quod non sit opus euacuatione. Frictio probatur in Ephemera ex obstructione, de repletione, S non in ea quς fit ex inanitione. Gal. tamen cap. M lib. I. ad Glauc. in omni Ephemera frictiones molles usurrabat ante usum balnei &litus, ut humor aquae & olei dis cutientis altius subiret. Idem Gal. in ali s causis procathattiacis remedia ijs contraria admolitur, labori quietem: vigilijs. somnum: irae, temperantiam: tristitiae, gaudium:Veneri, castitatem, imperat. In his non est opus frictione. Vnge tamen oleo violato, leuiterque pertractare corpus in remissione & ante cibum. Si a crapula fiat, vomitus est imperandus: si a frigore, di phoreticis est in siistendum: si ab obstructione viscerum, inc,m bis 'ab dentia & aperientia sunt ex via. Obstruitio- Si a catarrho, postero die est purgandum. Si ulcus praecessene, ac rit, aut bubo, ad ulcerum & tumorum curationem crit recur rho rendum, Si sic de caeteris causis.
Victus erit instituendus pro causarum varietate. Si aestas fuerit Diariae causa, Maeger iuuenis, S: bonis visceribus est praeditus, sine obstructione, aut ple thora, aut cacochymia,Maluo libera, dc temperamento bilioso, febre inclinante, curari poterit larga aquae frigidae potione. Secus alia via occurrendum. Cibandus erit aeger non in paroxysmi augmento aut vigore, sed in fine aut extra illum,ut monet Hip. Aphor. II.
i. In accessionibus febrium a cibo abstinendum. nam cibum dare noxium est. Et cum per circuitus irritantur morbi, in ipsis accessionibus abstinendum. 2Estimata morbi causa,&aegri vires,& aetas,& sexus, nutriendus erit alimentis boni succi, alteratis herbis refrigerantibus quae prompte alant,& aduersentur calore febrili, minime cutis meatibus inhaereant: si a xile enim corpus & transpirabile esse debet,ut monet Hi p. initio lib. 6. Epid. sest. 6.
mor hordei de quo meminit Hi p. pari: i. l. de Victu acutoru.
94쪽
Si ab ira, vigiliis, labore, Venere immoderata, inaedia,
moerore inducta fuerit tunc alendus erit aeger iuribus carnium, colatiliis,&c. Si a cruditate,aut ingluvie,aut a naturalium excrementorum suppressione,aut cutis constipatione,aut ab ulcere, aut adenum tumore, aut dolore graui:tunc tenuiore victu,& cx-rra paroxr smum utendum.
Si in Ephemera plethora vel cacochymia subesse deprehe-ditur: illa venae sectione: haec purgatione est demenda: non praesentis quidem febris necessitate, sed imminentis putridet metu. Et ut paucis expediam.In omni Diaria a quavis causa scaturuerit alimenta medicamentosa esse debent: de si aluus est suppressa sequentibus est solicitanda. V Mellis cocti, 3 i. stercoris muscerdat, de pul. Hierae Gai. Eam us de salis gemmei, singui. B ii. fiat balanus indenda. Si medio- prepavere cris fortunae fuerit patetur sequens. V l. maluae, viol. bor- t frag. lactucς, singui. m. i. prunorumpa. 6. sem. .frig. ma. singui. 3 II. storum nymph. dc rosarum vir. p.j. coque in aqua ad
lib. I. colaturae dissolue castiae cum saccharo,&Diaprunis m- pl. Vtr. 3 vi. vel tantundem literae Gai. de Diaphoenici si aeger fuerit nauta, baiulus, rhedarius, aut agricola,& causa Diariae est frigiditas. Mellis violati aut rotati vel mercurialis, & olei nymphaeae, utriusque 3 i si, fiat clyster supponendus. Eo reiecto si aeger est plethoricus aut πολυαιω: dc iuuenis, I 'saut suppressae sunt hemorrhoides, aut menses, educatur san- - guis ex axillari dextra ad 3 vi. aut viii. pro viriumetatione. Si clysterem renuerit, inclinante febre sequens potio im plerari poterit. USem. me nis mund 3 r. Rhamarind. 3 u. Cassiae recens Deo resia canna ex tr. 3 i si, infundantur simul in decocta communi commme dic. per noctem super cineres cal. Expressioni dis luesy- rupi violati, aut rosati ex s. infusionibus 3 i. fiat potio siti momane propinanda . Vel huius loco cap. 3isi. niannae. Calab.
dissolutum in iure pulli insulso.
Si a cutis densitate , aut usu Thermarum aluminosarum Diaria peruenerit balneum sequens ex pare goricis, I. lenientibus, de diaphoreticis, i. discutientibus compositum, erit v-tile, hoc modo compositum. I 'Min.
V fol. Maluae,Violarum, Saponariae, Cychorij, End. syl-uciuiri de lactucae, singui. M. vi. aut cuiusq; fascicula Vnum Vni π.
95쪽
Rosarum recentium si ver. aut siccatum si aestas, M. .ab- synthii p. ma. M Centauri, m. i. cuiusque m. ij. Rad. Althaeae, incisae aut contusae , m j. sem. Renugr. & salis nitri, 'triusque 7 ij. coque in aquae lib. centum pro balneo, in quo inclinante febre aeger ingrediatur. Exsiccato corpore, in lecto se contineat, de fudabit per lio
Simili methodo Gal. lib. de causis procatharticis Menandrum sanauit. Singularum Diariae causarum seorsim curationem non per sequar,ne forte in magnum volume hic Tractatus excrescat. Sed si quis plura requirat quae scripserunt Galen. lib. I. ad Glauc &8. meth. med. qui vinu oligophoru Diaria laboratibus concedit. Actius lib. s. a cap. s9. ad 69. Vsque, Paulus Eg. lib. r. cap. I 6. Trallianus lib. Iz. cap. I. Auic. lib. . Pen I. trach. I. a cap. s. ad finem usque,& neotericos, ad quos lectores curiosos rclego: Nunc lecundum nostram diuitionem transeundum ad synochum non putrem quae proxime accedit ad naturam Ephemerarum.
De Sunocho non putri. CAP. IX. duplex e LVna non putris
agemus,altera putris, de qua YNOCH vs de qua nunc agemus, sequenti cap. Medici qui spatio centum annom ante noς floruelut hanc Synochuilli Synocha appellat ut i. cotinua. Vnde illorum extat versus . Synocha de multo,
C. sed synochus de putrefacto. Posteriores
Graeci non sutrem Synochon nuncuparunt: putrem Verone deciperemur in harum cognitione & curatione quoniam utrumque nomen idem significat. Hae duae eores inter se differunt, quod non putris nullas habet mutationes, sed unicam habet accessionem, quae durat quoad omnino materia curauerit in nullisque exacerbationibus distinctam.
96쪽
Huiustres statuuntur disserentiae a Graecis varijs nominibus insignitae. Vna quum calor par suique similis toto febris decursu manet, quantumque recens inflammatur, tantundem
protinus dissipatur, & illis ιαοὰ οι seu dicitur. Altera
quando recens inflammatio quam dissipatio maior est, tumque calor continuo incremento inualescit: sit -βά-; atque hinκμα. N, i. increscens. Tertia, quando plus dissipatur, quam recens inflammatur, actum calor statim a summo vigore incipiens , sensim imminuitur dum desinat, S sit ino- - - :. Synechis Verd, Vt Synochos non putris est continua, sed suas habet mutationes x exacerbationes pro natura humoris a quo gignitur: si pituita, statis diei horis quotidie: sibilis, tertio quoque die: si melancholia, quarto quoque die:
quodiarum est, ut fusius capitibus sequentibus docebimus. Synochus non putris cum ephemera magnam habet analogiam: quia ambo sunt sine putredine,&unicam habent accessionem donec integre soluantur ut dixi. Disserunt in eo quod ephemera suam habet essentiam in calore prriter naturam inflammante spirisus vitales. Synochus vero non putris in sanguine a calore praeter naturam accenso in corde citra
putredinem. Differt ab hectica, quod haec,st in partibus solidis: a putrida, putredine. nochi calor si conferatur cum calore Ephemerae est acris: si cum putrida est mitis ratione sanguinis qui sua qualitate dicitur temperatus. Ex his cocludere licet Synochon esse febrem continuam a sanguine re- Gisus
dundante plus iusto calefacto factam, a calore praeter naturam citra putredinem actionem laedente. Causae sunt similes causis ephemetae,quum sunt vehemen- Dec Q. tiores. Causae praecipuae sunt cutis densitas ex astrictione corracta,vel ab aere calidiore, vel a sord ibus cutis spiracula ob struentibus, fuliginosa excrementa sistentibus, vel a balneo
aquarum aluminosarum, aut coenosarum,aut astringentium.
aut rerum pinguium. Huiusmodi stipationes sanguinis eue illationem prohibent,&sanguinem inflammant unde febris. Alias fit ex vacuatione suppressa, mensiu, hemorrhoidarum, hemorrhagiae: vel ex potu, aut cibo immoderato, vigilia,excandescentia &C.
Ex his causis primum inflammantur spiritus vitales ob eorum tenuitatem, deinde sanguis. Hanc sanguinis inflamma tioncm, Unico nomine phlogosin appellant Graeci. Sub no-
97쪽
mine sanguinis intelligendi sunt . humores in venis maioribus contenti, qui quoties inctaminantur citra putredinem hanc Synochum generant. Huic febri propensi sunt homines quadrati, nobiles, aulici, Ecclesiastici, &qui opipare nutriu-tur alimentis boni sucei,& desidiose viventes &adolescetes,& qui incol unt regionem temperatam in vere,aut qui ab aliquo membro fuerunt mutilati. Ex causis signa eliciuntur: quoniam materia febris in san guine consistit. Hςc febris plerumque extenditur ad T. usq; Giem, & incipit cum frigore, & terminatur cum sudore. Vr na rubra est,& pulsus fortis &velox existit. Ex hoc nullum vitae discrimen impendet, modo medicus, aeger, & assidentes. ex officio non delinquant: secus in Synechin putridam de-- generaret, ex qua mons sequeretur ; ob id larga sanguinis missione succurrendum. Corpus omne dc maxime facies rubore ex inflammatione sitffunditur: omnes artus lassitudo. occupat, magna iactatio fatigat. Venae magna sanguinis copia turgent: tempora vehementer pulsant: caput dolet, si pesomnus profundus premit, ac respiratio dissicilis. Cutis tactu mollis , non acri, sed blando calore, & madore perfusa. n. Z. Medicatio huius febris sumitur a febris essentia ,& acaeis tibisti sa morbi fica. Essentia eius in calore dc siccitate posita est,quet contrarietatem indicat. Causa autem sui ablati unem indicat. Igitur tam sumptis, educendis, faciendis,quam admouendi Dr rictu. opitulandum erit. Victus sit tenuis,refrigerans & humectans, ut consulit Hip. Aphor. 16. sect. I. ΥHMπαοδ λαί- πισι --.
ρως . ὀσμνοισι . αοῦ ,i.Victus humidus febricitantibus omnibus pro de it, tum pueris maxime atque ali)s qui tali victu uti consueuere, utilis: qualis hodie in multis Galliae locis obser uatur. Iura pullorum gallinaceorum, Agni, Vituli, alterata, herbis refrigerantibus , &hordeata ex aq'a cocta cum S charo & Butyro recenti parata, ad vires conseruandas conceduntur. Initio pastus pruna damasccna ex aqua &saccha- P p ro cocta sunt ex usu. Potus aquae Disidae largus. In hac febrQ. curanda conducit, modo corpus refertum non si crassis lentisque ac frigidis humoribus,vel obstructionibus, vel aliqua putret dine: vel viscera phlegmone, erysipelate, indemate,auta stirrho male affecta non sint. Quod si quid horum contingar,
98쪽
maxime ossicit: quia tali potu recrudescunt humores, dc ob structiones augentur,& humorum coctio retardatur necnon etiam aegrum in discrimen vitae praecipitant. Huius loco utendum erit aliquo strupo acido, limonum, aceto sitatis citrij, cmphacij, granatorum, acetato simplici, vel tu lepo Alexan. cum decocto hordei, vel rad. acetosae. Vino etiam oligophoro non utendum metu imminentis febris putridae. Huius fe- Desita..bris Gal. lib. si meth. medendi methodicam curationem do- υμ .cet, qui inter praecipua praesidia venae sect. ad animi usq; de liquium commendat,modo aluus libera fuerit. Contra ii dura, solicitanda erit balano, si pauper: vel sequenti clystere si
a . . fol. violarum, borrag. lactucae, Se portui. singui. m.I. prunorum pa. Viij. sem. q. frig. ma. singul. 3. ij. florum nymph. Se viol. Vtr. p. i. coque in aqua ad I x. dissolue cassae recens extractae fidiues: sin minus cum sacch. de dia pruni simpl. vir. 3 vj. mellis violati, & olei nymph. vir. 3 i. s. fiat clyster, qui refrigerat, humectat, aluum mouet S impeditne haec febris in putridam degeneret. Si aeger hunc non admittit detur illi ecco proticum pag. 39. descriptum. Reiectaclystere educatur sanguis ad la . aut ad animi usque deliquium. Si forte aegri vites tantum sanguinis eductionem non ferunt, partiatur. Interea cas reficere licebit alimento liquido dceu peplo. Loco sanguinis extracti, venae inanitae militas multum aeris frigidi fuga vacui ad se attrahunt, a quo reli- 's ρ-quus sanguis refrigeratur, δί in priorem statum reducitur: Dc incendium extinguitur, de putrefactio inhibetur. Ratiocst, quia calor tam naturalis, quam praeter naturam est situs in sanguine de spiritu. Haec sententia probatur experientia quae est alterum medicinae fulcrum authore Gal. comment. suo primo in lib. Hi p. de humoribus textu T. Si sanguis impurus apparet, ne in putridam degeneret sequentibus occurrendum erit.
V. R. ad. acetosae, graminis, rusci Se asparagi hae rad. pu- uredini resistunt, S: partium tenuitate qua pollent, citra ma- Ap aufestum calorem obstructiones s si fuerint) apperiunt) sn- f K sui. Jia herb. cichorij satiui, de erratici, lactucae, borrag. portui. vel hepaticae, aut lentis palustris, singui. m. I. prunorum acidorum pa. viij. sem. Endi uiae, L. q. frig. ma. singui 3 ii. florum nymph. de viol. vir. p.i. coquantur in fictili
99쪽
vit rato angusti oris, potius quam in vase aereo cum aquae , iij. ad medias. Colatura claris cum Syrupi Endi uiae com p. tox3sacch. simpl. 3 . fiat strupiu Mornat. Santalo albo pro . aut 3. do sibus. Vel V. Aquae stillatitiae int)bi ex alambico vitreo , de non plumbeo distillati m j. syrupi Endi uiae com p. de de granatis acidis vir. 3, h. fiat tu lepus in . doses. U .cinnamo. 9. I. rhab. B. iiij. trypherae persicae 3. iij. Cassiae
recens a canna extractae, S. I. infundantur omnia simul in parte una apo Rematis prςlcripti per noctem super cineres cal.
expressioni dissolue syrupi violati ex 9. infusionibus 3 i. si potio diluculo sumenda post 7. morbi diem. Haec praesidia sunt
praeparanda si in putridam degenerare videtur: secu& non, Contra si acnaastica vel epac mastica perscuerant, SI Vires constant, denuo mitte lux sanguis ex opposito brachio de vena axillari ad 3. n. Deinde tu lepus vel apo rema ut supra iterentur , continuando donec finguis deferbuerit. U. Conseruae florum cichorij, dc nymphaeae, vel rosa- . rum, Vir. S. II. pul. diatrias an tali, D. I. cum saccharo, fiat bolus postridie ae purgatione deuorandus horis i .ante prandium. VeI huius loco cap. tabellam unatu diatrias an tali. pondo 3. ij. inclinante febre balneum aquae dul. erit ex usu, modo non sit calidum , sed tepens. Vel huius loco epithemata& unguenta sequenti cap. describenda, erunt ex usta ad viscerum refrigerationem. Medio tempore si aliquod graue sympto masa peruenerit, recurrendum erit ad proprium, cap. in id dicatum. Si balneandi facultas non datur, ante usum lini mentorum se ctiones blandae rachitidis brachiorum, & coriarum erunderi usu ,
100쪽
De Febre continua putrida. CAP.
ΥNEXHΣ,&Συκ ος non differunt nomine, quod idem significent, sed putredine. De hac cap. praecedenti: de illa no- ob bis nunc est agendum. Synechis seu con- 14. Dis tinuasebris putrida est duplex: una in qua as humor
humores aequabiliter, altera quum inae. bus Hiralia quabiliter putresciam e in magnis venis. triari uin AEquabiliter putresdunt. consurgunt tres &brium disserentiae, iusdem nominibus distinctae quales fuerunt in SPNOcho non puto. Vna homotonos quoties putredinis pareth modus toto morbi decursu. Altera quu plus putrescit quam dissipatur de epac mastica vociatur. Tertia quum minus putrescit quam dissipatur¶c mastica nominatur. Hae tres se bres nullas habent intermissiones manifestas ut febres inte mittentes de quibus suo loco, neque remissiones aut exacerbationes,veluti eae quae fiunt ab humoribus inaequaliter in magnis venis) putridis. Hae febres non differunt sede ne que materia: quod ambae sedem habent in magnis venis : de materia est eadem, putris scilicet, qua cordi communicata febrem accenditi Quum humores naturales in magnis venis in aequabiliter putrescunt: aut est pituita naturalis quae nihil est quam san ise seu guinis pars crudior in magnis venis contentaὶ quae quoties h mei i- putrescit, sit continua: de quotidie statis horis remittitur, ui Uts- intenditur; S si ii appenationem sortitur .i. quotidiana conti- ''' nua. Si bilis naturalis putrescit in venis cordis propria qui oribus, fit obiras, I. ardens : si in paulo distantioribus, quales excurrunt ab inguinabus ad alas usque, fit tertiana continua, quae tertio quoque die intenditur ge remittitur , & non intermittitur ut tertiana intermitte ias: quia materia putris con- .ernetur in magnis venis de non extra illas. Si denique humor