장음표시 사용
11쪽
eredibilius sit, id Aristotelem omnium uere scientium paren- tem, alia de causa fecisse, quae quinta poterit enumerar ut sci- ilicet omnibus poti sissimumque posteris, qui illius praestantiam non fatis fortasse cognitam haberent, probaret suas proprias
esse eas, quas afferret opiniones, & proprio partas ingenio, suaque industria, & non ex aliorum scriptis mutuatas, vel potius praereptas: ne suo scilicet & debito honore fraudaretur.&sane quidem ut ille inter philosophos fuit sapientissimus,
ita in hoc quoque prudentissimus. Quasi enim multo ante praeuiderit,quod hac tempestate a multis ingratis iactari animaduertimus. Qui licet videant Aristotelicam doctrinam ob eius
uniformem ordinem,connexionem, persectamque conspirationem, atque absolutam veritatem non potuisse nisi ab eius
unico & diuino intellectu produci: Afferunt nihilominus iulum veluti Alexandri magistrum,quem penes erat rerum omnium potestas, & Monarchia, ad cuius ille nutum & volunt tem omnia faciebat, egisse callide, ut omnes libros veterum comburendos imperaret, ut quicquid boni de rebus omnibus erat ab antiquis literis mandatum, id omne sibi ille arrogaret, atque attribueret. Huius causae recentiora quoque habemus
exempla:cum quosdam nouerimus, qui licet mitissimo sint ingenio,vi ne malis quidem,ac perditissimis sciant maledicere: tamen impulsi calumnijs eorum, qui in vulgus iactarent i llorum editos libros esse ex aliorum scriptis, &vigiliis undique . consarcinatos, & descripserunt, & reprobarunt omnes sibi at tributas tanquam alienas opiniones. Aliqua igitur ex his causis putas me, Clarissimi Barocci, ad hoc munus obeundum
aggredi ξ minime, sed longe maioribus, quae quidem omnes ad duo quasi capita deduci possunt,atque etiam,si volumus,ad unum & simplex,ad pietatem scilicet christianam,& eam qua quis': proximo debet charitatem. Quod quidem praeceptum, post diuinum illum amorem, est christianissimum,& maxime princ Ps. a de re cum animaduertissem hunc librum Theo
12쪽
dori Angelucij de natura & curatione febrismalignae esse plane veluti quandam male morigeratam febrem,quia quemadmodum sarcin corporis superficie,&extrinsecus placidumitemque parit reporem, qui medicum parum exercitatum facile fallat, intus vero miseros aegrotantes adurit,& liquat: sic ille quoad cortice elocutionem inquam, & phrasim, valde a- pqd nonnullos videtur ornatus,& maximi aestimandus, & hac de causa iam solum a iunioribus ac miseris Tyronibus, sed e- tiain a quibusdam natu grandioribus & exercitatis, qui se eκ prima V enetorum physicorum classe licet longissime absint esse se profitentur ac putant,optimus & doctissimus liber existimatus est,licet quo ad medullam & sensus mihi loge videatur secus,& hinc fieri posse,ut si per orbem terrarum tanquam febris mali moris grassari permittarur, multorum ignoratium medicorum,&aegrorii in sit pernicies. Tandem quia in percurrendo hoc libro animaduerti auctore polliceri arte uniuersam Medicinae ab ipso conscriptam , & veritus ne eandem in reliquis libris curam & methodum adhibeat, prospiciens illum
maῆnum discrimen atque periculum subire, ne magnam suae existimationis faciat iacturam , cumque mihi esset exploraratum fraternam illam correctionem inter me & illum, qui nimium se amat, me autem spernit, nihil profuturam, recordatus illius sacri dicti, si quis viderit bovem, & quae sequuntur,
volui ad illius admonitionem & disciplinam presentem conscribere disputationem, existimans me, & apud te uirum ci rissimum atque integerrimum & apud omnes probos nomen benigni hominis, pij, ac gelantis de dignitate & commodo
proximi reportaturum. Sed quia non adlinc mea videtur satis causa expurgata, licet enim a me malevoli nomen reiecerim, repraehensionem tamen eorum non effugiam , qui existimabunt meum hunc laborem stulte, & imprudentissime suisse susceptum, cum in eo libro repudiando versetur, qui plenus mihi uideatur erroribus. His ergo responsum uolo eo maiori
13쪽
me laude dignum suturum,si omnes paucis uerbis conseram. Praeterea etsi liber est huiusmodi, prodit tamen e manibus litteratissimi hominis , dc tanti aestimati ab Excellentissimo de & Preclarissimo Medicorum Venetorum collegio, ut publicet ac liberi Anatomes lector fuerit designatus: quam etiam nucle it frequentissimo auditorum nobilissimorum conserui,qualis fortasse nunquam visus,& quod maius est, ab eo est conscriptus, qui ausus est contra Francisci Patriiij libru scribere qui quidem,ut a Doctissimis, dc in omni scicntiae genere eruditissimis Lucio Scaranio,ic Fabio Paulino publicis Venetae Academiae lectoribus audiui,scriptor est nobilissi inus, & admirabilis,qui etiam Paulinus olim mihi praeclarum Labini iudiciu de eodem indicauit in lib. de moribus ad Nicomachum cap. et ubi recitata batriiij opinione de libris exotericis haec addit. Haec summa est viri de philosophia optinar meriti cogitatio-
nu,quibus nostras libenter submitto qui et a vi mihi Iacobus Antonius Dulcius Medicus nostra tempestate praeclarus retulit,quotidie minatur se in maximorum virorum libros repraehensiones scripturum. Praeterea licet is sit liber,ut dixi, spero tamen me cum maximo studiosorum commodo ex spinis, de tribulis uuas, de sicus eruisse, idq; absque temporis iactura,&,
ut inearum occupationum seri conditio, paucissimarum horarum spatio perfeci. Quia vero fieri etiam posset, id quod caput est ut illius esset optima doctrina, mea vero peruerta neque enim is sum qui me quam maxime,& quam facillime errare non posse credam atque hoc pacto salsum complexus
ueritatem oppugnarem, quod iniquissimum , de execrandum est: ideo hos meos labores ad te mittendos decrem ,
vir Clarissime, ut iudicium tibi omne committerem, quippe qui cum sis voluntate iustissimus, intellectione sapient simus,& oibus no modo scietijs ac disciplinis ornatus, iniae humano comparari ingenio possint, sed etiam in nostra hac Medici- nae arte ita versatus, dc tanti a me dc omnibus, qui principatu
14쪽
in hac urbe tenent, aestimatus, ut ipse vix putem in toto terrarum orbe alium reperiri posse, qui altissimis negocijs in sua
Republica occupatissimus, huius tam amplae artis . terminos magis nouerit,aequissimum eris iudicium facturus, quod cum aduersum me fuerit pronunciatum, puratissimus sum delere,& abolere omnia δ me dicta, & cantata palinodia nouo Orationis genere omnibus hominibus meos errores,measque falsas opipiniones commostrare. Sin autem pro me fuerit no desistam tamen confiteri librunt esse uiri doctissimi,&amede plerisque alijs ob eius egregias uirtutes plurimi aestimati, sperans illum quoque animum suum compositurum, & omnia aequi bonique consulturum, ac cogitantem.nihil esse facilius,
quam in rebus difficillimis indagandis in aliquam falsam opinionem incidere.Scientia enim licet firma & congrua sit, non tam n fasse inuenitur,ut qui eam non assequitur, ei maxima sit has eda venia. Et is eo magis tuo acquiescere iudicio debebit,quod nouit se abs te uehementer diligi,& maximi fieri .Et
si sorte fortuna, quae est tuarum occupationum magnitudo, uacare talium rerum lectioni non potueris,cum summum tibi intercedat amicitiae uinculum cum excellentissimo, eodemq;
Praestantissimo viro Massaria, Doctorum Patauij profitetium facile Principe,qui auctoris huius libri praeceptor suit,illi hoc
munus, & iudicium deserre poteris, quem cum ego & iustum, de syncerum,& acerrimi ingenij virum semper cognouerim, illius iudicio & sententiae libentissime acquiescam. Neque me inter in psnitebit ad te uirum Praeclarissimum haec mea scri. pia destinasse, sed potius uehementer letabor paruum hoc me munusculum, quale Donatellus potest donare, tanquam exiguum pignus, meae in te obseruantiae praestitisse,a quo ceu pueregrinus aliquis errans, & ab inuidiae simul fluctibus & fortunae ictibus exagitatus,exceptus,recreatus,ac defensus, beneficijsque summis ornatus sium, cum mea humilitas illorum suerit praeposita amplitudini, ac diuitijs, qui meam dignitatem
15쪽
infringere,ac praecipitem dare totis uiribus conabantur. Nolite igitur pigeat,ut post longiorem fortasse quam oportebat habitum de hac re sermonem, & molestiam tibi simul exhibita, omnem tibi felicitatem,& fortunam tuis meritis parem praecatus, sub tui celeberrimi nominis auspicio ad promissam disputationem aggrediar.
morbus malignus febris maligna. p. I I.
o M M V N E consilium ac praeceptum est
nullam aduersus principia negantes instituen' dam esse differtationem, nisi enim ea, quae inscient ijs disciplinisque pertractantur, cum in materiali subiecto, ac re ipsa considerata, tu praecipue in subiecto formali,& considerandi
modo conueniant, ea non ad unicam scientiam attinent, sed ipsius genus saltem proximu de necessitate transcendunt, & si inuicem conserantur, mutuoque discutiantur,nullum ordine, nullam correxionem, sed inanes labores, & innumeras confusiones pariunt. E conuerso,si sub eodem conueniant principio , & ad eundem considerandi modum red antur, eorum collatio, nexus,discusso,& quorundam admissio, aliorum uero reiectio adeo facilis evadit & disceptationis legibus consentanea, ut is, qui alteram contradictionis ac problematis partem sustinet, contradicentem, eiusque rationes aequo animo audire,ac recte perpendere,&, si probae sint, eis acquiescere, sin secus,melioribus argumentis refellere teneatur. Sed nulla potior,mea quidem sententia,inter Angelucium, & me,penes principia conuenientia excogitari potest, quam quod ainbo de febre,quam nonnulli malignam,alij pestilentem vocat,
disputare aggredimur, ipsamque examini subij ciendam esse
16쪽
uoluimus:non ut accidens quoddam, quod ad pi dicame tum qqalitatis redigitur,& in eo seriem&subordinationem qua' iam subiectorum praedicatorumque constituit: non ut cras quoddam est: non ut corporum, quae generationi & cor ruptioni obnoxia sunt,passio & alteratio quaedam est: sed δε-lumodo quatenus humannm corpus adoritur , & ab eo derelli iacile possit, & proinde ambo de natura & curatione suius febris disputare paramus. In alio in seper ab eo primo loco proposito principio,ac theoremate cocordes sumus, de maligna icilicet febre recte, accurateque scribere opus esse arduum & per difficile. ad haec tertium theorema comune quoque statuatur, Nulla videlicet mortales aegritudine periculotius iuxta& frequentius , quam maligna febre conficta--ri .Quinimo ut tolerabilior, ac facilior nostra euadat disputatio, hoc quartum veluti nostrae contemplationis Optimum principium via an imiter concedamus, nempe huius tractationis principium esse veram di exactam malignae febris definitionem. ac,si lubet,concorditer id addamus, tanquam theorema in ordine quintum , ut scilicet hac ignorata natura, re liqua omnia, quae sequuntur,ignorari necessum sit. His omnibus libentissimae si sceptis atque concessis, meum modo sit demonstrare reliqua omnia, quae in hoc toto commentario
ab Angelucio tradita sunt, & perperam scripta suisse,& a veri
ratis tramite omnino recedere. Hoc autem & breuibus,&quodammodo generaliter , tum etiam longiori sermone &particulatim licebit ostendere. Breuibus qui scin , ac per breuem quendam veluti epilogismum, si principio ab Angelucio proposito quis pro maiori utatur propositione, eique minorem addat hoc pacto. Ignorata malignae febris natura, reliqua O1a, quae sequuntur,ignorari necessum est,sed Angelucius hanc naturam rinitus ignorauit, ergo &c ille minorcm negabit,& ideo ad nos spectat illam probare, sed priusquam id praestem , mihi liceat ostendere Angelucium naturam hanc B aperire
17쪽
aperire & cognoscere nullo pacto potuisse, hoc enim pacto
expurgatus iacilius conticescet. Cum rei natura per optimam
innotescat definitionem, si res definita multiplex &aequiu ca sit, qui fieri potest ut recte definiatur,nisi prius recte distiusuatur,omnisque ambiguitas,& quivocatio tollatur ξ Eoruqui sciunt antiquus Magister adeo homonymiam abhorruit , ut omnium suorum librorum principium nullum aliud esse voluerit, quam aequivocorum cognitionem atque doctrina . ad hoc , ut illis probe cognitis in omnibus problamatibus disquirendis, ac rebus omnibus pertractandis, tanquam pestiferum venenu nobis aufugienda essent. Ili hoc quem imitatus est Philosephus optimum agricolam , qui primo adimit impedimenta ad arandum opus alioquin magis arduum postmodum arat, & seminat.sic enim ille aequivocorum definitionem et,quae univocis competit,longe difficiliorem,pr ferre non alia de causa voluit . Sed hoc fortasse solus obser- iuuiit Aristoteles Z Audiamus, quid hac de re dicat Galenus .. Quintus porro lapsus in definitionibus , quique pia ter cael tos est singularis inquit ipse in secundo de disscr. pulscap. 3. ab illis committitur, quia antequam homonymiam explicuerint,vnani faciunt eorum,quae varia significant,definitionem,
quasi vero non rerum sint, sed nominum definitiones. Me certe unus aliquando de his praeclaris Sopbistis, nihil factum est propitis, quam ut enecaret. Cum enim in hunc modum poni isset, quid est plenus pulsus Subieci uaris significationis nomen esic: quare nec definitionem unam habere, nisi distincta homonymia sit. Nondum haec dixeram, cum ille , nescio inquit,quid nugeris: satis est mi hi, si de te diico, quid plenus sit pulsus . Dialecticas mihi istas nugas, quae medicina contaminant, mitte. At nihiI me, inquam, audivisti unquam laborare, ut in dialectica definirem. Enimvero idipsum, i quit, absurdissimum est,quod neque definire auderis, & di
lecticis nobis nugis non desistitis obstrepere. Sed dic, lo-
18쪽
quere, responde, quis plenus est pulsus Non potest fieri, in
quam, prius quam homonymiam explicauerim. Hic ille ex. clamabat: rursu quc homonymiam & immensas nugas adeLse,quae medicina labefactassiat,ac nos perdidissent.Imo non nos, inquam,sed uos, qui definire cuncta uultis, perdiderunt. Ecce autem, inquit,etiam conuicijs nos incessit. Non magis, inquam, quam tu me. Ibi ille milijt,manus allaturus. Sed hic hominem, qui aderant represserim t. Senex autem quidam de illis, qui adhuc remansissent,iacete, inquit,pueri: absque tumultu agiter sinite socium nostrum aperire nobis, quid dicat. Ego hominem intuitus,quid, inquam, rogast id, inquit, ipsum, de quo disputatis, de pleno pulse. Vis igitur, inquam,mon properare nimium, ut te assequar Age, inquit,non properauero. Cum ad hoc obticuissent, ueritus ne cundiationem
meam non ferret, sestinabundus proposui. Quid est canis Cum hic ex corona quidam responderet, animal quadrupes latrabile. Itaque marinus, inquam,canis animal in quadrupes latrabile: & sydus item coeleste : denique morbus faciei.
Ad haec senex,ut asinus aures iam concutiebat. Caeterae coronae aliquid uidebamur dicere, uolebantque omnes, ut quo tandem haec spectarent, quae exquisiveram, expedirem. Ubi flerent, & mihi aures darent. Tandem uos,inquam,animaduertere puto, accedere ad definiendum ante, quam homonymiam di stinxeris, quanta sit offensio. Neque enim nominusunt, sed rerum definitiones . Quando igitur ab uno nomineres indicantur multae, necessario erunt totidem definitiones,
quot sunt res. Ex quibus Galeni clarissimis uerbis clarum est Angelucium malignae febris naturam assequi non potuisse, qui prius nominis aequivocatione non distinxerit. Qui depe enti febre sermonem instituunt, nulla inominis habita distinctione ad eius naturam indagandam properare possitnt, cum p 'stilens febris, siue cum pestest,siue citra pestem, siue idemica & uulgaris, siue Sporadica statuatur, praeter no-B a minis
19쪽
minis pestilentis communitatena, eandem quoquerationen,quq penes illius nominis substantiam spectatur habere po sit. nam quaelibet febris pestilens ab ingenti, seu vehementi, seu intensa,seu excellenti,aut si mauis,pr ua, aut maligna, aut venenata putredine proficiscitur, & cordis potissimum viressum uitalem,& animosam, tum pulsatilem demolitur.At Amgelucius qui non de pestilenti febre se uerba facturum pollicetur , sed totius operis inscriptionem posuit , dς naturai dccuratione maligns sic bris,ab homonymiae distinctione imi Mis haberi non potest, cum constet apud omnes aliud esse malignitatem febris quatenus morbus est malignus, aliud mali gia iratum, quae scbrem, prout pestile'ssst,comitatur.Nam learticulorum uulnera maligna dicuntur ulcera plurima, plurimi pariter tumores, &, ut uno ue dicam, inu meri mala maligna & mali moris, seu male morigerata pallim ab Omnibus uocantur , quamuis ab omni pestilentiae labe pro.
cul absint . quin imo quamplurimae subres nullo taco pestj
lentes sunt,quae tamen,dum praua inserunt sympto D vi talem uim alioquin non lardentes, malignae tame0 p itan
tur, ut apud Galenum & omnes alios tum uetereS, tum mΟ-dernos Medicos uidere est : qui dum prauum aliquod obseruant symptoma, illud in lignum esse, & malignam sebrem aggucre saepius assii mant. Cu enim primo de uulg. morb. sectu primo tex. a q. Hippocrcues illius constitution js,qui nullo modo pestilens erat, sed uulgaris solummodo, seu simpliciter.epidemica, morbos & eoru symptomata describens, sic habeat,
sudabant semper, at non toto corpore, magna extremitae
tum perfrictio urgebat, ut uix incalesterent, . Galenus insonimento ait nos in praesagiis didicisse haec esse maliis gnarum febrium symptomata. Et millies idem Galenus ma- lana ea vocat symptomata, quae febribus nullatenus pestilens tibia communia sunt. Sed dicet ille,susscit mihi,vi,si no maligna scbris, saltem malignus morbus sit quoddam uni vocuet i a quod
20쪽
quod univoce & aequaliter de maligna febre , & quocinique alio maligno morbo praedicetur,quoniam maligni morbi generica natura declarata ex consequenti omnium morborum
natura maligna erit aperta. Si quis enim declaret quid sit corpus album,niuis postmodum,& calcis,& gypsi,& lactis albedinem frustra declarabit.Quamuis diuerticulum hoc sit maligna enim febris absolute prolata,prout malignitatem,quq reliquis morbis communis est,participat,a pestilenti trocata si bre longe distat nihilominus id omne ei concedamus: non tamen sequitur ipsum malignae febris essentiam aperuisse, mcuti nec ille,qui interrogatus quid nam sit homo, ipsum animatum corpus sensibile assirmans, hominis naturam aperiet. Sed aesto generis naturam ac definitionem traditam posse speciei naturam itidem manifestare. Omnia posthac sigillatim examinemus,&quaeramus ab eo quid nam morbus malignus siue morbi malignitas sit si enim a morbo malignitatis abstractio fiat, melius percipi poterit. Ille hoc declarare umlens pro principio sui discursus assumit Galenum in morbo haec quinior distinguere videlicet ideam,magnitudinem,motum, & morem. deinde ait quod cum mos commune genus sit maligni ac benigni morbi,impossibile est scire in quo morbi maligni natura sita sit,nisi prius quis intellexerit, quae nam fiat, per quae mos ab alis tribus, idea inquam, magnitudine, & motu, distinguatur. cum autem idea & motus clara sint, & quomodo a more distinguantur non minus clariim,ab his paucis se explicat,& subdit dissicilius esse magia,tudinem amore seiungere. Separat tamen Galeni auctoritate 3. de cris . ita scribentis: Idea ex proprijs accidentibus cognoscitur; magnitudo ex eorundem quantitate : in tus ex tempore accessionis partium : mos ex accidentibus stiperuenientibus. Ex qua colligit morem esse qualitatem quandam morbo adventitiam, quaest signorum sirperuenien